장음표시 사용
61쪽
c APUT TERNUM. 4 Et quanta sit vini utilitas,& dignitas, colligi.tur ex lib. Iudicum, ubi habetur. Nunquid pos
sum deserere vinum meum . quod laetificat homines f Et ut constat e 1 Gal. E. aphor. I S. vinucelerrime nutrit, humectat, & solidas partes calfacit, omnes corporis roborat Vires, atque confirmat coloris bonitatem iuit, coctionem,& distributionem ciboru iuuat. lib. quod animi mores, &c. cap i. Vinum, & sudorem mouet,& est maximu senum remedium , quia sicut in
igne ferru, ait Gal. ita senum corpora vino molliantur,ac temperantur ; exhilarat vinum mentem, inducit hilaritatem, mςrore, ac mgstitiam pellit, fortes homines facit, & audaces ; qui vero alias, & similes commoditates vini noscere desiderat, audiat, Aretqum lib.1. de curat. mor. bor. acutor. cap. I. pag. 44. ita loquentem ; vi num celeriter substantiam alendo instaurat, &quoquo versus ad extremitares usque permeat tenori, tenorem apponit, spiritum torpentem, expergefacit , frigiditatem calore temperat, la-Σantem madorem astringit, olfactu suaue delectat, vires demum ad vitam prorogandam fulcire potest, atque in insania ad animum demulcendum optimum est. . Haec
62쪽
48 DE SALUBR1 POTVr Haec sunt in uniuersum, praecipua vini commoda,dummodo in bibendo parcitas, & modusseruetur. Narrat Suetonius in vita Octaviani Augusti ter eum bibere solitum fuisse , unde recte cecinit ille ter esse bibendum,
Praterisam primus, prasentem proximus haussus. Venturam extinguat tertius νυ stim . Licet contra alius loqui videatur. Potio prima viri silentis vita, secunda Latilia. ebrietas tertia, quarta furor,
Et hinc non placet illa lex a nonhullis vocata potatica, quae sic habet. Qui nobis vult esse frater Bibat se mei, bis, & quater, Bibat primum, cum secundo, Donec nihil sit in fundo . Bibat herus, bibat hera,
Sit nobis interdicta, Et duret ista regulari In sempiterna saecula. Haec est lex potatica, λώ Qui-
63쪽
. c APUT TERτIUM. Quicumque non potauerit, Sanus esse non poterit.
Memores nanque esse debemus sententiae D. Pauli ad Titum, utere modico vino propter
stomachum. Sed notandum omnino est, antiquos raro
sua vina, non diluta bibisse , & teste Lactantio, Primus omnium , qui vino aquam immiscuit fuit ex Plinio, Staphylus, vel ut alij volunt Lycurgus Rex Tracum, qui ob id inique, & immerito sane fuit a suis, ut legitur, in mare praecipitatus . Omnes autem deberent assuescere vinum aqua diluere, nam ut dicitur Prouer. II.
qui dimittit aquam caput est iurgiorum , nem pe ut explicat Lyranus, qui dimittit aquam vino infundere; de vitio aurem miscendo legendus Athen. lib. I. a. & io & meminerint omnes Cassium Med. febrem ex ebrietate, aqua percu rasse, nec dicant merum bibentes, quod Arist. doceat crapulam magis sentire, qui vinum dilutius bibunt, quam qui merum, ex eo quod fiat ab aqua tenuius, & sic magis penetfans; veenim disertissime respondet Augemus, verum est hoc cum modica aqua miscetur, tunc enim
64쪽
- . OE SALUBRI POTU .vinum erit, non secus ac ignis fabri ferrarii modica aqua aspersus: & sciant omnes, quod magnus est morbus, corduetudo pessima. Vellem autem ad euitada mala ex vino emanantia, ut omnes in memoria haberent Catonis amuletum aduersus ebrietatem,qnod estseipsum semper reuereri. Et utinam, ex his, quae usque adhue de vino dicta sunt, con tingeret multis,quod euenis Polemoni, quem cum fortase Xenocratem, de temperantia, &honestate disputantem audiret, virum probum , ac sapientem euasisso legimus. Omnesq. memoria teneant sententia
Vallesij lib. de sac.Philos cap. a . vinum sobrie semper bibendum esse . De Vini Veliurni Natura , ct facultatibus.
