Scriptores de sudore Anglico superstites

521쪽

Τlieobant uni, novi, et Antra et pia nos medic0s cognoS00, Sed quae inter illos est controversia, meo judicio non nisi mera injuria

Ad curandi rationem, inquit Corn. Celsus, nillil magis

conferre, quam eXperientiam se qua constat etiam liunc magistrum,.Ioannem Theobalduin, plurimos restituisse, quos illi Aut ver plani doctores pro deploratis reliquerunt. Atque haec est causSa invidiae, li0c litis hujus caput et cauda, hoc vulnus, hoc ulcuS, quod illis, qu0d urit, quod Stimulat, quia ipsi, d0et 0res cum Sint, Vincuntur ab idi0lis. Atque hic nunc quaerere operae pretium esset, eUr Π0nal tentarint hanc litem, quando sudoriserum illud malum per hancubem grassabatur 3 An non tunc palam visum et c0gnitum eSt, qui fuerint utiliores rei publicae medici' Nonne tunc do lores illi e civi-lo te profugi contra sacramentum suum magistratui praestitum et stelli tam publicis stipendiis servitutem p0pulum deseruerunt 3 Sed, magistro Joanne Theobaldo paucisque aliis huic civitati strenue Salubriterque succurrentibus, licet istis scholasticis medicis et sesquipedalibus doctoribus sua sophismata nectere, et de Vita ac sanitate nostra cornutis syllogismis disputare ac pronuntiare obscuras

D ejectiones non multitudine sunt aestimandae, sed si talia dejiciantur, qualia c0nveniunt, et aegri sacile tolerant. Atque ubi

53 Ih. et ed. Liigd. 1605. p. 281. dic. li 0norabilis vir, magister Io. Tlieobal dus, medicae et astrologicae artium proseSS0r, et opponitur medicis Aialia ei planis minus doctis, quin Agrippa ipsi , de medicae artis sufficientia alleslatus est cum de licentia praxeos lis ac controversia olla esset, et perhonorifice de eo sensit , , duod ad medicam artem allinet, inquit, , ego praenominatum m 3 g. I. Th. ea peri tia praeditum attestor, iit, si mihi aut meorum cui is aegrotandum sit, malle me in manibus ejus potius, quam cujusvis ceterorum Ani Merpian0rum medicorum pericli

13 Hippocratis Epidemiorum liber secundus jam recens latini late donatus, Leon. Fuchsio interprete, Haganoae ex ossic. Jo. Secer. 1532. 4. Partic. I. n. 23. p. 41. b. Vixit ille clarus medicus sub ingressu sudoris Anglici, vivere desiit a. 1566. d. 10. Maji. Laudant ejus in hoc morbo curando dexteritatem Ge. Hi t 2 le- is 0rat. de vita et morte D. L. Fuch sit, Tubing. 1566. p. 13 et 14. rep. in Fuch sit opp. Τ. I. 3 et Melch. Adam iis . Vilae Medicor. German. Heideib. 1620. p. 176.). - οῦ. -

522쪽

ad animi desectionem expedit ducere, faciendum, si aeger p0ssit tolerare. EXemplum nobis pr0p0nit Hippocrates Sudores. Hi enim si modum non excesserint, utiles admodum esse solent: Sin vero imm0dici fuerint, Virtutem plane dejiciunt, aegrosque in eXtremum periculum agunt. Atqui divinum hoc Hippocratis praeceptum superi0ribus annis prorsus negleXerunt carnifices illi indigni enim, quos medicos appelles), qui ind0ctissimis suis libellis, quos velut Apollinis oracula vulgo obtruserunt, Sud 0re Vocato Anglico correptis in viginti quatuor horarum Spatium Sudandum eSSe praeceperunt, praeter omnem priscorum medicorum mentem. Hos tamen ips0s Vulgus medicorum

principio e passis ulnis eXceperunt, eosque, tanquaui n0Vi, ac priScis seculis inauditi morbi curandi rationem edocentes, n0n S0lum ambierunt, sed etiam tam perdite imitati sunt, ut aliquot millia hominum hoc eXecrando ineptissimorum libellorum placito in Germania perdiderint. Neque tantum Vulgus medicorum hoc modo insanire coepit, sed hi etiam, qui principibus a cura valetudinis suerunt, adeo, ut c0nstet Su0s principes etiam hoc decreto esse jugulatos. In eliciendis sudoribus, ut in omnibus etiam aliis vacuati0num generibus, Unice eaVendum erit, ne is immodicus sit, et vires

