장음표시 사용
351쪽
qui obstaculum illud , circa ultimas
arteriarum angustias natum , removere poterat, pereunt aegri isti pluribus exemplis constitit unde ex sua indole salutari huic remedio infamia affricabatur, cum tamen medentium incuriae lethalis eventus merito tribnendus esset. Hinc inelpimus videre, quare febris saepe medicamenti virtutem exerceat ratione aliorum morborum,
uti postea g. 89. dicetur. Cocrio Quando alimenta ingesta, vasorum4 viscerum efficacia, in nostram naturam comersa sunt , ut ex illi restitui possint illa, quae vitae sanitatis actioni. bus quotidie de corpore pereunt, dicuntur cocta isti enim ex Galeno in Commenta
in eoqu/ntis subsuntiam distic iis qtιaedam eiusq&M eoneoquitur . Verum cocthni ς, quae se-bris flectus est, non est talis usus&efficacia. Quando enim illud , quod stimulo 'el coagulo febrim produxit , per febri in i piam sic mutatum est, ut minus nocear, o aptum evadat, ut de corpore expelli possit tunc dicitur coctum , quamvis nunquam in naturam nostram converri possit, neque indolem sanis humoribus similem acquirere . Dum v. g. in morbis pectoris insian matoriis immeabiles fluidi moleculae ultimis arteriarum finibus impactae per febrim
sic mutantur, ut una cum extremis obstructarum arteriolarum impetu i quidi a tergo urgentis, separentur 4 mutentur in pus
album , laeves, aequale , quo per spica educto toties tales morbi feliciter curantur, dicitur coctio materiae morbosae facta esse quamvis illud pus nunquam sanis humoribus assimilari possit, sed debeat expurgari, ut sanitas fiat. Unde pater, alimentorum coctionem, quae in sanitate obtinet, omni .no diversam esse ab illa coctione, quae in morbri fit. Posset ergo distinctionis gratiaur. ι sive coctio vocari qua assumta in
nostram nasuram em vertuntur ἰ πεπασμὰe
Vero, sive maturatio, qua per febrim naatmialis ausa febris sic mutatur , ut minus noceat, & apta evadat, ut expurgari commoda possit. Unde morbi illam matu rationem ,πασμον quidem esse quandam concoctionem iliorum , quae praeter naturam sunt . dixit Gamno . Comment.
II in Lib. I. Epidem Tom. IX. q. Is ), tamen diversam esse ab illa, quae proprie oetio dicenda est , qua nempe ingesta in cnostram substantiam convertuntur i atque
illo in loco binis illis vocabulis usus suit Tamen aliis in locis . V vocabulum saepe adhibuit , ut illam coitionem , vel
potius maturationem quae in morbis fit, designa Ut uti optime monuit ore.νών
In D finis Medis pax op qui alio in loco obia pag. sol pulcherrime hae sie distinguit, quod nempe rivisti
sive octio vere dicta , est rerum ingre dientium ; πε πο-μ .e, sive mitificatio sit rerum exeuntium , sive exitu praeparata. rum . Pariter etiam , et M In οικ. Hippoc yrg. πιπασι ιον mitificationem vertit . Coeuonem in morbis hinc semper
in excretis quaesivit Galenus Crimus Lib. I. .rp. 7. Tom. VIII pag. 87. Lib. III. Da Cri u cap. I. ibi, p. g. 4 ip dicens quo coctionis, qtiae in spirandi instrumentis fit , sputari eius vero ,
quae in enis fit, urinar illius autem , M.ffeirca ventrem , ιυ excrementa , signa sa-
Febrim autem illiu maturationis causam esse, optimorum Medicorum communis consensus docet is observata in morbis evincunt. Ddenhamtis loco in Commentariis .ss8. citato dixit Febris ipsa naturae instrumentum es quo partes impuras a puris Iecernat hoc illa moa plane imperceptibili facis in principio, iatque etiam in aviam morbι verum n ejusdem declinatione apertius, tu quod ex urina cernere licet. Undein magnus ille vir praecipuam febrium curam in eo posuit , ut in justo moderamine retineretur sobrilis motus ne scilicet, nimium aucto hoc motu , destruerentur tenerrima iacephaliin pulmonum vasa, vel immeabilii. quido infarcirentura vel contra, dum nimis torperet idem motus, coctio, subactio materiae morbosa minus nersecta fieret Unde etiam , si talis esset febris magnitudo. quae coctioni susticere videbatur, & a qua nullum perieulum immineret, ingenue fatetur, se nihil egisse in tali casu, totam. que rem naturae commisisse . Si magni
Hippocratis vestigia sequebatur, qui toties in morbis curandis spectatosem egit . uti passim ex ejus scriptis patet, atque diserte monuit te Artieulis Tom. u. pax tot ), ubi de auri si acta curatione agit, dicens :interiam enim opi in meisitana est, meaisAnum non facere, ad aurem, is ad Hira multi omnia hae confirmantur ex illis,
quae in historia inflammationis dicta suo iunt sibi enim obstructio adeo magna est,
352쪽
ut resolvi nequeatri vide g. 38 sola
maturatio superest quae dum fit, febris, calor, dolor , pulsatio &e augentur is per haec omne inflammatorium irresolubile una cum extremis vasculis, in quo bus haeret , eoquitur convertitur in unum i . mitem album glutinosum humorem , qui pus dicitur. Dum autem Hrversa medela haec maturatio impeditur, indoniabilis sae. pe tota vita cirrhus manet , qui erroquidem vel igne tolli, nullo tamen artis molimine resolvi poterit SECRETIO OCTI . Ut enim modo dictum fuit, illud, quod coetum in febribus dicitur, se quidem mitificatum est, ut mi. nus laedatin turbet corporis actiones, quam dum crudum erat s interim tamen talesta res in o cocto saepe obtinent, quae non patiuntur illud sanis posse assimilari v. moribus, atque aequabilis circulationis i cibu3 obedire. Secernitur tune illud coetumce maturatum a reliquis humoribus , per urinam, sudores , alvum &e expellitur de corpore vel per metastasim in qui .husdam locis corporis collectum iacit abscessum in morbis isti postea pluribus demonstrabitur in morborum acutorum ebrilium historia. an autem cocti secretio. nem per ebrim fieri arque, nisi fiat, recidivam exspectandam osse sollicita morborum observatione didicit S enhamus Sec . I. cap. 4 pag. a. c. x, qui hanc secretionem despumationem sanguinis in morbis voca oit . Observavit enim in se-hre acuta continua circa decimum quartum diem blando sudore excerni illud quod per febrim coctum uerat dum auistem clysmatibus , catharticis c. nimis debilitatus fuerat aeger, quamvis levari Uioderetur circa hoc morbi stadium , non sacta illa secretione, nova febris accendebatur , milem omnino decursum habens
quam prior quae suppressa quidem suerat
debilitaris aegri viribus, mirum vero uuinta , quia cocti secretio & expuuio impeditae fuerant perversa medela
dictum , as νοῦ κMΜσS. . a iudicando di. tium . frequentissime apud Medicos in morborum historia & curatione haec vox
occurrit , unde non incongruum erit hoc
loco examinare , quid per initer intellexerint.
