Vindiciae Ivvenalianae. Dissertatio ..

41쪽

35 repeti nulla est causa, posthac molestissimum est, multa uirga perobscura sunt. Quidquid Hermannus contradixit, Heinrichii sententia maxime est uerisimilis, e famoso SU. . DOStrum ea Sum riginem duXisse Fumosos autem etiam . . deleto Deum tenere poteSt. Nam cogita, tantorum uirorum prolem ante eorum statuas in atrio constitutas ob que id fum0sas stare, generis tabulam aut manu tenentem aut ibi oll0eatam inspicientem et X ea nomina, aetatem te dietatorum equitumque magistrorum ante e Stantium pronuntiare, et uidebis pr0pter fumosos er- mannum . . retinere non oportere. - Non grauioribus

cauSis, quam hic locus, IX, 118 12 et XI, 165 170

damnantur. aruae sunt digressiones, quae per Se Iuuenali 0 Sunt abrogandae u. XI, 165 170 dissicultates tolluntur, si u. 65, 6 eum Iahni elidias. Quid autem de priore loco conelamat Statuendum sit, mihi non liquet. Qu0minus enim Iahni eredam, . 120 1 Spuri0 esse, ea me prohibent, qu0 et deterior . 122 speetat ad n eo lingua mali par pessima serui, et . 119 a deteriorum codd. genere tran Sponitur. VIII, 111-126 si quis in aedicula deus unicus haec etenim sunt pro Summis, nam Sunt hae maxima despicias tu forsitan imbellis Rhodios unctamque Corinthon despicias merito quid resinata iuuentus cruraque totius facient tibi leuia gentis γh0rrida uitanda est Hispania, Gallicus axis Illyricumque latus parce et messoribus illis

qui saturant urbem circo cenaeque aeantem.

quanta autem inde feres tam dirae praemia culpae, eum tenues nuper Marius distinxerit fr0sγeurandum imprimis ne magna iniuria sat fortibus et miseris tollas licet omne quod usquam est auri atque argenti, scutum gladiumque relinques et iaculum et galeam, spoliatis arma Supersunt. quod modo proposui, non est sententia, uerum est; credite me uobis latium recitare Sibyllae,3Θ

42쪽

plane ex uoluntate sua Ribb. uel scriptor miri illius exemplaris Iuvenali abrogat. Cur enim tanto numero erSuum v. 98 110 addere non uult Si omnino digressiones tollenda esse censeas, totas, non e parte tollas Vi opus est, talem eiieiendi rationem uno tantum uerbo tangere. Sed duo sunt odi in hoo uersuum numero, de quibuS, Uma ompluribus uiris doetis eiecti sint, pavea mihi erunt dicenda. Prior constat verss. 111 et 112. Vbi eum Her manno seribi:

haec etenim sunt pro summis Bello Rhodios te.

duobus hemistiolitis sublatis, ea uetant, quod et uix uerisimile est, oeum ita ab Iuuenale scriptum in eam, quam nune codd. praebent, formam mutatum esse et nihil manifestius est, quam . 111 et 12 ex tribus gl0ssematis composito esse Verba enim si quis in aedi quia deus unicus a librari in margine ascripta sunt, ut explicentur si qu0 spectabile signum, alter addidit haec etenim sunt pro summis, tertius nam Sunt haec maxima. Cum autem hae particulae duos uersu non Omplerent, addita sunt e eis, quae Secuntur de Spicia tu. Alterum l0 eum v. 124, retinendum cenSeo, eum neque Rrmorum enumerati neque Subsequens sententia generaliS, quae ea, quae antecedunt, c0mprehendit, apud Iuvenalem Sint mirae Hermannus autem qui gladioque relietis etiam iaculum demi horum mentionem antegreSSam etRr reetissime commemoret.