plane dejiciat. Λtque hinc est, qu0d Hippocrates in Epidemiis

non temere m0nuerit, Ut in Sild 0re pr0V00and 0 medicus caveret, ne niminum hunc eliciendo et immodice vacuando vires delicerent, adeoque aeger in summum vitae discrimen perduceretUr, quemadm0dum accidit, cum sudori cae febres Λnglicum sudorem vocabant)per omnem Germaniam anno Christi millesimo quingentesim0 vigesimo non0, autumn0 90tiSSinatim, grassarentur, quippe tum imperit0rum medicorum aut, ut rectius dicam, carnificum opera non

solum plebeji, Sed et p0tentes multi, et episc0pi aliquot immodica

2) Institutionem Medicinae Libri quinque Leon. Fuchsio aut. Venet. 1556.8. L. II. Sect. 5. c. 27. p. 324. ed. Basil. 1628. 8. p. 431. seq.1) Franc. Valleriola Locorum medicinalium Lib. tertius. M. D. LXXXIX.

523쪽

- Sudoriseram febrem, novum et inauditum popularis m0rbi genus, aetate n0stra vigui SSe in ea Galliae parte, quae Britannia seu Anglia dicitur, tum et in Flandria, ipsi vidimus. Quo morbi genere, nondum inventis ad id artis praesidiis, innumera populorum

multitudo c0ncidit. --

Gaudeo λ) te epistolam meam de sud0re Britannic0 approbare, multo vero magis laet0r, qu0d illi ellum primum de cura hujus, nescio, a quo pSeudo medico aut ardeli 0 ne potius primo editum Vulcano consecraveris, HUJUS auct0r dignior Vulcan0 fuisset victima. Qui utinam cum suo libell0, quo plures, quam morbus ipse interemit, ad extrema Λrabiae infelicis deserta et Syrtes proscriptus, ad illiusque seras dilacerandus condemnatus suisseti Similis sane illi medico, qui, teste Gale Π0, ad 0lescentem sudore Sync0pali aut dia-idio retico languentem in balneum hypocausti ablegavit, et cum Su-d0ris copia large proflueret, gaVi Sus medicus, ac Si commodum Sudoris tempus designa SSet, pauli 0 90st, m0rtu0 ad 0leScente, ab ejus

e. 2. p. 702. et ed. Lligit. 1562. p. 35 Vixit medicus juvenis Valentiae Allo-hr0guin l . Conini. in Gal. l. De Iloib. Lugd. 1510. Ep. nunc. et L. III. 18. p. 62: . 3 et professor S t ro b e lli e r g e r, Descrip l. Gall. Polit. Iled. p. 100.), de itide Arelati ad a. 1530. Loc. Coinui. II. 5. p. 249. et c. T. p. 273. item Obs. 3Ied L. VI. I. iigd. 15 3. Praes.) et sub hoc lem p ire i. e. 1531. vidit et observavit veram pestem Loc. Commuri. III. 18. p. 229. 3 in Occitania, ut Bois ster de S au Vage S Ν0S0l. Melli 0d. Τ. I. p. 115.) scripsit contra G u i l. Marq iiis Decas pesti iuga Probi. 5. p. 139.) nominavit pestem in Gallia Narb0nensi a. 1534. tandem in I o. 2Lrgenterii locum susseclus et constitulus pros. ined. I aurinensis prima rius . Comm. in l. Gal. De Constitui. Art. Med. I p. nuncia p. 3 decessit Summa senectute 1580. post medium domum seculum. Et enim ΙΙ0r. Augenius Epist. Med. Τ. II. p. 461. ed. Frsi.) ejus se Successorem appellat, i. e. inde ab

13 Ioannis Langit Epistolarum medicinalium volumen tripartilum. ΙΙannov. 1608. 8. Lib. II. ep. 20. p. 86. et 89. Natus est Langius anno 1485, denalus a. 1565. Rus vitam liabet II. Ad a mus ilae medicor. German. p. 1i0.) - G. I Alios ejusdem Langit locos in quibus sudoris anglici injicitur mentio, ona millendos putavi. Leguntur vero lib. I. ep. 16. ep. 19. ep. 42. 81. Lib. II. ep. 13. et 15. In epistola primi libri decima nona legitur: ,,Nemo cordatus hanc Bri tannici sudoris luem febris lxphodeos esse speciem negabit, veteribus, ut creditur

non adeo ignotam vel inexperiam. - II. -J

524쪽

necessariis, ut homicida, accuSatus suit. Qua accusati0ne digli so-rent nostrates medici, qui aegros sebricitantes in0pportuna siti macerant. Nam ut illi, resolutis sudoris pr0ssu 'i0 Viribus, mult0ssulso carunt, sic hi non pauc0s inani Sitis t0lerantia perdunt. His persuasus, nil temerarium vulgi judicium Veritus, si patiens corpulentus fuerit, cum tota corporis moles aequaliter incaluerit,lum vel in ipsa selire Britannorum sud0risera Vires aegri puto refocillato eo sudorem elicies, quo cauSSa illius par0XSSmi c0njunctas acilius sudore disssari et digeri per cutem p 0terit.