versionem eris simpliciter vocari voluit
ret per manifestas quasdam excretiones aut effatu dignos abscessus quia tamen haec praecedit non mediocris perturbatio in corpore aegrotantis is multa saepe satis terribilia symptomata in morbis tune a parent , quorum plurima ibidem recen. set non mirum fuit, aegro adstantes magno timore corripi. , pia re cogente, pronunciare , quta judicium tune de vita aegrotantis ageretur . Noluit itaque Galentis , Medicos hoc nomen invenisse sed idiotas. Verumtamen non solam hanc subitam ad sanitatem conversionem vocavit crisim , sed tantum per excellentiam uid cap. I. pag. 428 nam mutationem in subitam mortem dixit crisin , sed malam nias autem , quae aliquam statu dignam quidem faciunt
mulationem . non tamen integram solutionem morbi , mi erfectas rises appellavit. Non ergo omnem morbi in sanitatem mutationem vocavit crisin , sed tantum
illam , quae subito fit, quam non mdiocris p rturbatio in corpore praecedit comitatur saepe sic enim alibi
uua res fila sinus tempore , sed aularim
solυitu morbus, singo tempore coctionem re
ei ens Dei paulo post subiungit sequentia: Hujusmodi solutionem neque erisim nomis qua Nero eo enim far permutario,
multo magis eam perturbationem , qua illam praecedit, ira appello. Voluit etiam
miri bus Lib. III. U. . Tom. III. pq. II. in magnis morbis crisim ob
tinere, parvos vero solvi tantum . Praeterea monuit ibid. eap. o. pag. 4 4 semper aliquid novi contingere, dam crisis sutura est , vel circa respirationem, auditum, visum, serendi Gelli rateminc quae omnia symptomata vel & signa critica vocavit. Neque pariter morbi transitum in mortem semper crisim vocavit Gatinus ouid. ωρ. p. pag. 44z. notat enim , absque eri si mori aegros in principio morbi saepe in magnis inflammationibus , quae partes principes obsident, vel ob humorum multatitudinem, crassitiem ac tenacitatem, qui subito intus confluunt,is paratus meatus
353쪽
β. 18 ET DE FEBRIBUS IN GENERE.
tu , natura avi morbi superata aliquan si' non habuerunt fieri non potest, Diado, sed rarissime, in declinatione vitali declinarios habeant quieumque enim stultis vigore soluto. Notat autem , quod in his remur semet praeterierint , ιι sine risi μι- casibus natura morbum depellere non ten δενε ης,, paulatim δελαπιών. taverit, oppressa ejus magnitudine ibi Alio tamen tempore morbi erises fieri vero hoc tentavit natura sed succubuit negari nequit; ipse Gal-αι Di. simulque excretiones vel abscessus statu bur crisisi Lib. I. cap. a. om mi I. pag. digni adsuerint eum perturbatione , tunc Phoc affirmat, dicens: Crisis omni eri sim vocat, sed Marum bu dis a cridunt, sed neque pares nώ-Praeterea monuit Galenus rabid. V. o neque aequali fide. Septimo enim moria
Io pag. - in principio morbi cri bi di in quo in acutis vulgaribu, se sim non fieri , sed in statuis quidem bribus morbus ad statum pervenito toties
omnium optimam velis aliquando in rises factas viderat, ut ne quidem nummaugmento morbi, sed tunc imperseestam , rare posset duodecimo veroo dedi- vel minus securam saltem . mo sexto die nullii judicatum vidit Ex quibus omnibus apparet, crisim tunc Sexto vero die iudicationes aestas observa vocati in morbis, quando & magna per Vi quidem, sed cum dissicillimis sympto- turbationes fiunt, nova apparent phae matibus, periculo maximo, absque fide nomena subito, simulque hae sequatur ci imperfecte , obscure , sine notis is adta mutatio morbi in melius vel pejus r malum . Postquam enim morbus flatum
quam mutationem sequuntur vel & comi adeptus est , ex sua natura sensim decre- tantur insignes excretiones, vel depositio scit; contra illa, quae secundum natu-nes humorum in loca quaedam corporis , ram in aegro supersunt, pleruinque incre- id est abscessus . Dictum enim fuit in scere solent pari passu, quo deerescit moris Commentariis f. 4oa. a Veteribus Medi buc unde se sensim illa , quae in solidiscis abscessum vocatui fuisse illud naturae fluidis per morbi vim degeneraverant, humanae molimen, per quod ex sanguine coquuntur' disponuntur ad excretionem, separabantur de corpore, vel deponebantur quae tunc post morbi statum in ejus decli- ad ii aedam loca, atque ideo veteres bisa natione accidit plerumque minoribus riam illos divisisse 'ebant enim vel per turbis comitata est, quam cum in summo effluxum , vel per decubitum in partes morbi vigore illud peragitur . Tamen
