장음표시 사용
581쪽
increscentis primum interni, tunc externi sensu Cal0r a Tertio Damiano dicitur oferrentissimus, o qui maXime quidem circa c0rsentitur, sed etiam t0tum c0rpus tantopere Urget istit aduri interiora lideantur omnia Sud0re Ver0 catur minime imminutus, Sed plerumque auctus est. Silis qu0que complures meminerunt CaJUS c0ntra, sicuti supra jam monui, fuisse dicit, qu0S nihil Gmplius quam levis calor sud que blandus; tentarit μ'). Ipsum vero cal0ris stadium sympt0matis quibusdam conspicitum fuit a communi febrium ratione non quidem alienis, tamen rarioribus. Pertinent huc rubor et inflatio faciei et maxillarum instammatio quarum Castricus meminit 3Τ3. Ejusdem naturae eSt manuum sequae in ipsa morbi vehementia prae tumore et instatione risidiae sunt et tensae, ut claudi non possint intumeSCentia a Rii omni iugi 0, C as tric0 et medicis Francosurianis commem0rata Apud ali 0s supercilia tantum et labia, mulieribus insuina qu0que intumuerunt Pedes qu0 ille tumore suisse conspicuos Damianus testis est Similiter Λnonymus IIam burgen Sis, multis manus, pedes, th0racem aliaque membra intumuiSSe auct0r est, addit Vero non sine exaggerali 0 ne liominilius Vulgaribus Sat c0mmuni, suscam suisse cutem cartiunculi instar
Sudor Vero et Vehementia et natura varius erat. - Erat enim, C a Stric0 teSte plurimus, non roridus, sed humoroSuS MSymPtomaticus, diuPhoreticus, per imiversum comus, praecipue vero circa pectoralia diffluens- Damiano teSte universum corpus Sudore Perfunditur adeo, ut totimi ceu e balneo rediens desti let Idem Omne corpus ceti aqua immersum perfundi auct0rcSt. 37) Cajus, p. 359.
38) Tert. Damianus, p. 22.39) Εx. c. Rli 0 inmitag. p. 254. - Cajus, p. 359. 40) Cajus, p. 360. 413 Castricus, p. 6. et 12.423 Rli omni in g, p. 253 et 256. Castriciis, p. 12. - Consit. In ed. F r a n c o s. p. 182. 433 Tert. Damianus, p. 35. 44i Ibidem. 45, Anonym. II ambii rg. p. 519. 463 Castrictis, p. 6. 47 Idem, p. 12.483 Teri. Damianu S, p. 22.
582쪽
554 COMMENTATIO DE SUDORIS ANGLICI
Fuit vero sudor, sicut omnes fere teStantur, seriareolens, imo ,foetoris horribilis ita ut cubiculum pessime red0leret 'h).Pauca sunt quae de pulsus ratione leguntur. Summopere enim
reserente Castrico p. 12.) metuebant, aeris eXterni ad aegrotum sudore defluentem aditum. Idem vero addit, post sudorem suisse pul-
Sum sequalis est febre calida luborantium, ni ollis et undosus ein sudore, frequens et veloae, dirersus, et frequenter plenus, in plethoricis potissimum. ajus pulsum simpliciter dicit is concitatiorem,
frequentiorem. Ferneli US ,, crebrum, celerem et inaequalem
