장음표시 사용
101쪽
libet temporali Ditioni nostra mediatὸ, velimmediatombiems Prouinci3s die.Orandus igitur erit Deus omnipotens pro iis, qui res publicas gerunt, magistracus, O cia, & administrationes rerum Universitatum ambiunt , ne in laqueos incidant di boli, R in prosendum demergantur. Et si huiusmodi osticia, ac dignitates iurisdictionem annexam habeant, di pro illis impetrandis pecuniam dederit, vel promis Arit, aut pactus quis fuerit, poenas omnes tam Imperiali, quam Pontificio iure iniunctas incurret ex Pii V. Sanctione, a qua ad ultimum quoque supplicium extenditur; & auget in hoc Arctaad. & Honor. Imperatorum ad Pompeianum rescriptum b quo cautum est, ut poena deportationis plectantur, qui bis eundem magistratum peterent ; hanc tamen legem saepe latam, & siepissimὸ abrogatam docet Paulus M nutius: e ad saturitatem vero videndi sunt Alexam ab Alex. a & ibi Tiraquel. ac post eos Decianus , e qui de ambitu, ac de legibus contra ambitum latis non 'senus do 2E, quam eruditὰ scripsit. Huius Constitutionis executio ab omnibus inuiolabili lege seruanda est; in Vrbe tamen licet Camerario, de Thestiirario commissa in S.23. Iegatur, in eorum locunia hanc no stram Congregationem subrogatam fuisse , eiusdem Clementis, Fc Pauli V. Aliterae demonstrant, quod ex iam dictis, de infra quoque dicendis maaifestum
Communitatum debitores manu regia sola facti veritate inspecta, quacumque inhibitione, sine impedimento non obstante, ad soluendii in cogantur. 9 26. QEod vero ad inhibitiones attinet, licet Cardinalis Camerarii, Auditoris Camera, vel cuiusuis alterius iudicis non sint attendendae, ubi tamen in vim Coniniissionis manu Papae signatae concessa suerit inhibitio, utique seruanda erit, ut eidem Clementi
placuit . fMinus etiam sunt attendenda statuta, consuetudines, priuilegia quaecumque etiam iuramento firmata, imo nec Apostolicae Constitutiones huius nostrae Bullae executionem retardantes, & impedientes. in g. 2S. Vt autem in ca contenta omnibus innotescant, in valuis Basilicarum S.Ioannis iaLateranensis, ac Principis Apostolorum , & acie Campi Florae publicari, affigi, erunque exemplum dimitsi idem Ponti sex imperat . in S 26. In libris Statutorum cuiuscumque Ciuitatis, Oppidi, & Vniitersitatis Sedi Apost licae immediate, vel etiam mediate,si, 3e postquam illam acceptauerint,Clementina haec Constitutio destribenda erit; quotannis alta,& intelligibili voce in Consilijs publicis bis saltem in anno legatur; locis publicis omnibus patentibus perpetuo retianeatur affixa, usu, vel alio casu consumpta renovetur; poenis inhabilitatis, di priuationis ossiciorum, de corporis etiam aspictiuis contrafacientibus iniunctis. F. 27. Gubernatores, caeteriquὸ omnes officiales, de Magistratus priusquam ad officium exercendum admittantur, contenta in hac Constitutione seruaturos sese iuramento
adstringant/28. DPost tri 'nta dies ab ipsa publicatione inchoandos teneantur omnes, ac si personaliter intimata fuerit, illam seruare. g. 29
Eiusdem Constitutionis transumptis etiam impressis, manu notarii publici su scriptis , de sigillo personae in dignitate constitutae munitis plena fides adhibea
Hactenus de contentis in Bulla Boni regiminis vulgo dictar sequuntuν modo aliqetusilem Clementis liter sequibus pro executione praemissorum, de nonnullis aliis insta dicendis deputantur ζ R. E. Cardinales Antonius Maria S. Mariae de Pace Salviatus, Marianus S Mareel Iini, de Petri de Camerino, AIexander S. Iautantii in Damaso Montalius. His igitur Eminenti sis. aut duobus saltem ex ipsis coniunctim procedentibus , ut priuatiue quoad omnes alios iudices quacumque dignitate, vel au- Eictoritate langentes, etiam S R. E. Cardinalem Camerarium, Vic camerarium, Thesaurarium generalem Camerae Apostolicae, eiusque causarum generalem Λuditorem, causas tam laicorum, quam clericorum,etiam Cardinatatus honore fulgentium ; nec non uniuersitatum, societatum,congregationum, Collegiorum tam virorum, quam mulierum monasteriorum,hospitalium, Ecclesiarum, piorum locorum, quocumque
priuilegio, immunitate, vel exemptione suffultorum, in quibus de Communitatum
interesse tam agendo,quim excipiendo,uel ipse Communitates actrices,vel reae suerint, manu regia, simplicIter, & de plano, sola saeti veritate inspecta, substantialibus etiam terminis non sertutis, cogitoscendi, audiendi, ac terminandi; indicibus suibusvis
102쪽
busvis sit b censuris, alijsuὰ poenis inbibendi i inhibitiones quascumque,& quarii m-
