장음표시 사용
21쪽
EXPLICATIO. Patet hic, observationem , dc ratiocinium debere simul propositionis demonstrationem conficere. Utrumque igitur interrogare, ac Consulere pergimus.
I. Quemadmodum ex id eis trianguli, & quadrati judicare possum , num trianguli proprietates quadrato, dc quadrati proprietates triania gulo conveniant; ita quoque ex ideis materia, dc euitationIs judicare potero num materiae proprietates cogitationi, & cogitationis proprie
Idem dici poterit de ideis cogitationis, dcf.
gurae, de ideis cogitationis, & motus. II. His generatim positis ideas consulo, quas habeo materiae, & cogitationis. In idea materiae tantum substantiam extensam video, atque
percipio ad infinitas diversas figuras suscipiendas aptam, dc ad omnes, quae haberi possint ,
motus modificationes. Hinc in sero , si materia cogitat , necessario cogitare debere aut natura sua , sive ut materia; aut ratione figura , materiar scilicet tali f. gura donatae; aut ratione fui motus , materiae scilicet diversis directionibus, diversaque velocitate motae. Materialistae hanc consequentiam admittunt, quae, ipsis fatentibus, id omne complectitur , quod materiam cogitantem effcere potest. Tribus' itaque sequentibus demonstrationibus ostendendum est , materiam neque natura sua , neque ratione figurae , neque ratione motus icogitare posse.
ia , siυe simplici sua qualitate materia non cogitat. EX-
22쪽
EXPLICATIO I. Ut hoc ostendamus Meam
materia cum idea cogitationis conseramus. Facile erit dignoscere, ideam materiae , & cogitationis nihil invicem commune habere posse .
I. Quantumvis intima materia natura nobis
ignota sit, sue intima ista qualitas, quae illam materiam esse facit , quaeque eius essentia dicitur; certum est , materiam essentia , & natura sua non cogitare . omnino enim rationi universae renunciandum, ut judicare, seu suia picari quis posset, luti massam , aut marmoris frustum , aut ferri cogitare. II. Quaecumque intimae proprietates materiae supponantur; certum est , proprietates has sive notas, sive ignotas, illam cogitantem non es-scere. iInter has proprietates siquidem, quae pure ρή--μa sunt, materialistis ipsis fatentibus, nullam vim habent, quae materiam cogitantem effcere possit . Quae vero ut re sto activa censeri possent, sunt tantum motus locales , sive ad hos motus dispositiones , atque tendensiae , aequibus aut partium prius coni utinarum disjuniactio , aut se junctarum conjunistio obtineri potasset; quin unquam excitiis quid vel remotissi.
me cogitationi simile exoriatur. III. Quomodocumque natura materiae, & natura cogitationis concipiatur , certum est, cogitationem esse modifationem obstantia e Iistantis , eamque in materia tamquam subjecto existere non posse. Postulat enim modiscationum natura , ut sine subjecto concipi nequeant. Atqui optime cogitatio concipitur quin materia ulla concipia. tur. Nulla ergo materia cogitationis subjectum est; cogitatio ergo non est materiae modificatio
concipiantur , certum est , materiam semper con
cipi ut quid extensum , cogitationem vero ut quid
23쪽
quid I x onom; Materiae ergo, & cogitatIoanis natura nihil commune habent. EXPLICATIO U. Si materia natura sua s& uti materia cogitat; necessario cogitare deis bet aut tamquam subjectum partibus constans; aut tamquam subjectum simplex , dc partibus
carens; aut ratione alicujus suorum elementorum harmoniae aut ratione occultae alicujus energiae , quae elementorum suorum naturae , aut harmoniae adnexa st . Atqui haec omnia
I. Patet primo materiam non cogitare tam aquam objectum partibus constans patenter e nim repugnat, subjectum partibus constans nomeogitantibus unquam fieri subjectum cogitans ex harum partium non cogitantium coagmen inlatione; patet quoque, subjectum vel partibus euitantibus constans , cum cogitatione , ut in
nobis est, & sensu intimo percipitur , componi, de cohaerere non posse. Etenim objectum euitans, ut in nobis est , ct sensu intimo percipitur , necessario esse ἐπ-dἰυiduum habet, quoὸ omnium philosophorum, imo materialistarum aὶ consensu in partibus re ipsa inter se distinctis existere nequit ; ut validius tribus sequentibus propositionibus osten
II. Patet deinde, materiam non cogitare ut subjactum simplex , is partibus carens I neque enim hoc subjectum aut ad materiam pertinet, aut materiae inest ; in qua smplices unitates non cognoscimus, & quodvis vel minimum elementum partibus compositum concipitur Phys.
vero ex partibus compositum partae 'namque componentes natura, ct cognitione sint priores oportet , quam id, quod est eompositum. Mi tu sa Epist. 4o.
