Rudimenta doctrinae de peste

21쪽

& nummos aureos. At sedula observatorum attentio hanc contagiinimis magnam

extensionem facile dilucidabit. Adhaerere quidem posse mi asina pestilentiale levi superficiei corporum durorum c0ncedo , nihilominus tamen iis pestis propagari n0n potest, quia ab aere & solis calore facile dimatur, ideoque haec corpora

Purificantur. Et pone data occasione contagium ex certo loco infecto cum coralliis, nummis, & ejusmodi corporibus duris in alium ad 'ues uni fuisse; ergo ibi non sola exstitere corallia, adfuerunt etiam res m0lles , vel homines ipsi, qui c0ntagium transportarunt, sicuti in epi-demia transylvanica anni 1 7o falso fama spargebatur pestem per sola corallia a Militibus in finibus Transylvaniae eX domo infecta aufferta in aliquot pagos Siculicos csse translatam , ubi tamen etiam alias res molles abstulerant, coralliaque ipsa silo & cingulo linteo annexa fue

rant.

Existit vero quartus adhuc contagii m0dus, nempe per aerem, seu Vehiculum

22쪽

essiuviis contagiosis resertum. Contingit hoc, si atmosphera aegri alium alluat, vel si in Domicilio aer inclusus & multis exhalationibus pestiferorum inquinatus fuerit; imo contendunt Sydenhamus, Squietentus , mrtens aliique fide digni autores ab a pestiferis multis insepultis aerem liberum pestiferum, eumque in viciniis locorum, ubi plura cadavera hominum peste mortuorum insepulta putrescunt absque lamite, vel personalis nasortio contagiosum fieri posse: sed aercontagium non procul deseri, & quamprimum eidem libera Communicatio cum almo Sphaera conceditur, haec emuvia dis

persa & divisa virus suum perdunt. b

plateis ambulare posse compertum est,

ti mihi narratum a fide dignis viris in aleis &

23쪽

4. Didemica dicitur , quia multos in eadem urbe Vel regione quodam tempore invadit, n0nnunquam in quibusdam locis adeo se extendit pestis , ita, ut paucae familiae ab ea liberae maneant. s. Bubones sunt tumores inflamma.

torii & suppuratorii locorum glandulo strum. Hinc oriuntur in inguine sub axillis, Pone aures, sub maxillis, quorum frequentissimi inguinales, dein

axillares, rarissimique pone aureS. Prodeunt saepe sine ulla aegritudine ante in segreseanterioribus aedium partibus, ipsis in domicimonterioribus pestiferos continentiunthene perflatis , nullum adesse contagii metum imo experientia muItiplici edocti observatores contendunt absque noxa domos , ubi aegri jacebant ad distans intrare potuisse, dummodo novo aere do. micilium renoVatum fuerit, & aegros vel xes insectas non tetigissent ipsi: aegrorum enim & rerum infectarum contactus, nec non exhalationes concertratae tantum infi ciunt.

24쪽

gressum morbi, interdum eum aliis symp- tomatibus, nonnunquam paulo post, &constituunt veram pestis crisin. In peste

Coronensi anni I718 erupuere in nonnullis prima vel secunda die cum sudore tanta cum euphoria, ut quarto vel septimo die aegri surrexerint electo. Quam plurumum tamen secundo, vel tertio die prode-uΠt, raro quarto. Nonnulli, quod frequentissimum est in nominata epidemia unicum tantum habuere bubonem in inguine , vel sub axillis alii in utraque parte inguinum vel axillarum, alii porro in uno eodemque inguine duos, alii denique in toto corpore modo tres, modo quatuor, & rursus aliqui vel solos bubones Vel anthracibus conjunctos, saepius quoque apparent bubones sub axillis &inguine ejusdem lateris, rarius in utro 'que inguine , & rarissime in utraque axilla. Annotante Cel. Mertens L. C. P. Io ) proditurum fore bubonem indicant glandulae cujusdam dolor & tumor,

qui tandem vario modo crescit a magnitudine pisi, usque ad pugni volumen. Bubo

25쪽

23Bubo pestilentialis exortus jam vel

abit in gangraenam, Vel transit in suppurationem , qui Dequentissimus m0rbi exitus salutaris, raro septimo nonoque die .plerumque ad I - 2o diem contingit , Vel qu0d rarius, mutatur in Scy- rhum, quem in se ipso expertus est Che- not. a vel Discutitur subsequente ac concomitante largissimo sudore, aut

alvo vel urina purulenta absque noXa, cum aegri levamine. Nonnunquam cum

damno regurgitat ad alias diversas partes bubo discussus: in talibus plerumque

successere optatalmiae, tumores colli, peripneumoniae, phreneses, Carus, convulsiones, prout nempe retrogressa materies hanc illamve partem occupa erit, petechiae & mors. e Interdum bubo eX

uno a) Chenot L. C. pag. 16. Heriens Loco cit. pag. 139. b) Laver in relatione de peste Aleppensi , quae excussa in philos. transa St. Vol. 53. P. 39. Albrich L. C. Sudorem illam frequentius in statu ac decremento apud αὐτὼ Cel. Daver Uidit.

