장음표시 사용
121쪽
et nis flum Princeps necessario com
ROPOSITIS iam rebus & personis, quae in
repub. sunt con siderandae, reliquum est,ut de administratione eoru inquiramus, formaq; administrationis. Talis autem forma commodari debet, qualis & ipsa constituitur, respublica, Vnum quippe n men est, sed modi administrandi secudum diuersam constitutionem, dinersi sunt. Seneca libro de beata vita cap. 3. dua&ita respubl. animo in uniuersum complecti iubet, unam magna.& vere publicam, qua Dij inquit, atq; homines continentur, in qua non adhunc angulum respicimus,aut ad illum, sed terminos ciuitatis nostrae cum coelo metimur ; alteram cui nos adscripsit conditio nascendi,& hanc aut Atheniensium puta dici,aut Carthaginensium,aut alterius alicuius urbis , quae non ad omnes pertineat homines, sed ad certos. Nobis vero neq; de ista, neque de illa est agendum , sed unum solum necessario constitui debere caput super rempub. Christianam, visibile , & monarchicum, cuius reliqua omnia membra, ab ipso tanquam a fonte, tam in facie do, quam omittendo accipiant virtutem,&potentia, dicimus; cuiusque solum sit, rempub. vel aristocratica vel democraticam, aut illam cum ista, vel istam cum ill a , aut ex utraque ad arbitrium constituere: quia vero in praecedentibus omnia quantumuis diuersa ad unu m finem dirigere instituimus, nunc etiam opus est, ut liud unum, ad quod alia omnia tanquam ad finem
122쪽
in multitudinem maximam diffunduntur, ita potissimum conseruantur , si unum ex eorum numero caput, A principium reliquis partibus constituatur, nec ex alio credunt Philosophi, ut Plin. lib. 2. hist. natur. c. I. uniuersam hanc mundi machinam consistere, si naturae uim & rerum ordinem spectemus, quam ex eo, quod licet elementa diuersa planeque contraria . sint, ita tamen inter se connectantur,ut ex mutuo consensu diuersitatis nexus quidam oriatur. Cum enim eorum altissimus sit ignis , proximus huic est spiritus vitalis, utique & in omnem loco diffusus& toto consertus, cuius vis suspensa cum quarto aquarum elemento libratur terra interiecta, & leuia quidem ponderibus retinentur, ne rapiantur, grauia vero, ne pessundentur, suspenduntur, leuibus in sublime tenden tibus : hinc aequali in diuersa nisu vi quae qua sua co
sistunt constricta, mundi ipsius exercito motu , quo semper in se currente, ima, atque media terra in toto stat pendens quidem, & librans, per quae pendeat, ita ut ipsa sola immobilis permaneat, volubili rerum uniuersitate circumdata, &cum ipsa ex omnibus nectatur, eidem omnia innitantur, adeo ut quemadmodum dum omnia naturali hac colligatione conserte contexteque fiunt, optime conseruantur, si vero hic, nexus dissoluatur, cuncta in interitum ruitura videas: - sic etiam quandiu iespub. partibus inter se connexis, capitique adiunctis stat , salua consistit, si autem a se 1
inuicem dissoluantur, proculdubio de illa actu erit. Nixus autem & constitutivum aliud nihil est, qua Princeps vnns, qui ex aequo,& bono uniuersa Reip. membra inter se cociliat, praefectosque & magistratus miratilli animorum conuenientia in unum sociat, cu
123쪽
suetudinibus differentia, in unum coire non possint nisi vitalem quandam & spiritualem vim & spiritum
Omnibus caput impertiat,& separatum ab uniuersis, singulis consulat,& cuctorum rationibus simul prouideat. Alij vero magistratus, qui partium, & membrorum vicem& rationem subeunt, cuiuscumque tadem dignitatis existant, cum capite copulentur, S omnes ad aut horitatem maiestatemque illius defendendam conspirent, necesse est: solet enim qui ipsum caput relinquunt, reliquis membris non parcere. Vnde Mpopulos, & uniuersas Respub. atq; regna amplissima dissi dijs conflagrant. Anne igitur aliquis isthaec audiens,& attentE considerans, adhuc ne abit opus sore uno uniuersali directore 3 nullus sane. Sed non una omnium mens est, & explicatio de uno Principe constituendo, dum alius cum populo, alius cum optimatibus eunde constituere praesumit, quod fieri nequit. Nam si sunt plures Principes subordinati uni, non est aristocratia, nae unius est imperium, quia quos voluerimus habere aristocratiam singulos non habere constat, supremam Potestatem, quae in pluribus tamen optimatibus fuit in aristocratia . Vel si dicamus illis summam potestaetem esse, non erit praecipua monarchia, quae solius supremae potestatis est in sibi subditos : Rursus si dica mus, ad populum pertinere electionem horum principum, penes populum solum erit suprema potestas,