quasdam . merito tunc risis vocatur , cum nova Omnia autem illa, quae crisim omitam symptomata tunc oriuntur, & morbus tol-tur , vel mox sequuntur, a crisi nomen ac litur vel minuitur , dum vel integre vel cipiunt Criticae hinc vocantur perturbatio Pro parte excernitur morbi materia Venec atque illud , quod per crisim brevi rum , quo diutius protrahitur illud judiis
expelletur de eorpore, vel ad quaedam loca cium, eo magis minititur perturbationum deponetur, quamdiu nondum a reliquis hu criticarum vehementia, & celeritu muta- moribus separatum est, materia criticavo tionis quae enim fiunt in morbi vigore cari solet, eriticae dicuntur excretiones &c. Qises, paucarum saepe horarum spatio, omnium ergo manifestissimae erises , quas citius adhuc aliquando absolvuntur , 8 maximae perturbationes tune comitan molestissimis saepe symptomatibus stipantur. tu , fiunt illo morbi tempore , quando Morbi autem λυerer centibus contingit, e morsus in statu, id est in apice sui inera ivincia Mementiam perturbationis , Lmenti constituitur in collectis viribus aequo te raetisvis brmitatem , remittere oe ad duos
quasi marte dimicat cum illis, quae in aegro saepe dies e tres extendi malen de Di de sanitate supersunt, donec victrix natura bur crities Lib. II cap. s. om. HIL morbum superet, vel victa morbo succum pag. 48l. . bat prior bona erisis, posterior mala dici Patet ergo , quid risis nomine com-tur. Ubi autem post hoc certamen neque muniter intellexerint eteres quamvis integre de morbo triumphat natura, ne aliquando minus exacto hujus vocabuli rue penitus succumbit, imperfectae erises usu erisin vocaverint morbi solutionem icuntur licet nulla excretio vel abscessiis evidens
De his risibus dixit Galenus Guid adessent . Si notat Galenus bd pag.
354쪽
sed requenter adminium in primo uer noverim , quam parum valeat in re tam ti Epidemicorum libro morbi solutionem gravi meum testimonium dicam tamen erita vocasse. Imo WGalenus ipse , ubi illa, quae in morbis me observasse credo. de risibus ex instituto agere incipit , in morbis imprimis acutis , curandis D Crisibus Lib. I. cap. r. Om VIII solebam , distidens memoriae , coram aegris pag. 3 naber sequenti subitam notare illa , quae in toto virbi decursu in morbo tirat/onem, se ad meliorem fla singulis diebus observabam , atque domum tum inelinationem solam , me perturbaιio redux haec dein in ordinem redigebam
nem solam, quae eas mecedit , si1υ omnem fac methodo comparavi mihi entenos moνιι seMtionem . sim eam taurum que bona aliquot integros morborum acutorum deis
fit, erisim quis velit appellare non est ni/- cursus simul notans illa, quae vel per vi-H. nisi obire , hoe in loco distinguere pro elum vel medicamenta aegris applicueram. si tim se quo pacto haec omnia quispiam Placebat hic labor , quia commisses in moris optime prae scat, percensere decrevi. bis curandis errores si optime detegere Disputatum fuit epius , an ii , quae poteram is vitare imposterum isti etiam de morborum crisibus tradiderunt Veteres, quod non auderem MAGNI PRECEAsie observentur revera obtinere in morbis, PTORIS petere consilium , quo toties iris qui ho tempore occurrunt. Sic Hollerius digebam, nisi accuratam haberem morbis Cenim in Coae Hippocrat pag. o8. historiam . Optimus enim ille vir, qui ti- dixit : apud nos rarius incidere repentina tubanti tam discipulo in gravioribus casi- illa, porturbationis plena iudicia , qua bus compati noverat , severo vultu exce-κωσε, proprii appellant septu autem exsol pisset minus in re adeo seria attentum υ n bos alterarantibus octione, exereri Dum vero postea Hippocratis male. nibus . illudque fieri redidit coeli nostri ni dogmata conferrem eum illis, Ne sic natura, vita intemperante vel etiam quia in morbis observaveram , summa cum ani-Mεdaei naturam, datis pharmacis, de mi oblectatione vidi, verissima esse, quae cta vena, saepius levant et atque etiam , dixerant praecipuam autem disticultatem
quod ex nostra consuetudine plenius u inde fieri , quod Epe Veteribus Medi eis triantur aegri , quam solebat fieri apud plus sapere velimus in plura praesagire,
Vereres. Licet autem haec non sine ratio quam illi. ne dicta videantur, tamen negari non Non enim in omnibus morbis erisestem, revera erises observari in morbis , fiunt neque semper tam validae perturba-arnu illarum cognitionem Medico utilis riones craticae adiunt , ut jam antea di- si nam esse estum fuit, se terum testimoniis confir-Fateri interim debemus, non semper in matum . Monetin hoc maximi ponderis in morborum declaria observando a Medicis ad his auctor Umbamus t in V. cap. .
