De Galeni libro qui Synopsis peri sphygmōn inscribitur : dissertatio inauguralis philologica...

31쪽

alterum eum Verbis antecedentibus cohaeret: η οπως Γν αλλως φιάλι α σαφες ελπι θριεν εσεσθαι το λεγόμενον. et ας τους) δε καχα

δε κατα τον χρονον της διασιολης ουχὶ εΠτα καὶ εMκοσιν coniuncta erunt, Omnia bene inter se conexa et apta sunt. LPQR ST τους

Scripserunt, quia femininum quid sibi vellet non intelligebant. Simili modo totum caput decimum quintum exceptis Verbis

σφυγμιοῖς διαφορας, εστι δε ταδε), quae interpolatoris Sunt, eX isagoga VIII 463 sqq. transscriptum est. Nam et Galenum illum librum περὶ G υγριων τοῖς εἰσαγοριενοις appellavisse iam dixi p. 12, et haec ipsa tam facilia intellectu sunt, ut synopsi non Sint accomodata. Ceterum Galenus ipse nonnullis foliis ante dixit IX 463,1 επε

Galenum, postquam haec monuit, octo paginis post nihilo setius totum caput exscripturum fuisse putas 3 Sed qui pergit scriptor IX 463,8 λεχθήσεται δε καὶ νυν τα κατ αυτο Seil. quae in iSagoga

isagoga quaedam afferre Vulti Hie aqua haeret. Sed cur primum tria capita aliis demonstrationibus complet 3 Puto perSpicuum eSSe interpolatorem, ne facile coargueretur, haec Verba inseruisse; quibuS cum lectoris animum instruxerit, postea ineipit ειπωιμεν ηδ η' nam quia octo paginis ante pollicitus est λεχθησεται δε καὶ νυν, iam tempus est ut promisso Satis faciat.

32쪽

Denique - sed fortasse melius iudieabunt homines docti IX 508,3 usque ad capitis finem verba interpolata mihi videntur, eum neque orationem eontinuent et antecedentia sp. 506 pulsum formieantem omnium et lenissimum et periculoSiSSimum esse) repetant. ImprimiS autem obstupesces, si legeris in capitis XXII, fino

vnἐρ ων ολίγον εμπροσθεν ΗρήσεταC equidem Vero Galenum εμπροσθεν ad praetereuntia, ad futura et στερον referre Semper inveni: ef Ser. min. I 10,20 ολ ον εμπροσθεν εἰπον, II 45,3 ους ολίγον εμπρο

εἰρησομενον λογον, IX 282,10 Κ πιρὶ ης ολίγον υστερον εἰρήσετο multis aliis locis. Sed haud scio an hic error librario cuidam tribuendus sit. - Sio iam synopsis 1979 versibus consistit normalibus; cf. p. 8,21. Quod igitur in LR quoque codicibus interpolationes inesse

eenSemuS, non corruit opinio, quam de fine habemus, cum quisquis et illas et hunc perspexerit, eiusdem hominis esse negabit. Nam quae sunt in I R interpolationes, eae leviter intuenti non statim elucebunt, at ultima spuria esse neminem effugiunt Vel hebetiorem. Porro mirabile esset si omnes huius scripti additamenta ab eodem librario profecta essent) LR scribas primis descriptis eo ipso loco restitisse, quo finem spurium incipere coniecimus. Praeterea aliud erat librum imperfectum quem videbant ad finem perducere, aliud perlaetum arbitrariis additamentis amplificare. Quod Galeni synopsi non modo non addidi septem nova capita, Sed etiam nonnulla eripui, exspectationes legentium fortasso sum frustratus; sed magno medico ipsi haud scio an non inutilem

33쪽

De doctis medicis, qui per antiquitatem cle pulsibus Scripserunt g 1. De eis, qui ante Galenum erant. Quantum pulsuum observatio conferat ad morboS CognOSeendos, nemo ante Galeni tempora tam impigre et industrie inculcavit

quam ille ipse.