cuius contrarium insertus c. I et probabimus & non Penes electos, quemadmodum nemo negabit, dicta
tores, qui supremam potestatem accipiebant i populo Romano, vicaria populi potestate functos, & ideo
non monarchiam, aut aristocratiam gessisse, is enim rui nomine alieno imperat, quamuis cum commin
a pote staῖς, tamen in eo quod ab alio dependet, si
124쪽
premam minime gerit potestatem, neque aristocraticam, neque monarchicam, quia illae non pendenta populo. . Fortius apparebit absurdum huius opinionis si cotingat feri electionem in locum Principum minorudemortuorum, tunc quaeremus, a quo illa sit facienda; si a populo, eri t pura democratia, & residet illa respub. in bestiam, sicque excludemus monarchicam, quae velut statua in suo throno titulis suis ornata, sine spiritu & potestate sedebit, similis deonibus throni Salomonis , Si ab optimatibus : rursus incidemia in aristocratiam. Si vero cum illis adhibendum dicamus supremum Principem, tunc is ad numerum Optimatum restringetur, non maioris potestatis. Si- vero dicamus ipsum eligi a populo simul& optima-3ibus, tunc, vel id siet sine, vel cum consensu Princtis in si sine iussu & ex illorum sola voluntate, erit monarchia; si dicamus iussu principis S nionarchae fieri, iam monarchiam solam cognoscere cogimur, cuius nomine & imperio alij creentur Principes, seia magistratus subordinati. Nec interest si dicas, ipsum pse seu per alios id facere, quibus committit, cum
idem sit quod per alios facit, atque quod per seipsum saceret,& talem hic supremum Principem & Gubernatorem intendimus, cuius, in nullo restringatur authoritas vel potestas. Cuiusmodi in populo nulla inuenietur , quippe quod populari multitudine nihil
est insipientius aut insolentius ad res agendas, sine cosilio, praeceps, ad instar fluminis, bestia multorum capitum amat eos qui eum decipiunt, persequitur benefactores, sine consilio surit, ut non immerito Senatus Romanus potius elegerit Tribunum Romanis c6 cedere, quam ineffrenam licentiam promittere, quae Omnia conturbat, sine iugo.
125쪽
Velle suum cuiq; est, nec voto vivitur uno: qiuod certe populari ad ministrationi, cum sit valde periculosum,& ad seditiones incentivum, magis multo damnosum erit, Ropub. in aristocratia, quo maiorem quisq; de sua probitate 'opinionem conceperit supra alios,naturalis etiam est ad dissentiendum facilitas, & quot capita tot sensus. Quod si quando exstiterunt Respub. democraticae,
ut non negamus; eas tamen non diu perstitisse certa
est, atque quandiu perstiterunt, non tam consilio poPuli, quam virorum prudentum industria & sapie tia. Quare consultum est c. Osius de elect: ne populi iuditium quod corruptum plerun queaest, quis sequatur, Omnesq; term ς qui de populo sunt, ita se rem habere dicent, si verum fateri volunt,obnoxios passionibus,&affectibus, odio, irae,cupiditati & amori te
merario. Neque id quod arbitrio populi factum est, immet postea diu placere potest , Quare qui popula bene regere desiderat, non quod illi placere possit , sed quod bono viro conuenit,& quod utile sit, agere
debet, quod docuit lepido exemplo Polycletus, ut refert Aelianus lib. I . hist. variar, qui eodem tempore duo symulachra fecit, alterum ad arbitrium plebis , alterum iuxta peritiae artisque normam , gratisic tus vero hoc modo populo est, ad singulorum acces sum transposuit,&commutauit aliquid, morem gerens uniuscuiusque voluntati, de narrationi ; itaq; postea proposuit utrumque,& alterum quidem omnes admirationi,& alterum ludibrio,& risui habuerunt; videns autem Polycletus,&hoc,quod vituperatis imquit & reprehenditis, a vestra arte prosectum est: quod vero suspicitis, ego sum mea facultate labri
Hanc intemperiem populi immaturamq: sortem λ
126쪽
tu conqueritur Heraclytus, ut est apud Cicer. In s. Tusculan: quod Ouidius his versibus expressit. de durodcvltimo serro.