Occulti morbi sunt, qui caecis ex caussis tolam substantiam oppugnant. I 0rum alii venenati, alii c0ntagiosi, alii pestilentes. Praeter h0s nonnunquam alii emergunt ins0lentes, novis et inauditis ex caussis orti, ut paraplegia quaedam Hipp0 crati, - Sud 0ri- sica febris, quibus nostro seculo regiones plurimae perculsae et alnflictae, ali 0s Vero alia secula pr0tulerunt, qui Veterum oblivi0ne obruti extinctive jam sunt, alios suturis seculis posteritas animadVertet, cum n0Vae Siderum c0ncursiones permistionesque illorum espectrices Dbtingent.

Consueti η) pestilentes morbi sunt pestilens febris ins0lentes sunt sud 0rifica febris hanc ιδρωπυρετον n0nnulli dixere), qui nostro ae 'o in regi0nes plurimas invaserunt, aliique n0n pauciliis sinitimi, qui aut veterum oblivione deleti sunt, aut novi post-

His sinitimae et quadam similitudine conjunctae sunt febres sudori sicae, quae in S0lenies magno terrore in omnem inferiorem Germaniam, in Galliam Belgicam et in Britanniam ab anno Christi millesimo quingentesim0 vigesim0 quinto in annum milleSimum quingentesimum trigesimum, autumn0 praesertim, perVagatae sunt. Ut primum lues haec in civitatem quandam invaserat, derepente Supra trecent0s aut quingentos indies corripiebat, dum hinc alio commi-

1) Ioann. Fernelii Universa Medicina - ed. quint. Francos. 1592. s. De M0rb. Disserent. ΙΙ. T. p. 184. Prima editio est Lut. Paris. 1554. 0biit 1558. uberrimam vitae descriptionem dedit Goulin. Mem. liti. crit. et phil0s. a Par. 1775. n. 14. p. 286. Seq.) - G.

525쪽

grasset. Perellisi moX, quasi essent languore dis oluit, animi desectione corrilebant, decumbentesque perpetuo sudore dissuebant, cum febre, cum pulsu creti r0, celeri et inaequali. neque sudori m0dus erat ante morbi solutionem. Sol Vehatur autem uno aut summum altero die, quanquam liberati diu p0Stea languebant, omnibus cordis palpitatio conquisita, ali 0s quidem du0s tresve annos comitata. Initio multos sustulit, cum n0ndum illius Vis erat percepta, ut postea adm0dum pauc0S, ubi eXercitati0ne et usu deprehensum est eos, qui sudores eXciperent prolicerentitue, et se cardiacis munirent, omnes reStitui. Insolentium morborum cum nec Vis, nec medicatio cognita est, graVis Sulet esSe calamitas. Hoc statu aer tenui, nec admodum pestilenti Venen0 persu SuS, Suppar infirmiorque vitali rob0re, cor ut lacessiverat, in cutem eXlimam suras pr0pellebatur, nec carbunculo, nec hUb0n , nec DXanthemate, nec ecthymate, sed sudore s0lo prorumpens, qu0d Venenum spiritui, quam humori potius insideret, omni quippe ratione hae0 febris in ephemerarum censu habetur. Eam igitur tempestatem quis, quaeso, n0n pestilentem judicet, quae tam mult0s, tam mullis sensim mundi regionibu S, repente, sine Sen Su, oppresserit, cum P0rdis indesinente palapilatione, cum animi desectione perpetua, eum eruptione foras ad cutem, quac mullorum est pestilentium morborum c0mmunis δ)3

a) Exstat quoque se Ad pestem Anglicam MD L. Fernelii, Jac. Ηollerti et

Jac. Sylvii pro legato Anglico consilium in I. Fernelii consit. medicinat. Francos. 1585. 8. cons. ii T.) sed omittendum putavi; omne enim ad curationem, im primis propitylaclicam, spectat. - II. -l13 E in Erinneruiag: ivas die Obortistit gur Pestilent re it best ellen s0l - durchua illi. Flaccum. IVillen b. 1566. l. Di ili. Tracl. c. 11.