Versuum quos VIII, 202, 3 legimus:

damnat enim tales habitus; et damnat et odit nec galea faciem abscondit mouet ecce tridentem,

priorem ob repetitum damnat et qu0d nulla causa Sit, cur illud adeo assirmetur, at damus in eitschr. f. Alter-thumsw. 1838 p. 11 44 elidit, item Rupertius et Heinrichius. Verbum damnat repetitum suspitionem apud Iuvenalem

43쪽

mouere nequit, quippe qui Saepius cum ui quadam uocabulabis ponat. Minime autem mirandum puto, quod is 202, 3 magna cum ui proseruntur. Si enim alliamus dicit, patere, Graechum ill0s habitus ipsos non uituperasse, Sed sibi n0n

Graeelii illius audaciam et impudiuitiam tantas fuisse, ut tales habitus non Solum Superuacane08 haberet, Sed etiam danmaret et odisset. Priorem . 202 partem damnat habitus ab ipso Iuvenali additam esse, innumeri eius-m0di 0ei de quibus supra disputatum ostendunt. Ne autem eum Hermanti et Ribbeelii legamus:

damnat enim tales habitus mouet ecce tridentem

eo prohibemur, quod id ipSum grauiSSimum est, eum ne galea quidem faciem abSeondi88e, neque opp0ni 0test, id iam ei quae Secuntur contineri, ubi nudus uoltus commemoratur. Nam totius loci uerbositas talia offensi0ni esse

uetat.

Sed uideo, me nimis diu in singulis locis, quos Bib-beel ius uel eius uetus exemplar atirarum Iuvenali abStulit, p0etae restituendis morari iamque quasi infectum eribendi eius genere in digressionem incidisse, cuius finem non perspicio. Satis mihi est ostendisse, quo iure Ribb. tantum uerSuum numerum Iuvenali abr0gauerit. Neque alia ratio est eorum uersuum, de quibus nihil disputaui, ita ut mihi quidem constet, ne unum quidem uerSum eorum, qu0Sprimus ibi, deleuit, Spurium esse. Retineamus igitur eos intellegentes, si ut spurii eiiciuntur, nihilominus similitudinem, quae intercedit inter priores Satiras et p0Steriores, minus tolli quam minui. De qua qu0d attinet ad dicendi genus, eiS, quae Supra dixi de uniuerso stili genere, pauca tantum addenda Sunt de inusitatioribus quibusdam uerborum et eligendorum et coniungendorum rati0nibus, quae ut in prioribus, ita inpo8teri0ribu quoque Satiri nobis occurrunt.

44쪽

Saepius inuenias uerborum OdOS tempora, numerOS, perS0na mutata, quarum nulla garum primam deteri0ris generis c0dd. plerumque alii lecti0nibus Substitutis remouere conantur. Sed qu0minu eo Sequamur, n0n Olum Pithoean auctoritas et reliquarum enallagarum numerus Obstant, sed etiam id qu0 tribus l0eis: I, 5. VII, 185. XV,

171, et metri leges et omnium codd. 0 SenSu modo mutat0 tuentur initer enim loco Lachmannum nimis audacter condia coniecisse Hermannus in Vind. Iuu G0tt.1854 p. 13 stendit et hie Doederlinii coniecturam crediderunt paenultimae breuitas, quam Iuu in III plur persnumquam admittit, reiicit. Octo autem locis m0dorum enallagen repperi I, 22-64, ubi eum primum regit ducat, figat, teneat, uentilet, queat, ueniat, Summoueant, tum subito indieatiui premit, bibit, fruitur Secuntur, qu0 rursus c0niunctivi accipiat, putet, feratur, Xcipiunt. I, 158, 9 vehatur, despiciet. IV, 101, 2 intellegat miratur VI, 214 dabit e X cludatur. VII, 185 componat condit. IX, 144, 146 iubeant pingit. XI, 130, 1 0mparet despicit. XV, 169 - 171 sufficit crediderint. - Tempora mutantur: I, 155 157 lucebis deducis. XII, 2 88. iacuit ducunt, de St. XIII, 29 s inuenit ' posuit. - Numer0 mutat0Sostendunt II, 166, 7 uenera fiunt, VII, 229-242: imponit - exigite bis inquit. - secunda persona ad tertiam h0 tantum loco et V, 19 quid ultra quaeris habet Trebius te transitum seri inueni. Vt autem hae in re, ita quod attinet ad usum partici pi0rum ut act. quem Singulari quodam studi Iuuenalis

appetit, priore et p0Steri0re Satira c0n Sentire apparet. Quorum eum maior pars X 0mmuni sermonis more ideXprimat, quod aut simpliciter futurum est. I, 34. IV, 10. VI, 44 277. XI, 8. 13. XIV, 9 314. XVI, 28. aut ali-