Protinus irrumpit vitae peiosis in aeuum Omne nefra, frigere pudor, verumq; fidesquὸ, In quorum subiere locum fraudesq; doliq; IUdisq; , ta via, ct amor, sceleratus habendi
de omnes qui hac de re stripserunt, inter sermas regiminis rerum publicarum eam magis eligendam
censuerunt, quae unius est, &sii componenda est respub., illam quoque praestatiorem, in qua primae partes monarchiae, reliquae quae eidem subijciatur aristo cratiae & democratiae tribuantur. Plutarch. in lib.de monarch. si optio inquit eligen, di concessa fuerit, non aliud eligat, quam unius pote statem: Arist.8. Ethicorum c. x. horum inquit opti-
. m regna pessima respub est. Plato in primis quidem probauit rempublica optio matum , sed omnibus regiam proponit, & unius, si Rex talis reperiretur in ciuitatibus, qualis inter pum examina,si corpore & animo alijs excelletior, inueniretur: Tyranni execratur, qui leges contem nit,& lsocrates ad Nicoclem, tanto Monarchiam faciliorem non immerito iudicauerimus, quanto facilius est animum suum vulus viri instituto accommo- dare, quam multis, & varijs opinionibus placere conari :& proinde cum plures imperant, facile&m
ribus M voluntate dissident. Dissicile est populo ae - que placere, & satisfacere, ideo ex multorum princi p tu factiones oriuntur, propter diuersa iubentium: . Mob temperantium studia, quod saluator noster co,, firmat dicens Matth. 6. Nemo potest duobus Domi' o nis seruire, maxim Ediuersa&contraria iubentibus. Inter Optimates cum plures ibi virtuti incumbant in P
127쪽
in publicum, vehementiora etiam priuatim odia coiicitari solent; cum enim Princeps quisq; esse optet, dc in dicenda sententia vincere, ad ingentia inter se odia accedunt, ex quibus seditiones existunt, ex seditionibus caedes, ω caedibus ad unius tandem imperiud euenitur.
Durum est unius tyranni iugum, at longE grauiss)mum duorum vel plurium, quia populus per se bonorum inimicus, nobilitatis & virtutis hostis, mobilis, de quod semel probat sacere, eadem inconstantia reprobat: sicque satius erit sub periculo unius Mona
chae cum metu, ne in tyrannu degeneret vivere, qua
sub pluribus, qui eodem metu nos possunt opprimere. Quod certe damnosius est, si quidem non tam facile satiantur tres aut quatuor, aut plures tyranni, qua unus: de plus est obnoxium esse pl'rium prae de , qua . unius. Idemq; fiet, si ex pluribus unum colueris, tacalius grauius te affliget ; la viai sis amicus, alium habebis hostem; vel saltem perpetuo eris e i su sp ectus. Misera res pluribus Dominis seruire,& talibus qui
imperare S cogere possunt. Aliud accedit incommodum ex aristocratia, cum enim in illa tantum munera, & honores dividantur,
reiectis ijs qui ex populo sunt, ingens sibi odium concitabunt eorum, qui quamuis inter optimates, ex diuitijs vel nobilitate generis non computentur: tamen& naturali ingenio,& ali is virtutum donis excellul, i ut se contemptos ad munera, quibus se alii idoneos dicunt, arbitrentur, quo fit ut populus in eos excitetur, & de sic imperantibus occidendis secreto, aut publice cogitent;&illi nec se populo tuto comittere, neque inimicis fidere audent, perpetuo metu, velut 'Diony sus ille Syracusanus docuit,&dicentibus se esse beatum, demonstrauit,suspenso tenui fio eloquea
128쪽
Caprat eius, ense districto imminente, inter pre-sas e Pritas ministeriaque regia ceruicibus suis in-
N QRiae possunt eodem remedio uti aristocratici, sit Moriarchae, qui constituunt sine metu magistra-s, ω Populares participes fiunt dignitatum, etiam altis nobilibus: nec refert, propterea monarcham pelli posse, quod facile in tyrannidem, vel quodli- audendi libertatem incidere timendum sit, illud lem enim in alijs omnibus rebuspubl. accidere po-