526쪽

als die Medici, nacti dem allegii ten Spructi, die Leut gelerni liaben,

CORNELIUS GEMMA.

Nec te praeterib0 λ), heu nimium t dira mortalium lues, cui sudoris Anglici vel ἱδρωπυρέτου nomen ab ipsa Symplomatis specie indiderunt. Orta haec est anno 1529. circa aestatem post humidissimam c0eli c0nStituli 0nem, ut a patre piae memoriae, qui et eundem morbum passus est tum temp0ris, evasitque feliciter, ipsus audivi. Primum vero ex Britannicis l0cis terras maritimas Η0llandiae, Zelandiae perVagata Ant verpiam venit, ac celerrime in Flandriamt0tamque Brabantiam Sparsa, uno die sudoris insanda eluvie hominum vel multa millia susImcabat. His aderat ea dementia, Ut sese lectis ac linteis in sui paterentur, omni arte ac vi eliciendum Sud0- rem arbitrati, heu, nimis immemores illius Hippocraticae V0ei S, qua Sic ait, , , Si talia purgentur, qualia purgari oportet, c0nfert, ac sa-cile serunt, Sin minus, c0ntra. -- Imo interea, dum alter alterum strangularet, qui praesentes aderant, mutuo hortabantUr, ne Se negligerent, Urgente m0rbi ser0cia, ne victi pretio aut precibus se ante tempus liberent, Verum quando ad ill0s ordo pei Venerat, Ut sudandi tempus Videretur, consuli similiter et violenter operti clamitabant misere, obtestabantur Deum atque hominum fidem', sese dimitterent, se Susicari injectis molibus, sese vitam in Summis angustiis eXhalare, Sed assistentes, has querelas eX rabie pr0ficisci medicorum opinione persuasi, urgebant continue usque ad 24. h0ras. Id enim erat sudandi spatium praefinitum, ante cujus circuitilineVasere quam paucissimi, tertia mortalium pars errore pr0prio atque insania mi Sere Strangulata,

1) Corne l. Gemma, De naturae divinis characterismis. An lv. 1575. 8.

lib. I p. 189.

527쪽

Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbraS. Verum lito t0tus annus 1524.) procellis arduis et frequentibus suit obnoxius. - quarto p0st anno 1528.) R0ma diripitur, duce Borbo ut 0, fortassis et isthinc ille Britannicus sudor, qui

supervenit ante elapsum a c0njunctione Septimum annum.

Sunt quidam medicorum et chirurgorum, qui promiscue inqu0Vis pestifero casu principio pUrgantibus utuntur, violentioribUsque medicamentis curam aggrediuntur maXimo aegrorum mal0.Ν0Stra quidem aetate eXperti sumus, quantam Stragem m0rtalium ediderit sudor Anglicus incuria et imperitia qu0rundam, qui Vehementiora adhibebant pharmaca, et tyrannico ausu praeter 0mnem rati0nem ad sud 0res largissimos patientes adigebant. Hic curandi tunc temp0ris m0dus cum a prudentioribus medicis impr0baretur, alia Via curandi postea inventa est, qua plerique restituti Sunt.

Λt hoc quoque annotatu dignum δ) est, non omnes pestilentes febres characterem veneni habere, licet homines subito intersiiciantur,2) Ib. L. I. 8. p. 192.33 i. e. ab congressu omnium planetarum in d0decale moria piscium. - G. 1) De Peste, quae IIamburgum civit. a. LXV. gravissime affixit. Henricop. 1577. Τraci. IV. c. 3. et repet. in: Synopsis novi morbi quem plerique medicorum calari hum labrilem vel febrem catarrh0sam vocant, qui non solum Germaniam, Sed paene universam Eur0pam graviss. adflixit auth. Joli. Bokelio. Hel infla d. 1580. s. p. Vitam ejus vid. in J. Clir. Boeli meri IIem0riae Prosess. Heliust ad . in medi corum ordine prolus. binis descriptae, Guelph. 1 19. p. 4. Sep. - G. 13 Petr. Forestus, Observali 0num et curationum medicinatum de febribus ephemeris et continuis libri duo. Lugd. Bal. 1589. L. II. Obs. 42. p. 282. Schol. Recus. in M. Observat. et Curat. IIedic. L. XXVIII. Francos. 1602. f. p. 64. Nalus erat a. 1522. denalus 159T. ergo, ut satis vere scribit, puer sud 0rem epi-demicum vidit, et ab aliis traditum accepit, deinde pros. med. primarius in acad. Leidensi diem suum obiit. Vita ejus exstat in Illust. Η0lland . et Uestsi is. Ordin. alma Acad. Leidensis. L. B. 1614. p. 111. habet eam etiam luens tedi, Dial. de patriis illust. virorum p. 123.

