장음표시 사용
51쪽
sε DE SALUBRI POTU se de vini siccitate, &humiditate, legant scri pia Fumanelli Veronensis, Fracastor ij, Manar- li, Alexandrini , Ferdinandi Roderici, Consalui Barredae Hispani, Horatii Augemj 9. epist. Medici Quoad vini electionem, & usum, sciendunti est vinorum aliud eiIe vinosum, quod plus aquς in diluendo ferre potest aliud oligophorum , quod paucam fert aquς mixtionem ; scienduna praeterea est , quod aliae vinorum disserentiae
sumuntur etiam ex sapore, colore, dore, modo
substantiae , & quoad otigophoru, apud Hipp.&Gal. uaria nomina sortitum est; dicitur enim aquosum, dilutum, pauciferum, insipidum, imbecillum , odore carens, &c. Alexander Petronius in lib.de victu Romanorum, Cardanus in lib. de saniti tuend. non inueniri putarunt huiusmodi vina, quae a Gal. recitantur i, sed contra hos dissertissime disputat Augenius lib. 9.epistol. medic. cap. II. pag. 348. Quoad saporem, vina dulcia optime nutriunt , sed quia sunt crassiora obstructiones inovisceribus pariunt iecur , de lienem augent, . ex Hipp. de victu acutorum, ac facile vertuntur in bilem, sed vinum dulce minus vino-
52쪽
. C AP UT TERTI UM. 3 so caput grauat, minusque mentem ferit, ex
ventre diutius immorantur, nec facile permeant venas , fluxionibus uentris commoda sunt, modo non laedant coctionem optima sunt, quantum attinet ad saporem, media, nec plane dulcia, nec plane austera. Vinum odoris particeps non parum commendatur, quia spiritus augere, vires collapsas, & languentes, etiam olfactu recreare poteti, ac subito reficere anim unque exhilarare,& omnes facultates roborare, quod vero alienum habet odorem Jmnino noxium est. Ex eolore n5 ita certὸ iudicamus, sicut ex odore, &sapore, aliqua tamen sumi potest coniectura, quae apud Scriptores legi potest ; quod vero aetate medium eli eius usus ad omnia commodior iudicatur, aetate enim magis calor sese exerit. minus efficax in recenti, efficacisimus in annoso . Porro cum variae sint vinorum disserentiae, facile hinc patere potest, non omnia aeque ominnibus esse salubria, neque omnia, aeque omnibus conuenire, unde notatione videtur dignissimum, quod memoriae prodidit Card. consi. s LPe
53쪽
Egregij, dicebat , Medici infinitos perimunt
existimantes se vinis potentibus, posse iuuaro ventriculum, cum tamen haec vina, multum o tendant, & caput, & ventriculum, quia vinum est alienum ab omni natura neruosa ε, & hinc obiter notandum videtur quod doctissime monuit eruditissimus Platerus, in tuis quaestionibus Paradoxis, &endoxis 28. pagina x 7. vinum ostendere neruos, & cerebrum , non manifesta qualitate, sed abstrusa vi, & occulta, & narcotica, qua inducit soporem, & stuporem vinum
enim ut mandragora somnum conciliat, dicebat Socrates apud Xenophon.)& si cui videatur durum, inauditum, cum dici posset hoc ex vini vaporibus prouenire Respondet Platerus, quare non alia vaporosa, calida sinapi, allia, cepae, quae statim oculos feriendo lacrymas eliciunt, caput petunt, & tentant, similiter somnum conciliani,immo vigilias potius inducunt Et si dicas narcotica frigida sunt, quomodo vinum,erit narcoticum, cum sit calidum es Respondet naris cotica stuporem inducere, non frigiditate, sed Occulta vi, & proprietate, & sic etiam in calidis dicebat adest vis stupefaciendi, ut alijsommis
sis, in lupulis esse, ceruisia, quae inebriat decla
54쪽
c Ap VT TERTIUM.tar, atque adeo dicunt nonnulli proprium vini esse mentem petere, sicut hominis ridere.
In uniuersum ergo ea vina optima sunt, quae saporem habent mediu inter dulcem , & aulte rum, sunt odorata fragrantia, clara fulua non nihil, nec crassa, nec tenuia nimis, ad tenuitatem nonnihil accedentia, nec nimis potentia- , nec nimis debilia, mediae aetatis.
