장음표시 사용
11쪽
a Thadr;a an ma ιuman. . Argumenta quaedam sunt, quae novam elaritatem admittere non videntur, αd' quibus
aliquid novi proferre desperes; quidquid enim in iis est, jamdiu notum est . Hujusmodi aliquo pacto est anima humana . Quae quum ita sint, philosophica theoria, quam de illa hac ,& sequenti sectione tradituri sumus , partim
novas aliquas notiones de anima statuet; poli ri vero ex parte meliori, ae clariori methodo illa proponet , quae diversis aetatibus de anima jam innotuerunt , atque haec ipsa nova certe semper jucunditate perlegentur , quum nova methodo , majorique claritate, soliditate, copia, atque elegantia proserentur.
Prima hac sectione quid intrinseca animae natura si nobis experientia, & ratione duce est inquirendum. Quid itaque anima humana, quaeve ejus natura est materialis ne est , an immaterialisὸ peritura ne, an aeterna libera , an necessitate devincta λ Haec omnia tribus sequentibus articulis pertractabimus; in quibus intimam animae substantiam philosophica analysi
perscrutantes , ejusque Diritualitatem , Immortalitatem, libertatem perpendentes , eam este
substantiam spiritualem, immortalem, liberam solide ostendemus.
ANIMA HUMANAE sPIRITU ALITAS .
io 38. OBSERUATIO. A Nimi humana ,
quaecumque ejus natura sit , ea, omnibus philosophis annuentibus, substantia est , quae in nobis cogitans est, & sentiens. I. Pauci admodum pisilos hi materia lora , substantiam hanc in nobis cogitantem , atqu
12쪽
eius Natura . πυἰtualιιas. 9stntientem non nisi materiam organis instruis stam esse contendunt.
Per hos philosophos igitur , qui huius para
doxi rationem ullam nunquam afferre potuerunt , in homine quovis geometria, meta
physica, physica doctissimo, ingenioque acutistimo praedito, in politico mentis acie plurima,
atque ardua complectente, aeque , ac in marmore, non nisi substanti k materialis, non nisi materia est . Quin marmor aeque, ac ingenio sssi mus homo, cogitaret, atque sentiret, si marmoris elementa eandem, quam humanum cor pus , intimam organorum structuram obti
II. Ii omnes, qui vere philosophi sunt , a Socratis, & Platonis aetate ad hos usque dies,
substantiam hanc in nobis cogitantem, atque sentientem spiritualem esse asseruerunt , cujus munus est esse cogitationum, judiciorum, ratiociniorum, sensationum, affectionum , cognitionum, & intimorum sensuum nostrorum omnium sive principium, sive subjectum ; scuti
materia extensionis su ae, inertiae, soliditatis , motuum, ac figurarum suarum principium est, aut subjectum. Per hos itaque philosophos, quorum doctrina semper apud excultas omnes nationes summo loco habita fuit, obstantia spiritualis, & obstantia materialis semper essentialiter inter se natura differunt, & proprietatibus. Prima se per in natura sua facultatem saltem primitivam, & radicalem cogitandi, ac sentiendi essentialiter habet. Altera semper a natura sua sensum, & cogitationem essentialiter excludit. Prima figurae cujusvis , motus mechanici in massa per velocitatem producti,&partium soliditatis est incapax . Altera aut ἴgura , aut motu mechanico , aut ad motum res stentia , aut partium impenetrabilitate se semper prodit. IlI, Harum duarum substantIaνum in homina
13쪽
distinctio, quae semper cujusvis fidei praecipuus articulus fuit, satis nitide , & aperte indicatur ipso divinorum librorum initio. Deus, qui profecto non est substantia materialis , creavit hominem ad imaginem, & similitudinem suam. Hoc habemus Genes eos capi te primo. En itaque in homine praeter materialem substantiam, quae .Dei spiritus imago es-le nequit, aliud quid, quo Dei imago est; hoc vero non nisi spiritus, & substantia sipiritualis
esse potest. Et ait: faciamus hominem ad imaginem , is smilitudinem nostram ι uir pra sit pi-j cibus maris, o volatilibus eali, is bestiis ,
uniυersaque terra, omnique reptili, quod movetur in terra. Et creaυit Deus sominem ad imaginem suam: ad imaginem Dei creavit Illum et masculum , is foeminam ereavit eos.
Deus , ut habemus Geneseos capite II formavit hominem de limo terrae, & vitae spiritum in illo posuit , animam , qua illum viventem secit . En itaque in homine , praeter terrestrem substantiam, qua Cjus corpus extructum fuit, aliam ob antiam, qua animatur,& vivus fit ; quaeque nobis exhibetur ab ea ldiversa , qua terrae limus constata, adeoque di- lversa a substantia quavis limo natura smili .
Formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terra s is inspiravit in faciem eJus spiraeuintum vita s ct faeius est homo tu animam via
Io 39. NOTA . Spirituum natura ut semper philosophis magni momenti argumentum visum est, ita & eorum ingenia semper torsit. I. Subsantia Diritualis cognitio, qua vis bilis natura regatur, dc alterius Diritualis subispantia qua homo animetur, praecipuae bases tum philosophiae, tum religionis primis mundi aetatibus procul dubio fuerunt. Porro ista duo primaevae religionis fundamenta, hominum genere post diluvium per orbem dispersis, majori ,
14쪽
ejus Natura . Sρ; ἰtua Neas . faminori ve claritate ad omnes veteres nationes,
quarum historia meminerit , traditione, & ratione ipsa traducta merunt. Hinc apud veteres nationes omnes , & ab illis derivatas Dei notio visibilem naturam dirigentis, de ab ipsa distincti. Hinc apud easdem nationes vita futura notio hominibus expectandae; hinc proinde notio substantiae immaterialis in homine, aut saltem nullo pacto materiae similis, quaeque cum substantia, qua corpus humanum constat, dissolvi,
ac perire nequeat. Anima humana post hominis obitum per ve-νantia dogma est apud nationes omnes receptum . Bis mille ante annos Marcus Τullius ita sentiebat. Hoc est ipsius naturae dogma idem ubique de spirituum immortalitate judicantis ;vitam futuram intime praesentientis: hoc quo ingenia magis sublimia sunt , magis ipsa prae
sentiunt. Permanere auImos arbItramur eo eno nationum omnium .... Maximum υero ara
gumentum est, naturam Osam de Immortalitate animorum tacitam iudicare .... Nescio quom do Inharet in mentibus saeuiorum quoddam augurium futurorum: Idque in maximis ingeniis, altissimi us anmis is existῖν maxime , o apparet facillime. Tusc. quaest. I. Haec eadem notio, praesens o haec, hoc naturae judicium, praecipuum hoc cuiuivis reli- gionis dogma adhuc in universis orbis nationi bus perseverat. Animam humanam post obitum permanere fatentur Christianae nationes omnes, Mahumetanae, Asiaticae Bramhae religioni ad .
dictae, seu Foe, de Amidae, barbari ipsi Americae, atque Africae, quos mercaturae causa novimus ἔ qua in re vel ipsi nostri temporis increduli plane consentiunt.
, , Ne timeamus inquit Volterius in sua ,, historiae philosophia in hac histoνiea verἰ- , , late nimis diu immorari ; homines scilicet, Α Ο quum
15쪽
, , quum primum satione uti coeperunt potensis aliquod Ens adoravisse, quod ceteris praesta- ,, re putaverunt, sive solem, sive lunam, autis sidera; homines mente magis exculta, etsi in is pluribus errarent , tamen Deum supremum is adoravisse elementorum , ceterorumque Deo- rum dominum . & nationes omnes excultas, , ab Indo ad extremos europae fines futuramis vitam credidisse , etsi plures philosophorum is sectae aliud sentirent . II. Quum primum in nationibus philosophia
excoli coepit , primum ideo Dei, is idea anima humana procul dubio philosophorum meniates occupavit. Primi vero hi nascentis philosophiae conatus in varias , ii certasque opiniones illam conjecerunt de magnis hisce duobus objectis , quorum invisibilis natura inter vis bilia investiganda erat , & ab illis secernenda.