hiberi illam diligentiam , quam in Vererum pag. 84 dari mnis quasdam febrium
Medicorum monumentis invenimus. Quid Decies, Mas natura methodo sis peculiari, singulis diebus mitratum appareret in mor fine Vib/ti aliqua e cuiati e ablegata,
bo notaverunt sedulo arque sic invene dueend Icilicet in sinatiinis massam, illiqtierunt, quomodo natura morbos curaret: hu assimilando materiam liam mosi friam , quae in sque vestigia presse secuti sunt. Quotus eiam eo minus quadrabat candideque sat ruisque est , qui haec observationis taedia tue, nullo artis molimine se in cura ha-evorare vellet Qui luculenta in praxi ver rum febrium usum fuisse , sed solam te. santes optimam haberent occasionem in haec uissimam cerevisam dedisse, permita in- inquirendi , aegrorum numero sat e obruun reri r in exercitii consueti taurae liberioris tur se, ut, dum pluribus adsunt, ad in usu ; 4mpliet a methodo liberos suos, gulos minus attenti esse debeant. P. urimi aliosque amicitia coniunctissimos curavit: etiam , dum aliquo te his, quae in mor unde nulla manet sulpicio, per artem imbis observant, vident non reqvandere illa , peditum fuisse , ne fieret crisis. Idem au
Juae te erasi diebus editi eis, & horum in thor observavit , quod illis annis , qui-icibus tradiderunt eteres, postea haec Om- huc intermittentes lautumales maximenino negligunt, Win his saltem regioni grassabantur, occurreret febris continua hia nullius usus esse credunt . Quamvis in qua natura ita omnia symptomaIa O-
Rutem propriae tenuitatis conscius probe derabatur , ut materiam ebrilem debita'
355쪽
cocti in ptae paratam certo suo tempore ad exitum disponeret ebrem hanc vocavit
depuratoriama at sui in illa opinu, e, hanc esse primariam naturae sebram , quia saeque o quibusli t aliis occurreret di magis regularis esset totius morbi M. cursus . Huic vero febri dixit convenire l. lustria illa atque necessaria axiomata, quae tradiderunt Hippocrates , aliique Antiqui Medici simulque monet, haec non semper respondere aliis ebrium speciebus , quae lange diveriam habent indolem Praeterea & absque erili saepe mors umorbis sequitur, uti monuit Galenus De Cinibu G. III eup. o. Iom. 8. pag. 44ῖ. atque signa tradidit , quibus, hoc prae sagiri possit, dicens : Pris oris maximum in morbi lethalibus signum, quod sin eis mors es tulee ura es viritim imbeeillitas etiam virtus ι prostrata a pugnam congramorb. non excitatu . Seeundum vero, si
ιυ- , atqvie etiam celeriter moveatur cutim enim hae adfuerim , mors sequetur
omnino isque erisi. Multi etiam, dum videbant , post cruses etiam manifestas, cum sanati viderentur aegri recidiva fieri , illosque , quos in vada esse pronunciaverant , diu laepe cum periculo adhuc cum morbo conflictari cinceperam eontemnereis negligere haec omnia . Verum, hoc monuerant iam Veteres Medaei in signa dederunt, quibus hae recidivae post crises fietas praevideri possent . Saepe enim accidit in
morbis gravioribus, non unico certamine
naturam de morbo triumphare posse, sed post allaces inducias morbum denuo insurgere , neque integre debellari , nisi novis turbis excitatis, illud quod demorbi materia restabat in corpore , expellatur,& quidem non unica , sed pluribus saepe
viis exeat Insigne, quod haec omnia prabat, apud Hippocratem habetur exemplum
bebat homo. terrifica aderant symptomata dejectiones lividae spumosae urinae sedimentum lividum , vigiliae , deliria Non die riguit, sudavit, sed mansit delirium is plurima mala symptomata Undecimo die mente constabat, sudavit kbre liberi verum addit Hippocrate , quod uranae circa judicationem tenue essent
qnas semper in acutis morbis damnavit unde recidivae periculum erat, quae etiam decam quarta die secutalsint febris enima qua per duos dies liber suerat , rediat eum vigilia raehrio . Decimo septimo die per universum corpus sudavit cum levamine, e magis intellexi ; verum s bris mansit adhuc ,--rinae tenues non bene coloratae visesimo die iterum sudavit , sine febre sint, sed urinae adhue t num . tandem quadragesimo die deiecit
pituitosa, alba , copiosa per universum corpus copiose sudavit is persecte fuit
Fateor , quod , dum similiain mihi occurrerent in morbis, saepe dubius haeserim,
nesciens sere , quid de praesagiis crisium
credere deberem . Probe memini , quod imprimis sequens casus, quam paucis ena rabo , secerit , ut nimis audax in praesapiendo bis in eodem morbo erraverim Homini sano Qvegeto , pleuritide ab ranti, postquam bis vena secta suerat, remiserat morbi impetus: dein post mole. stissimam noctem toleraram, sexta die moria incredibilis copia urinae profluxerat quae statim turbata , dum mittebatur postea sedimentum deponebat copiosum valde. Dicebat aeger se non tantum cum facilitate , sed cum oblectamenti sensu urinam dimittere . Nox sequens satis pacata suerat eritico hoc urinae profliivio morbum ablatum iri praesagi veram . Septima die ingens narium haemorrhagia admrat , febris, tum minuebatur , atque tunc saltem morbum profligatum esse credebam certissime . Uerum in lumbis imbecillitatis quasi sensum se habere dixit sequenti die, neque omnino a febre liber erat. Et decima die morbi aliquid obtusi