.cumque Cominissionum Apostolicarum, non tamen Sanclissimi D. Papae signatarum,mod anili, ac reuocandi; mandata quaecumque relaxandi, appellationibus, N. reclamationibus inon obtantibus exequendi , facultates plenissimas attribuit. p. I. Bona debitorum in executione ad instantiam Communitatum eapta vendendi, di auctioni subiiciendi,& si intra breuem terminum emptor non fuerit repertus, consanguineos, atque affines proximiori gradu dictis debitoribus eoniunctos ad illa emenda, prout in honis ex delicto confiscatis, ac publicatis, cogendi, ut est Sixti IV. Constitutio, a F in praemissis suas communicandi lacultates Legatis scilicet, Vice- legatis, & aliis Praesidibus permisit. 2. Huc usque Clemens VIII. Verum Paulus V. ab eodem Clemente' intcr VaticanoS Senatores, Se purpuratos Patres ascitus, atque in Ponti fi Ii Dignitate Successor, quanta ex iam a praedecessore sancitis Ecelesiasticae Ditionis Communitatibus. N Vniuersitatibus utilitas uenerit, agnoscens, & in dies magis, magisque noua illis euentura bona confidens, si Congregatio haec nedum quibus instituta fuerat principijs, dc sundamentis, retine rutur, sed i .ciuis quoque priuilegiis, faciiItatibusque, & praestantissimorum virorum in decidendis causis, sententiisque serendis exornaretur assistentia, praeter Marianum SS. Marcellini. de Petri Cardinalem de Camerino, qui, ut iam vidimus, prima huius Congregati Otiis iundamenta iecerat, hos alios S. R E. Cardinales addidit, Octauium S. Sabinae Bandulum,Domi iucuin S.Hoauphrii Tuscum, Dominium Cim nasum,In . nocentium SThomae in Pariunet bubalum Presbyteros Cardinales,& Bartholomaeum S Mariae in Porticu Diaconum Cudinalem Caesium: quibus quidem causas omnesciuiles, Se criminales, meras, de mixtas ad Communitates, & Vniuersitates ecclesia Aie; Ditioni mediate, vel immediate subiectas,tam actiuz,quim passive pertinentes, per se ipsa vel alios ab eis delegandos audiendi, c decidendi facultates attribuit. θ
Pro faciliori vero negociorum huiusmodi expeditione, Ptiae latos, aut alias personas iurisprudentia praeditas, ab ipso Pontificc approbandas in eorundem Cardinalium Conrultores adhibere; nec non aliquem ex illis, aut alium idoneum cis beneuisum in huius Congregationis Secretatium deputare permisit. 3. Innovati 'ite facultatibus a Clemente concessis,si criminaluim causatum cognitio habenda erit, dummodo sententias sanguinis per se ipsos non sic rant, irregularitatis, aut ecclesiasticarum censurarum notas non incurrunt. d. st 3. Quae vero a maiori parte in ipia Congregatione praesentium decreta, de restaut suerit it , plenam obtinoni firmitatem , dc plenariae executioni domandanda
Verum ex generalitate verborum in praemissa Constitutione contentorum cum nonnullae ellent exortae difficultates,& quaedam etiam commissa viderentur, quae ipse Pontifex committendi intentionem non habuit. Aliis literis e idem Paulus declarauit, eas tantummodo cauta ciuiles, & eriminales, meras, ac mixtas huic Congregationi ut supra commisisse , quae ad earundem Communitatum redditus, & prouentus exclusis maleficiorum poenis quomodo- Iibet pertinetit, & spectant, & in suturum spectabunt, ac pertinebunt. Rationum quoque,& computorum redditiones non solum administratae An non , sed quarumcumque rerum, pecuniarum , ac bonorum , earundem Communitatum interesse respicientium, per se ipsos, vel alios ab eadem Congregatione delegandos cognoscere valent. si I.&2.
Sed quoniam, ut supra tetigimus, literae omnes,expeditiones, Sc ordinationes quaecumque ab ipsa Congregatione emanatae, manu, sigilloque Eminenti sis. Card Prae secti firmantur, ne de illius iacultatibus dubitari contingat, literae Apostolicae, qua in forma Breuis appellant, expediri solent, praemissa omnia tam in Clementis VIII qtiam Pauli V. Sanitionibus expressa continentes, & Cardinalibus ipsis Praesectis diriguntur; ita enim in personam Petri tit SS Ioam, is, & Pauli Presbyteri Card. Aldo brandini a Clemente VIII. Scipionis tir. S.Chrisogoni Presb. Cara. Burghesii a Paulo U Ludovici S. Laurentii in Damasio Card Ludovisj a Gregorio XV & Eminentiss. D. Francisci sanctae Agathae , nunc Sancti Laurentii in Damaso VicecancelIarii Cardinalis Barberini a san. me. Urbano Octauo seruatum fuisse scimus , S: vidimus.
103쪽
Sed quoniam harum Constitutionum Commentaria quaedam prς manibus his mus, quae, Deo dante , dum per tempus, & angustias quibus nune premimur, licebit, in lucem dabimus, quae ud Curialibus, ac Dominis meis Collegis Agentubus Prouincialibus non iniucunda ni fallor 2 erunt, ne breuitatem, quam nobis in hoc opere asciuimus, sociam deseramus, nunc plura non addam. Α
CONGREGATIO XVI. BPro Uys, Pontilus, ct Aquis curandis.
