장음표시 사용
211쪽
nem Sanguinis , vis agens ipsum in circuitum sit eadem in vis agens eundem Sanguinem in circuitum tempore sanitatis; mittendus erit Sanguis proderit necessario & nihil minuetur Vis in circuitum agens eundem Sanguinem: si vero vis, agens Sanguinem in circuitum in statu morbi sit major i , quae agit Sanguinem in circuitum in statu sanitatis; eadem succedent .muit major copia Sanguinis mitti poterit, antequam laedatur is contrahens musculos Sanguinis . quum enim haec inflatu morbi supponatur ficta major quam in statu sanitatis hoc augmentum argumento esse potest, in minori quantitate Sanguinis reperiri
majorem quantitatem materiae contrahentis musculos adeoque illam quantitatem necessariam contractionibus musculorum Sanguinis esse minorem libris quinque adeoque plus quam libras quindecim superesse intra corpuS , quae contractionibu musculorum Sanguinis non inserviant. Quare patet tota prima parS. Patet etiam secunda pars, quae pertinet ad quantitatem mittendi SanguiniSi ii morbis, in quibus vis, qua agitur Sanguis in suum ciri itum est minor vi, qua agitur Sanguis in ΙΗum circuitum in statu sanitatis quum etenim in iis morbis, in quibusvis agens Sanguinem in suum circuitum est minor vi, qua Sanguis agitur in circuitum suum in statu sanitatiS; tum quoniam, ut patet extota nostra doctrina Missionis Sanguinis, dari possunt casus, in quibus cum maxima etiam laestione virium missio Sanguinis prodesse possit, hinc sciens Medicus observabit, num aliqui ex iis cassibus detur in aliquibus ex iis morbis δε quum datur, mittendus, Sangui proderit; quum vero non datur, mittendum , imittere missionem Sanguinis prodesse poterit. Quare patet tota propossitio ex qua jam ex te ipso conficies
quicquid superesst Propositionis undecimae.
212쪽
Sanguine ita ditiato, ut vires Iadantur, perinde es, ae si Sanguis quartate quidem naturaliter se haberet, sed ea imminuta quantitate esset, qude requiritur ad datam illam Visnem Pirium noducendam, cum caeteris
ad usque sinem. Upponantur eaedem viginti librae Sanguinis contineri intra
corpus; tire contractionum , quae possunt educi a tota
quantitate Sanguinis librarum viginti, supponantur posse redigi ad aliquem determinatum numerum ad arbitrium: supponatur momentum Virium, quae educi possunt a viginti libris Sanguinis, aequale momento centum librarum ponderis . igitur momentum Virium , educendarum ex unaquaque libra Sanguinis, aequale est momento quinque librarum ponderis. Sint jam per aliquod vitium Sanguinis laesae vires; sim ita laesar, ut in illo aegrotante corpore, in quo conssideramuhlaesiones virium,i quod continet libras viginti Sanguinis, non jam dentur contractioneS, quarum momentum sit aequale momento centum librarum ponderis; sed dentur contractione , quarum momentum sit aequale momento sexaginta librarum ponderis tantum Quum igitur in
illo corpore dentur viginti librae Sanguinis, sed vires diminutae simi per vitium ejus ad usque quadraginta libras ponderis ex illis igitur viginti libris Sanguinis dantur intra corpus librae octo, a quibu VireS contractionum educi non possiunt . quare , quantiu ad vires attinet illius aegrotantiS, a Sanguine educendas, perinde est continere intra se viginti libras Sanguinis, sed ita vitiatas, ut ire contractionum educi non possint nisi a libris duodecim ac continere libras duodecim anguinis non vitiati; quantitatem scilicet minorem quidem quantitate librarum viginti toto octonario numero librarum; sed aequalem illi quantitati, quae ex vigenario illo numero librarum superest, dempto octonario numero, a quo vires contractionum educi non possunt quare Sanguine ita vitiato, ut vires laedantur, perinde est, ac si Sanguis qualitate quidem naturaliter se haberet; sed ea esset imminuta quantitate, quae requiritur ad datam illam laesionem Virium producendam Si igitur quanta sit haec laesio virium sit notum motum etiam erit, quae quantita Sanguinis in dato corpore superesse debeat, dempta illa quantitate, quam exigit laesio virium eaque comparata cum quantitate Sanguinis, quae
necessaria est ad conservandum Sanguinem in suo naturali circuitu
213쪽
prodiicendo in musculis ejus contractionem similiter naturalem deducetur, quae quantitas Sanguinis sit in illa data aestione virium mittenda. Quare patet tota propossitio. Ex quibus demum omnibus fit, propositionem illam, in qua asseritur Sanguinis missionem nunquam nocere, aut nunquam juvare posse evidentissime falsam esse demonstrationes Nostrae Missionis Sanguinis sibi ipsis constare; sive abstracte procedamus, eundem semper Cperfectissimum gradum virium supponendo, ut no gerere debuimus scientifice ratiocinantes; sive progrediamur in concreto, ut notum est ex expositis. Ad intelligendum vero, num, Se quando noceat indormire missioni Sanguinis, necessarium esset huc traducere universam doctrinam nostram somni. Tu interim quicunque es, sagac meditandi non ignarus, ex iis paucis, quae indicavimus de somno superius, Per- Pende, quid fiat; non ita dissicile rem deduces.