Etsi non servata habemus, quae de ea re prioreS SeripSerunt, id tamen certum est nullum umquam medieum Galeno maiore auctoritate floruisse. Hippocrates si Vocabulo σφυγριος utitur, finitum quendam pulsum, Vehementem, significat: ef. I 83, 21 Κύhle-Wein εἰ δε καὶ σφυγμος ενείη εν ταλι υποχον ιυλι - II 83,3 σφυγ- μωδες τε καὶ πυρωδες το ελκος αν ει ν - II 83,6 αχθος γαρ ανωφελες προς τωι αλλωι σφυγμωι ἐπιγίνεται. Porro non noVit inter arterias et venas discrimen ut V 130, 18 Litire ου αν η φλεφηεμ τωι αγκωνι σφυς ηι - IX116,15 φλεβων διασφυξιες ) Praxagoram Primum pulsum communem σφυγμον nominaSSe teStiS eSt Galenus de piae. Hipp. et Plat. 493,5 Mulier: δεῖ δε του ἡ σφυγμός' υνοματος ακουειν Ουἔω νυν, ως Πραξαγ ό ρας καὶ 'Hροφιλος απαντες τε σχεδυν οἱ μεχα αυτους εχρησαντο μεχρι καὶ ημων. De Pul Suum autem doctrina primus scripsit Aegimius, Sed pulSum appel

addit autem idem nescire se, sitne eius liber πιρὶ παλμων genuiHUS

Primus pulsum aliquid habere momenti intellexit Herophilus, qui magnum opus de pulsibus composuit, quod non Sine auctoritate suiSSe cum aliis rebus tum inde perspicitur, quod GalenuS non modo eX Herophili scriptis multa affert, sed semper ei maXimam reVe

34쪽

si - salva mediet Pergameni huius rei proprietate - Galenum non nihil a doeto illo Chalcedonio viro didicisse constituerimus. Ceterum non alienum a re eSSe puto, mentionem movere Marcellini, autoris cuiusdam nondum editi sexstat eius liber in codice Vindobonensi gr. med. 1b aliisque), qui in scripto quodam de pulsibus dicit Herophilum primum clepsydra ad metiendos arteriarum pulsuS HSum esse. Cf. Max Welimania, Die pneumatische Schule, p. 76, et Herm. Schone, De Aristoxeni περὶ τῆς 'μοφίλου αἱρεσεως libro tertio decimo a Galeno adhibito, diss. Bonn. 1893. At contra Erasi stratum non modo non potest amicum sibi facere Galenus, sed etiam Verbis aSperiS, quod doctrinae cauSa averitate doflectat, erimini ei dat ut VIII 552 et 940, qui quidem

magnum huius Harvoyi antecessoris ingenium non recte videtur aestimasse. Libro de disserentia pulsuum quarto Galenus ipse multorum affert medicorum pulsuum definitiones plus minusve nobis ignotorum; primum Herophile orum quosdam enumerat: Heraclidem Tarentinum, quem librum de compositione et probatione medieamentorum scripsisse accepimus ') VIII 720 sqq.) Aloxandrum Philalethem, cuius liber quintus de placitis medi- Οrum commemoratur VIII 72b sqq.); Demosthenem Philalethem, eius discipulum, qui tres de pulsibus libros composuit VIII 727 sqq.); Bacchium commentariis in Hippocratem confectis insignem, qui

Apollonium Murem VIII 744 , qui omnes quattuor de Hero' phili doctrina ScripSerunt

Zenonem VIII 736). Asclepiadis porro, praeclari illius Prusae nati medici, qui de reSpiratione et pulsibus seripsisso fertur, imprimis VIII 646;743; 748; 757 et Moschionis, qui ab eo profectus est, VIII 2b8 mentionem habet. Altero loco IX 139) de Apollonido methodico

loquitur.' Seripsit otium de doctrina empirica Gal. scr. min. II 115) et προς ως 'χρ0Vi0νς μυρμηκιας cf. Oder, Rh. Mus. 51,63 .