45쪽

116 133. VIII, 130. XIV, 9.), 0nnulla tamen reStant, pro quibuS XSpectaueri praesentem. Sic et IV, 88 prolocuturi exspectaremus loquentis, et I 18. V 50. V, 32. IX, 58. X, 8 49. XII, 56 parti. fut ea tantum signiscant, quae fert natura eius rei aut hominis, cui ap-p08ita Sunt. I 0rmae quam uocant etymologicam haec Xempla repperi I, 16 altum dormiret, II, 3 Bacchanalia uiuunt VI, 63 Ledam saltante Bathyll0, 25 totum oenophorum sitiens 485 int0net horrendum, 17: grande sonat. XII, 128 uiuat Nestora totum. XIV, 295 aestiuum tonat.

Notum St, Seript0res, maxime poetas Latin08 passim pro ne prohibitori non, nec pro neue Oniungere cum

imperativis et c0niunetiuis. u. Heindor ad Hor. Sat. II, 5, 1. Illud apud Iuvenalem tres tantum loci praebent VI, 51. I, 185. XVI, 28), nec autem ubique pro neue adhibuisse uidetur, eum illud III, 302. VI, 282, 450. VIII, 188. IX, 99. XI, 186. XII, 3. 30. XIV, 201. XVI, 9 omnium

Odd. 0011 SenSu tradatur, unico autem loco, ubi neu legimus XIV, 203, mihi quidem n0n nimis audacter neu in nec mutari uideatur. Verbum nitum ab ult ali poeta Latin tam saepe quam ab Iuuenale omitti ut puto. Non 80lum enim er-buli auXiliare in unaquaque Satira haud raro deest, edetiam alia uerba multis loci e contextu oportet intellegi.

Sie tabuit uel cepit missum est Ι 89, oriuntur: I, 144, 168, ortum est II, 27, fiunt III, 309, emis: V, 25, stat V 56. ccidisti: VI, 641, alia multa. Tales

ellipses interdum maxime consentaneae sunt affectibus, ut

Ι 89. III, 140. VI, 192 641. VII, 207. VIII, 9. XV, 35.

48, maXimam autem partem quaesitam illam dictionem re-d0lent, qua nem argenteae aetatis Scriptor liber est.

46쪽

Denique uerbo monendum est, Iuvenalem interdum tam audaci atque poetica breuitate loqui, ut uix credas ab eodem p0eta, qui in uniuersum latissimo dicendi genere utitur, tale locos scriptos esse. Ei locis, quae eber in Iahrbb.

f. hil. v. aed. XXXII, p. 121 laudat I, 116. II, 120. III, 16 201. VI, 295. VII, 86. VIII, 247. XI, 194. XIII, 32 adite plura addi 0ssunt: I, 25. 27. II, 155. III, 74. 203. X, 16 222 247. XII, 40. XIII, 121. XV, 140 te.

Eis, quae hac altera dissertationis parte de Iuuenalis stilo disputaui, nonnullas res ab e0, qui l0ngiore tempore in maiorem quasi familiaritatem p 0etae intrauerit, addi posse minime Degauerim, Sed id quidem demonstrasse mihi

uideor, et uniuersum dicendi genus et Singula res ad sermoni usum pertinente non alium OSteriorum Satirarum, quam pri0rum, Script0rem prodere. Neque aliter iudieare

p0ssum de IV, 1 3 et XI, 1-55 quamquam aecuratam de hisce partibus disputationem nunc ipsum polliceri magis quam proferre libet. Hic id tantum addo, mihi

quidem constare Iuuenalem ea non simul cum t0tis satiris IV et XI comp0suisse, sed tempore quodam interiecto scripias cum minore ei SSe uiderentur, quam quae per Sestarent, illis, quibuscum Sententia maxime cohaererent, praemiSiSSe.

III.

