Rudimenta doctrinae de peste

11쪽

PRAEFATIO.

Cum mihi itaque ex academiis reduci vivendum esset in loco, ubi continuus Pelitis metus ot, nece Asarium esse duxi , veram mihi de Pote cognitionem , saltem theoreticam acqDirere. Pervolsi igitur horis a Praxi vacuis optimos de pote scriptoreδ, quoeque mihil nOratu digniora videbantur his pagellis ordine accuratim collegi, Ve-Item in veras suas dytinctas species divisi, quaeque vera de remediis advertis potem dici po se, sunt, i Conscri s. Huncce in proprium usum Primo conscriptum libellum tibi

nunc I to lector benevoles *e

rans etiam aliis quidquam emOIumenti ad acquicendam de Peste accuratiorem cognitionem Proe-ytiturum re, uti'ad ulterius enucleandam potis doctrinam, Frα- fertim naturae miasmati3 Pestilentialis, jecificique contra eam re medit, . respondentiδ notioni ejuS-

12쪽

ΡRAEFATIO.dem naturae verre; quin, ut ver te latear, hucuSque ignota medicis mansi , causamque cosiluit, quare a Pe se Correptorum tam pauci evadant.

Gratulator mihi multum, si hocce libello quidquam ad salutem proximi contulero, lectorumque desiderio aliquatenus satis

13쪽

f. I.

A estis est summus gradus febrium om

nium malignarum contagiosarum & epi-demicarum cum bubonibus & Car-hunculis.

g. II.

Enaeliatio ebaracterum, pestis notionem

gredientium.

I. Omnem prorsus Pinem cumfebre o currere contendo, Symplomata ejus essem

14쪽

tialia ex eapite de Diagnosi abunde id

evincunt. Naturae Conamen esse dicitur omnis febris, quo impura a puris separet & per consueta colatoria morbo sum ex corpore humano educat, id quod in peste contingit vel expulsione per sudores, vel depositione per Bubones &Carbunculos, ut plurimum utriSque, si9 nihilominus 1aepe fere omnes peste correpti extinguuntur: superat enim ferocia mali tam naturae, quam Medicamento rum Vires, & mortem ita popularem I ducit.

Diversa, maior, minor est sebris pro diversa miasmatis pestilentialis volatilitate, tenacitate, copia, benignitate, &malignitate, dispositione ac statu corporis, aere, epi demiis, nec non complicatione cum aliis morbis. Multifaria

hinc etiam febris est. Si enim miasma pestilentiale migret in Corpus forte plethoricum, febris pestis erit inflammatoria

u) ideo pestis inter exanthemticas febres

elassificatur.

15쪽

ria ; si in corpus cum sanguine dissolutorii putrida; si in debile, aquosum, irritabile, pallidum, molle, erit nervosa; si in eorpus bile turgens, biliosa. Complicata erit febris, si harum febrium species aliquae coniungantur. Complicatis frequentissima ex iis est pessis putrida nervosa, rarius inflammatoria vel biliosa. Hyeme saepius est pestis inflammatoria, aestate pririda; & autumno hiliosa Hyeme enim intasma pestilentiale mitius. sanguis densor fibrae edrporis strictio,.

res; aestate vero volatilius, acrius malignius & Humores a Calore in putred1nem plus vergentes.

Duplex vero in peste Oeenrrit se-bris, prior ortum ducit a stimulo & seriemcnto miasmatis pestilεntialis, & finitue sudore, vel eruptione bubonum ac Cauehunculorum: altera' febris est effectu; prioris febris. inflammationis & suppurationis bub6num ae Carbunculorum , nee non residuae quantitatis virus pestilentialis quae vel solummodo in sanguine haeret, vel simul etiam inilammatio- A a ne.

16쪽

nes topicas lut: capitis, pulmonum, ventriculi &c. causat. Succedit nonnunquam etiam pesti tertia febris , vera febris lenta. Caeterum quoad typum febris pestr lentialis: plerumque est continua quotidiana , vel tertiana, rarissime typum intermittentis servat. a9 d0lendum tamen, quod in morbo tam praecipiti, tantisque symptomatibus mali, stipato semper se-bris ordo vix penitus observari possit.

a. pestem esse summim gνndum febrium

omnium malignarum determinant duratio

minor morbi, ut in aliis febribus malignis, Vehementia major, Iethalitas maxima

M Chenot tractatus de peste p. 63. Μertens observ. Μed de febribus putridis, peste nonnullisque aliis morbis p. I 2. Μachen-χic in Philosoph. transact. 47. P. 384. ubi contendit sub initio morbi symptomata similia iis elis , quae paroxismum febris temtianae coni mitAri solent & T. 54. P. Zq. in progressu morbi vers semper Veisus, M'Per in exacerbari.