Periculosissima autem suerunt sympt0mala quaedam, ab omnibUS commemorata, in ipso sudoris stadio aegr0tis minantia, capitis scilicet dolor, quem delirium atque somnus, Vel potiuS sopor Secutus eSt. Caput integrumn ita Cadus) , mens iubat, inanis adeStyrolluentia laquendi, intra rerba desipiunt. Ab hoc enim tentati 0mnes vero quam maxime studebant, ne tentarentur) certo certius mortui sunt. De temporis quo perdurabat sud0r spatio maxime diversae Sunt scriptorum sententiae . Causa vero est cum m0rbi ipsius ratio, Variis locis atque temporibus Varia, tum Vulgi medicorumque desudandi utilitate discrepantia. Cum enim apud vulgares homines, in Belgio praesertim alitiae Germania, constaret, viginti quatuor h0ris sudandum esse, omnes c0ntra meli 0ris n0tae script0res, medici imprimis, arcti 0ribus sudorem sinibus circumcludi jubent. Durat morbi vehementia' ita Castricus, scriptor prae aliis eXimius), ut plurimum risinti quatitor plus minus horas, quandoqtie tamen paucioribus horis terminatur, ut A V horis XVII out XX C0mplura de hac re atque de iis, ex quibus concludebatur satis sudatum esse, in capite de progns si et curati0ne addentur. - Su-d0rem interdum cutis desquamalio Videtur excepisse. . A Vidi ita
50) Ca stri cus, p. 6. et p. 12.513 Blio in ming, p. 256. - Urinam quoque laetitisse, vi e Ius aucturest. Aequalium vero tale quid nemo perhibet. 52) Fernelius, p. 497. 53) Cajus, 401. Pauci fuerunt, qui non per aliquot' horas deliraverint. An0nymus Gallensis, p. 478.) Apud Ca jum, qui accuralissime haec quoque
describit, semarcor adjicitur. De hujus vero vocis sensu incertus sum. Videtur turgoris in collapsum quendam c0rporis c0mmulatio, insatisium ejusmodi m0rborum omen omnibus notissimum, ipsa significari.
583쪽
Damianus) is quibus etiamnum detracta sit cutis unirersa praecalore, ut veluti renati post adeptam sanitatem rideantur
Restat, ut ile singularibus quibusdam morbi symptomatis dicamus. - Ab initio morbi aliquos minus capitis et pectoris quam
renum, stomachi et ventricidi dol0ribus assectos suisse legimus Alios sternutatio atque oscitatio Ve Xarunt Nonnulli sanguinem qlioque eXSpuisse dicuntur - Ν0tatu quoque dignissima sunt, quae apud nonnullos e0sque fide dignissimos leguntur de exunthematica citiis assectione. N0n S0lum enim Castricu S aSserit ismorbillos exire apud Nomitillos Verum etiam Tyengius apud
Fores tum teStatur, sesudorem post se reli Prasse in eoetremitatibus coryoris pustulas Parras, admodum exasPeriantes, dirersas et mali9nas secundum humorem malisvitatem Maxime fluidem pr0babile, sudamina ista fuisse; tamen ab exanthematico genere prorSUS ea fuisse aliena, equidem non c0ntenderim. Urinae secretio, quod mireris, ne in ipso quidem sudoris stadio imminuta fuit βλ). qualis vero fuerit, nun legitur. A compluribus criseos per urinam et alvum saetae injicitur mentio. ΛdeStenim olotii et alei haud modica ejectio in ea morbi specie, quas
Omnium vero symptomatum gravissima sunt, quae Schille rus
refert, ,,tabes et decidentia membrorum sud 0ris suppressione ob0Γ-tae μὴ). DupleX est. horum verborum explicatio. P0ssunt enim Vel ad paralysin referri vel, quod magis placet, ad sphacetum sive gangraenam sp0ntaneam. Favet huic interpretationi, quod Schille rus addit, periculum esse insens, ne talia fiant. Accedit, quod apud complures '' ) legitur, m0rtuorum corpora fusca atque Nora Ilacta PSSe.