Hinc vero variae illae, incertae, sbiaue opis positae tam multae de Deo, & anima humana sententiae, quae in indigestis, & rationum vi non munitis veterum plerorumque philosophori rum scriptis occurrunt. Quum nihil nisi corpora viderent, & tamen spiritus re ipsa existere judicarent, alii alio abierunt dum de Oi-νituum , is corporum natura disserebant, modo haec duo distinguentes, modo simul permiscentes, quae nondum recta philosophandi ratio in duas omnino diversas species distribuerat. Quum di solidis principiis, quibus inniterentur, &perspicuis ideis, quibus dirigerentur, Carerent, a barathro non recedebant , quin in aliud laberentur. Quod hic aedificant , ibi diruunt . Quum ad spiritus naturam rationis vi attoluntur, saepius phantasiae illusione ad materiam deprimuntur. In eorum discordibus, ac invicem pugnantibus effatis, eos & veritatem assequutos esse, & a veritate recessisse facile disceris. Αbbas olivetus eos omnes spiritus assertores sui
16쪽
eius Natura. υἰνδι ualitas . 13se censet; eques Argensus contra eos non nisi materiam admisisse arbitratur. Hinc quoque est, ut in nonnullis antiquio
xibus Ecclesiae Patribus quasdam parum Lanae philosophiae consentaneas opiniones , quaedam minus castigata, & orthodoxa effata identidem offendas. Ipsi siquidem universa veteris Graeciae
eruditione , & indigesta philosophia imbuti ,
non semper hac in re de Torum magistris , ac ducibus fatis dissidere visi sunt: dc ex eorum institutis da spirituum natura philosophantes, ae spiritualitatis doctrinam, quam re ipsa semper sequi videntur, explicare , ac statuere ni tentes , hac de re non semper satis castigate loqui visi sunt, nec verbis uti a materiali starum propositionibus satis remotis. Eis ut eos a quovis errore vindicemus , dici possit cum doctissimis viris , atque in horum patrum Ierictione apprime versatis, eos, quum de Deo , aut de anima humana loquentes , voces has
usurpant non proprias υλη , σωικα , materia
corpus , a quibus omnes in illos censurae desumptae sunt nunquam eas usurpare nisi ea significatione, quam recentiores metaphysici VO-ci Iubsantia tribuere solent ί 1o92 γ.-III. Spiritualismi doctrina universim diffusa , dc admissa, at ferme ubique male percepta,&a philosophia explicata , non nisi Cartesiit aetate philosophice recte tractari coepit: ipse siquidem certis, atque perspicuis principiis in silens essentialem substantiae cogitantis, & substantiae figura , & extensione donatae distinctionem statuit . Eo ferme pacto , quo etsi gravitationis doctrina universm re ipsa jam nota ess)t, tamen recte explicari, ac philosophice pertractari non coepit, nisi quum Neutonus accuratis.
simis observationibus , dc sublimissimis ratiociniis celebres ejus leges invenit , dc demonstravit.
Maxima summorum horum virorum laus est,
17쪽
14 Theoria an ἱma fumana. omnem illos polandioris philosophiae lucem alterum metaphysicae, physicae alterum affudisse. Non sane noυam hac de re doctrinam protulerunt ; at uterque novas theorias invenit, quibus notiones jam antea quidem admissas, sed tenebris involutas, nec ratione suffultas , aper
ii sis me explicavit, & solidis rationibus cons Gmavit.
MATERIALIS MIS .eto O. OBSERUATIO. Materiai mus dieicitur absurda opinio omnem a natura spiritualem substantiam excludens, nec nisi materiales substantias in natura admittens , quas organae sentientes, & cogitantes efficiunt. Materialis mum jam in ordine ad Deum perpendimus , nunc in ordine ad animam humanam perpendendus est. I. Materialistae omnes materiam per organa sentientem , & cogitantem fieri supponunt, nunquam probant; & supervacaneum esse contendunt homini spiritu 1lem substantiam adjicere , cui sentiendi , & cogitandi facultas inst.
Itaque per materialistas omnes hominum anima non nisi materia est . Per Epicurrum mixtum quoddam est ex igne , ct aere , addita tenujori sanguinis parte . Per Aristotelem e defaecatissima quatuor elementarium corporeorum principiorum commixtio, quam persectam rerum vim vocat. Per Hobbesu in ipsissima materia est apte figura, & motu donata. Per Spinosam est simplex substantiae unicae , & universalis m dificatio t,9 777II. Lockius ut peculiaris sententiae a se statutae sbi laudem comparet, & ut mediam vel uti inter materialistas , eorumque adversarios viam ineat, ab animae spiritualitate statuenda. initium facit, quam cogitationum subjectum , seu principium statuit , additque materiam se
18쪽
ejus Natura. SpDItualitas. Is sola , suisque naturalibus viribus, aut proprie talibus cogitare non posse; attamen vult, aut suspicatur , nulla sententias, aut suspicionis suae iratione allata , nequaquam repugnare , Deum posse infinita potentia sua materiae supernatu- valem cogitandi facultatem tribuere. .
