Bibliotheca Apostolica Vaticana A Sixto V. Pont. Max. In Splendidiorem, Commodioremq. Locvm Translata, Et A Fratre Angelo Roccha A Camerino ... Commentario Variarvm Artivm ... illustrata

51쪽

6 BIBLIOTHECAS I x xv M in Caelo, tamquam iustum: ruere manet, quia stabile est: amitti non potest,quia sibi aeternitatem sortitur.

a tergo introitus Bibliotheca ad laeuam apparuEmblema I. DE EPISCOPATUS LATERANENSIS

pussione adipiscenda siue capienda.

O cumblemate,susceptio Epistopatus Lateranesis representatur, hoc est,cu SI X Tvs V. Pontificia sellenitate,ac pompa Regibus aponesibus eu comitantibus,Basilica Lateranensem,ut moris est, tanqua sitam peculiarem, irimaria Ecclesiam agnouit,ac suscepit. Quo loco cernitur Potifex asturconi, quem chinea vulgo appellant, sidens, praeeuntibus longo o cineia intimis,quam extimis Cubicularijs, alijsq. nobilissimis viris, necnon Vrbis primatibus equitatibus ut interim Celeres Equites, ac pedestres,in hastatos Helvetios silentio inuoluam subsequentibus vero S. R. E. Cardinalibus ullustrisi Patriarchis, Archiepiscopis, Epistopis, ceteririci Priessilibus Idq. miro conspicitur apparatu Ecclesia haec primaria dicitur, propte-DULprie re quM Constantinus Imperator eam quarta sui baptismi 1. .., die intra Palatium Lateranens a Laterano cive Romano dictum, ut in sexto Emblemate ad laeuam Bibliothecae sto fusius explicabimus , Saluatori nostro construxit inimm . Pontifici Siluestro primo, a quo baptisinum suscepit, dono dedit. Haec item Basilica fuit prima Ecclesia publice constrin.cta: in hac sta Ecclesia ligneum est Altare arcae adsimile,

ut memoria praeteritorum temporum conseruaretur, quibuS, cum tyrannorum persecutionibus veXaretur Ecclesia, a sancto

Petro usque ad sanctum Siluestrum , Pontificibus locus certus ac definitus non fuit, sed in cryptis, siue in coemeterijs aut mpiorum aedibus super illo Altari ligneo consecrare blebant. Hinc idem sanctus Siluester honoris gratia sanciuit , ut in eo, quod est Altare maius , praeter Romanum Pontificem Missas nemo deinceps celebrare posset. Id quod ad hanc usque diem executioni mandatur. Nam in dicto Altari non nisi sum

52쪽

mo Pontifici, cardinalibus Episcopis per Pontificia dispen

sationem 4 in horum defectu, Cardinalibus presbyteris rem sacra tacere licetis ide Altari maiori sancti Petri,sanct Naris maioris,sancti Lauretii tra muros, sancti Pauli,decretuhuiusnodi obseruatur Sancitum etiam fuit, sicut in Decreto a s

legitur , t h. ec Basilica Lateranensiis Saluatori nostro dic

ta, Galuatoris nomine nuncupata, postremo autem an ibid. ιν cli Ioannis dicta, principatum haberet non selum stipra Pa-- ' triarchales Ecclesias, Alexandrinam scilicet, Antiochenan Hierosblymitanam, Constantinopolitanam , verum etiam supra omnes in uniuerse terrarum orbe Ecclesias Dei. Qtiare

Patriarchatus Archiepiscopatus, Metropolis, Ipiscopatus is sis

appellaturi summus autem Pontifex, summus Patriarcha, p

summus Archiepiscopus , summus Metropolitanus , summusq. Epistopus dici potest ac debet sicut enim Ecclesia haec, itam Papa tum nomina , , tum effectum horum omnium optimo quidem iure sibi sertitur in Basilica autem saneti P tri, cuius fabricam , ut legitur in Decreto, Constantinus, do natione facta, instituit, quamuis prima Beati Petri sedes dicatur, ut in Emblemate de Coronatione diximus, non tamen