35쪽

Vehementer autem rescribit Galenus P neumaticorum disciplinae assectatoribus, qui praecipue eius aetate florebant. Huius Seetae conditor est Athonaeus Attalensis, qui erat Claudii imperatoris temporibus. Potissimum eius opus triginta de medicamentis libri orant,

in quibus de pulsibus quoque fusius dixerat VIII 646; 674; 756).

Excellentissimus discipulorum eius erat Agathinus Lacedaemonius, Persit, poetae Latini, amieus, qui inter alios complures de pulsibus libros composuit. Dedicavit eos Herodoto, auditori suo, cui nuper Hermes 40, 599) ingenioso Welimann tractatum περὶ οξεων καὶ χρονιων νοσηματων attribuit. Alius Athenaei discipulus Magnus est, qui fortasse in libro, cuius tituluS επισεολικα ἰατρικα erat, de pulsu disseruerat VIII 593;

Plura scimus de Archigene, eum in neminem adeo petulanter invectus sit Galenus. Erat ille ut Agathini assectator pneumatieus et imperatore Traiano regnante permulta, ut ait Suidas,

scripsit et quidem de pulsibus imprimis libris 'do pulsibus' VIII 576 sqq.) et de febris indicio VIII 694) locutus orat. Nullum Galeni de pulsibus librum legere potueris, quod non Verba quaedam contra Archigenem emissa contineat, cuiuS modo ObSeura Vo

perat: eum inter pulsus plenum quoque dieit enumerare, qui omnino non sit VIII 509; 548; 575; 931 sqq.; IX 138); deinde pulsum formicantem celerem putare VIII 827 sqq.; IX 293; 453; 456); tum falso do diastole et systole iudicare V 162 sqq.),

multa alia. Rufi Ephesii quam habemus συνοφιc περὶ Πνυγριων non genuina et ex Galeni scriptis compilata est; exstat apud Darembergium p. 219-232.

Do Gaioni libris de pulsibus scripti S. Archigenes Galenum ipsum, ad quem nune VertimuS, ad doctrinam pulsuum tractandam commovit: seripsit enim primum octo libros, quibus Archigenis sententias et adumbrabat et pereensebat. Quae scripta nescio quo pacto nobis perdita Saepius com-

36쪽

memorat, ut Scr. min. II 111; Κ VIII 685; 698; 753; IX 381.

Non multo post de usu pulsuum librum compoSitum esse existimaveris; hoc quoque cum Archigene tum Erasistrato repulsis usus pulsuum caloris vitalis conservatio dieitur. At vero potissimum et praeStantiSSimum opuS eSt Πραγριαχείας

περὶ σφυγμων Sedecim libri, qui in quattuor partes divisi sunt. Quos eirea annum 120μφ Romae confectos esse Iiberg in Bli. Mus. 44,219 sqq. dilucide demonstravit: quo opere solidum totius pulsuum disciplinae fundamentum modicus posteritati tradidit.

Primis quattuor libris de disserentia pulsuum agit, et primo quidem postquam difficile quam sit quod sibi proposuerit questus eSt, quia alius medicus aliud nomen eidem pulsui indiderit, ipse

tabulam nominum a se secundum cotidianum sermonis usum delectorum praebet; secundo Archigenis aliorumque sophistarum inane cirea Voces studium; tertio, quid ille de vehementi et pleno pulsu Sentiat, refutat; quartus tamquam historia definitionum est pulsuum,

cum fere omnium quos supra protuli medicorum sententiae non minus accurate quam doete re enSeantur.

Secundae partis, quae de diagnosi agit, libro primo num systole sensibus percipi possit quaeritur; secundus rurSus ab Archigene incipit, qui celeritatem et parvitatem internoscere nequeat; tertio de qualitate quantitate rhythmo; quarto primum de duro et Vehementi nonnulla, deinde plura de pleno et Vacuo comperimUS hie Galenus invidiam erimenque amolitur ab Herophilo, qui πεοὶ

πληροzητος locutus eSSe dictuS erat; at non eum περὶ π ροτητος, immo Vero περὶ πληθους egisse Galenus longa dissertatione exponit.