V Iarum, pontium, ει aquarum curationes, munitiones, 3c res itutiones an liquis Romanis maximae curae fuisse innumera testantur monumenta a Pan uino, a Be aliis relata: in primis vero legem Semproniam de viis Italiae a Caio Sempronio Graeco Tribuno plebis, q. Caecilio Metello B learico , Tito Quinctio Flaminio Consulibus anno ab V C. 63o. siue ut Haliandro placet 63 1. 9 latam, ut viae in Italia munirentur, sternerentur, lapidibus milliaria discernentibus notarentur, pontibus instruerentur, Ioannes Rosinus scribit; b sed magis aperia loquitur Plutarchus e his verbis. Inoiarum autem refectione praempuam adhibui otirtiam , eum otilis ιtis, tum pulchrituainis, venui attriquὸ rati nem babens: dueebantur ea rectae per regiones, erpartim lapide ab hoc eQ, O dola to, partim conge iis arenarum eumutis in Iernebantur, eauites implebantur, suis . eum vallibus, aut torrentibus interrumperentur, nontibus iungebantur, ctas utraque parte eandem nactae auisti umflectatu admodum pulebra erant Noriasinguia miliaria dimens diligentis lapideis 'relumnis disinxit ; alios quoque lapides utrimque ad viam haud procul a se inuisem disposuit, quo/um in eonsenGndis equis usuroieem serui in equum attollentisprariaret Haec Plutarchus. CImperatores quoque non secundo loco hane curam habuisse, de Augusto Tranquillus d haec ait. autem facilius Vrbs ondique adiretur, desumpta sibi FIMminia via Arimis o tenus munienda , reliquas Triumpbalbus miris ex manubiati poeuntistimendas dimovit. De Vespasiano haec leguntur . e Vis operibus maximis munita sunt: tune cauati montes per Flaminiam sunt prono transire , qua vulgaritis pertusa petra meitatur ere. De Traiano Dio Cassius ita scribit. Vias item muniuit, in quibus faeienassortunas, aut fanguinem alicuius nunquam as
Porro viarum eurandarum munus primo Censoribus a Senatu commissum est. Deinde cum Censores aliis rebus pro officio occupati huic muneri solicitὸ vacare nequirent. ex S C. alius Magistratus speciatim ob eam causam erratus suit, & qu tuor viri viarum curandarum appellati sunt Pomponio I. C teste. f stremo cre- scente viarum numero, eum hi quatuor non Cifficerent, singulis, vel duabus,aut tribus, pluribusue viis restituendis, sarciendisque, prout temporis necessitas exigebat, singuli ciues prςpositi fuerunt, qui Curatores earum viarum dicebantur. Hinc tot viarum nomina ab illarum Curatoribus,siue Stratoribus dicta, ut Appia,quae viarum Regina a Statio Poeta g vocatur pia longarum teritur Regina viarum. ab Appio Romanorum Censore structa ,& a se nomen dedisse seribit Procopius θhis verbis Hane Appius Romanorum Cense ante annos nongentos Hruxerat, er a se isderat nomen, longitudinem eius quinque dieruristatio vis expeditur possis emetiri; ab Urbe Roma Capuam peninet, ea lati dine , Ut duo eurrus ex aduerso Guy vfiberi quean praeuadere, edi commeare rem evanὸ bae via praeter ea reasDectabilis; Aquidem A pius ex alia, edi longinqua tune, ut reor, regione excissos Iapides , ct bos uidem siliceos, aesuopte ingenio durissimos in bane viam Debendos eurarast, quos Gnos deinde, ae leues redditos, edi quadrator inei nefactos iunxit, er in ordine locauit, metalli nihil, UeI alteνius rei inserendo inunt tamen ita eonnexi, di vallia inter se hsrent, visperiem visentibus praebeant, non eoniunctos ita, sed eo genitos esser e qudmuis tot ia reulis atterantur a duis plauHris, iumentisiui, tamen neque serie sua OeI minimum exeunt, ct dimouentur, neque favuntur, aut leuorem
tuum amittunt Haec Graecus ille scriptor, i Lipsio, qui eiusdem verba diligenter
104쪽
NOTITIA CARDlNALAT CAP. XV, CONGREG. XVI. 8
examinat . relatus . a Flaminiam vero, quaei Porta Flumentana , sive Flaminia ini- . tium habuisi de Arimino tenus productaci C. Flaminio iterum Cos exhostium Gu- - . e..iolorum, de quibus eriunipitauit, manibus, in nsura,quam eum L Paullo anno Vrbis DXXXIII. gessit, stratam fuisse, post alios multos re et Panuinust , Quam P - , a stea ab Augusto .. relictis alijs Triumphalibus viris desumrtam si iste, ex Tranquillo 'VHGV m constare diximus; di in hac via musta quidem nedum sepulchrorii m. sed alterius quoque aedificiorum generis ornamenta quamplurima fuisse, quae hodie vetustate '' consumpta vix cognosci possunt, idem Panuinus obseruat, & antiquis comprobat monumentis, addens, px hac parte Romana suburbia oericuIum usiiue producta, di Varisis ex utraque parte aediscus plena, tantaqua frequentia, atque solendoxe exaedi-ycata. ut exterarum genuum L lati persuburbana venientes,longe ante Urbis D ras iam in ipia Vrbe se esse cxistimArent: quod etiam Theodoricus Rex Simmam 1cribens anud Cassiodon e ii dicat his verbis. Nolumes, quanta laude is -- - ιμ- r. v. bani, ii Roman tris , νερ m Massam 3 inιν .e eontigerit sectu uiam 11.