doloris sensit in urgens de lecto dextro crure laudicabat . Undecima die in inguine dextro dolor aderat Qquamvis in lecto erus absque ullo dolore movere posset, laudicabat tamen , dum surgeret Caeterum omnis febris aberat is omnes senestiones corporis redintegrabantur. Abscessum hinc praedicebam circa coxae articulum i sed vigesima dia morbi urinam reddidit, quae statim , ac missa erat, tu babatur, & maximam copiam albi aequabilis sedimenti deponebat atque statim minueb tur affectae partis dolor post biduum urinam limpidam tenuem habuit sed illico dolor rediit, δι alba crassa urina apr
356쪽
fluente, iterum sublatus . Postquam vero collegeram iihi illi , nae apud Veteres Medicos legeram. tali disposueram Or dine, ut in singulis occurrentibu morbis illico reperire possem tunc incepi historias morborum, antea notatas , cum his consorres vidique tune , quod singula, i in hoc casu observaveram, nonuissent Sexta enim die morbi nunquam vel rari Ls me tales eri se contingere. uibui 'nmdere possumus, pluribus in locis apud H pocratem, Me i habetur . Praeterea incinuerat Hippocrates C hor. ix. Sin. II. m. IX. με. o. a. Epid. pag. i 66. . . Did. pag. 4o8. tiae in morbis posteri residua inimorantur oecid vas fuere Iciem. Sed post copiosam illam urinam hamaorrhagiam , manebant febris reliquiae, Wille sensus imbecillitatis in lumbis aderat, quae merito suspicionem mihi lacere debuerant, nondum integre superatum esse morbum . Dixerat,nocrates r. a. Sect. V. Tom. IX. q. si si ex mc his comadescentibtis aliqMid doluerit , uisisseessus fMnt . Unde non abiqii ratione metuebam abscessum circa coxae alticulum; sed alibi monuerat Hippocrates bor. 4. Sect. IV. Irim I x pag. 84. uibus Dei es, ad uicusis abscesstim 1 - , eos a scessu tiberat rina copiosa, eragat, alba reddita &e. Unda vidi me in his praes
giendis errasses, quia Veterum Medicorum axiomata praenica non bene observaveram debueram enim sexta die morbi levamen quidem, non vero integram morbi abi tionem praedixisses atque postea nonuisse, abscessum quidem metuendum esse, tamen adlauc spem luperesse, ne fieret. Praestat g tur, ut Medicus non temere
in morbis i agia sutura imprimis, si
nondum in artem exercuerit, donec usu firmior is propriis cognitis erroribus ea tio evaserat. Semper enim merviores debemus esse monitidippocratici, quod nem- praeictisora, qtie mortis , nequa sanitatis Aphur. io Sect. II. Tom. IX. ρM. 9. .
Obiicere quis posset, quid ergo opus est
tanto molimine deseri agere, si nihil a loluto certum in morbis inde deduci o sic Summum aine certe crisium in morbis observatio ulum habet sic enim disci-nrus, quomodo , per quas viam, naIura morbos lanet simulque Cnemur, ne Importuno Iaepe artis molinpune tur mus il-
lam dum huic operi intenta est isti prudentissime monuit παν- hor. 2ci, See . . Gm. IX. pag. 6. dicens ais teum, , . quae persecte 'dis ea sunt,
neque movere , neq&e innovare opinet , nec
medicamentis, neque ali s νritamentis , sed sinere. Dumque sollicita observatio docuit, quo versus natura vergat, ter quas vias noxios humores educere tentetra has expedimus idoneis remediis, mobilem cona mur reddere materiam , omniaque illa ea. vemus , quae praevisae tali in morbis evacuationi obesse possent . Simul ex illis quae de crisim diebus criticis tradiderunt Veteres, discimus, quo nam morbi tempore magnae illi mutationes exspeein aesint: quamvis isti optime dixit Coia surri Lib. I. cap. 6 pag. 37. hum
ita imbecillitas in tanta varietate corporum evitare non possit , quin aliquando aliquis in his error contingat non tamen, F quid is millesim in corpore aliquem -- eipit, id fidem non haec cum per iam merabius omine respondeat. Simulque illud verissimum est quod in vicino saepe quaedam notae sto irae, non bonos, sed imp pitos Medico decipiantu nec priuinus crisnen
Non enim perfunctoriae hic in morborum decuribus observandis cura sufficit , sed scrupulosa requiritur attentio ad omnia quae in morbis contingunt . Simulqne ut firma de his prognos habeatur , sollicite observandum . quo morbi tempore subitae illae mutationes appareant sisti dicetur , quando alia occasone in Commentariis f. 74 I de diebus criticis agetur, ne nunc in nimis longum sermo exiscurrat,
Notandum insuper , omnia illa , quae in morbi materia eoquenda & ad eriti-
eam evacuationem praeparanda natura molitur , plurimum turbari posse a variis quae aegro accidunt, sive Medici, sive adstantium , ve aegri ipsius culpa facta sum rinici vel denique talia sint , quae nulla
humana prudentia praevidere , vel vitare valet ut dum , v. g. sub:to terrore, Vel alio gravi animi affectu turbatur aeger&C. Omnia a sapientissimus Hippeerater m. IX. pag. r. I primo suo Aph risino monuit dicens e ita ser is , arsionga occasio praecep , evenientia fieri Isis
357쪽
Quasi indicaret ut Galenus in Commentario hujus Aphorio mi optime dixi
quod, si quis vellet iudicium serre deve. xitate illorum , quae sequentibus omnibus Aphorismis continentur , deberet non tantum aegro praecipere, quae conveniunt; sed& requiri , ut aeger Medico obsequiosus sit, ad likntes fideliter Modici mandata ex. sequantur in externa, quae prope infinita , si sint comparata , ut nec aegri somnum turbent, nec astectus moreant&c.