Quae Iuuenalis de rebus diuinis philosophatus sit,

cum X eius Satiri non apparet, tum quantum quidem per has cognoscere licet, omnino ui rei non ita magnam operam dedisse uidetur. Nullo enim J000 ne uerbo quidem eas quaestione tangit, Sintne dei re uera annon et, cum Sint quali Sit 0rum natura. Iuvenali non est philosophus,

47쪽

sed seriptor Satirarum, quae h0minum malo more persequente Semper in re humana conuersae raro tantum in deos incidunt. Quos eum credere SSe iam X e ueriSimile sit, qu0d passim singul08 appellat, ut II, 128 Gradive, XIII, 81 Neptune. Tum III, 13 de numine aquae ita

loquitur, ut quin esset, eum non dubita 88 credas VI, 47, eum, cui pudica uxor contigerit, Ioui iuueneam iubet sa-eriscari. X, 112, nisi poetico tantum modo mortem circumscribit ses III, 265. VI, in. 138. 605. VII, 25. VIII, 126.

X, 116. XII, 122), ostendit Iuvenalem non con Sen SiSSe cum uulgari sui tempori opinione. Oreum Omnino non AESSe. XI, 114 0uem ait uoce Sua pri0rum temporum RomanOS monuisse rebusque Latiis curam praestitisse. XII, in. 83-92, ubi Iovi, Iunoni, Mineruae aera facturus est pro Salute Catulli amici, omnium h0rum locorum grauisSimi Sunt, cum nem Sit, quin Summam poetae erga deo pietatem hi apparere Oncedat. Historicum quoque testimonium, de cuius

fide dubitari nequit, titulus est quini, in ipsa Iuvenalis patria, repertu u. 0mmSen, In Ser. R. eap. 43 12), quo Iuvenalis Cereri Heluinae, quo nomine ab Aquinatibus culta est: u. III, 20 sacrum ait se dedistasse. Compluribus

locis posteriorum satirarum, ubi quid de dei sentiat, pronuntiat, id tantum nos docet, qualem rationem inter eos et hominum mores atque ind0lem intercedere putet. Non enim quales sint de separati a mundo, interrogat, Sed quale sint mundi hominumque gubernatores. Qualem autem de eis habeat opinionem, ex pluribus l0cis licet cognoscere. Summa cum ui et contentione sub finem Sat. XIII persuadere nobi c0natur, Summam esse deorum iustitiam et suem facit uerbis:

tandemque satebere laetus, nec surdum nee Tiresiam quemquam Sse deorum.

Neque tantum mala facin0ra dei ulciscuntur, sed u. 209)8celus intra se tacitum qui cogitat ullum laeti crimen habet.

48쪽

de0rum poenam Xterni Signi cogn0Scere nequimus, tamen ex eo n0n licet concludere, de08 omnino n0 curare hominum laeta. Hi enim seuerissimum iudicem perpetuo in pectore p0rtant conSeientiam, qua dei, qui animalibus, tantum animas, nobis animum qu0que XV, 149 ded6runt, h0mine praeditos esse uoluerunt. XIII, 2. 193 s. Omnin dei omnia ita instituerunt, ut homines boni ea lique esse possint; 0rum igitur ip80rum ulpa factum est, ut iam nihil fere boni et incorrupti inter eos exstet. Qua de causa X, 34 88.)permittes ipsi expendere numinibus, quid conueniat nobis rebusque Sit utile nostris. nam pro iucundi aptissima quaeque dabunt di. carior est illis h0m quam sibi etc.

uenerabile soli sortiti ingenium diuinorumque capaceSatque exercendis capiendisque artibus apti sensum a caelesti demissum traximu arce, cuius egent prona et terram spectantia mundi principio indulsit communis condit0 illis tantum animas, nobi Ruimum quoque te.

Etiam in pri0ribus satiris du0s inueni locos, qui minime abhorrent ab eis, quos modo laudaui. Quod enim attinet ad conscientiam, IV, 8 nemo, inquit, malus felix et VI, 531 quant in odi h0mines seelesti sint apud deos

ostendit summa cum indignatione exclamans:

en animam et mentem, cum qua di nocte l0quantur l

Hisee loeis addendi sunt ei, quibus de naturae praestantia loquitur, cum it natura, per quam de corporum atque animorum humanorum lege sanxerunt. Eam optime h0miuibus consuluisse, et II, 13 et X, 300. XIV, 21. XV, 131. dicit.