24쪽
ejus Natura. Spiritualἱtas . 2ICeterum etsi in materia unitates simplices , &puncta Zenonica haberentur, ac verae monades, semper aeque absurdum esset , aut cuique monadi , aut alicui tantum cogitationem tribu eis re . Siquidem: Si singulae unitates , aut monades , quarum collectio meam materialem naturam efficit, serior sim in me cogitant; quomodo, & ubi in me erit illud esse indiυiduum, quod ex his omnibus cogitantibus sub lectis unum tantum subjectum cogitans in me essicere debet Si vero in me unica si atomus cogitans , quae me unum, atque unicum subjectum cogitans efficit ; quare ratione unica haec atomus facultatem cogitandi exclusivam habebit 8 Si
vero nulla probatione, imo ratione repugnante facultatem hanc exclusivam huic atomo tribuamus, quare, qua ve ratione atomus haec suom intimum , & cognitionem experimentalem eo rum habebit , quae aliis atomis non cogitantibus conjuncta est, eveniunt ΙH. Patet pariter materiam non cogitare ratione alicujus suorum elementorum harmonia .
In hac enim hypothesi, necessario haec partium harmonia , qua materia cogitans seri debet , existet aut in subjecto simplici, & partibus carente se aut in subjecto partibus composio. si subjectum simplex est , & partibus ea inrens , nulla in eo erit partium harmonia, ne, que intrinseca, aut extrinseca ulla partium di positio , aut eollectio , quibus cogitans fiat . Non ergo cogitabit. Si subjectum partibus constat , quaenam Praeceteris cogitatione donabitur si vero sngulae seorsim cogitant ; ubi nam erit illud a se M- dividuum , quod natura i nest cuivis subjecto cogitanti, sentienti, ratiocinanti
IU. Patet tandem , materiam non cogitare occulta quapiam energia suorum elementorum
naturae , Aut harmoniae adnexa . In hac enim
25쪽
hypothesi occulta haec energia , in intelligibilis haec materialismi chimaera necessario aut aliquid erit a materia indistinctum aut distinctum.
Si est quidpiam a materia indistinctum, jam
duo, aut tria dilemmata hactenus propositare currunt, & eadem vi pollent. Si quidpiam est a motaria disinctum , hoc necessario natura , & essetitia sua in se id habere debet, quod materiae communicat; quar occulta haec energia necessario aliquid erit , quod materia non si , quodque etsi materiae coniunctum propriam effantiam amittere nequeat , nec illa materia fieri , quam cogitantem essicere supponitur. Erit ergo energia haec, quae perperam materiae sensum, & cogitationem tribuere supponitur necessario obstantia aliqua immatatialis iase&a se facultatem habens sentiendi, & cogitandi, sue sentiendi quin cogitet, quaeque aliud esse nequit, nisi quod nos animam ὐumanam dicimus in specie rationis participe, & animam brutorum in specie ratione carente regni ani
Quare quovis modo materia sumatur , sunt iamo jam rigore demonstratu in est & experientiae , & ratiocinii momentis, ipsam ut materiam ct simplici sua materiae qualitate non cogitarCneque in singulis elementis suis, neque in ullo peculiari elemento. Q. E. D. io 4. DEMONSTRATIO II. MaterIa non euitat ratione mura , qua donata sit.