214쪽
NATURALI, ET VILLO CONTRACTILI
Exponitur quam late pateat Contractio naturalis, sit
admirabitis. 1ssicile est definire Contractionem, Se distractionem, ut patebit mox inferius quum hoc ipsum praestare conabimur me tamen interim penitus ignotum it, quid hic agere it animus, quid proponamuS exemplo rem utcunque significare visum si Sume chordam mussicam, aut metallicam , aut compactam ex carnibus animalium eamque per eandem rectam lineam ' per longitudinem ipsius ad oppositas parte trahe 1 La ι Cildatut nec statim a tractione desiste; sed trahe successive ad oppossita partes per eandem rectam magis ac magiS Videbis illam obsequi facultatibus trahentibus, ut digitis , hoc est extendi totam chordam, seu fieri longitudinis majoris, quam cuju erat ante tractionem S id quod admirationem facit, videbis chordam magis longam fieri non tamen divelli aut frangi, sed in integritate sua persistere nisi quod denique, si diutius intractione ad oppositaS partes persit stant digiti, venit in majorem longitudinem quidem tota chorda; sed tandem ulterius extendi non potest sed si ulterius trahas, divellitur cum impetu a suis partibus , divulsae partes cum impetu pariter, 6 ex se ipsis coeunt utrinque in se ipsas versus digitos, qui trahebant; seu ex se ipsis fiunt rursus breviores, seu minoris longitudinis. Si vero tractionem ad oppositas partes non protraha per tantum tempUS, ut cogatur chorda divelli sed postquam ad certam quandam longitudinem Prio
215쪽
priori majorem ipsam extendisti a tractione desii stas, digitosque removeas , adeoque chordam suae libertati permittas chorda ex se ipsa pariter coit in se ipsam per eandem lineam, per quam traxeras .fit brevior ac brevior, quousque redeat in eandem longitudinem, cuius erat ante tractionem in quam postquam restituta est, ulterius non coit in se ipsam sed ab omni motu cessans in sua priori longitudine quiescit. Illam longitudinem, in quam venit chorda per tractionem ad opposita partes , appellant Distractionem ; facultas, quae distractionem producit, dicitur Facultas distrahens motus, quo chorda in priorem suam longitudinem restituitur , est id, quod appellatur Motus contractionis, vel Contractio is facultas , a qua prOVenit Contractio , dicitur Facultas contractrix . Quod igitur in distractione est admirabile &definitu dissicile est illud extendi sine divulsione; tam in distractione , quam in Contractione excedit omnem opinionem, quanti sit momenti ac fundamenti, novisse modum, quo uterque ille motus contingit. Interim igitur Contractionis naturalis nomine, & ejus oppositae diis stractionis hic intelligimus illum motum in compositi corporibus, quo fit, ut eadem composita, ab aliqua facultate externa trahente in majorem extensionem perducta sine divulsione naturae vi sive sponte sivo ex se ipsis, suae priori longitudini se restituant a libertati permittantur.