eae seu Urbem sie nonsentiat, nisi cum R, ct et um amaevitatibus inter e evis is fat ere. Vcriam siue barbλω nsquitia, sim temporum iniuria ditata diruta cte V .iam hane imperviam euasisse, sub eodem Cassiodori tempore eius verbademonstrant, d Gna ad Constanti idoum scribens haec ait. 2-rea iser Fiam astitiis snstanti s eo num, bra otis apontium inurrectisno eoniavis. , o 'mma mazintsputeorum serrimi enudate cte. & cum eodem morbo haenogita uoquc tempestare Ele via laboraret; Tybri enim elata fronte planitiem sub Malliani oppido sitam, qua utim quoque praeterfluxita narrant, di antiqua demonstrant vestietia . sua sub diuoue iterum supponem exoptans, pontem a Sixto vinehoatum, i Clςmente VIII. Mati O Per nedicto Card. de Camerino nuneupato Curatore absoliatum, iamiam d linabat νqumdo Vrbani HII. vigilantiadeba cantium aquarum fluctus mUsalignorum compage, compressit, nouaquE aluei es.sessione intra statutos limixes continuit 3 quod ex inscriptione in eodem restituta Q. Via, loco posita, uniumo ς bis vomis insculpta mesius innotestis. .i
VETEREM REPETENTEM ALVEvM NOVI EFFOSSIONE AD DEXTERAM DEDUCTvM AGGERIS OBIECTu ' i VALIDARE COMPAGE LIGNORUM
R: sv B PONTE QUEM DECLINAVERAT
CONTINUIT, 'CONSERVATIONI PROSPICIEN sPENINSULAM δ DIACENTEM ATTRIBUIT
Preterea cum eadem hF ab illius sermὸ inito Ocricolam usque cum aquarum .e Coeri cadentium, ram ρ vicinis erumpentium riuis copia, hyberno pr sertim remis re coenola laprasidem, ruderibus obccaecata, saxis nullo ordine hinc inde desedis .soueis quoque, praeruptisquE sylvis devastara esset, quae ex antiqua ad hae nostra E sempora silicibus ruata remansit, quoad fieri potuit , restituta, reliqua vero multa ...eonspersanaea, hiantes fluuiorum ripae duobus pontibus non vulgari sumptu conia eneM pubΚΗ , priuatiqud commoditati , restis ego pro munere, quo fimgor , H u oculatus , non mediocriter contatum , assimare , ει cum Tibullo e canere
105쪽
At non semper eadem via terenda est, eum multae sint,' quae ad Urbem lucunt, Ar Vt. ι ά . Cicς O in Philippicis Sigonio resere lite a scribit, tres clae sunt ad Mutinam , a fili I/aLων. i ov. 16. pem mari Flaminia, ab infero Aurelia I nedia ista. De Flaminia satis dic tum : sictvrt. plura quincupiat, palliuinum consula 'Per Cassiam, qua mihi in Patriam redinis, ambulanil in nunc est hane autem 1 Cassiis,qui eam suauit, dictam fuisse, Sex Po.. ponius est author,4 Panuino relatus; b .& a Flaminia extra Pontem Milutum d - . . I, et 'ri uiditur, S recta Sutrium, Vetrallain forum Cassium ab eodem Stratore antea di 'anti, γ Vltemium, Vulsiniumqud mittebat; deinde vero relicto Sueso , & Vetralia acnistris, in dexteram currens apud Ronci glionein , Se per Ciminos Montes Vitia bium ducebat,denique Urbano octauo regnante, Sureio restitiita suit, exinde Mor, sterii Flistonem, Vulsiniunt , S. Laurentium, Aquipendium M. Sed hanc quoque Clodiam, vel Claudiam appelIatam existimo ab Antonino Pio in suo Itinerario, dum, eadent in ea indicat per hanc viam transeuntibus; ait enim. A Lnea Romam pe GKbam amp. 23ς. Pictores. mp. 23. Florentia. me. as. Au Fines otae Casas Cafarianas up M. Aretioia mp. et s. Ad Statuas. mp a . Gusio P. I 2. Uul M.mp. 3O.fhodie ivstralia mp. z8. Sureis. mp. II. Bareanas. mp. I. Roma .mp. ΣΙ--Vbi notari uni plato, Baccanas non esse meum, qui hodie idem nomen fermet; nam iluM Romahi II in tantum, non a r. m 1 designant i quapropter Antonini tempor I4ςcanas istas e licebantur, quas nox hodie Montem roseum dicimus, hic enim pura n ιν ab Urbe distat. Comprobatu retiam, viam Clodiam siue Claudiam c4ιωum disse cum talia in Ouidio', dum Claudiam quoque in Flaminiana incidisse
.υ h Nec quos miserispossos ineonibus hortos ' , . . 'Mat. Flaminia Claudia itincta viae. V 'um si an obscuris diuinare fas est, praese-rtim' in magna scribentham varietate , , Calsiam fuisse arbitrμι quae ad Casin potum, nunc VetralIam , ducebat r& haec alia qua ex parte anno I ri ab immortalis me moriae Urbano VIII. rei ituta in quae vero ad Forum Claudi, hodie Tulpha nuneupatum, Claudia erat via s sicut etiam Cimina, quae ad Ciminos montes pergebat, de qua satis obstu id loquuntur Blondus, d& Pilippus Cluueriu' .e Hac enim parte Etrusae. hodie Beati Petri Patrimonium appellata, hasomnes vias suisse colligit Anuinus ex antiqua inseriptione Auxia
R Sabino Iulio Nepoti me. Vibio Sollemni
Seuero Cos . adlecto. a sacratissimo Imp. Hadriano Augustor,nter Tribunicios P.R, Hregri. Candidato Augusto Legator et Cur. Viqr. Clodiae, Anniae , Cassiae, Ciminae, Trium Traianarum , & Amerinae l. Leg. Legion. XI. CL. Prouinci se Lusitaniae Pro Cos. Prou. Bari hic Ri: Pptrono culi Leonas: i lib: Adrensus Paupni & in Dedica: Statuae Colonis emam dedit.