Quantum enim mali inde saepe in morbis fiat, quotidiana observata saris evincunt, insigne exemplum apud Hippocraten cotidem. r. I m. IX. q. s. ab tur: postquam enim dixerat in illa constitutione Epissenuo, quam descripserat,inaxime servari illos , quibus per nares probe sanguis profluxit, aut quibus urinae copiosae multum ae laudabile sedimentum havebant, vel per alvum turbulenta biliosa prodierant , aut dysenterici acti suerant addidissetque , mulieres aut virgines, quibus ex his aliquod probe succederet
oni ne servatas fuissein iudicatas unicam
excepit, Philonis filiam , quae, licet san. guis liberaliter de naribus fluxisset, periit, quia septima die intempestivescenasset
Sic toties acerbe queritur Da enormur quod aegrorum custodes calido regimine ita omnia turbaverint in morbis acuti quamvis hcc severe prohibuisset , ut plurimi inde perierint vel non nisi difficillime ex
ipsis orci faucibus evaserint. Summo igi- tu iure Galentis De Diebus eritieis Db. I. p. l. Tom. V II pag. 468. damna. vi illos Medicos , qui non credebant se ex arte procedere, nisi clysma iniicerent, venam secarent , cucurbitulas applicarent Ecc dixitque tales toties peccare , qu
ties aegrum accederent atque tot erroribus commissis impossibile omnino sie
ut naturae motus statis periodis contin
Admodum tamen verosimile videbitur, illos Medi eos , qui semper aetuo turbabant omnia, imperitia peccasse, non vl-ro data opera omnia haec perpetrasse, ut
ordinatos illos naturae motus in morbis euerterent. Verum sequentibus saeculis
tales inventi fuerunt, qui de industria se hoc sacere gloriabantur . sic Heλ-ttiu In visui de Tempore Q. Οὐ Num. sa cre acerrime invehitur tu riua oc
Medicos, ni hane observant & exspectant in morbis . Boni enim o fidelis Mediei est stim riseri praesaretque aegros medent
earuisse , quotquot per erisin evadunt multo magι quorum crisi tardiores. Atque alibi De Febribu3eap. l . circa finen pag. 772. N-r. 27. me. dicit : Bonat autem , d. eiu negligere riser debet, quam ant/cipare . Nam natura erisim nou sficit, nisi msula testim ontis baiulat, satis diebus. δε-
rus ergo Medicus , aut crisim , morbum superare d bet, ideoque nec crisi exfoeci .it, nee
optar c. Dicit , se iuniorem quinque libros de criticis conscripsisse , quos dein Vulcano obtulit In Capitulo de Tempore
pag. IIo Num. s. . Noluit etiam morbum repugnare naturae, adeoque inep e a Seholis transumptum esse talis nomen
eum sine lites iudice contingeret atque inde conclusit crisi ergo, ut judirium s ner, est judex oe accusatrix medentium , o b uiantis Iolius nartirae testimoniiam Gae' bat enim , se posse nascente morbos in ipsi suis incunabulis quasi suffocare, antequam adolescerent; medici nomine indignos esse , qui hoc efficere non possent. Verum tot Qtanta promittere facillimum ex ex equi autem difficillimum superest semper talia iactantibus subtersi gium, dum arcana sua crepant, quae scilicet os hominum malitiam ingratitudinem vulgare nefas est quibus solis tamen haec in arte miracula perfici potisunt. Donee autem similes iactatores ostendant rerum experimentis se haec efficera posse, quae plenis buccis effutiunt, merito
Verum quidem est, plurimos, illosque periculosissimos morbos nasci, dum subtilissimum iasma, nullis detegendum senis sibus , solisque efferetibus suis se manifestans, corpori communicatur simul certissimum videtur , quod . si quis illud mlaiam posset illico expellere de corpore, vel
sic iners reddere, ut nullas excitaret turbas tunc curaret illico morbum, cavaret omnia illa mala, quae aliter ea uerentur. Si qui variolarum venenum domare
posset illico, dum corpore susceptum est, aliarum eruptionem, suppurationem &4eliqua omnia, quae inde equuntur , caUeret Vcrum , quamdiu hujus veneni antidotus latet, nihil superest , quam sollicite attendere, quomodo & per quas vias, Iura susceptum venenum, mutatos indu
358쪽
humores secernat, expellat de corpore, tu stret, sola tamen observatione pulsus quibus auxiliis promoveri H possint in morbis didicerat varias eriti eas evaeu quomodo compesci possint nimia saepe tur tiones per alvum , urinas , sudores, narium hae, quae excitantur, dum haec fiunt, quo haemorrhagiam &c praedicere, imoin sinnrodo languens saepe, Qui morbi oppres pe definire , qua hora hae crises exspectan. sa natura, excitari valeat c. Fideli cer dae forent, non sine magna omnium ad mi. te morborum observationi Medicina origi ratione Ediderat satis amplum volumen
nem debet: atque eadem semper quam de his ille Medicus , quod Lapi L ius
inaxime promovebatur. Apulit is inscribebatur; ubi summo eando. Quamvis autem Veteris Medici pluri re illas mutationes pulsuum descripsit ma, pulcherrima nobis reliquerint dog quas rises las praecedere observavit si-mara, quibus naturae , morbos curantis, utque praedicti ne miras, quae in moris methodum , vias, aempora detegere os bis iecerat, eventu probatas fuisse , firmat sumus; non desperandum tamen it, nae talibus testimoniis, quae de fide historica adhue augeri posse, modo similem , quam nullurn dubium relinquunt Nam non tan- illi, in morbis observandis adhibeamus di tum spectatissimos urbis . quam incolebat, ligentiam . cives testes habuit, verum medicositu. Neque ideo vili pendenda sunt illa, quae res quidem tales , qui longe alia in Ueteres de morbis tradiderunt, quia an opinione uerant, dum cum illo in com-guinis eirculum Walia pulcherrima poste mune consilium convenerant et qui tamen rorum inventa ignoraverunt: non enim ex candide fassi sunt, ciureiurando eonii Mintellectis causis, sed ex observatione fideli maverunt, se deceptos is progncses ab effectuum morbos cognoscere curare en illo datas eventu probatas fuisse. Cum a laverunt. Quamvis autem hodie , saeculi tem tractatus ille Hispanica lingua scriptus nos ri selieitate , omnibus illis novis in esset, pulcherrima illa observata magna ventis tui liceat multum tamen abest, mole talium , quae ad rem minus spees ut morbosis illorum effectus a priori in rent, obruta serent i Eruditissimus Meditelligere possimus. Unde accidit , ut ex cus Anglus James, et excerpsi illa, &paucis cognitis generales regulas dum con collegit , suisque aliorum observationidere vellent Medici, speciosas protulerint bus auxit , quibus confirmantur eclici Hypotheses , quas tamen brevi delevit dies Hispani regulae criticae, velin limitantur
