Francisci Ficoronii ... Dissertatio de larvis scenicis et figuris comicis antiquorum Romanorum ex Italica in Latinam linguam versa

52쪽

DE LARVIS SCENICIS.

ΤABULA SEPTIMA.

UNam ex bis duabus imaginibus , optime quidem delineatis , pedibus nudis, quae senili larva personata eli , e qua larva capillitium , & in longum protensa barba

promanant , inflexum baculum dextera manu terrae innixum tenens , veterem aliquem Philosophum de r morali , magnique momenti in scena edisserentem praeseserre putandum est , si clamydis sorma , ac hominis gravitas, decus attendantur . Altera vero imberbis , brevi tunica , & succincta, ac quasi figo poli tergus resecto superinduta , enormi larva , e qua brevis coma promanat , personata , brachiis , pedibusque nuda , dc quae totius corporis situ , ac cubito mentum subsulciente Philosiophum alloquentem attente austultarct videtur , discipulum fortassis repraesentat ; mos enim erat penes huiusmodi Philosophos de suorum auctitorum prosectu , atque frequentia gloriari . Paedagogi , dc magistri personam primum in scenam invexisse Ne phronem Sicionium Suidas testatur : nee mos hujusmodi a noliris hisce temporibus penitus eth alienus. Anno quum in Colun mensium Familiis theatro comoedia Nicolai Minati , cui titu Ius e li FlenzD d' rpocratetur , primus in scenam apparuit Philosoplius quidam , Argivis adolescentibus silentii praecepta tradens, quod quantula cordato homini necelsarium sit antiqiiorun nun ismata, gαuuaae , aliaque satis edocent monumenta ἀ

TABULA OCTAVA

CAPUT OCTAVUΜ.

Um prior luter hasce novena larvas , omnes inter sci

53쪽

tum spectes, ad Latinos comicos spectat, ut Leonardus Augustinus putavit , ac risum excitabat illo terriculamenti genere , quasi spectatores vellet , ut ait Lucianus , deglutire . Altera Sileni personam refert , ut apud eumdem Augustinum videre est in sua gemmarum veterum collectione . Cornieula duo habet in fronte , barbamoue calamistratam . Tertia comoedorum illorum est , qui vulgo Pantaloni Poli lici dicuntur . Quarta vero juvenem quemdam repraeseritat, sed gravitate praeditum , qui post suas recitationes facie detecta , & larva supra caput reclinata , sese extra scenam cognoscendum exhibet , uti in more est hisce temporibus

apud nostros comicos . Aliae quatuor , quae ordine sequuntur , ad varios oris habitus compositae , ad variarum item fortassis regionum c micos pertinent . Ultima vero , quae numero nona est , ho nem quemdam nudum exhibet , qui secundum corporis gestum, ac Iarvae insolentem habitudinem , R nasum oblongum, pileumque acuminatum Catanensi saltatori , vulgo Giunguetolo , simillimus mihi videtur , qui prae manibus fortassis sacculum nummarium , globulis ex aere , vel ex alia quaevis sonitum reddente materie , resertum tenens , eumque ad temporis mensuram percutiens gestiebat , simulque saliebat, ut in Daciarius explicabitur , eo pene modo , quo nunc ludere , &saltus edere assolent illi , qui ludunt , & saltant, ac interim Orotola , italice naechere pulsant , cujus generis instrumenta a summa tentorum vetustate ad nos usque devenere, ea enim Faunorum manibus Romae passim conspiciuntur , &praesertim in Barberinis aedibus adolestens quidam , Phrygio tectus pileo visitur , industri sane , & excellenti cura elaboratus , crotalum pulsans . Neque ego pu arim eam personam quemdam Lupercorum repraesentare , qui in Luper

calibus libero & obsceno discursu per Urbem vagare solebant; de iis enim diversam omnino speclesia nobis Varro , Plutarchus, aliique scriptores ingerunt e