Dico autem primo hac super e , Contractionem naturalem tam late pater , ut Vix unum compositum noverim, in quo illa non vigeat; paucissima naturae operatione pariter invenerim ad culus partes Contractio naturalis non sit vocanda Primo etenim cogita flexilia . omnia illa scilicet, quae jam veniunt nomine elasticarum rerum nempe, quae in curvum positum redacta ex se ipsis per latera nitentia restituuntur in eundem positum priorem statim intelligi , quantama': mseriem tibi proponam nisi quod illud mihi ostendendum superest, idem esse restitui per latera δε contrahi per longitudinem solam etenim Contractionem per longitudinem Wressiam lineam ineXemplo posui. Interim igitur hoc pro certo habeto sive flexilia spectes, quae se restituunt pet latera post flexionem sive chorda,quae post tractionem per longitudinem,rei ituitur, remita eodem recidere, ut non solum flexio restitutio per late Hala distractione Contractione non disserat; verum Contradito distractim it veluti summu genus, ad quod omnis restitutios flexio redigenda est quasi harum singulae sint Contractionis & distractionis in genere sumptae veluti species quaedam . Jam vero ut magi singillatim quam late pateat hoc ipsum, vel flecti Wrestitui, vel distrahi atque contrahi, innotescat; statim ibi propono immensum illud , quod appellamus Aerem . An non etenim innotuit vigere in eius partibus vim se restituendi per lateri Totus igitur quantu et aer, ve altitudinem sive amplitudinem ejus spectes, contractilis est atque distractilis. Quid autem de immensitate aqUa
216쪽
rum existimas forte aqua credis , quum sint quiddam maxime liquidum, distrahi absque divulsione non posse sed quid ais lan non aeraqua liquiditis tamen aeris partes distractiles contractilesque esse non negas quid igitur si ostendero etiam in aquae partibus vim Contractionisi distractionis contineri In mentem igitur revoca illos minimos globulos, in quo se aptat aqua super herbarum, & plantarum folia, aliorumque corporum superficiem , cui aqua haerere non possit Scito opus hujusmodi globulorum esse opus facultatis contrahentis. Sume duos ex iis globulis. vel ad ipsum contactum mutuum , vel maxime prope contactum perducito Videbis eos globulos ex se ipsis in se ipsos moveri, invicem Veluti penetrari, & abire rursus in sphaeram unicam maioris diametri, quam cujus erant globulorum singuli Scias rursus hanc ipsam penetrationem globulorum, transiitum ex duobus globis in unum,
motum mutuum in se ipso effie pariter opus Contractionis. Videbis insuper si globuli illi, qui OiVerunt, fuerint ante coitum aliquanto ma- ores; postquam per penetrationem abierunt in corpus unicum , corpus
illud non esse exacte sphaericum; sed a superiores inseriore superficie
quasi explanatum, O Per circuitum comprehendi quodam limbo, cunus superficies convexa est tota figura se habet, quasi esset portio sphaerae quae utrinque abscissa ise VerShi polos, .superesset ejus aliqua pars media, protens hinc inde a centro per aliquam utrinque portionem axis Scia rursus hanc figuram cum limbo curvae superficiei e opus Contractionis. Similiter si vas aliquod aqua impleas, sed paulatim minimo cum impetu notum est , quam non diffluere ex ora vasis,
licet ad ipsam perduciam sed supra ipsam aliquantum extare posse :sed per illud minimum, quo e tat, format circa se totam quasi aggerem curva superficie comprehensum, convexa scilicet .si aquam, supra limbum vasis magis Stare Velis adeoque novam aquam addas; divellitur convexus agger, S aqua diffluit. hoc ipsum igitur est Contractionis opus. Sex placet addere elegantissimum quiddam. Habe , aliquod vas, cujus gutturnium rotundum sit, Sc labrum extrorsum incurvum imple aqua deinde ita inclina, Ut aqua ex ipso continue de- pluat non pleno tamen gutturnio sed ad semiamplitudinem ejus, aut, ad spatium hac gutturni mensura minuS depluat autem aqua ex gutturnio ad aliquam altitudinem semper per aerem, ut commoditis possis