, ex eadem enim natura elementorum quali-Hibus costant Optimates, quibus&monarcha, unde dem illis timendum erit, quod istis, neque debet P-3terea bonus usus abrogari propter malum usum, cunumana temeritas SI audacia in uniuersum, S diuinis, humanis legibus abutatur, Omniaque reliqua humani generis usui deputata abroganda forent, quia hominum improbitas ad suae cupiditatis obsequium eadem intorquet. Qui ergo aliud, quam quod pluribus placuit, certioresq; habet, veritatis probationes, statuere voluerit, non aliud intendit, quam nouam rebellandi contra superiores occasionem inuehere,prs sumptioneq; quandam stultam, cum furore, & vi mixtam constituere, quod valde ne dum impium, sed&diuinae, Mnaturali ordinationi contrarium . Deus enim cum primium Angelos creauit, oportuit tunc statim unii Deum cognoscere, sicque cum primum hominem secit ad imaginem & similitudinem suam, eidem imperium in omnes creaturas contulit, sicque deinceps ab eodem Adamo constitutum est, ut omnia omnibus competentia responderent membris ossitia. Vald E enim monstrosum foret, si quis sine capite vellet es- se, aut njtςretur constituere , ut membra pro capite E essent,
129쪽
essent,& vij psa se regerent sine capite , communimente: aut ea lege, ut omnia Matia cuique propria, communiter &promiscue gererentur . Omnia enim membra corporis in id maxime oportet incumbere, ut d iscretionem inter sese,& varietatem actionsi functionumq; retineant, quod est unius corporis singulare in ditium, unitatisq; maximum argumentia, qta avnitate reliqua omnia in toto corpore conseruantur. Haec vero unitas nullo modo esse, aut comparari poterit, nisi unus cognoscatur Dominus, a quo caeteris omnibus imperetur: quemadmodum enim pugnantia & contraria ex natura sua elementa, in unum non
coalescerent, nisi praestantior aliquis esset, qui tanqua Dominus ea coniungeret, & cui illa obtemperarents non enim singula ad suam naturam respectantia, cu alijs depugnant, sed eum, qui ea ita coagmentauit, dominum agnoscentia, concordiam inter se fouenti& naturaliter quidem inter se contraria, gubernat ris voluntate inter se amicitiam conciliantur sic & ciues moribus inter se dissimiles, nullo modo coniungerentur, nisi Princeps adesset, cui illi obtemperantes, in mutuam amicitiam venirent, quo fit ut tunc ciuitatem aliquam & rempub. ex multis, vari jsq; bominibus constantem, concordia frui, bono ordine, recta disciplina, Se pietate coli, eosq; qui ibi degunt, tametsi diuersos inter se, animo tamen consentire, nec in se inuicem insurgere, sed omnes aequalitate iuris Pacem tueri conspicimus: statim colligimus Principem ibi esse, qui huius animorum consensus & tranquillitatis author existat,quamuis ille in conspectum se nobis non dederit. Ordo enim principis curam moderationemq; demonstrat, immodestia vero,& licentia ciuium rempud. sine capite esse manifeste
130쪽
Haius monarchiae primam originem ipse Adam in posteros primus transfudit, ipse enim solus creatus monarcha totius orbis, primaque deinde ab eo nascieturorum causa creatus fuit: uti autem Deus homine fecit, visibi soli subiectus,dominaretur caeteris mortalibus : ita indidit ei etiam rationem, qua posset dominari longe praestantiorem, tanquam legem Viventem Sc intimam, ut quia per rationem, Dei capax factus est: hoc autem non habuit ex propria virtute, sed ex pote itate a Deo concessa, qui cum vellet ei imperium concedere, voluit quoque in eo signum obedietiae & seruitutis Omalum rerum in eius corpore coniungere: unde mulier sibi in adiutorium facta, ne monarchia simul cum ipso uti videretur., ideo ex latere , dc non ex capite eius formata sint,& postquam decepta a Dce mone, &ipsa decepit virum, sicque quodamodo potestatem 5c aequalitatem , quam primo habuit cum viro, amisit,& supposita fuit potestati viri. Gen. 3. Et quamuis ipse Adam praeuaricatus legem Dei, in poenam incidit,omniumque creaturarum rebellionem in se sensit, tamen per Christum SI secundum Adamum sibi imperium eius consirmatum est, S regeneratis a se in Spiritu Sancto: sicque Dei omnipotentis dispositioni complacitum est in Adam, qui pater Omnium per propagationem carnis esse debebat, fieret etiam pater per gubernationem &instructionem, sicut M deinceps factum est, ipsiusq; Adami imper. um dilatatum, magis magisq; confirmatum , sormata sibi ex costa ipsius muliere, dum per somniuexcitatus a Spiritu Sancto, vaticinabatur hoc: nuncos ex ossibus meis,&cam de came mea; perpetuum nexum,& vinculum indissolubile inter virum δί uxorem futurum pronuntians, quod in Repub. Christiana'erga superiorem insciiOIes recognoscunt. Ea Si