s iis Iri,. H. Au siam quoquo tam in Thuscia fuisse, Antoninus Dis f demonstrat, dum illam bis viam. 168 a Roma per Thostiam. & Alpes maritimas Arelaria usque describit; eamque res de Uris do . fertquoque Pan inus a g haec autem ad Portum Centum cellat uti ducit, ubi Trahmi
106쪽
NOTITIA CARDINALAT. CAP. XV. CONGR. XVI. 8
Avi mumdatium hctus importuosum δω recep actio uretur. Haec Plinius,quem de Villa, & Portu Centumcellarum loqui, ex eiusdem epistolae initio constat, dum ait. Euocatus in Consedium a Caesar Uro ad Centumcetao hoc loco nomen 2 maiaximam cae ivoluptatem cte. Quibus ex verbis si quis viam hanc Aureliam quana doque Traianam fuisse dictam, &vnam ex tribus in Auximate inscriptione adnotatis coniiciat, fortasse non Iondi a veritate erit. Haec denique via, cum summus Pontiis
sex Urbatius Octauus Centumcellarum in Portu restituendo, exornandoque non vulgari diligentia inuigilauerit, maximo equorum, peditum redarum commodo stram,&complanata nunc cernitur, Eminentiss. D. Petro Donato Caelio tutic Ca- metae Apostolicae Clerico, deinde Thesaurario, nunc S. R E. Cardinale, Curatoreis.
Sed quoniam satis in viis suimus, si quis adhuc per illas spatiari delectetur, Panuinum a legat, qui antiquas omnes Romanas vias intra, di extra Urbem seriatim a d. ri ais,. enumerat. De via Praenestina,&Gordianorum Villa Iulius Capitolinus, b ερ Limsus e nonnihil scripserunt. Osos Iam de Pontibus dicendum est. quorum construendorum formam supra Tyberim ε in aduentu Regis Cassiodorus d asugnat his verbis ad Vicarium Vrbis Romae scri-
bens, omissis aliis. Veruntamen, vos nee arta commonemus ut Pontis itinctione
Tyberinos ctus flemnit, vestiatis , quatenus transtum acteat intremulun ., M. f. VII
fixum concate ιione nauigium, is desu Aueεhrem nobis praenet exeurytim , non E. Lari moueatur pigris funibus, ut solebat, non manibus trabentium moles tanta torpescat, celstitatem potius a eonferat. quam se mouens antea non praebebat am lent eom-nuantium greges , Uectδ non nauigijs incisa nos Unda deportet ἔμ'deret dominum , suscipi, ut aliqua debeat nouitate atuti ii tabularum fortit/r iunctura ran Dictastiditatem debet priebere meessariam, ut pauorem Undas dubitantium terrena ialitudine possit avf reo, optetur quinimo Iovio fuisse , cum transitur an euὸ : canceia Iorum tutamen dextra e qaὸ derentis aptetur ψρresper datur transsus, eum'reierasus asser exelusus. Haec Cassiodorus, qui de ponte nauigiis construendo loquitur, c qualis suit in transitu Clementis octaui sit pra Tyberim Ferrariam petentis per Flaminiam; qualis etiam annis elapsis apud Anconam visus est, dum Maria Austriaca Pannoniorum Regi desponsata e turtu ad triremes tendebat. Sublieios quoque pontes ex lignea sola materia compactos antiquo,& nostro aevo . R., - - constat , de antiquis sic Dionysius ait, de Anco Marcio, eiusque gesti S loquens. e M. . Diis
Hetrusci enim latrocius negotiatores infestabant, occupantes totum illam ora tra- me .8. Πωa A.