sicque a regia illa veterum via deflexerunt aliquando, ubi n mi universales illas po- non sine magno salutaris artis damno fuerat meis an extraori r obse attonsomnium certe animos citare debent conee ing the praedictis is in . erises milia, quae nunquam satis laudandus Dian the putye re. ν ames Ni heli London ha=nus invenit pulcherrima in morbis etiam 74 i. . Acutissimus ille Medicus, novi intricatissimis curandis et dum sedula obser late rei perculsus, Antequeram adiit , ubi vatione colligebat morborum hactenus in Sesano degebat, per bimestre spatium eum cognitorum omnia phaenomena , sicque eo illo conversatus sui es consuluit esses, quos rundem historiam concinnabat ex qua nominaverat in Lapido L i , qui omnes tam pulchrae sequebatur indicationes eu rei veritatem confirmaverunt. Imo, quod raroriae, quas tanto cum fructu sanandis plus est, in decumbentibiis coram Medico his morbis adhibuit simulque aecurata Anglo veritarem suarum praedictionum commorborum historia demonstrabat, quaenam firmavit Author . Omnia haec ordine enaris Vario morborum tempore metuenda erant, rata in pulcherrimo hoc tractatu haben-Vel sperandari seque habebatur optima tur . Meretur terreri ei dignitas, ut ab om- Prognoss. nibus, qui Medicinae operam dant, explo-
Recentissime prodiit tractatris , in quo retur. Nequ vadetur improbabile, plum plurima habentur, quae docent, quam pii l. sorte similia signa in respiratione, lingua chre illa, quae a Veteribus circa cris es in urina &c detegi posse. Saltem haec stimu- morbis tradita sunt, augeri possent, dum os addent, ut indefesso labore observentur morbi in toto suo decuis sollicite obser illa, quae in morbis contingunt sic enim
Vantur. νane cur piano de Liaque , Medi generagus aliquis, s veri amaror, qui cus inspanus, licet iii illis, quae ad eru Gre in piacherrimis nιn refugit, neqMeιω --itionem Medicam spectant, runus vorsa remarum uscultatem , neque temporis 3 lin
359쪽
, gr. 7 DE FEBRIBUS IN GENERE . sa
tiaram . . ., exerciti laborem verisui, ad corripi, per quam dein apti evadunt . .eommemoratorum perfectionemvemex ut M lerare illa, quae antea absque sanitatis
saltim diem firmiser possit praedicere, sed etiam trimento serre non poterant unde, i. am , n qna υνοrum quemqMam xi R. I. V. pq εα , dum abitidie νι - mora reusa νiam est Gatin hac causa ebris naicitur . eruorem res. i. Diuus erit cis Lib. I. ea, Io Tom novas moliri. Frequens autem observatio, MDI pag. 47 imprimi in peregrinantibu , o confit-S Nostum MuTTATIO IN MORBOSA mavit . Praeterea, in multis morbis.,1NooLim Dum in homine sano humores uenos ebris comitatur, idem se muta- illas boni, debito impetu , per vasa pervia, li ri hominum corpora , ut oberrime moventur, sanitas est omnes fas, licet frequentissime applicatas, impu- iunctiones corporis quam optime exercem ne serant , a quibus prius in hos motbos tur Verum aucto motu humorum per va inciderant. Sic qui legitimis variolis issa , dum febris adest, mutantur illi dotes , mel laboravit, licet postea quotidie eum quae in nmoribus sanis requiruntur oci hoc morbo decumbentibus conversetur mus vel tardius, maiori vel minore dege non inficitur tamen rati didri Um Boia meratione, prout febris indoles , impetus, o Peloponnesiaco Lb. II. ubi terribilem duratio varia sunt. Dum a venenatosti Atheniensium pestem describit , notavit, mulo variolarum excitata bris in corpus illos, qui dira hac lue correpti evaserant sanissimum agit, paveorum dierum spari postea asse immunes . Recentiorum ta- magna humorum pars in pus . vel Qin me auctorum, qui de peste scripserundi. pe ima variolarum specie, in ichorem an obsepvata docent, saepius homines eosdem graennium convertitur . in nimis valido peste laborasse, pluresque qui iam evase .corporis motu , aestruis maxime fervoribus , rant, posto de novo correptos Meubulia oritur De Metiris ardentissima so. In peste illa boum , quae ante trigimi, ut urbentur omnes iunctio ta annos per totam sere Europam gras. esse post triduum nihil sere de sanita sabatur, rustici in his regionibus magnota supersit. Nequ miram ho Videbit ut, prerio edimebant hae animalia, quae se considerentur illa quae in Commenta me morbum passa suerant; quia vel nun xii Droo dicta sunt de effectibus aucti quam vel saltem rarissime , iterum e motus sangumis in solidis Gluissis pari e corripiebantur. Si etiam notavit ν. eorporis humani . Urina enim ε dentamus Sect. I. v. . pag. Ioracerrimc saepe iam rubputrida , dum atque illud etiam saepius observavi , quia
sanguinis sales Wolea , per auctum mo- cnInsi que in m aetatis aut temperamen
in volatiliora di aeriora reddita, abluIt ti fueris is, in quartana reni rin, si qua saliva viscitara putridi saporis summat libet auo irae tempore L e etiam a Mevinae liquidissimae adaver laepe olent; bi remotissmara eadem semel laboraverit , non lis in viridissimum liquamen eonvertitur di admodum eum serianda hae vice fatigari&α sanguis , liquidissimis dii latis , in bis morbus, sed 's paucos tigilo Parous. lamniatoriam spissitudinem acquirit vel mos sponte solistis. aliquando nata putredine , totus dis Iau IDissΙΜ EXPREssio, risum Ne
solvitur. Dum autem tales depravationes RAMATI . Demonstratum ait in Con humorum in eadavetibus sebre mortuorum mentarii g. m. a motus eirculatorii audi
deprehenduntur , male incusantur, ac si mento, quod etiam in omni .hra adast. causa intis suissent cum revera sint tam distrari aquosam tenuissimam humorum tum febris effectus . Sic critica evacua partem , atque ob huius iacturam relitiones imprimis hune usum habent, ut quut inspissari unde pessimarum obstr illa , Quae per brim in morbosam in elionum origo pendet. Hine, illi , qui dolem degeneraverunt, expellantur decor febribus intermittentibus laborantes nimirepore sudoribus imuunt in singulis paroxysmis, SANO Um,uTATIO IN INDOLEM APTAM postea saepe difficillimis obstructionibus via&e. In Commentariis 3. 338 ex. Sνdenhamo scerum acidominalium languent Ob hanc
dictum fuit, quod homines , insignem causam adeo sollieite cavebat S enh i subitam imprimis mutationem passi in usu mus tam in variolis, quam in aliis more, ex rerum non naturalium , sebre soleant bis acutis , ne in initio morbi , calido
360쪽
regimine vel stragulorum ondere, expri se istostes laedunt aut irritant Ovid. g.