Quibus duabus partibus finitis cum illud filum iis qui introducuntur nimis difficile esse percepisset summarium facilius intellectu duodecim capita comprehendens confecit, eui titulum ut Solebat cf. περι ορεσεων τοῖς εἰσαγοριενοις et περι Oστων τοῖς εἰσαγο- μενοις) περὶ σνυγριων τοῖς εἰσαγοριενοις imposuit. Nempe ita factum est, ut hoc libello ad ea quae nondum tractaVerat, Singulorum praecipue pulsuum causaS dico, maiorem Operam impenderet. Tum eum πραγματείαν exsequi Vellet, ita perrexit - Sie aecurate erat Seripta epitome -, ut - a tertio scilicet libro - lemmata Summarii singulis capitibus praeficeret iisque explanationem altiorem annecteret; duobus autoni primis libris do difficilioribus quibusdam rebus agitur: primo enim de causis continentibus sut

37쪽

- 35 vertit Nicolaus Rheginus συνεκτικυς , quae tres sunt: eordis facultas, Vitae conservatio, arteriarum organum; deinde eum quid calorem et frigus eorporis sequatur explicaverit nonnulla Archigenis alitorsentientis laeta mentione ad Viginti coniunctiones συζυγίαc) transit, quae in copia Vel inopia causarum trium illarum consiStunt; exercitationo fin0m libri facit; secundo libro de procataretieis; tertio

de mutuantibus naturalibus; quarto denique de iis causis, quae ad- VerSus naturam principales Variant, loquitur.

Ultimis quattuor libris de prognosi agitur; quamquam non habebat quod non iterare posset ex parte priori, tamen ingeniose omnia aliter fingere eonatus est. Sic primo libro de viginti septem pulsibus quantitate disserentibus, porro de eeleri tardo Vehementi tenui molli duro; secundo de ceteris pulsibus quantum pertinent ad praedictionem loquitur; at contra tertio et quarto libro affectus corporis humani secundum Sui cuiuSque pulSum percurrit. Praeter omnes hos libros alios quoque Galenus de Herophilocomposuit: do Herophili pulsuum disserentia ante πραγματείαν

cf. VIII 960,14 ταυθ' ωσπερ ἐπιτομη των εἰρηριενων ζμῖν εν τοῖς περὶ τῆς καθ' Beo φιλον ἐν τοῖς σφυγ ριοῖς δ ιαφορας εστω λελεγμενα. δι εκείνων γαρ πλεον γησαριετην 'Moφίλου κατα νυγμους ονοματων συνήθειαν), de Herophili pulsuum arte postea utrum Seripserit necne ignoramus, eum uno loco tantum se

talia scripturum profitetur IX 279,2 οσα δ' αλλα μοχθηρα καὶ αδι

σνυγριων ενεστι μαθεῖν, Tre δ' ἐξ ων ἰδίαι γραφομεν υπερ τῆς υροφίλου περὶ τους σφυγμους τεχνης). Ita Galenus eum in omnes partes pulsuum doctrinam, Ut creverat ab Herophilo, ut ipse attenuatam erudiverat, ita explana-Visset, non minus idiotarum quam doetorum, non minus docentium quam discentium rationem habebat; itaque iure hoc opere se iactavit, eum esset editum circa annos 170-175. Sed nobis praeter libros quos Supra attuli - nam Γαληνου περὶ σφυγμῶν προς ' ντωνιον φιλο-

ριαθη καὶ φιλόσοφον XIX 629 - 642 ' et compendium Latinum apud

' Auct0ritate Dielsit, praeceptoris honoratissimi, Parisios profectus ibi inveni hunc librum in eod. Graec. suppl. 446, s. 33V- 35V et in e0d. Graec. 2315, f. 393V- 400.