26쪽

uno loco in alium migravit in Epidemia Coronensi anni 1718 , ut ex inguine in axillas cipe tertio - septimo, imo decimo quarto die: quod vero malum erati 6. Carbunculi sunt furuneut1 maligni

celerrime in gangraenam abeuntes. si Ρraegressa febre nunc maiore, nune minore plerumque die secundo tertio , vel quarto conspiciuntur in omnibus partibus musculosis. Ut plurimum tamen truncum & artus 1nfestant rarissime eX- tremum pedem vel manum. Visi sunt in

Epidemia Coronensi anni 1 18 in vertice capitis, super musculum temporalem , in facie, cervice, collo, thorace, super scrobiculum cordis, sub umbilico, in infimo ventre, super scapulas, in lumbis, clunibus, labiis Vulvae , extremitatibus ac digitis extremis, ut & interne in collo vesicae urinariae, imo in bubonibus ipsis, quod annotavit etiam cel. ebenot &

27쪽

Mertens. Praeter loca memorata in mamma & lingua , prope tendinem Achillis, sub poplitibus & capillata capitis parte eosdem obserVaVit cel. chenot L. C. p. 83. Sunt vero carbunculi vel soli vel cum bubonibus vel pete chiis iuncti. Nunquam tamen citius bubonibus, sed semper serius prodeunt, nonnunquam etiam absque bubonibus. a9 Ut plurimum tempestate servida Iunio, Iulio, & Augusto animadvertuntur, rariores sunt autumno Vergente Hyeme, & initio veris, sparsim tamen hic illic videntur. b9Ratione numeri carbunculi in eodem subjecto sunt modo unus, modo plures, in Epidemia Coronensi anni 1 18. in sudore apparebant septem, in vetula quindecim, in infante viginti quatuor. Ch ut numeravit in aegro duodecim. ΝLmia tamen bubonum & carbunculorum copia suspecta semper est constat enim ob insanimationem, dolorem & ardorem

28쪽

intolerabilem aliquos ex febre sympto mali ca adhuc interiisse. An pariter Carbunculi vere critici, uti bubones dici possint res altiorisqviestionis est. Negant id Syden hamus Sebreiber & Mertens. n9 Contendendo carbunculos & petechias mere symptomata esse denotantia solutionem Humorum putridissimam έ maximamque acrimoniam , hinc quo frequentius bubones, &rarius carbunculi accedunt, eo mitios pestis est, &periculosior, quo plures vel majores adsunt carbunculi. Celerrime transeunt n gangraenam, tuncque pars mortua separatur, Ut plurimum nono vel decimo quarto die acarne sana. Manet dein ulcus pro di-Versa ratione corporis diversum in hoc

facilius in illo dissicilius sanandum. Notus mihi casus est in cuprario ex Epidemia

a) Sydentiam L. C. Schreiber observata &cogitata de peste p. 4I. Herteus L. C.

P. 1 IO.

29쪽

I mia coronensi. anni 1756, remansit

stantes in omni peste sunt recensiti hi notionis characteres, neque ex ipsis sor- mari definitio logica potest: contraria enim interdum quaedam de hoc Vel illo pestis charactere in hoc Vel altero subject o proferri possunt, quae inconstantia occasionem saepius medicis dedit ad 1ummas dimmicationes & discrepantias, an praesens morbus vera pestis sit vel tantum febris maligna 3 enarrabo itaque ea si cere, quae eXperientia de ea docuit I. Non defuere autores magni certe nominis , qui absque omni febre pestes statuerunt. Sussicit ex iis proferre R inum Diemerbroechium , & chicoinau. a9 'Horum ab Rivinus de peste Lipsiensi I68o. Diomembroeχ de peste Neomagensi I637. cnieoia

30쪽

Horum virorum de peste optime meritorum assertum quod naturalem inter

tum invenerint pulsum in dubium plane non vocabo: sed ex pulsu tardiori quο- modo concludi potest nullam adesse febrem y cum saepe in febribus putridis. malignis etiam pulsus naturalis , imo naturali tardior adsit; an quis hoc praesente pulsu in febribus putridis nomen febris ipso jure eis quoque denegabit δadde propositiones , an recensiti autores omni ab initio morbi die aliquoties pulsum maXime Variantem recte cXplorauerint & annon eX unica eXploratione ad totum morbi decursum eXtensionem

fecerint, dum pulsus e contrario in initio celer erat, dein vero debilis factus fuerit3 tertio ipse Ddenbamus a9 qui pestes absque febre etiam statuit; suscipit in tali

bus aegris rigorem ae horrorem Ioviusseculum praecedisse , quomodo ergo vireX- pertissimus sibi contradicere,& pestes absque