inerentur sudores sicque diluente vehicu in una per febrim acrior rod lo orbatus sanguis in ultimis vasorum an d i bilis circa praecordia haeret , imma. gustus haeret immeabilisci unde pessimae rus a pu capilis dolor adest . me in hae inflammationes phrenitides , exanthema saburra illic lavandus. . . ra purpurea in similia pessimi ominis sym ANXIETATI Haec enim , uti postea Lptomata frequentissime nasci observaveraa. II. dicetur, pro causa habet . quidquid Deo etiam dixit Pi prerates s vide Com sanguinis e inde egressum impedit . sve mentaria g. roo J siccitate perire illos in pulmoia carieriae , sive in orta siniqui febre ardentatioriuntur videmus enim bus, haereat tale bitaculum e simul nota- tales aegros ante mortem linguam de iam tur molestissi naum illum ametatis se ces habere aridissimas, totam corporis cu iam observari , dum per venae portae aiDtim squalidam, oculos a siccitate pulver . gustas sanguis transire nequit . Sed deis lentos, totumque corpus in omnibus suis monstratum ruit, in febribus sepe liquiis partibus tam internis, quam externis, ex dissimam sanguinis partem exprimi , succum Waridum isti cadaverum laetio reliquum inspissari unda immeabiles hune docuerunt mores per ultimas horum vasorum
Nequa obstat, quod aliquando diutura stias transire nequeunt. Hoc etiam iaci iam febres hydrops sequatur is aquosa Asorum contractioin angustatio, per quam
colluvie turgeat totum corpus Febris a liber humorum Per illa transitus impedi. ni rune tamen de corpore expulit liqui Iur. Unde in frigore febrium intematis da, sed cocta potu vero copioso . ob si lium summus anxietatis sensus quandoquorin plerun iii comitem , croda ingerum Percipitur is uera u. ob debilitatum per ebres lon DE ILITAT M. Illa enim , uti f. 663. gas corpi. D robur , nec moveri ossint, patebit, vel a defectu liquHorum vel ab nec expella de corpore, sed in avis m, eorundem immeabalitate, aut canaliumclijsoribus, minoribus colligantur . . quida tralaintentiuin obstructione nasci- Ex allis auten , quae hactenus dicta Hir Seu patent omnia haec mala per se
sunt, facile patet ratio illotum sobri et bres fieri posse, adeoque e debilitatem. feetuum, qua in laici sequnntueri quos sic obtervatur laepe , in ipsis pessiimarum ergo brevita perstringam tantum , quia ebrium uitii omnes omnino corporis vide pleri 'o peculiari capitula postea genis res illicra prosterni mala quidem sempertium erit omines, quia summa morbi malignitas imSiTis. Ita enim, ut postea dicetn f. dicatur. Φ 6. sequitur siccitatem et liquidorum im AssITunINis. Quae adesse dicitur qua meabilitatem .dum , uti modo dietum fuit, do motus voluntarii nonnisi eum sensuper ebrim liqnidisssima difflantur in in molestiae , torporis . Sc obtusi aliquando spissatur reliquum . Praeterea enm per se doloris , exerceri possunt ut contingithram sani humores mutentur in morbosam etiam in sanis hominibus, nimio labore indolam , uti demonstratum suit is in de imprimis non consueto , delatigatis. Rcrimoniana majorem degenerent epissi A nimia aestura subtilissimi liquidi ad me iterum nova latio adest, quare sitis musculares motus requisit iis valida inter Metiis fibris numerari debeat diuturna agitatione partium corporis, O CALotiis . Deiron stratini patiter fuit lessus ille lassitudinis sensus oritur . e. in Commentariis . Ioo aucto motu ir. rum in febribus liquidissima saepe expel-xulatorio validiorem fieri attritum vaso luntur; neque ruerim Has iunctionibustum sanguini ad se mutuo . adeoqua plurimis, expedite ex ingestis perdita retalorem majorem nasci atque postes ad stituuntur unde parituum desecius sequa 67'.' sequentes pluribus de hae te debet. Multum huc facit inquieta corpo- agendum erit ris in edici agitatio, & molestissimus al-Dolotis, qui fit vel a distractis vasis is renior , qui rigus febrium intermit- dum inmex, a liquido distenduntu lentium comitari let, quo omnem rius interim malo imperes a ergo urgetu vel valide concutiuntur. a mutata humorum indole, nando ana GRA vir Aris. Quamdiu libetetimus adest urali lenitate degenerames partes nervo humorum,stas in omnia vasa,