Rudimenta doctrinae de peste

41쪽

sin disisIvens & destruens eumque ad phlogoses & gangraenas pessimas efficie das disponens. Potissimum vero in systema nervosum Vim suam eXercere Videtur; a) demonstrant idem phaenomena in peste occurentia, qualia sunt: subita virium prostratio, pulsus sine insigni cele ritate, imbecillitas, Vertigo, temulentia, dolor, anxietates , Vomitus materiae aeruginosae, deliria, stupor , palpitationes cordis, animi deliquia tremor , urinae pallor aliaque copiosa symptomata nervosa, quae certe corruptioni humorum non contribues , potius labefactato influxui spirituum vitalium, in primo enim saltem impetu nulla humorum corruptio proditur, imo adest in nonnullis inflammatoria sanguinis Viscositas. Hoc miasma jam in corpus illatum in nonnullis prima adhuc die , in aliis serius pestem producit secundum diver-

42쪽

sana suam Volatilitatem copiam & malignitat in & imprimis c0rporis dispositionem, non ultra septem Vero dies de-i lituisse in corpore humano experientia suffultus refert Cel. Chen0 aci hinc tem-PUS , per quod secludantur homines in 1inibus Dominio Turci ci ad Is - uo die grestringi posse concludit Cel. RUenstein Abbrevianda ergo nimis longa qua rantaena, quae nostris regionibus plus detrimenti hucusque commercio fracto attu

lit , quam ipsa pestis. b

Virus pestilentiale uti filum vario 10 sum activum manet per longum tempuS.a Chenos L. C. p. a . Rosen Zein L. C. P. 16. b) Quapropter non satis laudibus efferre positam optimi nostri principis Josephi Secundi nova circa quarantaenam in finibus nostris continuo adornatam anno 1782. publici juris fuista Instituta; secundum quae hominibus ex regionibus ipsis Turescis ad

43쪽

pus. Apud Cel. Chen0t. Furificationis Minister Cistam, quae suppellectilein ex

rios adVenientibus per septem dies in fini-hus pro purificatione morandum fuit, ex lachia & Μoldavia vero peregri nantibus sin' mora via libera in nostrum territorium Patuit exceptis mercibus , quae per Coniue tum tempus ibi asservabantur. Tota Tran- sylvania hujus caesarei mandati publicationis diem pro initio futurae salutis & adipiscendarum divitiarum, commercio nunc Iibero facto , jubilans salutavit. Nec Video ego cur ultra 7 ad Io dies homines ex dominio Turcico advolantes in Qua- Tantaena m dierum asserVari debeant, quum conssct Imo. Non semper pestem ex dominio Turcico ad nos Venire, 2do ipsam pestem in UaIachia & Μoldavia nobis Vicina quoque ita raram esse uti in Tran-wIVania; presentem vero ibi pestem semper ad nos pariter propagari. quamVis pe 6 septimanas homines in finibus TransyI-vanii includantur: vidi enim ipse saepe, vidit Chenot, Viderunt & multi alii pleα nariam purificationem rerum infectarum

44쪽

familia peste extincta residuam aliquot menses recondiderat, horis antemeridianis

impossibilem esse e ergo favente aere , aliisque causis praedisponentibus per ipsum cu rantaenam pestis in nostras: terras introduci

p'test. Adde quod paupertas de die in

diem in Transylvania crescens nostras inco-1as in regiones Turcicas commercii causa peregrinari cieat; multi vero pauperrimorum quarantaenam adeo Iongam servare non possunt, plus enim ibi consumerent quam itinere nacti sunt; ideo per tramites occultas cum mercibus in Transy1vaniam intrare coactoi sunt, si Vivere volunt. Qua-rantaena itaque Iongior pestem non pIus a finibus nostris arcet breviori ; imo probatis p demissis contendere possum , quod tantum furente peste progressum ejus celerio em impediat; quia maxima hominum pars presertim opulentiorum quarantaenam servat, & regiones nostras depauperat. Est enim Quarantaena continua optimum auxi-i lium pro divitandis solis mercatoribus in societate mercantibus, quibus opifex pau per impensa & tempus 'ongae quarantaenae

timea s

45쪽

aperiens in pestem incidit, CL Stoeherapud Cel. Chenot Budae integre post luem

extinctarn anno nempe IZΙ4 eandem resuscitatam esse hac occasione refert: Mu-

timens merces pretio ipsis lubenti dare Coactus est. Er omnibus his praemissis demonstrante id quo. tidiana experientia liquet res impestatas nunquam inficere, nisi causae e Xternae, aeris nempe maIa constitutio , fames , ac peculiaris corporum dispositio simul adsint. Alias enim aeransylvania , alias IIungaria continuo a peste devoraretur plena nimirum semper rebus ex Turcia clam allatis, etiam ex urobibus peste infectis. Ad quid ergo Ionga quarantaenaΤ si enim causae externae in Regione adsint vel minima fames mox pestem excitabit nulla mora servata, cujus introitum nec vigiliae denegabunt quidem; si vero causae externae nullae adfini qualIscumque innocens manebit, uti id quotidiana nos docet observatior adde quod Turcae omnes febres aeutas pestis nomine appellant & vicinas regiones falso rumore terrefaciant ,