ctum , qui e I trans ustium, er subliseum pontem , qui ex foti Lignea materia o Ieornpaestis, fretii naiIaeris, aut fret addere Iiret; itu Ancus Marcius scilieet2 0-beri imposuissesertur, quem ad bor Uque tempusseruint,sacrum existimantes ere Haec Dionysius. Et pro ponte hoc stetisse,& hostium aclam sustinuisse Horatium Coe litem Plinius refert: f & horum quoque pontium usum in ducendis exercitibus, & 1 ΔD in bellis frequentissimum nedum Caesar in Commentariis , sed Vegetius , Vetruvius, stris. 11.ΔΗ, de alii multi, qui de re militari, & militaribus machinis scripserunt, demonstrant. seri initio in Verum cum ad rem nostram lapidei pontes magis conserant, de illis nonnihil di ira ccendum erit. Et primo loco se otari pons a Traiano in Danubio constructus, quem Dion Cassius g ita describit, Georgio Merula interprete . Per ea tempora Traianus a is T M. lapideum Fontem in Istro fecit, opus fanὰ mirandum, er maximὸ memoraliae, mi iani. ea te a Ulius opera vix a quare possis: vigint ant ex quadraιo Iapide pilae quarum altitudo centum, er quinquaginta pedum praeterfundamenta babetur; Latitud exaginta pedes eontinet; distini interse centum, d plusinia pedibus, fornicibus inrocontumuntur: impensa prosem ingens, e vix credibilis. Sed utad mirari conuenis, quanam ratione, ex quibus viribus , quouὸ artissio in tua gurgitum altitudine , tamquὸpraespiti uis tum gula columns extrui miserint, tantarum molam E fantamenta Babiliri: prste ea limsse erant, neque amnis alu auerti poterat equan a Veia astitu At aqua, ct quam istὸ pateat amnis, baud e idem enarrati rim; deunditur per ea si spatiosus, atque interim imbrium mole eoncitatus , ripas longiussummouet, alibi ver3 duplo . atque interim triplo prior ui parte maior, aut res agnat, ausi de it i qua vero arctatur vorticostis, ferox, adficia, e pontes non patitur, ε, rursum liberatus angus i ' in pelagiformam totus expatiatur, iterumq;estit quasi retentus profundior, ae rvrdius fertur. Arduum igitur,ct maximὰ Laboriosumfuit in ea minis parte pontem ad eare; ex hoe fan/ ingens Traiani animus arguitur, atque adeo magis, gravd nullum commeandi usum pons praebebat. Pila
107쪽
eti vianum extant reti in ossentationem potentiae , O Coaris opum fabrieata , ut etiam ut poneris tectatum maneret, nibu .sse, quod hominum manu, ct opibus Ro-m ni Imperi1 ε ei non pint. Ponte Damisium riso Traianus eoniungere voluit Hactenus Dion hic,quem Lipsius a quoque sub alia versione refert, Raddit Paulum Iouium amrmantem . eciam nunc triginta sex extare pilas, v eonspici in confinio lachiae , & Transiluaniae ad oppidum Seuerinum; id autem non parum Dionis e rorem indicat, qui sexdecim omisit, cum viginti tantum pilas enumeret; cui tamen magis credendum incertus Lipsius sic loquitur. Sanes oculi nune eonuineun ita esse, manur, er herbam do, videant movi, ct dieant, qui ad dent, Θ poseunt a bis seri δ& post alias rationes in utramqtie parrem adductas subdit. Vereor, ut Iotitussis, quoi etiam abbi, auditionu uilin, Opara m dialem eaeaminis, aut veri, edi Sed ut varij sunt hominum sensiis, & ingenia; pontem hunc vix bene structum, sernice , di structuras, quantae super aquam eminebant. Hadrianus Imperator demoliri iussit &quod Dion iustis de causis factum enarrat,Lipsius inuidiae tribuit; in ius csm Hadrianum voear, & hac increpat nota. Inuidim optimo, maximos, Priueipi,
ct bale esuper omnesgloriam voluim, magis quam meruisi . Veram fi mam BG Romanos inquam2 quam barbaros dilexit Hadrianus, cur mordicus o LIps in illsitu irruas non video; etenim si pontem in Istro disiecit, ad Tyberinas undas , ubi Imperialis splendor, & sedes erat, & pontem, & sepulchrum blendidissimum e
truxis, Panuino teste , b & oculata pune monstrat fides in ponte de sepulchro autem, quoniam in Arcis usum modo dedi ustum cernimus, quanam structura hominum oculis ab Imperatore obiectum esset, audi Procopium ..e Hadriani Romano rum quondam Imperatoris sepulchrum ex ra portam Aureliam extat,'ad Iapidis iactum a moenibus praeut extrusium,spectatu proeul dubio dignam ; pario nam is eae lapide ad ratum est ,saxa quadrata 3Ili inuicem nexa lia nutu ιntermis a m teria, er quaternis partium pari dimen, ne lateribus, tam porrectis in latitudinem,ot iactus ex angulo lapis alterum'ὸ pertingat: altitudine autem h se orbis moeria msuperant: Hatua quoque ex eodem pario marmore virorum , equorumquὸ mira an feto facta dejisper in dent Θ e. Haec Procopius de sepulchro Hadriani. De pone , Antonius Augustimas d quoque memitrit. Se antiquum osteri numisina , eodem ponte, septem pilis, totidem fornicibus, & statutis multis ac sequentibus literis instulptum . HADRIANUS AUG. COS. III. D. P. R. G. ' Meminerunt etiam Spartian. & Dion. a Casp. Panetici relati e In eodem ponte Ieguntur marmorei ch racteres, Urbani Octaui vigilantiam contestantes .
PROPUGNACULUM DUO HAEC INTERCLUDENS SVB PONTIS FORNICE SPATIA DINVTILITER ANTIQUITUS FABRICATO SOLO AEQUAVIT FLUMINIS LAPSU HAC EX PARTE RESERATO QUOD MUNITAM MAGIS ARCEM EFFICIT ET EX DATIONES INGRUENTES
HOC VOLVIT EXTARE DOCUMENTUM ANNO DOMINI MDCXXVIII. PONTIF. V.