528쪽

qualis pestilens illa febris saevissima, quae apud Annos cum sudore grassabatur, et ideo a n0Stris sudori serus morbus stingua vulgari vero de s Vetendo si ecl.) appellatus suit, et ab aliis medicis dictus est hidr0n0S0S, qtii de e0 seripserunt. Nam h0c malum cutoliam refert Erasmus Rottero damus, el0quentiae m0narcha, Bataviae n0strae Orator insignis, in epistula sua ad clarissim tim Caro lum Utenti ovium) exitiale ad aliquot temporum intervalla, n0Vum eXortum est, annis jam serme quadraginta Anglis peculiare, ubi, cum primum graSSari coepisset, ign0tum, nec medic0rum arS quidquam adferret, tanta vis hominum exstincta, ut vix crederetur eam insulam a tam multis incoli; nec semel ortum cessavit. Quaelibet enim aspera bruma, licet subinde remittatur, scintillans duntaXat, rursus identidem Sic in crudescens, ut parcat nemini. Non aliud malum horribilius, nec contagium periculosius, habet tamen illud lioni, quod non eXcarnificet hominem diutinis cruciatibus. Intradu0decim horas, interdum intra pauciores aut tollit hominem, aut certam vitae Spem praebet. Atque initio quidem, ut sit, sestino amigit sud0re, sed igneo, odoris teterrimi. Visum est eX amne Phlegethonte emissum hoc malum, Ungues potiSSimum eXcruciat, alas ita comprimit, ut, etiamsi velis, non posses attollere. Qui servoris erant impatientes, et auram largius admittebant, hi sere subito extincti Sunt, rursus alii, cum animadverterent id compluribus infeliciter cessisse, dum in diversam tendunt rationem, in idem tum exitium inciderunt. Nam, occlusis rimis 0mnibus, et eXcitato igne copioso, opertique Stragulis, quo magis tutiusque sudarent, aestu praefocati sunt, praesentius tamen exitium adserebat admissum frigus. Τandem, reperto temperament0, mult0 plures ab eo morbo

convaluerunt, quam eXtincti Sunt. Τamen tanta lues nondum eo tempore invenit nomen, nec tillum eiu caX ab arte medica remedium hactenus repertum eSt.

Post jam tot orbis tumultus, p0st bella, post caedes, p0st opinionum dissidia, post rerum 0mnium et caritatem, et inopiam, anno M. D. XXVIIII. translata est haec lues ex Λnglia in Nor eg0S, Da nos quoque, deinde furiose perambulans Poloniam, de regno in regnum, de pr0vincia in provinciam, de civitate in civitatem, adverso Rheno demigravit in Germaniam, perambuland0 etiam totam vel maj0rem ejus partem, civitates qu0que orientaleS nonnullas, ut Hamburgum, Bremam, Lithecam, Dantis uin, et a P0l0nia in Germaniam perVenit, tandem p0st canem descendendo per Bilienum ab

529쪽

Λgrippi si a C0lonia tu credibili celeritate ad agros Iuliaeenses ac Leo-dieiises demigravit, illinc ad Brahantos, Flandr0s, ad Geldriam atque Transis utan0s et intra paucos dies ad Trajectum pervenit. Illinc acri iucursu uollaudiust limites li0Stiliter in Va Sit, qu0s Suis venenosis telis mira vel oditate in secit omnes, solis Alcmartanis et M aterlandis quemadmodum ego in libello manu magistri J0 annis Tyeugii, Λm siet roda mensis medici celeberrimi, deseriptum reperi pro mature partu liac lue minime alsectis. Amstetr0ssamum vero, in qua urbe Tyengius medicinam faciebat, XXVII. Septembris eodem anno M. Iy. ΛXVIIII. p0St prandium per aerem quendam nebulosum ut idem reserebat) subintrabat, illinc subito IIarlemum et l0 ea vicina usque ad oceanum, et tandem ad Zelandos permeavit. Istinc propulsa, demum ad Λngl0s' )- unde digressa erat, pervenit, ubitum per alii lu0t annus Sudes quietas obtinuit. Adjungam hic ingratiam tyronum medicorum ex eodem libello Tyengit obseriationem quandant.