Ille, decimo p. Chr. n. saeculo exaratus ab homine, qui ad proprium usum ex variis variorum medicorum libris quod sibi necessarium putabat excerpSit, quamquam non

38쪽

Chartorium VIII 330 impressum non minus Spuria Sunt quam quin quo alia compendia in manuscriptis Parisinis nobis tradita, quae, priuSquam ea perspexi, eXemplaria Galeni de pulsibus synopseos putabantur' - alius quoque in septem manuScriptis, qui tribus variis locis desinunt, nobis est conservatus, cui titulus est Γαληνου νονγις περι σφυγμῶν ἰδίας πραγματείας. Quem Si legeris, Galeni

esse quin dicas fieri non potest; id iam Utilin praef. IX, p. VI

intelleXit, quem sic iudicantem videmus: ἡHuiu8 vero libri auctorem Galenum vere fui88e, facile ea orationis δimilitudine apparet, de qua quotu8quisque δcripta 8ummi huius medici attente perlegerit, ne mini

mum quidem poterit dubitare ' Reete; primum tantummodo caput Perlegere te opus est, ut Galenum agnoscas. Quid 3 quod ipse in

totum quem legimus apud Knlinium librum exhibet, tamen tribus locis textum pleni0rem praebet. In Scriptus eSt Too αυχου i. e. Γαλ Por, cui iam tum hunc librum adscriptum fuisse concludimus ερμηνεία περὶ σφυγμοῆν καὶ θεωρία, et in sine legimus A ΗΠ Λ ΙΛΟM A, i. e. Oirμ ἐν τωι προς 'Aν όνιον φιλομαθῆ. Contra eod. 2315 saeculo XV' tribuendus totum Scriptum continet, Sed Semel plura, raro meliora quam apud Euhnium inveniuntur. Ceterum hoc compendium etsi ex Galeno eompilatum haudquaquam ab eo ipso consectum esse scribendi ratione

in cod. 446, f. 34V legis εἰσαγciγειν ἐν τῆι καρδίαι. Porro hiatus te offendunt ἔδει χειV, γνωσει ὰκριβῶς, ἐναντίοι εἶνm, περιερχομενου υγρου alia. Sed medii aevi librarii mirabilo dictu Galenum hiatum evitasse non ignoraviSSe videntur, quoniam in codice, quo Κdlinius usus est, XIX 633,16 ἔδει σφυγμον εχειν

επιπλειστον ειρομα HLI , ειρ ται ἐπιπλεῖστον i. e. scribe ἐπιπλεῖστον ειρηταί) PQS; inde horribilo dictu in Τ codice rodentissimo legimus ἐπαπλΠιστον δ) Omnia viduliesit ut 0x Galeni libris c0mpilata doctrinam Galeneam offerunt, Sed n0Π eius verba; itaque, cum ii libri, ex quibus excerpta sunt, etiam hodie exStent, fere nullius pretii sunt. Leguntur in codicibus his: Paris. Graec. Suppl. 629, s 59 - 64, saec. XIX; stenographice scriptus videtur. - ΡariS. Graec. 2155, i. 315V-319V, saec. XIV; inscriptio διαγνωσεις ἐκ του ονυγμου καὶ θεραπεῖσι Προς

variis Hippocratis et Galeni libris excerpta continet. - Paris. Graec. 3035, s. 209ubque ad 219. - Conser quae ipse dicit Galenus de talibus compondiis ΙX 433.

39쪽

sino Artis modicae I 410,7 promittit Se Synopsin pulsuum Sescripturum 3 Ἐννοω δε καὶ αλλο τι ποιῆσαι βιβλίον εν οἷον επι - ἔομην α ντων, οπερ ητοι τεχνην περὶ πυγμῶν η συκοφιν επιγραφω. Ars medica circa annum 19b eonfecta est. Porro de synopsi iam seripta refert in libro περὶ των ἰδίων βιμέων circa annum 200 edito ser. min. II 111,3: Γεγονε δ' ουν μοι καὶ αλλο χιβιβλίον εν, εν ωι την συνοψιν εποιησάμην τοὐν εκκαίδεκα μβλίων. Sed plura de synopsi in dissertatione ipsa invenisti.