EXPLICA Τ O .. Ut hoc ostendamus, Rura,
ct cogitationis ideas conseramus ; hinc enim duo haec simul stare non posse elucescet . I. Patet primo , materia figuram majorem tantum , minoremve , & dato quovis modo terminatam extensionem intellectui exhibere elementum scilicet , aut elementorum congeriem, quae aut triangularis siti, aut quadrata,
26쪽
ejus Natura. Spiritualitas. 23 aut polygona, aut convexa, aut concava, authace omnia simul in diverῖs ejus lateribus
aut partibus internis, & externis. Atqui in his omnibus nihil concipitur, quod cogitatio sit, quod ullo pacto cogitationi tmi- Ie si, quod materiam cogitantem essicere potast Cogitationem enim non concipimus neque planam , neque convexam , neque Conca Vam ,
neque planis regularibus, aut irregularibus circumscriptam, neque angulos habentem magis, minusve acutos , salientes , aut regredien tes . Contra vero quum cogitationem concipimus , figuras has omnes, imo quascumque ab illa excludimus ; & manifeste absurdum fore percipimus, si peteremus quam latitudinem, longitudinem, profunditatem, quam figuram, polygonem ne, an ellipticam i an circularem, an pyramidalem , an conicam , an cylindricam , an sphaericam habeat cogitatio. II. Patet deinde, de duorum Id ne Itate , aut non identitate ex id eis, qua, corum habemus ,
nobis esse judicandum 417, & 674 .
Exempli gratia, censeo , triangulum , & qua draium in Anglia existentia esse duo essentialiter diversa , quorum unum nequit esse alterum; propterea quia idear, quas utriusque habeo, diversae sunt,foppositae, dc in earum o jecto se invicem excludentes. Pari modo censeo , subsantiam figura ρ aditam, cogitationem esse duo essentialiter diversa, quorum unu in nunquam esse potest , aut fieri alterum , propterea quia ideae , quas horum habeo , diversae sunt , oppostae , sese in earum objecto invicem excludentes. Quoniam itaque idea obstantsa figura pradita longitudinem, latitudinem, latera, & angulos essentialiter continet , & idea eogitationis longitudinem, latitudinem, latera, & angulos
ςssentialiter excludit, judicare debeo, substan
27쪽
tiam figura praeditam nihil habere posse eommune , neque unam esse , aut constituere alteram unquam posse . Si ergo materia cogitat , quaecumque illi figura tribuatur , jam non e X lhac figura cogitat. III. Patet tandem , nullam mixtionem , deIectum nullum, harmoniam nullam figurarum, aut elem euetorum diυe a figura praditorum Cogitationem constituere , & materiam cogitantem efflere posse .
Si enim cogitatio, aut cogitandi facultas ne que in figuris cubicis , nec in sphaericis , nec in pyramidalibus, nee in alia quavis figura sita est; concipiemus ne , cogitationem in ulla harum figurarum, aut horum elementorum figuratorum dispositione , aut commixtione est statuendam' Contra vero nonne concipimus sex figurae, & cogitationis id eis, evidenter re pugnare, ex ulla figurarum collectione cogitationem constitui ; cogitatIonam ullam esse aio morum compositionem sue laevium , sive asperarum, sive aduncarum, sue uncis carentium Si ergo materia cogitat , eius cogitandi facultas neque in figura ulla , neque in figurarum compositione posita est. o. E. D. 1 o. s. DEMONSTRATIO III. Materia να-tione fui motus non cogitat.
EXPLICATIO Ut hoc quoque demonstremus ideas motus , is cogitationis adhuc simul conseramus. In his essentialem horum oblectorum , quorum unum nequit unquam esse alterum , diversitatem , & oppositionem evidenter
deprehendemus. I. Materia motus est tantum corporis transitus
de loco in locum diversis velocitatis gradibus , diversis directionibus , compost ion ibus diversis . Quid in his omnibus cogitatIoni commune λ quid quod materiam cogitantem essicere possit pPatet primum, materiae tran/lationem de loeo in
28쪽
ta Deam illi cogitationem non tribuere; ceterum luti, aut argillae cumulus e loco in alium translatus cogitans fieret.