N e ad vini Velitrini,seu Ueliterni sutroisque enim modo recte dicitur ex Volat rano contemplationem accedam , & vi verum fatear, ea omnia quae usque adhuc de vino celebrata sunt, dicta sunt tantum,ut scelicius, ac melius, omnes, quaenam sit Veliternorum vivorum. natura, temperies,& iacultas, intellige-
65쪽
casVT RUARTUM. arent , eoque libentius in hanc arenam descendi, quod apud plurimas Regiones, & Ciuitates in-Daluisse videtur opinio, veliterna vina, esse omnia, potentia, decocta, & undequaque generosa, di si libere loqui licet, minus nobilium potationem esse . Cum ergo apud nos in tot annorum decursu, nullus plane sit inuentus, qui vini Ve literni apologiam promulgauerit, in hoc argumento paulisper insudare, non grauabor, ut vi deant viris nobiliss. & clarisis. Veliterna etiam vina esse optima, saluberrima, & digna sane, quae ad Magnatum, & Principum virorum
Et in primis Veliterna vina commendantur, di inter optima, & generosa ponuntur a Plinio lib. 14. cap. 6. quem sequitur Leander Albertus in descriptione totius Italiae pag. I I s. & memoria dignisiimu videtur, quod inquit Athenatus, vinum Veliternum esse suave potu. Enimuero, non video citr non debeant maximopere commendari vina , quae degustaro , necnon etiam celebrare, nobilissimi,ac generosissimi Principes, voluerunt. Atque inter alios, Eminentissimi, Cardinalis Borgia, ac faelicissimae recordationis Cardinalis Aldobrandinus; G 1 nec
66쪽
sa m E SALOR I POT Mnec non Serenissimus Ladislaus, modo Poloniae Rex dignissimus, cum Velitris ab Emine tissimo Cardinali Girmetto Sanctiss. D. N V, cario, & modo Legato a Latere ad Principes . laut istimo fuit conuiuio exceptus, & cum illustrissimus D. Marcellus Sacchetius Neapolim
peteret degustando vina, clarissimorum, ac no
bilissimorum Dominorum de rutiis,sua, quς
secum deserri mandauerat, ut omnino derelinquerentur curauit, & Ueliternorum copiam imperegrinatione voluit habere, in quibus se maximam delectahionem, & utilitatem percipere fatebatur, & nimis in longum excresceret ora tio, si catalogum Magnatum, ac Principum recensere vellem, qui in vinis Veliternis oblectamentum , & sanitati conducibilem inuenerunt conditionem , ut per multos annos praecipue Ιllustrissimus, &Reuerendissimus D. Iul. Viuia nus Episc. Solon. Suffragan. Ostien.& Velitern. vir omnigena eruditione insignis, expertus est. Et cum velitris vinorum insignis copia colligatur, maior tamen eorum pars Romam deportatur,& pro Albano, Ienaeanio, Marinio, Nemeo.