C hine

46쪽

rarius bubonem suppurantem gerens lin, teum pure madidum in muro propriae domus recondiderat, adactoque ligneo cuneo foramen obturaVerat ; post anni spatium, dum suam d0mum dealbaret , a vana simul & funesta motus curiositate cuneum eXtraXit, paul0 post obiit

totamque ejus familiam pestis indubiis signata indiciis successiVς absumpsit sine

ulteriori sequela. Nec non Cel. Erndiel casum adducit: ubi uX0r aurigae culcitras abstulit, quibus ante annum peste mortui incubuerant, & peste correpta est. a statuendum vero idem est tunc tantum, quando intasma pestilentiale inclusum, & ab omni aeris aditu orbatum fuerit. Accedente Vero aere libero purificantur hae res, vimque inficiendi ami, tunt. Hinc illae tantum merces infectae

ea semper a mercatoribus asserantur qui nullam morbi notitiam habent, boni enim hisce in Iocis medici vel nulli vel certo rariss1mi sunt.

47쪽

ex Turcia ad nos allatae nobis erunt contagiosae, quae bene fuerunt obtectae, clausae , Vel quae infectis pro usu quotidiano inservierunt. Peste in videmia corone13si 1 18 bis terve aliqui corripiebantur: DiemerbroechU Russet ab variis observationibus cognoverunt eundem morbum aliquoties

aegros invasisse; Machenale h9 plures vidit, qui peste aliquoties tentati fuere& graecum quendam, qui 110so comiteriusdam curam habebat decima quarta vice peste laborare & tandem ea mori. Famulus Chenoti c9 ter pestem expertus est. Eadenique epidemia peste mortuus

est vir 3s annorum intra triduum, qui 1 38 feliciter pestem superaverat. Et C a Cel

48쪽

Cel. Mersens narrat . quod in epidemia molaovitica anni 177Ι medicus curii

chirurgis peste aliquoties tentatus, sud0ribus criticis cito ab ea sit liberatus a . Ex his recensitis satis superque patet scopo pr0phylactico inoculationem a cl. Wrapremi nuper russus propositam nil juvare , imo periculosam esse bλMagnam intercedere cognationem inter pestem& variolas jam cognovit Ver-Schreiber Mertens c9. Utriusque enim morbi causa est naiasma specificum contagio pr0pagandum , uterque morbus Orditur dolore capitis, Dorsi, abdominis, Iamborum, Vomitu; singulis prodeunt

proprii tumores, in peste bubones, in variolis pustulae peculiaris & determinatae vi Mertens L. C. p. 9η. b) Wespremi tentamen de peste inocculanda. London. 1755, e) Vernγ Dr.' de la peste p. 286. Schre ber L. C. P. 45. Meciens L. C.

49쪽

natae formae, quibus egressis remittunt pr10ra sympt0mata & si bona suppuratio succedit ex utroque m0rbo aegri evadunt; dein solemnes utrique morbo sunt pete chiae, uno tempore minus, alio plus inficiunt, imo nonnullos plane

non tangunt, eademque ratione curantur bini morbi. Junctis his assinitatibus tamen disserentia quaedam intercedit inter pestem & variolas. ' Variolis nempe homo plus semel non corripitur, peste saepiuS, nee adeo periculosae sunt, uti pestis, febrisquae in Variolis plerumque intensior est , quam in peste; praeterea Vari0lae in Europa sunt Endemicae, certis annis regnant, plus infantes inseiunt: pestis vero apud no& plerumque ex Turcia translatitia, indeterminato tempore ori inr & sine discrimine omnes aggreditur. Denique variolae plurimae sunt inflammatoriae naturae, pestes putridae. υ

50쪽

. ' f. 6. De eaola psilis remotis, nempe c0ntagio Adbpυiti e corporis aere. Ut jam miasma pestilentiale corpus humanum inficere valeat peste, c0ncurrere debet:

I. Contagium a & praeprimis:

a. Praedi ponens in c0rpore humanueausa ad assumendum & assimilandum mi asina pestilentiale cum humoribus nostris & ad producendum morbum Conistagiosum, seu ut Sydenham ui ab loqui amat ;Quia apud nos utplurimum pestis contagio excitatur & propagatur, hinc in hocce libello semper de peste ita agam . quatenus eX contagio Orium habet, reliqua , quae pestem eX sola causa interna natam concernunt, facile itide erui possunt.ba bdenh. L. C. p. 64. ietcri t. V. p. in Comment.