observare, quid videas per totum spatium illius allitudinis scis quid videbis videbis equidem elegantissimum quiddam; sed quod facit simul, ut a stuporis sensu te cohibere non possiS. Videbis corpus aquae, quod tam fluxile, hoc est tam facile dilabens, Ma suis partibus tam . facile divulsile non solum per insigne spatium illius altitudinis, per quam aqua e vase depluit, a suis partibus non divelli verum ad locum quiturnii ex quo depluit, sese aptare in crassicula veluti filamenta tria. suis
217쪽
1uis superficiebus subrotundis comprehensa; conservare rotunditatem illam per non minimam partem illius altitudinis. Non tamen hic stuporis finis. Illa etenim tria filamenta quae non solum conservant eandem figuram per non minimam partem illius altitudinis, per quam depluunt; sed intexunt sese invicem, ac si verum funiculum texerent operotae. Quemadmodum etenim in illa textura funis, inter duo quaeque si lamenta cannabis agitur tertium ita tria illa filamenta aquae ita se
superequitant semper ex ordine, ut duo comprehendant tertium , S componant funiculum ex eorum genere,in iis textura quasi eXactissime reia pondentem, in quos nostrae mulieres texunt crine suos, S appellant Trecce Scias igitur & hanc admirabilem asseditonem aquarum se ipsas in funiculum intexentium, quum depluunt e gutturiatis expositis, ad vina Contractionis pertinere. Quares ad universitatem aquarum, ad universitatem aeri pertinet naturalis Contractionis vis sentis statim pertinere ipsam ad universitatem etiam liquidorum omnium neque etenim hactenus ex liquidis quae patent oculis, ullum inventum, cujus minores partes non impeditae ab asperitate superficierum, quas contingunt, non abeant in globulo illOS, in quale aqua; quorum globuli non coeant in unum, cum reliquiS, quae de aqua ex possita sunt. Et illa tam vera sunt in liquidi omnibus, ut ne mercurium quidem Xcipere possiis; licet, quod magis admirationem auget, sit mercurius tam ponderosus immo cum toto tanto pondere non solum format globulos; non
sollim duo globuli in unum abeunt; non solum ad aliquam altitudinem se sistit supra oram vasorum sed supra oram vasorum se sistit ad majorem altitudinem, quam liquid leviora: quum duo globuli in unum coire debent , veniunt in motum, penetrationem mutuam etiam remoti a contactu; Ain mutuum contactum Veniunt multo majori impetu
quam liquida miniis graVia Sed cohibere meminime pomum , quin addam aliud , quod occurrit in olei guttis Affunde olei guttas aliquot majusculas supra superficiem aceti, in quod abierit vinum rubrum, .solum ad majorem elegantiam spectaculi guttae illae olei brevissimo temporis spatio se aptant in circulareaa plane figuram ad oculum saltem exacte planam; si ex iis aliquae ad contactum Veniant, Vel ad eandet contactum se sistunt sua figura nihil dimotae vel ad eundem contactum dehiscunt & quasi divelluntur &e duobus seiunistis circulis sensi naunicum efformant δε totam seriem illius mutationis dabitur observare oculis, admirari quo pacto sensim ac sensim utriusque circuli superficies in diversas figuras veniant quousque demum unicum X ac ulli circulum constituant. Quod si hunc ipsum circulum, vel alios quoslibet singularum guttarum , alicujus subtilis instrumenti cuspide dimoveas, agites, in quamcunque aliam figuram longiorem .inaequabilema edigas, tum quiescere permittaS; Videbis sensim totum oleum sese re