643 Εx. gr. apud B a y e r u in , p. 50. Giligit et in p. 5163. Bayerus quidem, cum scriberet, morbum non vidit, sed certior lactus est de ejus symplomatis per libros ex Germania inferiori accepi 0s. Haud improbabile igitur est, Giligite iniit epistolam Bayero suisse cognitam. 11. Expressis verbis eadem asserit
584쪽
IIaec sunt, de quibus c0nsentiunt auct0res fide dignissimi, praesertim ii, qui de epidemia anni 1529 scripserunt. Ρlurimis Calus quoque assentit anni 155 1 epidemiam anglicam describens. In quibusdam ver0 hic dissentit, cum, Sicut Videtur, propter ipsius
epidemiae ab eo observatae disserentiam, tum pr0pter accuratiorem rei descriptionem. Tres enim formas morbus Calo teste eXhibuit. Primam eamque frequentissimam frigoris eXpertem, Sudoris abundantia cerebrique assectione soporosa insignem. Secundam quae in Belgio atque Germania praevaluisse videtur) in qua Sudorem leve frigus praecessit. Tertia denique larma eaque leViSSima, quae sine sebre cum m0dico sudore proceSSit. Denique de temporis spatio, quo m0rbus circumcludi s0lebat, dicendum est. Felirile morbi studium ut plurimum horas vigintiquatuor non eXcessit, Saepissime vero multo brevi0r suit morbi aut ad salutem aut mortem terminatio. Complures ejus varietatis distinguendae sunt causae. Prima est ipsius morbi vel vehementia vel lenitas, altera curae diversitas. Nonnull0S enim tam vehementer m0rbus occupavit, ut jam secunda, tertia, seXta Vel nona hora eXspirarent alios tanta clementia tetigit, ut post idem temporis spatium restituti essent At vero saepissime post duodecim, viginti, viginti quatuor demum horas m0rbus judicatus est, nec desuerunt, qui cum primum per horas duodecim, quatuordecim etc. Sudassent, iterato morbo justum et legitimum horarum viginti quatu0r terminum explerent
Altera eaque primaria caiisa sudoris per horas viginti quatuor et quod excedit pr0tracti suit salsa plebis et empiricorum de sudandi necessitudine opini0, qua factum est, ut innumeri, in Germania praesertim, crudeli SSime ad quartum usque diem discruciarentur, vel exstinguerentur. Plura de his in eapite de morbi cura dicenda
50n paucos iteratus vexavit sudor. Id Jam anno 1486 in Anglia, saepissime Vero anno 1529 et 155 1 observatum est. Plura de his infra disputabuntur.
585쪽
) Restitutio in sanitatem persectam sudoribus imprimis iisque
largissimis e specta est. De his satis superque disputaVimus. Haud raro aliae accedebant crises, eX. gr. urina critica. Laudant urinam multam V. c. Bab erus et Regimen Vitebergi cum β'). Giligheimius deinde testatur, de restitutione in sanitatem tunc demum esse laetandum, quando urina clara et aureo colori similis facta suerit Hoc vero p0st octo vel quatuordecim demum dies evenit' ) simul cum redeunte corporis . eritate et alacritate, Omniumque partium medicori modo2) Facillime vero morbus recidivus factus est. Iis praecipue hoc accidit, qui cum prim0 a III cerentur non Salis sudaverant' ). Itaque suerunt, qui bis, ter, imo du0decies sudarent 3) Saepissime aegr0ti n0n ad integram sanitatem redierunt, sed reliquiis morbi VeXati s Unt. Ita , portim ad pristinam valetu li-Nem amre, partim tardiusode, Partinὶ nunquam redierunt 'β). Primaria causa fuit curatio incauta, sudor imprimis intempestive interruptus y q). - Praecipuae earum reliquiarum fuerunt, auctore , ill Zheimio, Colica, intumescentia corporis - hydr0pica 3 -) et elerus Λpertis Verbis Era Sinus testatur, sudorem in dropem, epidem iam - i. e. peStem -) aliosi e morbos transiisse λη). Calus saepissime a se anno 155 I 0bservatos esse dicit, qui conclavi ante justum tempus relicto diari ho ea letali tentati fuerint Τ').. Omnium vero gravi SSin Um est, quod Fernelius monet: ,. herati diu postea lavsuebunt, omnibus cordis palpitiatis conquisita, tilios Vt idem os tresve annos comitata 'q) De qua re quid sen-liamus, in capite de m0rbi natura dicetur.