Observatio VIII.

De pestilenti febre Anglicana, quae ab aliis Itidronosos seu sudor Anglicus dicitur. Sudor Anglicus vel laidro nosos ' '), uti Tyengius reserebat, Amstulr0damum invasit die XXVII. Septembris anno M. Ι . XXVIII l. tribus aut quatuor tantum diebus populatim graSSηΠS. Nam p0st quintum diem ad alia loea celeritatu i suadam transVolabat, neque amplius in urbe Visa est. Istis quidem diebus quam crudelissime saeviebat, uti etiam in aliis locis, ut qualibet die infinitos mortales, iam vir0s, quam seminas, invaderet. Insantilis veroci decrepita aetas maxime immunis erat, si tanquam idem Joannes Tyengius etiam sexagenaris S hac febre venenosa obrutos viderit, nonnunquam centum numero Un0sius que die c0rripiebat. Quos vero invadebat, secundum corporum Variam disp0sitionem variis accidentibus a II ciebat, quae partim ab Isaac 0 Israelita, partim ab Ila ly23 i. o. incolas Τransisaianae provinciae, quae vulgo dicitur Ober-Υsset, male aliqui Iegerunt set ransilva nos. - - G. 33 I fune Tyengii libellum liactelius nemo doctorum Batavorum vel vidit, vel detegere in bibliothecis potuit, erg0 sine dubio apud P. Forcstum mansit codex

scriptus. - G.

4) Τunc vero ad Angl0s, peragratis celeris regnis, nos, rediit, a. 155 1. demum recruduit in Anglia. - G.

530쪽

Λhbate enumerantur. MDe pestilente aere, ut sunt sudores tetri et horridi odores, d0lores, anXietates, alienati0nes, frigiditates ab initio in corporis eXtremitatibus, conVulsioneS, tensiones sub hypochon-driis, urinae admodum dixersae, quibusdam lividae et valde corruptae, pulsus c0nciSUS, c0rdi S trem0r, Syncope, contracti0nes pedum ac manuum, dol0reS in renibus ac Spina d0rsi supra modum vehementes, erupti0 Sanguinis c0pi0sa prae angustia et cal0re nimio per iaS Urinae, per nares, per aures, quibuSilam et per oculos, aliis autem in sine ex crisis impedimento, et epilepsia, n0nnullis et paralyses manuum pedumque, quibuSilam et per uni 'ersum corpus

exenerunt.

Et licet hic ali 0x et valde perniciosus morbus eXSisteret, minus letalis erat, si aegr0tantes absque err0re commode tractarentur. Facile enim pr0pellabatur venenum a centro ad circumferentiam tu

omnibus per sudorem. Et sic dicit Avicenna q): , , Sud 0r seslinus in principio aegritudinis est malus. Signissicat enim multitudinem materiae cum malitia, nisi caussa in eis sint humiditates aeris pr0pter pluviam multam. Tunc minor est ejus malitia. Τalis erat totius anni M. D. XXXIIII. c0nstituti0 humida pluviosa, ergo eX natura m0rbi minus letalis, si eis debita cum solertia perspicaci adhibita essent remedia . Verum quainplurimi spr0h dol01 l) tam nobiles, quam p0pulareS, Viri ac mulieres, hoc m0rbo misere suffocati sunt ob libellos err0ne0s, ab indoctissimis hominibus in vulgus emiss0s, qui in ejusmodi lue curanda peritiam et eXperientiam jactabant, multosque in Anglia aliisque regionibus sese curasse dicebant, cum omnia salsa essent. Τales sin quam) minima pietate sulti erga

aegrotos illorum loculos tantum eXpilabant, ac in suum commodum convertebant, nullam de aliorum damnis, nec morte ipsa curam gerenteS, Sed quae sua sunt, tantum curantes, nulla arte instructi, miSeros aegr0s passim sua ign0rantia trucidabant. Fuit vero morbus epidemicus, cum omnes indisthrenter occuparet, quoque suit pestilens illa febris cum angina anno M. D. XV. in civitate Η0rnana, et anno M. D. XVII. Amstetrudami ac Ant-Werpiae, quae ita fuit periculosa, ut, si in septem horis aut octo

non curarentur, ad pulmonem et c0r permutabatur, ut brevissimo spatio omnes interierint, si intra seX aut septem horas nullam curationem adhibuissent. Sed quantum ad has febres pernici0sas