Archieliscopatus, nec Metropolis , nec Episcopatus appelIari potest, sed prima dicitur, idest Apostolica, ut dictum est. Et quamuis Vrbs Roma instar uniuersi orbis quattuor Patriarchales Ecclesias habeat , hoc est, sancti Ioannis Latera Atisaia ni, sanctae Mariae maioris ad Praesepe, sancti Laurenti extra muros,& sancti Pauli Ecclesia tamen sancti Petri nec Patriar G πλchalis nec Episcopalis Ecclesia est, ut dicitur a nonnullis,qui ea Episcopo Portuensi subiectam esse,in ad eius Dioece1im pertinere dicunt. Praesens tamen in tempus haec Basilica sancti Petri Patriarchalis habet in vocitaturi . Hinc quinque Patriarchales Ecclesiae in Urbe nominantur,4 sunt. Haec dicenda erant, ut sciretur, cur summus Pontifex iurisdictionem Episcopalem, non in Ecclesia sancti Petri suscipiat, sed in Basilica Lateranensi,quae Lateranesis a loco Sancti Saluatoris a dedicatione: nslatiniana a conditore,magno Constatino Faustae, ab uxore Constantini, ut Optatus Mileuitanus ait Aurea ab ornamentis,& diuiiijs: Sanctorum,Ioanis Baptiste ,& Ioah-nis Euangelistae ab eoru Livocatione nuncupata est. Roma

norum

53쪽

s BI ELIOTHECA notum Pontificum usita aedificata V. Idus Novembris circiter annum Christi CCC. vo I. a sancto Siluestro consecrata. Auctor autem Inscriptionis de hac suscepta possessione sic ait:

Ad Temptu Antipodes Sixtum comitantur euntem , Iamq. nouus Pa tor pascit ovile nouum.

HI C, ut reor, per Antipodas Iapones tunc temporis Romae comorantes ut summo Pastori obedientiam praestarent, sic disti quasi contra nostros pedes non recta linea , sed Cirin transuersali degentes, intelliguntur Antipodes enim,sunt Pin I, 'o puta aduersa nobis vestigia urgentes Perotale autem nouum d Arad vel est allusio ad illa mundi partem tamdiu nobis ignotam, dc non multis ab hinc annis a Columbo inuenta vel Inscriptionis Auctor Gente illam Iamnum intellexit, partem pro toto sinmens,ac si dixisset,nouam Gentem ad fidem Christi couersam in Catholica Ecclesia tanqua ovile nouum pasci, iubernaria Pastore novo, idest,nuper creato.Id quod nos diuino consilio factum esse credendum est: sicut etiam de illa femina nobilistima, quae tanquam Regina Saba ad sapientiam Salomonis audiendam,iam inde ab Aphrico sinu ad I x Tu V. una cum alijs eiusdem Regionis hominibus, stiperioribus mensibus venit, dicedum est Hoc enim nouum aliquod Regnum acquia rendum, ad fidem venturum, vel tale aliud p sagire mihi videtur . Quod sua Deus benignitate faxitia,

EMBLEMATA AD LAEVAM SIT A.

Emblema. III. De Italia praedonibus o exulibus liberata.

MBLEMA, quod Bibliothecam ingredientium oculis primo ad introitus heuam sese offert, libri

rationem Italiae complectitur:quae cum antea ne fariorum , perditorum q. hominum, praedonum

scilicet atque exulum incursionibus estet exposita, multisq. calamititabus premeretur, SI XT V sedente ab

54쪽

VATICANA . ste, ab omni infestatione liberatur, ac magna quiete perfrui tur, exulibus ac praedonibus undequaque expulsis.

Liberationis Ombolum.

OVε triplicem montem circumstantes inspiciuntur, in cuius fastigio positus cernitur leo, qui ignita fulmina

deorsum torquens, Lupos omnes paseenti pecori aduersantes terrore,ac metu concustas in fugam hinc inde conijcit Ouibus