586쪽
41 Mortis denique frequentissima causa, testantibus quam plurimis iisque praestantissimis auctoribus, fuit nimia Sud0ris per stragula, . dieXipharmaca, cardiaca ejusque generis alia pr0fluentia quam plurimi enim hoc modo in deliria et soporem inciderunt, eX quo nunquam Vel rarissime ad Vitam redierunt. - Contra, quibus sudor non satis fluxit, aut repulsus fuit, mortui sunt vel asphyaeiu 'g Vel tabe et decidentia membrorum rei puralysi et obnistratione mi, virum atque pedum ' h). De eXplicati0ne horum verb0rum jam supra dixi nec dubitandum, iis verbis n0n paralysin tantum, quam proprie dicunt nervorum m0tui inservientium) verum etiam ipsum spli acetum Signi sicari.
De m0rtuorum corporum investigatione nihil sere legitur, nisi quod a nonnullis refertur, ob nigruisse et celeri putredine ea esse
consumta. Secti0nes Vero cadaverum Vel omnino non instituebantur a medicis suerunt enim initio saeculi XVI, in Germania praesertim, sere inauditae) vel quid docuerint, memoriae non est proditum. Unus est Erasmus 'q), qui narrat, in Coleti cadavere,
longinqUR , viscerum tabe, quam eX Sudore anglico contraXerat, defuncti , in Ventam esse . hepar extremas fibras cirrhis prominentibus hirsiuimi. Ilaec Vero sud0ri tribui omnin0 nequeunt
863 E r a s in v s, p. 435. 87) In isDictionnaire des sciences medicat esse sub artic. isSuet te, cujus auctor Reydellet, Parisiensis, de corporibus sudore anglico m0rtuis leguntur haec: ,, Observations cadaveriques. Les c0rps des individus moris de la suelle presentalent cela de remarquabie, qu iis tombatent immedia tement en putrefaction, et qu)ils etaient d'une fetidi te insupportable; des lambeaux de parties molles se de- lacliaient de la in asse, et laisSalent a dec0uVert deS Sursaces gangrenees. Les phe- nomenes qui avalent lieu dans Pinterieur presentalent la plus grande analogie avecceux du dehors; des laches gangrsine uses elatent repandues sa et la dans lotate i e lendue dii iube intestinal; lotis, en un mos, dans les corps ossi ait i image d)une putrefaction commetice e depuis l0ngiemps et de cadaures exposes a i air depuis ungi and n0mbre de j0urs.
587쪽
De causis sudoris au glici dicturus totum argumentum hujus capitis disponam ita, ut primum de c0elo Britannico in universum, deinde de ratione coeli aerisque anno 1529 per universam Europam observata, denique de cauSi S, quas praedi Sp0nentes dicunt, Verba
a. De coelo Britannico in uni Versum. Omnis Britannia, Λnglia praesertim et Hibernia, coeli ratione fruuntur insulis propria. ESt Ver0 communis omnium insularum, minorum imprimis et earum quae pariter a regione boreali et tr0pica distant, lex, ut pr0pter mari S UI dblue eas circumlluentis aequalem sere tam aestate quam hieme cal0rem media quadam fruantur c0eli temperie, pariter aliena a frig0re hiemali et servore aestivali, quales sunt earum regionum quae longe absunt a maris