218쪽
digere , aut in unicam molem exacte circularem, aut in plures, sed circulares pariter nisi adsit impedimentum aliquod semper intellige. Et illud igitur scias oportet, has omnes affectiones olei, hos omnes motus esse opus facultatis contrahentis quibus addo, ut libentius ad jucundissimam rei observationem venias , si sagax fueris δε in meditationibus versatus ex solo modo, quem Videbis, quo duo guttae olei circulares mutantur in unicam, circularem pariteri majorem deducturum te modum, quo duo globuli quorumcunque liquidorum abeunt in tertium pariter globulum .in si perceperis, qua ratione singula guttae olei
abeunt in circularem figuram planam intelliges, qua ratione singuli glo- buli formentur in expositis liquidis cita ut vix quicquam differant,
quantum ad modum rotunditatem producendi figurae circulares planae in guttis olei affusis aceto, a figuris circularibus solidis in guttis liquidorum affusis superficiebus corporum, cum quibus haerere non possint. Sed neque hic cessa foecunditas, atque imperium facultati contrahentis , quod illa exercet in liquid ; quicquid enim separationum . molitur ar aut natura, liquidorum a liquidis, aut durorum ab iisdem liquidis , est quoddam opus , in quo maXimas partes agit Contractio Concretio & separatio rubri sanguinis a sero in vasculi vitreis a Contractione est. Separatio tartaria vino indoliis, Contractionis est pa-aeiter. Separatio, o concretio salium nitri, aluminis, &: similium, quae per artem fiunt, est idem ad amussima, ac separatio tartaria vino indoliis, & concretio ejus ad superficiem dolii undecunque, nempe Contractionis opus. Sed & concretio crystallorum naturalium riuum .illae
ex liquidis originem duxisse videantur. Sed & gemmae quum eandem originem habuisse videantur ipsae Ad Contractionem pertinet bolus, seu pulvisculus subalbo ruber , quem ad superficiem expUmit alumen. Ad Contractionem sal, quem ad suam superficiem exprimunt Vitra, crystalli factitiae Ad Contrastionem erugo, cujus partem ad suam superficiem exprimit ferrum Λ quae sunt ejus generiSine numero. Cogita aurum, cogita argentum, cuprum, chalybem, sisere quantum est metallorum qili est, qui non noverit, quantii in illa distrahi contrahique possimiξEx iis arcus,ex iis instrumenta sonantia,chordae Musicae construuntur quae nemo est, qui non noverit quam continue extendantur,4 contrahantur . Vitrum pariter si vis vel ipsis oculis cernere in Contractione & distratione positum cogita aliquem ex iis cyathis, qui componuntur ex lamina vitrea veluti spiraliter sibi superimposita si quiescat lamina totus cyathus quiescit δε videtur ex Vitro solido cohaerente compactus; si1 vero leviter agites, spira tota tremit explicatur leviter restituitur. Vel cogita penicillos illos Venetorum qui nihil aliud sunt, quam manipuli sive fasciculi exilissimorum cylindrulorum ex vitro , aut crystallo, qui alligantur simul ad alteram extremitatem solum, S per totam reliquam
219쪽
quam longitudinem liberi sunt sine ullo vinculo. Illi cylindruli, si gravitatem exercere possint, ut si fasciculus, vel manipuluS erigatur , flectuntur sine divulsilone; si mutetur penicilli positus, restituuntur; Stsi agites penicillum quibuscunque motibus, in quascunque inaequales flexiones Veniunt , a quibus in priorem habitudinem redeunt agitatione cessante. Sed neque hic finem facio. Qisid invenis ex corporibus, quod
continue non reflectat, aut non reflestatur 'certum tamen videtur reflexionem fieri non posse, nisi aut id quod reflectitur, aut id quod reflectit, aut utraque sint flexilia , hoc est nisi in iis vis Contractionis vigeat.