populi, Lupis praedones, Montibus qui stipra reliquam te

ram se extollunt Ecclesia, Leone Sua ruri Pontifex , Fulmine Auctoritas eius & potestas repraesentatur, ad eiusdem Pontificis insignia allula esse potest, in quibus Monte Patriam significantes pinguntur, necnon Leo, qui domin tum, magnanimitatem , itema fortitudinem, vigilantiam, custodiam significat. Hinc in aedificiorum, praecipue vero in Fanorum valuis sacrarum q. Edium vestibulis Lemnes marmorei siue cenes tamquam diuinorum custodes, ut est passim cernere, statui leno. Leo enim da vigilat, oculos clauses,cum vero dormit reseratos habere fertur immo nonnulli putarunt, sed tali,quide, Leonem semper semni esse expertem, quippe qui magnos cuhabeat oculos palpebrasq. perexissuas, oculos penituSObtegere non potest , hinc splendor ab eius pupilla emicans insomnem ipsem repraesentat , Huic autem Emblemati, liberationisq. 0mbolo, Sua V. cum Alcide collatio aptissime quadrat si amborum insignia Leonem habentia, sortitudo, resq. gestae perpendantur. Idcirco Inscriptionis Auctor haec secum , ut opinor, cogitans , SI X Tubi cum Alcide consere, & hunc in modum ait ἔ

a cides partem Danae praedone redemit, Sed totam Sixtus dic mihi, maior ter Z

HAEC Inscriptio praeseseri , maiora I xΤuM r. vsti

tisse,quam Herculem,ab Alcaeo, auo paterno, Alcidem,

auctore

55쪽

ro BIBLIOTHECA auctore Herodoto, dictum vel ab 'λκη, quod es robuo Hercules enim montem Aventinam, Caco Vulcani filio, prin e done infami teste Virgilio, extremamq. Calabriae Ita- Iiae oram latrone Lacinio, a quo Promontorium Lacinium aEMia, vocitatum est,dumtaxat liberauit,ut apud eundem Virgilium videre licella Sed SixΤvs V uniuersam Italiam a pra donum,&exulum incursitonibus liberauit, ac tranquillam

reddidi . Hanc liberationem Simon Cecchinus utriusque tignat. Refer.diuichis ingeniose factis seliciter prosequutus est. Emblema I De Obelisco Vaticano snctissima Cruci dedicato. RIORI EmbIemati proximum est illud belisci Vaticani altitudinis palmorum II 4 citra basim olim a Sesostridis Filio Nuncoreo,

pii s Q seu Phaerone in . .gypto excisi, deinde ab Im es. Σι. . Issitabo peratore Caio Caligula in Urbem transuecti,

- in in Vaticano locati, Augustoq. ac Tiberio Caesaribus dicati, nunc vero a IXT V . summa omnium admiratione in mediam Sancti Petri Meam, ante sacras Edes transsati, ac diuino cultui addicti cuius fastigio idem IxΤvs Crucem iiDponi iussit Hinc Auctor Imcriptionis rem tantam perpendens , operolum scilicet laborem, & Christianam eiusdem Pontificis pietatem a seperstitionis memoria ad verum Hi- uinum cultum hominum animos auocantem, Distichon ex suo libro Epigrammatum in eundem obeliscum superioribus annis edito depromens inquit multum valere hanc Obelisci Transationem ad SDXTI V. memoriam Iempiternam, atque hunc in modum altis:

IN SC RIPTU EMBLEMATIS.

Dum I labit motus nullis obeliscus ab Euris, Sime tuum subit nomen , honosq. treus .

HT BELISCus, ut nonnihil de eo dicam, est Iapis asperri--. mus in inuram metae cuiusdam lensim ad proceritatem

consum

56쪽

VATICANA II

consurgens excelsam, viq. radium imitetur paulatim gracilescens, specie quadrata in verticem productus angustum, manu laevigatus artitidis. Huiusmodi molis inuentor, teste Plinio ι Mytres fuit, qui Heliopoli, hoc est in Solis Urbe cum regnaret, 'somnio iussus Soli ipsi, quem Egypti colebant, obeliscum consecrauita. De hoc autem Vaticano,eiusq. Translatione,ac dedicatione Petrus Galesinius Proton Apostolicus eleganti scripsit Oratione Petrus item Angelius Bargaeus de Obeliscoer ditum edidit Commentarium. Scripsit etiam de Obelistis et fusissime quidem Michael Mercatus vir in varijs disciplinis bene versatus. Multi denique ali de Obelisci Vaticani Translatione, et versu et seluta oratione scripserunt, quos breuit ii consulens praetermitto Nunc reliquum est,ut Instriptiones, quae dicto in belisco Vaticano incita leguntur, in medium Proserantur. Harum duae sunt vetustae, hoc est:

Inscriptiones nouae sunt quinque, quarum una in Obelisci fastigio hanc in verborum sermulam sculpta est :

Ceterae Inscriptiones in Obelisci Basi exculptae cernuntur , ut infra a:

57쪽

I BIBLIOTHECA

Emblema. III.