lit0ribus, licet sub eodem latitudinis geographicae gradu, qud in dicunt, si tarum. Angliam vero prae ceteris c0elo frui mullo temperatiori atque aequaliori, quam eX Si tu, a regi 0 ne boreali non ita remota, exspectes, Alexander ab IIumb0ldi primum egregie d0cuit. Media enim totius anni temperies Angliae pr0pria est 9 - 10' Cels. Linea vero mediam totius anni temperiem graduum 10 variis locis indicans, Isotin)rma ab Ilumboli tio vocata) adverticem concavam ascendit in ipsa Londini vicinitate. I. e. : ex omnibus locis sub eodem latitudinis borealis gradu sitis Londinum longe calidissimum eSt. Similiter Anglia gaudet et majori hiemis calore et minori aestatis servore quam aliae terrae sub eodem latitudinis isothermicae s. V. V.) gradu Sitae. Apparent haec ex tabula sequenti de variorum locorum, sub e0dem gradu iso thermi eo sti ') sitorum, medio ca
Cum vero unde hausi rit ista, auct0r non addiderit, magnopere verendum, ne Vel sub ad sudorem in Picardia elidemicum i. e. sebrem miliarem perlinent, ad sudorem anglicii in transtulerit, vel quae in cadaveribus sudore anglico exstinctorum inveniri a medicis potueri ιs, proprio Marte, ne quid desit in descriptione , adje
588쪽
560C03 ΕΝΤΑΤΙO DE SUDORIS ANGLICI
- - 1 mica graduum 10. Hibernia 510
ή- 280 Pluviarum vero annua multitud0, quae in Λnglia observata est in regione occidentali et australi 35 p0llices, in regionibus orientalibus et a mari remolioribus 24 pollices aequat. Sequenti tabula multitudines pluviarum annuarum Angliae cum aliis quibusdam Europae regionibus, imbrium copia n0tiS, c0mparaVi. Est vero
mania.dinavia annua plu- Gallia oc-dent. xiarum. cident.
ita ut Λnglia ea quoque ratione omnes Superet. Causa vero cum temperies illius summopere moderatae tum insolitae imbrium abundantiae est flumen per ipsius Oceani undas ingenti latitudine progrediens, eX Sinus MeXicani, soli li 0pico vicini, ambitu ortum sumens. Fluminis illius oceanici aquae, ad litora occidentalia Europae latissimo impetu adpulsantes, imprimis ad Britanniam se convertunt, eique cal0rem praebent multo majorem, quam quae s0lis radii ei tribuere p0SSUnt, simul vero, imprimis in Λnglia, summam elliciunt coeli humiditatem, cum qu0d ipsius terrae calor minor est maris calore, tum quod frigidi aeris suctus Scottae montibus provocati, celerrime essiciunt ut vapores aquae marinae condensentur nebulaeque et pluviae gignantur λ). Hinc egregia ista coeli anglici lenitas et humiditas λ). Quae omnia quid valuerint ad Sud 0ris anglici quinquies per Angliam epidemici procreationem nescimus. Illud certe constat, coeli anglici humiditatem ad eam rem n0n Sufficere, est enim sudor non endemicus Sed epidemicus.1) Hibernia multo minus pluviosa est quam Anglia. 2) Cons. H. F. Autenrieth, Uebersicht uber die Vollislirankliellen in Gross-bri lannien. Τtibingen, 1823. 8. - Caeterum sudoris epidemici auctor non meminit.