Patet deinde, majorem, minoremve veIocita tem materiae cogitationem non tribuere. Glo-
bus e majori, vel minori bellico tormento explosus fiet ne cogitans , quacumque velocitat seratur Pari modo patet diranionum diversitatem materias cogitationem non impertiri . Si lex . aut lueis radius fient ne cogitantes propterea quia motu quovis serantur directo, aut reflexo, uniformi , aut accelerato , vel retardato , ad austrum, ad boream, ad ortum, ad occasum, suis perius, aut in serius Patet denique , diversas motus compositiones materiam cogitantem non efficere . Haec enim composuio dicit tantum, motus hos esse vel op post os , vel conspirantes , vel aequale , vel inaequales. Si oppositi sunt, aut Omnino , aut
partim se invicem destruere debent; si conspirantes , taenium concipimus , eos sese invicem juvare , & eorum concursu majorem velocitatem mobili indete debere . Nihil vero ad rem
facit , motus aequales esse , aut inaequales tunc tantum iotelligimus, aequalem in illis aut inaequalem esse vim motricem ; seque invicem magis, minusve aut juvare posse, aut impedire . II. Ab hae motus Motione, atque analysi evidenter sequitur, nihil in motu esse cogitationi simile , quod cogitatio seri possit, aut cogitantem materiam reddere . Neque enim tantum
ut atomis , & fibris compositam cogitationem non concipimus, & variis directionibus, motibusque directis, resex is, aequalibus, inaequa lubus, oppostis, conspirantibus, ab viaica , aut ab innumeris complexis causis productis agita tam ἱ sed cogitationem concipientes haec omnia ab ipsa necessario excludimus , us triangulum Lym. m. B con-
29쪽
concipientes quadratum ab ipso necessario exis eludimus. Motus ergo quomodocumque concipiatur nec cogitatio est, nec materiam cogitantem escit. Fibra ergo agitata sive in cerebro , sive in corde, sive in alia quavis corporis parte, nec cogitationes sunt . nec magis cogitationes eff-ciunt , quam essicere possint fides onora in lyra, aut cythara . quaecumque in hisce fibris , figura, motus, tremor supponatur, sive insensibilium partium, sive fluidorum per fas excurrentium easque concitantium.
CONCLUSIO . Ex hisce tribus demonstrationibus simul sumptis evidenter sequitur, ma- aeriam sive in organa sormatam , sive rudem ,
motam, aut quiescentem, crassam , aut in infinitum attenuatam , cogitare non posse neque natura sua , ii que ratione figurae , aut
Repugnat ergo materiam cogitare . Nostrarum ergo cogitationum principium , aut subiectum non est substantia materialis Q. E. D. PRoros ITIO II.
ro 6. Materia cogitationis i apax , aque rimos ineapax est.
DEMONSTRATIO. Evidens est, sensus nostros voluptatis , aut doloris , amicitiae , aut odii, timoris, aut spei, gaudii, aut moeroris , adprobationis , aut Contemptus , ceterosque , modificationes csse obstantia intelligentis, at qua fensibilis; hasque sensus modificationes nora magis in materia haberi possie , quibuscumquo organis, figura, aut motu praedita supponatur , ac in ipsa culearIonis modificationes haberi posta
sint; diversae illae scilicet animae modificationes, quae sunt, ideae, judicia, & ratiocinia I. Ut propositionem hanc invii a demonstratione probemus satis est, si hic anima sensibia o quae
30쪽
ejus Natura. Spiritualitas. 27 quae de anima cogitationibus dicta sunt accomo
Eaedem tres demonstrationes, quae materiam cogitare non posse ostenderunt, eadem certi tu, dine , atque evidentia , materiam sentire non posse demonstrabunt neque natura sua , neque ratione figurae, aut motus.
Cartesus in sua de brut Is automatis fabula sedulo monet, bruta re ipsa non sentire ; sive sentire videri, etsi re ipsa non sentiant I pla ne siquidem videt , sensum nec materiae inesse posse, nec ejus modiscationem esse posse. II. Materialismus omnes hominis op'rationes ad motus mechanicos reserens , & hominem automa faciens, adhuc in homine Ens sensitivum noscere cogitur,
At enimvero ubi nam in homine Ens on sta ivum erit , si homo nihil sit praeter aquea ,
terrea, ignea , aerea elementa fimul eommix ta' cuinam ex his hominis et pinentis sentipn- .di virtus tribuetur ferunt ne elementa aquea, an aerea, an ignea, an terrea, quae sentient' Erit ne elementum A, an elementum B, aut
clementa erunt quaedam delecta , aut universa deIementorum collectio Elementa haec hominis ens sensit ιυum con-yituentia sunt ne in se ipsis sensitiva , & per se; aut non nisi in homine sensitiva fiu ut Si
vero in homine vivente sensitiva sunt , gra Vene absurdum erit ea quoque in homine heri vita functo , aut in exsiccato aliquo aegyptio cadavere adhuc sensitiva supponere Recens philosophia, inquit civis Genevensis, non jam rupes cogitare, sed homines non cogitare mihi videtur detexisse . Jam in na- , , tura non nisi entia sensitiυa ipsa admittit ἔ, , totumque discrimen quod hominem inter ,
ct lapidem statuitur, est, hominem ens sen- D stivum esse . quod sensationes habet , lapi- ,, dem vero ens sensitivum , quod sensationes B et non