17쪽

xima & eontagium subtilissimum, quae

mala symptomata in nulla alia febre citius , frequentius, ac Violentius, ut in peste occurrunt. Tanta tapius mali ferocia existit, ut intra tres , quatuor dies plurimos enecet ; imo in peste, quae I is in Transylvania urbem Coronensem cum suo districtu castigavit intra vigintiquatuor horas enecatos fuisse aegros refert CL slbrieb, & in peste Μoscovitica I ICel. Mertens, altera die Cel. Chenotin epidemia Coronensi anni 17s6. a9 Citius saepe moriuntur Homines, quam Media camenta Vim aliquam exercere possunt. Vix unum in furore pestis Moscoviticae ex viginti quinque peste correptis sanatum esse annotavit Cel. Mertens & suo tempore S denhamus. Da. Praeprimis materia severae indagationis digna est existentia in &

18쪽

ejus modi, a cujus cognitione vera salus vel interitus totarum regionum pendet. Id circo a longo jam tempore in utramque partem a doctis viris disputatum est, ita, ut aliqui omne contagium negarent,a9 alii contra firmiter idem defenderent, diversos tamen modos contagii pr0po'nerent. Post multa circa hanc rem arduam instituta observata evidenter nunc patet existere in peste verum contagium in alios transferendum per hominem mur- hosum, Vel sanum miasma pestiferum exhalantem, Vel fomitem, cui sub tenuissimi halitus specie adhaeret. In par tiali tantum atmosphaera horum corpurum continetur contagium, & inde sub tenuissimi halitus specie per vasa cutis re1hrbentia, nares, salivam, cibos, inspirationem corpora humana intrat, &in dispositis pestem producit. Per liberam minime propagatus, nam si in atmosphaera universali haereret morbi causa, om nes ejusdem regionis, saltem loci inco-

19쪽

Iae cujuscunque conditionis indiscriminatim peste assici deberent, quod in pluribus morbis epidemicis accidere notum est; sed hoc non contingit, imo omnes,

in eadem regione Vel urbe Viventes, si a communicatione qualicunque cum pestiferis personis vel rebus abstinent, a peste immunes remanent, quod remedium prophylacticum praeter bonum vivendi genus, & fugam in pagos, nostris adhuc diebus peregripis christianis in urbibus Turoicis habitantibus peste furente unicum esse solet. Quaesitum porro est, quis ille lames aptus sit pro recipiendo & propagandomiasmate pestilentialii non me errare credo, si contendam adesse tantum res porosas, & molles; ut Vestes, lanam, telas lineas, praesertim saponem eXpertas, gossypium, cannabim, Chartam, animalium plumas, pil0s & pelles ; quae res rursus pro sua qualitate externa plus vel minus evadunt contagio sa. Ita gossypium, Pelles, sericum, Iana, panni intimius recipiunt, ac arctius RVent miasma ,

20쪽

quam eannabis, linum , teIa linea, coria, papyrus. Eorum Vis contagiosa acuitur, si calefiant; calore enim miasma pestilentiale volatilius fit. Ideo res nominatae facilius inficiunt hominem corpore sudante vel febricitante, quam humoribus temperatis existentem; ideo hyeme dissicilius inficiunt, quam aestate; ideo homo peste laborans sudans alium citius inficit, quam si non sudaret; c0ntagium .

Pariter metuendum tantum a rebus, quae

magis in quotidiano usu fuere, non Vero a talibus, quae solummodo in domicilio aegri asservabantur. De multis aliis inanis spargitur contagii metus, quamvis non solum nonnullis antiquis, Verum etiam recentioribus autoribus veros milevisum sit corpora etiam dura, Ut corrallia, metalla, nummOS, OVa, panem, gummata, c0sseam, triticum, Poma ,

ligna, ceram , saccharum, mel, piscessa- litos, nec non olea, fluidaque omnia pestis contagium recipere & eo alios inficere valere. Sic inter alia nuperrima

legitur in Collest. BeroL Tom. VI. Observatio pestis communicatae per corallia