589쪽
Praeter coelum terrae quoque Britannicae natura non rejicienda videtur esse. Est autem ea in uni Versum plana, non ita multum super mare elata, campi S pratisque, haud rar0 paludibus, praesertim in iis partibus, quae primum sudore alIlictae Sunt, Croylandia et Salu pia ), conspicua. - Scotia Ver0 et Hibernia montibus instructae sunt, quas quidem sud0r, exceptis Se0tiae oris'), n0n tetigit. Similiter Gallia, Hispania, Italia, quibus lues sud0risera pepercit, m0nt0Sae Sunt, Germania vero septentri0nalis et orientalis, Batavia, Polonia, Russi a cle. planae nec raro palud OSae. Regnavit quidem sudor etiam in Germaniae media et 0ccidentali parte, nec Ilelvetiam tria asiit; tamen constat, multo te ius cas regiones quam mari adjacentes terras fuisse tenta lasti. De cocto Britannico annorum sud 0re in Signitorum.1486. Λnnus 1480 et qui eum seculi sunt quinque humiditate excelluerant. Sabrina fluvius ex. gr. magnas secerat anno
H83 inundati0ues similia in Germania, Italia atque Gallia
1.507. De hiijus anni tempestate nihil quod sciam ab aequalibus memoriae traditum est; humidam anni 1o0o sive 150Gr) aestatem secuta esse dicitur hiems acerba. 15 8. De tempestatu anni 1518 nihil omnino legitur. 1529. Hunc anuum humiditatu egi gium fuisse 0mnes testantur. Iam . enim hic me 1528 - 29) imprimis Vero Sub aestatem in Λnglia continuis imbribus Iluviorum inllud a Diones saetae Sunt. Praeterea nihil legitur. 155 l. Hiems an uorum 1550 lenitate, aestas a. 155 1 calore et luimiditatu cXcellui ty), nebulis densissimis et gra, eo lentibuS malum undilluc per universam Λngliam propagalum est '). c. De ratione coeli anni 1529 in reliquis Europae partibus. E0dem mod0 scriptores helgici, germanici et r. ad unum omnes
3) Coiis. Guil. Canadenus, Britannia in aeua, s. Angliae, Scoliae et Hiber niae regn0rum d Scriptio ge0graphica accuratissima. Amstelod. 1659. s. p. 223. δ) Cajus, p. 325.53 Stroni crus ab Auerba cla, p. 524. 63 IIagna ducis Buckingliam aqua populariter vocata est, is enim illa ne regi Richardo i II. bellum inferrei, suerat impeditus.
590쪽
de ingenti coeli anno 1529 et humiditate et calore consentiunt. Exempli gratia Gundet singerus nullam aliam morbi causam inveniri statuit, quam pluviosam annorum 1 527 et 1528 conditionem '). Die 6. Aprilis 1529 circa Lipsiam tanta nivis copia c0elo delapsa suerat, ut genu altitudinem aequaret Bayerus, de humiditate anni 1529, tum cum scriberet d. 4. Sept.) perdurante,
verba faciens, addit, causam eam esse, cur Anglia imprimis, Zelandia ejusque generis loca complura a lue sudorisera tentata suerint U). - Fluvi0rum inundationibus, eX. gr. Vistulae palu-d0sas aquarum stagnationes saetas esse Krditius perhibet Imbres aestivales frigidus secutus est, teste Gas Saro auctumnus. Similia leguntur de Belgio et Italia. Oceani enim fuit in undati0, quae iamlimidis, Zelandis Flandrisque damna lonste franissima attulit per asserum diruptionem aquarumque perniciosissimam
illuriem Romam Tiberis eodem m0do inundavit De caloris vero aestivalis ratione auctores dissentiunt. Bre
frioidam suisse aestatem reserunt; plerique alii, Germaniae praesertim septentrionalis et mediae scriptores non modo aestatem cal0re excelluisse sed ver etiam anni 1529 reserunt, ita ut v. c. in tractu Misniensi exeunte Februario violae Ilorerent δ'). - Λccuratissime eX omnibus Nicolaus ab HiempZen tempestatis vicissitudines eo ann0 observavit. Hoc enim teste coelum in Pomerania usque ad
diem St. Johannis 24. Junii) calidum, tunc Vero usque ad d. St. Bartholomaei 24. Augusti) nebulosum, pluvi0Sum, frigidum fuit, ita ut fornacibus utendum Majoque similis esset aestas. Postea aer calidissimus et gravissimus, c0elo semper obnubilato,
14 G a s s a rus, p. 453.1.5) Chronica Ersuriensia, p. 451.163 Chronicon Salisburgense. p. 450. 17) Breloclis, p. 126. 18) Georg. Fabricius, p. 454. - Cons. Cyria c. Spangen berg, p. 456.