49쪽

43 Cum h0c, quod uidimus, de de0rum prouidentia Iuuenalis sit iudieium, et id quidem in prioribus satiris et posterioribus ibi c0nstans' - mirum non est, eum multis et harum et illarum locis eos deos, qu08, praecipue Grae-c0rum, mythologia finxerat, deridere. Sic II, 31. 130. III, 139. VI, 15 58. 19. X, 313. XII 39-52 83. XIV, 261. 271. XVI, 4. aut ad notas fabulas deorum maiestate indignas alludit, aut omnino humanam illam deorum Speciem,

qualem uetere poetae SSe Statuerunt, in risum uertit.

Eiusm0di 00s etiam VI, 393 ante oculos habuisse uidetur, ubi indignabundus eos ita appellat:

dic mihi nunc, quaeso, dic, antiquissime diuum respondes his, Iane pater magna otia coeli. non est, quod uide0, non St, qu0d agatur apud vos.

Nam in tales deos, quales in posterioribus satiris depingit, ita inuehi uix potest, nisi forte putas, ei ira c0mmoto Similia uerba nostro loco elap8a SSe, atque ea, quae XIII, 113 119 Caluinum amicum propter fraudem sibi factam summa ira neensum in deos exelamare dieit. Vt autem Graecorum p0etarum de deis fabulas, ita etiam ceteras mythologiae parte haud magni facit. Saepissime quidem per miles Satira ei utitur ad poetice ornandam orationem, Sed hac re non euincitur eum hisce

fabollis dem habuisse. Quin etiam ipse eompluribus locis X, 174. 246. XIV, 240. XV, 13 26 117 Graecorum sabulis omnem fidem abrogat.

Sin autem priores satirae n0 tam diffuse dicunt de deorum mundi hominumque regendorum ratione, non est quod ob eam rem statuamus diuersum horum esse auctorem atque posteriorum. Cum enim in prioribus ardens illa indignatio, qua poeta in hominum peccata omniumque rerum humanarum corruptam conditionem inuehitur, non permittat, ut plura de deis uerba faciat, posteriorum placidiori loquacitati et senili ut ita dicam habitu, ex quo interdum tantum a8surgit ad priorum vim atque seruorem, tales contemplati0nes

maxime sunt consentaneae.

50쪽

Restat nunc, ut quaeramus, num de rebus humanis inter priores Satiras et posteriores dissensio intercedat. Qu0d ut adhuc nemo contendit, ita mihi aesturatius satiras perlegenti tantum abest, ut diuersum harum esse auctorem atque illarum in suspitionem uenerit, ut Si aliae cauSae eam mouiSSent, iure ea ipsa re summi ad eam oppugnandam momenti e8Set. Id qu0d saepissime et ut maXime eiu proprium Commemoratur, Summum eius in mulieres est odium. Neque VI tantum satiram istum eius est testimonium, sed permulti ceterarum quoque satirarum loci, ubi et in singularum seminarum malos

m0re. I, 22 69. II, 364s 68 ff. VIII, 130. XI, 1864s X, 220. 224. XIV, 25 s. et in totius generis prauitatem inuehitur.

I, 9 55. III, 45. X, 21 s. 328. XIII, 191. Sed hoc

unum tantum est neque ita magni momenti, si consideres, et in prioribus et in p0steri0ribus satiris multis in rebus idem eiusdem poetae ingenium, idem Studium atque m0rem, idem diu apparere. Vbique enim eum uirum OgΠ0SDi US, quem ardenti morum atque simplicitatis pri- Scorum Romanorum admiratione impletum non 80lum R0- man0rum sui temporis uitia summa indignatione asseiunt, sed etiam id ipsum non serendum ei uidetur eSSe, quod ante omnia Graecorum barbarorumque letorum m0re una cum eorum diuitiis Romam aduecti magis magisque anim0Sa maiorum uirtutibus abalienaverunt:

XIV, 188 peregrina ignotaque nobis

ad Scelus atque nefas, quaecumque est, purpura ducit.

nunc patimur longae pacis mala, Saeuior RrmiS luxuria incubuit uictumque ulcisgitur orbem.

nullum crimen abest faginusque libidinis, e quo paupertas Romana perit, hine fluxit ad ist0set Sybaris c0lles hine et Rhod0s et Milet0s

atque cor0natum et petulans madidumque Tarentum. prima peregrinos ob Scen peeunia mores

intulit, et turpi fregerunt saecula luxu diuitiae molleS.