108쪽
NOTITIA CARDINAL Q. CAP. XV. CONGREG. XVI. ςi
Sede cinciqius ponthim structuris ad recemiores transeuntes, Pontifices quoque Romani quoru nomen etiam a Pontibus restituendis deduetum Dionys scribit a in his reficiendis , construendisquὸ curam hon vulgarem habuisse monumenta- . ipsa deuios strant. Audi Ciaccomam b de sisto loquentemia suum in damn ιε Iubiam in ru, quem ex sci. ad as. ino com mi, primus; no I673. ς - - 3. hin D. lebrauit, arimum ad re ios Aea , 'rem iv multi rinis ad Vrbem Oenora , ιν vi--δε oportuna resauranda adi ciem, inρνι-pontem veterem 1anieuiansem iamdiis a
tea dissectum, qsum ruptum merit) eiure a peuabam, publies eommoditati, ct de cori, magna cura, c, iisensa ex Tisurrino Iapide remisit, uoq; de nomine Sistum vorari iustit ἰ opus sano omni antiquo Primipe dignum ere Post centum iam elapsos annos Senatorium pontem sub Gregorio XIIIa ressit tum fuisse apposita ibidem inscripti indieat,quae sitiat denuo fluminis impetu pons pro medietate dirutus adhuc tamen legitur his verbis..
PONTEM SENATORIUM CUIUS FORNICES VETUSTATE COLLAPSOS, O IAMPRIDEM REFECTOS FLUMINIS IMPETUS DENU DEIECERAΤIN PRIsUNAM ARMiΤΑΤEM AC PULCHRITUDIN5M RESTITUIT. ANNO IVBILEi MD LXXV.
. sed & si xtum Quintum ex liburtinolapide pontem de nomine, quod ante P tificatum habuit, Felicem scilicet supra Tyberim XXX. ab Vrbe lapide apud milia num agrum extruxisse, seu potius inchoasse,&a Clemente VI ε . postea, Mariano rhenedicto Card. de Camerino nuncupato, Curatore, persectum, silmptu quidem Maum in ipsa constructione magnificossed etiam in usu publico continendo ingenti, ex eiusdem Sixti numisinate, ubi pilae sex, totidemque eollimnae inredish .mieibus fiunctae cernuntur , manifestum fit; habes autem hoc, Si vita multa nomisinata, una eum eiusdem Pontificis effgie pro maiestate in solio sedentis, & Pontifieatibns o namentis induti apud Ciaeeonum e I in hoc autem, de quo loquimnν numi senate. haec leguntur PONS FELIX . ANNO DOM. MDLXXXIX. Vetam quia pons hie sumptu ut di ximus ingenti constructas,&in continendo 'heri a suo eursu deeliunante, continuata impensa per multos annos pubacas utilitati struatus, ne tempe- state hae nostra inutilis redderetur, sempiternae memorie urbani Vt a x. vigilantia multum profisit ἰ sequens propterea monumentum d marmore itadent expressum
niTandem octo pontes in Urbe fuisse Rosiaus d scribiti septem vero resert Gasp.
- inlutum , seu Molutam , qui secundo ab Vrbe lapide nune distat, a M. Mauro L. Sνllae priuigno in censura factum serunt. . - iSublicius pristis omnium ab Anco Marcio Rege constructus, ve iam ex Dionvediximus,le Mificium ampli sine ferreo claiici , ita disposita contignatione, ut exi
inantur trabes sine fulturis, ac reponantur, stribit Plinius e so hunc pontem posteεM x abir
109쪽
Aemilio Praetore lapideum sectum fuisse, & Aemilium appellatum, ex Pamponio
Laeto tradit Panti rolus loco citator verum & Pomponium ,& Panxirolum H hoe aulucinatos esse Iacobus Castinioniis a probare nititur. Fabricius, quem L. Fabricius faciundum curauit, ut eius arcubus insculpta adhue
extans indicat inscriptio. L FABRICIUS. C. F. CUR FACIUNDUM ACU RAUIT. Huius pontis mentio apud Horatium b hoc carmine extat. Atque ἀ pa tela non trictemponte reuersi. Hodie pons quatuor capitum dicitur, a quatuor Iani, vel Termini quadrifrontibus simulachris in aditu pontis a sinistra locatis ; de Tyberinam insulam eoa- iungit. Cestius a C. Cestio Gallo eius conditore , ut puto, dictus ; nunc S. Bartholomaei pontem vocari Martianus scribit, de sub Gratiani nomine instauratum , inscriptio tb
in tabula marmorea indicat. Probus,quem a Probo Imperatore dictum Pancimius autumat loco citato;motus,
quia Flacc.Vopiscus in vita huius Imperatoris multos ab eo pontes costructos fuisse narrat: Vopisci verba sic se habent . Pontes, Templa, Ponteus. Basilicar labore mi- B
Pons Aelius , ab Aelio Hadriano iuxta eius sepulchrum , ut diximus, extructus; meminit Dion Cassius e his verbis. Sepultas es in ripa Fluvij iuxta pontem Aelium , t Illa enim sepuleisum eonditum iam enim AvuHi monumentum repletum erat, nee quisquam amelius inessepefiebatur . Aurelius a M Aurelio Antonino philosoph6 aedificatus, ut Pancimis arridet, Iicὸe nihil de hoe legisse assit mei . praeter quaedam apud Capitolinum, d nempe Tyberim sub M.Aurelio grauitEr in undasse ,& m uJla vexasse aedifici p. quae mala Marcus temperauit. Addi potest Vopiscus, e qui Aurelianum sic loquentem introducit. Tyberinas eximxir as, Osdum aluei tumentis emodi, diis, , perennitati vota conuitui ere. Hune etiam Vaticanum pontem appellatum Rosinus, di Paucliolus C stribuat locis citatis. Ianiculensis, a Ianiculo Transtyberino monte dictus, quem a Sixto IV. restitutum supra diximus, & Sixtus appellatur, unus ex tribus in rea Vrbis nue nia nune extantibus i Miluius enim , seu Molvius in via Flaminia duobus millibus passuum, plu&ὰ minus diliam positus est; qua ratione Salarius quoque pons sit pra Anienem tertio ab Vrbe laride locatus hic referen das esset, a Gothorum Rege Totita cui refert Procopius disiectus, a Narstre postea restitutus, ut ex inscriptiosibus a dextris, de sinistris eiusdem miniis innotescit a P
nuino f relatis, re apud eum videndi S. t ' .. - .