58쪽

DE LAR VII SCENICI s. as

IN niea sepulcralium lucernarum collectione tres

enumerantur hanc eamdem nraeseserentes figuram . Inie figura illa est, quae prior in praesenti Tabula exhibetur exacte delineata , hominis nempe omnino nudi , recurvo naso crinibus crispatis, aec arre stis,ob motum fortassis conceptum in concitatis excursionibus , saltibus , ceterisque gestibus , oui brachiis extensis , pugno concluso duas , nescio an aereas , an cuiuscumque alterius materies , dignosci enim nequeunt. virgulas gestat , Aliam omnino smilem figuram Cl. Sanctes Barioli Tab. 3 . ex lucerna adfert in quodam Columbario . Leu potius , ut ipse ait , sepulcrali monumento apud Corsi' norum Familiae rus ad laevam viae Aii retiae reperta , eiusdemque monumentit pavimentum mirifice tessellatum sequenti pagina exhibet, in quo quatuor omnino similes viros salientes, duo pileati, duo autem absque pileo , omnes eadem instrumenta plectentes , conspiciuntur , similes pene saltantiscurrae pileato , quem Tabula praecedenti exhibuimus . Hievero etsi pileo eareat, ambabus attamen manibus idem inrultrumcntiim tenet, ille autem laeve tantummodo. Nil aliud quam fissilia quaedam ligna ei se instrumenta huiusimodi autumat laudatus Aue Or , quibus manu agitatis , concussisque , Mimi illi, seu, ut vulgo aJunt , Mausetani, fallebant ,

quam sententiam ex Iulio Polluce libro 4. defectibus Maia ditionis se deduxisse profitetur . Ait autem : Erat enim KL

ne ier . . Quae quu

ita sint, ad huius fissilis ligni exemplum videtur Ierendus ensis illecligneus , qui nostris hisce diebus in more est apud scurras illos , qui vulgo appellantur , seu Traeea n πε , qu3 , antiquo paradonio similis , usque ad capulum discissus est , & in plures partes dissectus, quem Italice Iu- esse vocant, quo obviantes leviter verberant, & uuoniam ice gesticulantur . Qua vero de causa in sepulcralibus

59쪽

F I C o R O N Ilueernis saltatores huiusmodi reperiantur efficti, Dionysius Halicarnalisus nos edocet: niam , inquit , in II sertam virorum funeribui , ρNGer alias pompas vidi ct Doricos Choros , qui lectulum praecedebant, , sirinnam Diat. Unem satiabant. sequitur persona , e prototypo delineata est , qui in M eo RR. PP. Societatis Iesu , olim Marchionis Cap-ἱoni , asservatur . Brachiis caret hie homuncio , & hunai, ut ita dicam , penula infra genua tegitur, quadam sandaliorum specie calceatus , quae parvis taeniis supra pedes obligata calceamenti quoddam genus praeseserunt a socco &a cothurnis diversum . Itaque neque cothurnatus , neque

soccatus dici poteth, & ne plani es quidem, idest nudis

pedibus , quibus tribus modis. solebant in scenam ad ore prodire . Praeterea saec persona tam a tergo , quam dextrorsum gibbosa apparet , capite abraso , naso pando , recurvo , Setalla , & sannis argenteis de ore Protendentibus , ita ut ipsius vultus a reliquo corpore abnormis, verum monstrum ,

veramque stultitiae , dc hebetudinis speciem ostendat, instar fatui illius , qui Pulcineua dicitur , & hodie in stenam induet solet , ut risum. moveat . Videndum quid de hae persona scriptum fuit in calee ectypi aere incisi jussu ejusdem Marchionis Capponi . Tertia , quae sequitur persona , ex quadam meae collectionis gemma affabre , ut apparet, delineata , amplo. pallio eooperta est , nudatis pedibus , dc capite abraso . Os ejus & mentum a naso satis recurvo. contegitur .. Ex tarda Scignavi corporis. habitudine , stat enim flexis brachiis , ac intra vellem , quae supra gremium colligitur, involutis , similis dici potest personae , de qua superius loquuti sumus , quae Putiinelia nuncupatur , & quam doctorali toga indu- tam vidimus Romae anno I 728. quum quaedam ageretur comoedia , cui titulus erat , Pulcisella Io Douore , populo maximopere plaudente AT