De annona Vrbi, o Italia subminisTOM. BERTATI hoc Emblema est . Romam enim Six Tvs V. initio sui Pontificatus,annonae caritate laborantem reperit: hinc idem se prudentissime silccurrit,4 coempto frumento in Urbem asportato, effecit, ut in summa inopia, summa esset copia . Nec eo contentus, ut non Q-lum Vrbi verum etiam Italiae uniueris magna ex parte succurreret, ac tempus in posterum prouideret, Paludes Pontinas

Volstorum iuxta forum Appi haud longe a Tarracina, , α ab Urbe xx Ix passuum millibus distantes, Olim a Corn lio Cethego Consule, atque sequentibus saeculis a Theod

rico Gothorum Rege iterum exsiccatas , nunc idem Pontifex ad res egregias omnes, itas, resq. omnium opinione maximas ac pene desperata producendas natus, tertio exsiccandas mandauit: e quibus longitudine ad viginti, latitudine vero ad septem milliaria factus est ager, ducentis millibus aureis in eam rem impensis atque hunc in modum ex Agro Pontino de perpetua annona non selum Vrbi, sed toti etiam Prouinciae , quin Italiae sapienter prouisiim est. Quam re Blancus in Eucharistico ad Six TvM V describens ait: Per te exsccantur, insima stagna lacusq Iamq. ferax ager est, quae fuit ante palus. VBERTAT is inbolum est arbor, Pyrus, fructum stissima,ad cuius radicem circumstant oves, Leone truneum ungulis complectente,& arborem concutiente. Hinc pyris cadentibus, oues pascuntur Hoc Emblema venusiatem habet, alludens ad gentilitia Saa a V stemmata,que Leonepyrum tenente constant. Quare Auctor Inscriptionis , ut fit,

Incuti

58쪽

V ATI AN A. 13 mentiam uentiam, S IxTI V. Pontificis Maximi prouidentia, et pietate, omni ex parte laudanda, Italiae, et Roma praesertim subministratam decantet, hunc in modum inquit: n si ii l. vii mr M' Ita Lini mir

Temporibus Sixti redeunt Saturnia Regna, Et pleno cornu Copia fundit opes,

NE IM E M alet, regnante Saturno, magnam frumen ii in Latio fuisse ubertatem, agrosq. mirum in modum excultos, cum ipse Agriculturam inuenisse dicatur . Quare Inscriptionis Auctor tamqua probatissimorum Poetaru omnium familiarissimus, mutuato sibi in priori versu Virgilii ες- hemistichio, aurei seculi felicitatem ab eodem Poeta inibi d Cantatam, nunc etiam vigere aperte demonstrat,4 versu abiero alludere sibi visum est, ni fallor, ad illud Horath: M. .ερ.

Aurea fruges ad Iccisi.

Italia pleno Fudi Copia commo ex verbis Poeta Cornucopiae Herculi datum in nuere videtur . Copia autem apud Poetas pro De habita fiut, sicut etiam ab eodem Horatio expressius dictum est in C r Carmine taculari, ubi eam appellat beatam inquiensi se Apparetq beata pleno Copia cor . Nos autem cum affatim omnia inesse lignificare volumus, Cornucopia dicimus, per cornu fructibus, aloribus, frumentiq. spicis plenum

De sancti Petri Statua in Columnae Traiana fi lio erecta. R AE DE MA hoc, est de Columna Traiana Cocles de quae nunc altitudine extat palmorum centum septuaginta septem,habetq. intus centum octuarint quinque gradus ciuibus ad summum fastigium ascenditur feneuellas vero s. quibus lumen excipit, egregi, Traiani praeliorum , dc ab eos actae

59쪽

r BIBLIOTHECA stibactae Daciae sculpturis varie insignita eiusdemq. statuam olim in summo vertice sustinebat velit alij aiunt, pilam auratam , in qua cineres Traiani asseruabantur munc vero aeneum sancti Petri Apostolorum Principis Simulachrum a Sixa os inibi collocatum sumnet, dextra manu librum, quo doctrina Ecclesiastica altera claues, quibus duplex Pontificia potestas declaratur, gestantis Huius columna dedicationem Petrus Galesinius Prot Apost selut scripsit oratione, et luculenter quidem Auctor autem Inscriptionis Dedicationem describens hunc in modum ait :

Vt inctis tenuit Petrum sc alta columna Sustinet hinc decus es, dedecus Unde fuit.