Quoad usum notandum est primo , quod
docuit Platerus in suis obseruationibus pag. 38. se a Magnatibus,& Principibus viris accersitum, apud quos splendide vivitur, & inuitatum, Ut moris est ad potandum, inde nullam noxa contraxisse, quia abstinebat a potu per multum temporis, donec prius ventriculus esset cibis refertus, unde &si liberalius bibisset nullam ostensam sensisse sci ibit, ex quo colligi debet,&sanitati, & capiti multum conferre, non statim bibere in principio prandij, ac cenae, sed multo post bibendum cum bona pars ciborum ingesta
est. Notandum secundo, vinum, ut scribit Sa piens in Eccles cap. 3. fuisse creatum, ad iucunditatem, non ad ebrietatem ue ex quo obiter colligitur cum Augenio Noem non fuisse vini inuentorem, ut dicitur, sed a Deo cum alijs fuisse
55쪽
e APUT TERTIUM. iEgnatio Metello a nece uxoris, quae vinum bibisset communi iudicio absoluto, quam Tulli isententiam Tertullianus in Apolog. cap. 6.confirmare uidetur ; sicut etiam ad ostendendam noxam ex vino enascentem, Periander statuit ebrios duplici petna puniendos; & Auctore Athenaeo, Zaleucus petnam capitis Locrensibus constituit si absque licentia Medi ei vinum bibissent,& sicut Plato omni laude dignus censendus est , cum hortatur eos, qui rerum publicarum curam gerunt, ut a vino omnino abstineant, ita non videtur audiendus cum in G. de legibus,dixit ad temulentiam usque bibisse non conueni. re, praeter quam in illis Dei festis, qui vinunta ipsis hominibus tradidit ; errat enim Plato, qui Dijs seruiendum arbitratur, sordibus, insaniata,
turpitudine, non mente, ratione,& animorum
puritate ; Platonem ipsum Peria sequi videntur apud quos uno latum die in solis festo Regibus
inebriari licebat. Contrario tamen modo se habuere Reges4ndorum, quibus, ut testatur Athenarus nudquam fas erat ebrios fieri,& idem referente Plutarcho Principes AEgyptiorum seruabanr, qui nunquam vinum attingebant e, at que adeo merito Esaias ebrios Sacerdotes exe
56쪽
ε, DE SALUBM Fore. cratur, & recte Sapiens suadet Regibus non esse dandum vinum quod peruertantur iudicia ubi
regnat ebrietas ι ut hinc merito Aetius intermanias annumerauerit ebrietatem , & paruam insaniam vocaverit eam Chrysippus ; 'qui amat pinguia,& vinum, non ditabitur, habetur Pro. uerb. I 7. 2 r. qui Vino utitur, igne portat in gre mio, inquit D. Hi ero. quem de quodam ebrioso disisIe legimus epist t. ad Timotaeum, quod pocula in tela vertebat, quod insinuauit Horatiloquens de vino, dum inquit, in praelia vertit
inermem, unde recte vinum vocatur a Mani.
cheis fel Daemonis, ut docet D. Aug.lib. I 6. 5cal. de moribus Manichaeorum ; Seueriani vocabant vinum guttas veneni, & sic recte dicitur Prouerb Σ3.& 31 ingreditur blande, sed nouissime mordebit, ut coluber, S: interdum adeo immutatur homo, ex vini effatu digna assum .ptione, & tanta fit metamorphosis, Ut eumdem esse non cognoscas dixerit Comicus. Et notum
est infame illud vini certa me apud Indos quondam ab Alexandro institutum, in quo biben tium plurimi subita morte extincti sunt; & me is rito poculorum interdum homines diuiniori
parte ammissa, transmutantur alieni fiunt a na-
57쪽
MAPUT πERTIUM. Astura, loquaces lachrymabundi ex Arist 3o.problem. i. unde illud Homeri
a se victum Baccho laebrymas fundere dicunI
Et vini detrimentum maxime elucet, ex eo quod referebat Rondeletius Medicos Britannos diuites fieri ex affectibus, qui ex crapula oriun tur. Assimilauit idem Aristoteles, vinum melancholiar, dixitque eamdem habere naturam, quam vero sit varia , multiformis,&execranda melancholici humoris natura Medici norunt; ut hinc recte dixerit Horatius,
Vinum namque deductum esse a vi, & quod vim adserat rationi, voluerunt nonnulli, & imperat animae velut Tyrannus, ut explicat Celius Rhodog. lib. x 8. Antiq. 3Ο. 3 I. De ebrietate vero videndus Macrobius lib. . Saturnaliu 6.8c .phylo Hebretus lib.de plantat. Noe. Et vitia enata ex immodico vini usu, &ebrietate sigillatim recessentur.ab Arnaldo,& Le- uino Lemnio lib. a. de occultis cap. 17. & as.&de ipsa Petrus Lopesius lib. 6. de lex rebus nomnaturai. sic cecinit.