Quo vero tendit suspicio ista temere prolata, dc assertum hoc paradoxum eo profecto tendit, ut universas philosophicas probationes, quae de animae spiritualitate asserantur, suspectae sant: & ut hominum mentes ad absurdam materialis mi opinionem minori indignatione audiendam disponantur. Lockius quidem materialista non est animae humanae si quidem spiritualit item admittit, dc demonstrat. At quum supernaturalem cogitandi facultatem materiae tribuit, nimis aliquando materialistis favere videtur; iis saltem materialisis mitioribus, qui spiritus creatos tantum, non vero increatum, dc creatorem a na. tura excluderent. Si haec materialistarum secta datur , numero sectatorum sane exigua es
Quare passim materialismus, & atheismus pro scue sumuntur 771 . , III. Auctor Oparis de Spiritu in enigmatico suo systemate deismo, & materialismo permixto
contendere videtur, in physica rerum universiistate unicum eorum omnium quae existunt, principium esse, &a quo omnia formath sunt post innumeras monstrosas commixtiones, Vim scilicet primitus materia inditam ; in moralibus quoque unicum eorum omnium , quae sunt , principium esse, phst yeam nempe sensibilitatem, qua homσ caecus voluptate , dc dolore ducibus post innumera moralitatis , dc legislationis portentosa systemata, sibi tandem eas leges condidit, eaque morum praecepta quibus regitur, &quae
si fieri poterit, obligatoria fient 843 & 8 1 .
oraculum Delphicum tenebricosis responsis celebritatem olim consequutum est . Tenebris
19쪽
quoque, quibus aequi Vocum , & indigestum eis ius systema convellitur celebritatem suam liber de spiritu sibi comparasse videtur.
Si Deum visibilis naturae auctorem, & conservatorem admittit hoc systema , cur ipsa miro ordini , quo constituitur , portentosis innumeris commixtionibus praeludere debuit si vero Deum non' admittit , in quo jam ab Epicurri systemate diversum erit λ quamve legis naturalis obligatoriae, dc ordinatae naturae Vi sibilis actionis rationem afferet Pari modo , si hic auctor immaterialem , de spiritualem in homine animam admittit, quare illam caeca sensibilitate circumscribit', quum omnia in illa veram intelligentiam manifeste an nuncient' Si vero hanc animam non admittit, quam magni cogitationis, & sensus phaenomeni rationem afferet materiam tantum usurpans,
quam omnia essentialiter ad sentiendum , de cogitandum ineptam esse plane indicant' iIU. Generatim omnia materialismi syllema-
ea, quaecumque sint, in hoc praecipue consentiunt , ad quod tandem redire coguntur, materiam, sci licet, eam esse , qua ιn bomine cogitat is Quae quum ita sint, ut uno ictu omnia materialismo capita obtruncemus, quacumque forma sese osserat; dc ut inconcussa demo nil rati ne probemus , obstantiam Distiuatim seminῶ
inesse omnino a materia, elusque proprietatibuς
dc modificationibus distinctam ; patet satisse , si semel solide demonstremas , materia
semper cogitationis necessario incapacem esse . Porro hoc prima, dc tertia ex sequentibus prOPO-stionibus plenissime demonstrabimus. COGITATIO, ET SENS . et 4 i. OBSERUATIO. COIIratio est actus potentiae intelligentis , ut sensatio actus est potentiae sentientis: quaecumque utriusquo natura
20쪽
eius Natura . visisualitas. 1νra si, sue materialis, sive immaterialis , sive activa, sue passiva. I. Sensus intimi testimonio nobis constat , animam nostram, quaecumque ejus natura sit , vim , seu iacultatem cogitandi habere ; atque hane facultatem in ipsa effectum sortiri. Cogitationis nomine illam hic hominἰs adyto ianem intelligo , qua percipit , judicat , ratiocinatur; qua sibi sensibiliae, & insensibilia, praesentia, & remota, praeterita, & sutura repra sentat; qua verum a falso , rectum a pravo , bonum a malo, virtutem a Vitio , pulcrum , et
sublime a rudi, & vulgari secernit; qua a principiis ad consequentia descendit , a causis no intis ad effectus ignotos progreditur; sve qua ab effectibus notis ad causas ignotas, a consequentibus ad principia sertur qua abstractas rerum relationes detegit, & pensat; qua finem, quo agit, noscit, atque perpendit, qua media pro Tima, ac remota, quibus propositum sibi finem assequatur, invicem conseri , 'ac seligit . Potest ne hare intelligens hominis actio, sive mori dificatio simplici materiae sive organis instructae sue destitutae convenire λII. Nobis sensus intimi testimonio constat , animam nostram, quaecumque ejus natura sit , quasdam posse sensibiles impressiones admittere, quas modo sensationes , modo sensius appella mus, quasque hic omnes , genetica sensus no tione complecti possumus. Quare hic sensus nomine intelligo volupta tem , dc dolorem, amorem, & odium, spem, di timorem, gaudium, & moerorem quaecum que horum causa, aut occasio sit, principium, aut subjectum . Porro sensibiles hae hominis modificationes materiae ne sue in organa con-