ACvaeus est hoc loco Inscriptionis Auctor, sed eius se

tentia facile assequetur tii sanctiam Petru Neronis iussu ad columnam quanda marmoream, quae etiamnum hodie in AEde Beatae Mariae Trans pontem religiose visitur, ferreis vinculis alligatum, in inibi verberibus caesum nouerit. Id quod planum nobis fit ex Altari dicta in Ecclesia sito, quod Celestinus III. Petroin Paulo, quorum columnae, ad quas dum verberarentur alligati olim ruerunt, inibi viuintur,cosecrauit, intra aram ab eodem Pontifice quattuor dentibus sancti Petri asseruatis, ut videre licet ex lapide satis vetusto dictas columnas indicante. ex lamina quadam ferrea consecrationem Altaris exponente luper reperta, cum ipsa ara in AEdesi uas translata est Caesar item Baronius sacrarum historiarum indagator obligetissimus,in Annalibus Ecclesiasticis dictas C lumnas commemorat, atque ijs sanctos Apostolos, Petrum et

Paulum alligatos virgis caeses fuisse ait. Id vero non absque diuino consilio factium esse credendum est, scilicet laquam precipuas Dei Columnas,et Christianς Fidei Principes ad columnas

ligatos uno loco, na die,uniusq. tyranni sententia caeses, ma Maxi tyrim fuisse decoratos Ille autem, ut Magistrum suum Chri-

stum tamquam ipsius Vicanus imitaretur, fuit Cruci affixus: hic vero,ut nomen sium post conuersionem sibi inditum factis responderet, capite fuit truncatus, seu diminutus Qtiare, sicut

Romae

60쪽

VATICANA MRomae Beato Petro Columna illa fuit opprobrio , ita haec

Traiana nunc in eius laudem et honorem piorumq. latium cedita . Et sicut olim, tamquam Christi Athleta sortissimus, in columna strenue decertauit, ita nunc in columna fastigio triumphum agit gloriosui . Nam ratione postulante, per quae quis meretur, per eadem honorem assequi eum deberes, cacenclum est. Ob id Inscriptionis Auctor dixitD:

Hinc decus es dedecus unde fuit Hoc non nisi historiam enarratam praeseferre videtur:cetera adeo plana sunt, ut declaratione non egeant. Nunc autem reliquum est, ut Inscriptiones tum veterem, tum nouam in

hasi Columnae cochlidis incisas hoc in loco apponamus Veiatus inscriptio Traiano Imperatori Cochlidem dedicatam ad illius montis olim inibi extantis altitudinem erectam fuisse docet, ut infra videre est.

Hac in Inscriptione Cochlidis Traiano dedicatae, duo semi- deleta reperiuntur verba: hinc eorum sensita desideratur Sunt qui eas voces imperfectas in integrum restituendas opinantur hoc modo Tantis operibus.Atij Tantis viribus Alij:Tantis ruderibus. Alij autem: Tantis molibus Inscriptio autem noua incolumnae fastigio ad sancti Petri pedes incisa et in quattuor partes distincta in hanc Ermulam legitur or

Hac Inscriptione, atque dedicatione videre licet, quanta iit summi Pastoris pietas numquam satis laudata, gentilitatis impietate ac superstitione ablata , christiana obseruantia conseruata et aucta , Vrbeq. undique illustrata . Dum enim sacra effigies Beati Petri mea in Traiani Columnatam CC Iebriiij precibus rite ex Ecclesiae praescripto expiata col Iocatur , honor senstis rapostolorum praesertim Principi exhibetur, mentes hominum ad Christianam pietatem e citantur, dc Vrbs ipsa pijs ornamentis decoratu . De hac