Castelcandolphio, a Romanis saepelsime bibu Rur, ut quamplurimi norunt. si verum fateri ve-b lint,
67쪽
c APUT RUARTUM. Mlint , unde annis elapsis Minister quidam Sere. niis. Principis Cardinalis a Sabaudia, non modi.ca Veliternorum vinorum emere voluIt quantitatem, ad usum familiae dicti Principis, & quod
magis videtur memorabile, Anno sequenti Om. nes ex dicta familia eadem vina bibere omnino voluerunt. Nec cogitet aliquis Veliternos Cives vinis uti decoctis, habent enim sua cruda, tenuia suo tempore seruata in locis subterraneis, optimis quibuscumque vinis comparanda, vina
.ri. decocta solum operarij bibunt ; & indicium maximum inde sumedum est, quod paucissimi
Cives, & delicatiores calculo laborent, cum tamen, si vinis potentibus uterentur, laborare deberent. In uniuersum nanque potentissima vina, habere facultatem calculum generandi, in renibus,& vesica, praeterquam quod patet quotidiana experientia ; Probatur etiam ex Hipp.invictus ratione, Galeno a.dc. 4. de tuen. sanitate 8 . Meth. eruditissimo Petron io, & Baccio lib. 3. de Natura vinorum cap. II. & lib. 7. de vino Cretico ; vina enim posentia praeterquam quod calefaciunt renes tartarum relinquere solent inirenibus, ut in dolijs, & fortia vina solent esse
crassiora,ad coctionem dissicilior 5: solent esse
68쪽
prςtarea flatuosa ex Aristotele 3 o. probi. r.&in lib. de somno, & vigilia cap. 4. qualia vina δε- lent etiam esse multis 4n Regionibus, ut Gallia, Candia , Burgonia, & alijs locis Regni Neapolitani , & in Hispania sunt adeo generosa vina, ut non nisi a valido ventriculo tolerentur, quo rum meminit Syllius Italicus lib. . si quis vero damnare voluerit modum vina decoquendi ,sci at hunc esse familiarissimam, multis, & Regionibus, & Ciuitatibus, & varios modos coisque udi vina, & fabricandi sapam, docet Lutius Iunius lib ix. & apud nos consuetudo vina deincoquendi inualuit, tum ob copia effatu dignam vinorum, tum, ut melius, ac longiori temporis spavio possent conseruari sed fiunt etiam V elitris cruda optima, tenuibus aequiparanda, quae pro 'pe Romam fiunt, & calculo laborantibus conse renvia , ut Albanum . Marinium, lenaeanium, , Nemeum, TQ lphanum, Oruetanum, Caprar lanum, &alia, de quibus videndus Baccius de vinis totius Italiae. Et si, ut superiori capite dictum est, optima vina sunt illa, quae mediunia habent soporem inter dulcem, &austerum, sunt odorata, fragrantia,clara fulua, nec nimis crassa, nec nimis tenuia, nec nimis potent ia, nec nimis
69쪽
uinorum apud Nobiliores, ut Omnibus patere potest degustantibus; de Annis praeteritis Illu quinque, & Reuerendissimi Antistites mea vina degustando experti sunt, ut pleno ore faterentur omnes esse vina delicata , nobilia Albana, Ienzania, non Veliterna ;&consimilia , immo perfectiora colligutur in suburbanis plurimorum nobilissimorum, te clarissi morum Ciuium, quos omnes recensere si vellem, longὰ nimis excresceret oratio, ideoque studens breuitati praetermitto . Neque deest nobis conditio terrae talis, & opportunus Ciuitatis situs, unde possint vina produci delicatisiima, si nanque ut iubet Hippocr. in lib. de Aere, aquis, & locis lex. 4. consideremus quomodo Vrbs Veliterna se habeat ad Uentos, de Solis exortum, salubrem itum obtinere videbimus; est enim exposita potius ad exorientem solem, qui situs ab Hipp.
censetur Ibidem tex. Eo. salubrior, de ventis iapa perfiatur Septentrionalibus, unde aer repurgatur, de salutaris euadit; Ommitro modo laud bilem aquarum qualἔtatem, quae omnino opti
70쪽
1. M sa TURRI F-U.ti hinc facto m elle crediderim, quod ob aeris. aquarum , & fortasse etiam vinorum bonitatem in Auito suburbano fuerit Octavianus Augustus
enutrituss Natiuitatem illius aduersus Antiquissimae meae Pacriae dignitatem non audeo indoebium modo reuocare,oiscium est enim sapientis bene loqui, ut patriae vivat, dixit Scaliger. Licet nonnulli Aristarchi, & nimis seueri Censores, paradoxum me esse locutum existimarint, cum in alio meo opusculo proauciaui, Octavianum Augustum sibi elegi sie pro Patria Veliterna Ciuitatem, hi nanque non deberent aliorum verbis inhaerere, tamquam Phytagoret dictis, sed remota omni mala animi perturbatione, de liuore mea verba diligenter, non Ofcltanter n tare debuissent, &in fonte res videre, nam rectius ex ipso fome bibuntur aquae, & sic cog Ouisiet me non aperte illis verbis Augusti natiuis zatem, denegas te, vel probasse , vel dixisse minime Velitris eum natum tu isse, sed modum loquendi meum extitisse , & non deberent alios irridere; praeclarissime namque dixit Democritus , alter , alterius insaniam deridet ; &prudentia, di ex Platone in Alcibiade nosse