Quare ex sola reflexione si ad illam producendam necessaria est flexilitas patet vim Contractionis tantiim non ad omnia corpora sese extendere. Adhuc tamen aliquid superest tanta rerum mas itudine majus, ac tanta amplitudine amplius ac tanta equidem potestate potentius. Quid enim est in toto liquidorum S durorum complexu nostro , quem Terram cum aqua, ciere dicimus, in quo non invenias alicujus viventis corpus Alicujus autem dico qualis est tractus aeris, qualis profunditas aut amplitudo Maris aut fluminis, qualis superficies aut antrum Terrae, in quibus non vivant mille animalium greges innumeri , mille plantarum species Ad profunda Maris; quot ibi piscium genera, quantae multitudinis quot in fluminibus , quot in lacubus Quot serae, quot
homines universiam Terram inhabitant ξ Quot avium genera per aerem volant Quot plantae radicibus haerent solo, aquis radicibuSinnatant, tiaut merguntur aquis, aut ramos tollunt in sublime in complexu aeris gaudent ρ Recenseo tibi viventium omne genus positum in omni genere rerum notarum nobis, aere, aquis, Terra. Ogita horum omnium vi- Ventium corpus , aut dum viventia ipsa vita fruuntur , aut postquam morte confecta sunt, postquam per mortem ipsorum corpora abierunt
in cadaver quid expectas dicturus sum sive aves, sive pisces sive homines, sive feras sive insecta quaelibet, sive ipsorum corpora consideres vel post mortem, vel dum vivunt, semper habent aliquid non insuperficie corporis, sed in ipsis etiam penetralibus corporiS, viscerum, quod in Contractione δε distractione est. Unde vis Contractionis penetrat, perpetuo operatur in visceribus Viventium omnium, dum viis Vunt: adeoque penetrat profunditatem Oceani ut distrahat contrahatque continue quicquid contrahendum, & distrahendum est in visceribus piscium Penetrat antra abdita quaeque magis latibula, ut in iis continue contrahat atque distrahat, quicquid continue distrahendum est in Visceribus ferarum Vagatur per montana 6 campestria, Τά culta quaeque Civitatum , ut cedat in usum humani generis, cujuscunque ordinis pecoris. Volat in sublime cum avibus , ut ipsis etiam praesto sit,
dum seruntur per aerem Perrumpit etiam duritiem plantarum, ubicun
220쪽
partes, quoties occasio postulat distrahat L contrahat. Non credis 'quid est contrahere musculos in animalibus Dan non restituere illo atqu
contrahere alterne quodcunque autem animalium genu VeliS, an non Continue movent cor instrumenta aes pirationis pulmonem
Pectus aut quae iunt sectori pulmonique instrumenta, vicaria In imis igitur visceribus ranimalium , quaecunque alta stat , dum
viVunt, Vigeat vis Contractionis oportet, adeoque vis illa nullo non tempore Vigeat ubicunque, in aere, in aquis, in lo; S super inlit etiam, vel penetret nullo non tempore, iusso non loco in ima viscera anImalium, dum vivunt . Rursiis dum animalia vivunt ac senimnt, In quOS motus Veniunt partes sentientes per totum tempus , quo sentiunt, si Vepe externos, sive per internos sensus sentiant an non emunt in Perpetuo quosdam alternos frequentissimos motus Contractionis e distractionis, quales chordae usicae dum sonandi Per totum igitur tempuS ,
quo animalia vivunt silve in aquis sive in aere, sive solo degant, vi Contractionis distractionis aguntur ipsorum musculi, ipsorum parte sentientes. Quid autem eorundem animalium corporibus contingit, postquam vita iunctum est animal praepara e cadavere quamcunque partem velis , divideque illam in suos illos deinde per longitudinem
distrahe, mox suae libertati permitte contrahitur illa subito ex quo fit, ne rem in immensum protraham, ut vis Contractionis. ωdistractionis insiit in corporibus animalium, inuum vivunt , e quum per mortem mutata sunt in cadaver. Hoc ipsum ostendere possem in plantis singulis ipsarum partibus , radicibus , trunco ramis , frondibus, flore, frustia, semine δε in harum partium ingulis vigere facile ostenderem, dum vivunt, etiam in ipsarum abditissimis vim Contractionis distractionis; tu hanc ipsam vim vigere in earundem plantarum corporibu S, postquam in cadavera abierunt aut avulsa radicibus, aut excisa aut laeta Coelo, aut senio, aut quocunque alio modo confecta sed ad id evincendum sufiicit illud vulgatissimum commune plantis, qua viridibus qua aridis, effecillas scilicet flexiles ad imas usque truncorum crassiorum parteS; ex aequo infledii proceras abietes, quum haerent solo, & vivunt, ii Ventis impetantur Pac inflectuntur , quum spoliata cortice , c truncae ramis abeunt in malos navium δε actantur tempestatibus , impetuntur ventis in Mart. Ex quibus omnibus vide equidem , quam late pateat Contractios Distractio Naturalis, quam illa siit admirabilis, quum
nullo non in loco adsit oporteat, nullo non genere rerum. Sed adhuc
superest quiddam majus Admirabile quidem est vim aliquam extendi per totum aerem, per quicquid est notum amplitudinis, e profunditatis in Terra : sed multo magis admirabile, si haec ipsa vi , Drout Opu est de necessitas aliqua postulat, possit operari, aut minimo quocunque gradu,