58쪽
Es blandus iamon, peccatum dulce, venenum Suave, bonum morem non babra ebrietas.
Vnde D. Basilius inquit, seruit ebrius Daemoni voluntarie,matremque flagitiorum om nium vocavit ebrietatem. D. August. in lib. ad sacras Virgines. an vero liceat causis fanitatis semel in mense inebriari , ut videntur assirmasse Rasis, & Auic. videndus eruditissimus Siluati .cus controu. I . ubi ebrietatem verissimam hominis pestem nuncupabat. quam Rasis, necnon Auic.opinionem ceu falsam conuellit etiam Rabi Moles trach. 4. ad Sullanum Babiloniae his
verbis; nocet ebrietas omnis, & maxime assii-due. errauit ergo qui esse putauit utilem semel in mense. Nec dicat aliquis Neronem saepe solitum fuisse inebriari, ut scribit Cornelius Taci tus in eius vita , ω Philippum Alex. filium, ut scribit Theopompus lib. 16. suarum historiar. licet secus sentiat in eius vita Plutarchus. Hoc enim illis tanquam vitium grauisiimum
imputatur, Ut propterea turpiter errauerit Se neca,qui tantopere aliquando ebrietatem commendauit. & Marsilius Ficinus imperans iuuenes,Vr cum 4O. attingunt annum, licentius, M
59쪽
. CAPUT TERTIUM. Qlargius in conuiuiis epotent. Ab ebrietate sic abhorruerunt Masillienses, & Lacedaemonij, ut seruos suos plurimo vino cogerent impleri, quo
liberi eorum tam hedo ebriorum aspectu ,ebrietatem auersari docerentur , ut scribunt Valeri Max. lib. a. cap. I. Aelianus lib. 2. var. Histor. cap. 38. & Clemens Alexandr. lib. 3. P. cap. 8. di de ebrietate ita Silius Italicus lib. 13.bel. Pun. Ebrietas tot fida comes, tibi luxus, O viris circa se semper volitans infamia pennis. Et Ouidius lib. a. de remedio amoris. auid tibi praecipiam de Baechi munera quavis RVina parami animos Veneri.
Vnde illud Aristophan. apud Athen. lib. I o Cap, i I. Vinum lac Veneris, & Apul. in Asin. aur. Propterea Veneri cςnam assingit ebriam. . Huc alludit idem Ouidius lib. I a. Metam.
Nam tibisaeuorum saeuissime Centaurorum E uryte, quam vino pectus, Iam virgine visa Ardet, ct ebrietas gemmata libidine regnat .
60쪽
U NE SALUBRr POTU. inutiles tamen ad Venerem ebriolos esse afo firmat Arist. sieta. 3. probi. 4. II. 32. de quare legendus Tiraquellus lib. s. leg. connub. Denique ebrietatem variss in locis execratur sacra pagina, quae citam Dom.Nanus in Polyan thea, Amantius, Langius. Et Euplius apud Ath. lib. - cap. 3. sic alloquitur.
Gaudia quanta Iuris Bacchus dedit, atque laborem, Si quis multa bibis, Mn3 infanta vina, Illa pedes, mentemque ligam, Enguamq. manusque 'Ebrietas ergo, & vini potus immoderatus semper euitandus, de quo argumento pulche rima lege apud Petrum Andrata Canonherium lib. 1. de admirand. vini facultatibus, qui accuratissime de hac re inter omnes disputauit. Quoad vero commoditates quae sequuntur vini moderatum usum, dico nullum liquorem vino esse pretiosiorem, & certissimum est ex
vino plura commoda hominibus prouenire si recte utamur, & in primis homines, ad arma, ct gloriam accenduntur, de se poculo Hercules
aequora tranavit, poculo Nestorem Graecorum
eloquentissimum fuisse legimus, & poculo Ennium Musas nostras mitiores reddidisse. . Et