. Sed pontes Im sua ivole consistant, nobi 'ne ad aquatum ductus inuisendos tuotus sit transitus. Per annos'. I. ab Urbe condita contenti sucrunt Itbmaui usa P aquarum, q*asaut ex Tyberi, aut ex puteis, aut natiuis sontibus hauriebant, Iulio Frontivo testo. Irbe autem cresceu te, dilatato Imperio, opibus, re luxu supra fidem aucta, aquae ἡ vicinis agris per tubos. S: canales in fornicibus lateritiis nedum ad usum, sed ad voluptatem aduectae sunt , itaut flumina per Urbem,& cloacas flue re, & unam quamque domun propeinodum Iabete fistulas, & carales, quibus aqua inducat, seripserir Strabo a Lipsis relauis: b Si violati quas in Urbe aduectas sui sis testantur Io. Rosinus, i Danuinus, δε de alii; quimuis ictem , S: nouem tantum reserat Panci rotus, I quatum nomina, Ss ductores; eutato sile rccenset, videa-dus. Procopius tamen quatuordecim suo tempore Aquaeductus in Urbe fuisse scribit. Hodie tres tantum .habemus, Ita Prima est Aqua Virgo, vulgo di Treui nuptupata r il 1 Marcum Agrippam an- Mno ab .C. 73 adduxisse, plinius m iu s.c verba refert. M. Agrie a ct virginem adduxit ab octaui lapidis disieptietito, duo mimia pydium Praenestina via , iuxta
es Herculaneus riuus, quem refugiens υισι ars novien obtinuIt cte. Cassiodorus nvero hanc denominationem habere credit, quia nullis filibus polluaturς dum ait.
Currit aqua vieto sub deIectatione purissima , qus ideo sis appestata chelitur cluda
uissordibus pol uatse; n.rm eum est pluuiarum nimietate terrae;ra ora mirisone violentur, hae aerem perpetuo fere=itim purissimὸ Ialem Onda mentitur 9α Scd v iustare vastatam, seu deperditam ab Hadriano Pontifice huius nominα I anno salutis I s. restitutam scribit Baronius o pos alios his verbis. Formam, que is ginis ancitatur, quater annorum stae et demo ta, atque ruinis IImaraxuse πι
110쪽
perspieiens hie benim simus , ct pius Pasto nouitre eam restaurauit. Et ab hoc eodem Pontifice aquam Claudiam, quae apud Lateranum in Baptisterium SS. Salitatoris defluebat, restitii altissiisse, una cuin alia forma , im aqua Iouia nuncupata, idem Baronius reseq;. a Brundus hoc wnfirmat,sed ad virginem reuertamur;& hanc quoquς Nicotivm V. ni Max. rellitu le,marmorea ibidem posita descrip- O .i tio deinion ut his e v. in . M.I.dec. M.
Verim vel non perseeislaritus, vel iterum deuastatum, quae post trigesimum, plusve minus annum Stirim IV, ς.ca hanc eandem quam secir, nobis indicant ; etenim . . apud inconum hiec leguntur. Utisitati Vrbana consulens, Ductus aquae Vi ginium P ecmfractos pisu νυν pe petuos nice a monte Pincio is Triuνfntem Ere. Hinenus de Triuisitante, prima nunc in Urbe, salubri liquZ aqua dictum. C. Sequamur secundam Felicem appellatam, ex eo nomine, quod ante Pontificatum Sintus V. habebat; hic enim Ponti sex Vrbis splendori, reor tui mirum in duni Consulens, ut clara, & adhuc extantia monumenta testantur, i suo Pontificatus initio aquae illi cluae in agro Columnae via praenestina sinistrorsum concinitur,quaeque omnium prima ab Appio Claudio Casto Censore, olim in Vrbis inseriora ,& depressio 'ra loca,nempe ad salinas adducta suerat, aquae eugm Martiae parte ad Fontem Αquet Felicis constitvcndunx adhibita, in Quirinalem Montem, ad eam s Susannae, qu ' tuor columnis, di tribus arcubus,seu foraminibus desuentem eandem adduxit, amdita his verbis inscriptione .
Tertia iam supere*aqua Paula nuneupata', a PauIo v. Pont se summum Ianiculum cur nos oeuIata fide vidimus perducta, &hMΗptionibus pluribus in Io cree marmore exeressis plenius innotescit: in ipso enim IanicuIo, ubi primus uia