장음표시 사용
4쪽
AD ILLUSTRIS S. ET EXC ELLENTIS S.
ET GENERALEM S. R. E. GusERNATOREM.
Cum Indice copiosissimo rerum, & verborum .
cum privilegio Gaac. I x xii I. Summi Pont. ad deceumum.
Apud societatem Typographiae Bononiensis. MD Lxxv III. Curia Epist. ον S. finiuisit. concessu.
5쪽
6쪽
AD ILLUSTRIS S. ET EXCELLENTIS L
Vineolae Marchionem, de Generalem S. R. E. Gubernatorem. M p a a I v M Romanum longe omnium terra, mari s latissimum, Illulicissime, atq, Excellentissime PRINc Eps, primus Augulius Caesar non solum Darmis opibuiq; firmauit, sed etiam legibus, ac ma glistratibus exornauit. Nam cum prouincias omnes descripsit, 3e certos singulis lectores, Praesides, - Proconsules, Praesectos'; imposuit, tum limites Impeiij terminauit, atq; ad eorum culi iamhrmissima castella, exercitus , promptissimos collocauit. Inde Traianus, de succellores eius sebtiliorem aliam prouinciarum diuisionem introduxerunt, atq; alios earum etiam gubernatores, Praesides, Consillares, & Correctores instituerunt, ac demum limites legionibus etiam ali jsinistruxerunt. Postremo Diocletianus seperioribus ferme reliquis institutis retentis illud noui induxit,l imperium cum alieno ita comunicauit,ut proxime tibi succedentibus ocrationem eius diuidendi, Constantio inqua, Galeriol, a tulerit . Quod militutum excipiens Coni tantinus sic subinde adauxit,ut Roma sede Imperio Occidentali relicta alterum Orientali domicilium istruxerit, ac proprios utrique magistratus adiunxerit. Qua diuisione inuecta res Romanae ad id usque temporis validae atq, magnificae,quasi infirmiores , ac deteriores effectae primum occulte labi; deinde aperte praecipitare coeperunt. quousq; ad extremum ipsorum siue ignauia princi pum, liue perfidia ducum, siue potentia hollium, corruerunt. HOlles vero fuere Periae,S thae, atq; Germani. qui ultra ipsos Impeiij limites,
7쪽
Eufratem, Iurum, Rhenumq; flumina constituti, atq; in varias gentes, populosi diuisi quotidianisagroruimincursionibus, atq; assiduis bellorum corvention aus utrumqt Imperium primum in sere lacerarunt, deinde subditus euoterunt. Πas porro clades grassissimas,atq; ominium sine dubio atroci Limas vehementius etiam retra Christianae ipsius tum primum oryntis Eces fae vulnera cumularunt ii qumili continenter modo vetusta principum ex siusicepta gentilitate perfidia, modo noua antistitum de fide Christiana discordia inflixerunt. Quae mala simul acerbi
late sua terras usque adeo late complexa sunt, ut 'ulla prope earum tam remota regio fuerit, quχ non aut hominum sanguine cruentata, aut urbium incedio deformata, aut fortunarum expilatione exinanita,atrox
in. bmnes pos annos sui spectaculum cxbibuerit . ur, si elementa omnia in huius uniuersitatis exitium conseirassent, quod aliquando futurum uiris olim doctissimis placuit, neq; facilius, neq; perniciosus,neq; miserabilius tantam, tamq; opibus firmam Imperi, molem dissipatura filis I videantur, quam, cum principibus temere sevientibus, ac barbaris atro citer ii rumpentibus ipsae prouinciae ii de etiam apud posteros lacrymabili peruallatae sunt. donec vetere demum stablato in Occidente Iinperio nou.ls barbarorum dominationes, & noua regnorum domicilia receperunt. Quae luitoria, quanqua ad notitiam hominum praeclarisiima,
nondum tamen ita litteris elἐ, ac memoriae commendata, ut diligens, atq, ordinatus contextus eius inquirentibus uniuersus appareat. Neq;
enim veteres excellenti ingenio homines haec omnia sibi colligenda, &in tempora redigenda putarunt. et qui nostra memoria ad hoc muneris accesserunt, ne id quidem prorsus in hoc genere videntur voluisse,quod potuerunt Nos autem priscis omnibus Graecorum, & Latinorum monumentis,quibus praecipuo Dei munere nostra haec assiuit aetas, in unum contractis, seri posse iudicauimus, ut lucis aliquid rebus obscurissimis as ferremus, si notatis singularum actionum, castiumq; temporibus in suos quaeque annos digereremus. Quo studio nullum ad actasti notis aetatis aut oratione explicanda, aut memoria conseruanda esse accommodatius potest. Quamobrem quidquid ocij mihi ab ijs laboribus eii tributum, quos in Academia Bononiensi publicis muneribus occupatus suscapio, id totum libenter ad hanc unam curam, atq; operam contuli, ut res omnes in Occidentali Imperio siue ad rena p. saue ad Ecclesiam pertinentes, quae comperiri diligentia possent, primum accurate colligerem , deinde quam verissinae in maxima rerum obscuritate, temporui vetustate , scriptorumq; dissensione possem, posteritati mandarem . ac simul bella Imperatorum , dissidia ecclesiarum, impressiones barbaro
8쪽
rum, clades proiunciarum, excidia urbium , ac demum noua Imperia regum, conlectis quibusdam quasi publicarum aerumnarum annalibus, enarrarem. Hoc autem opus, licet multis impeditum dissicultatibus, ut alacriore quoque animo perducere ad exitum maturarem , perpulit me in primis quaedam haudquaquam obscura significatio praeclarae tuae, Excellentiis. Princeps, erga haec studia voluntatis. Neq; enim silendum, aut ulla ratione dissimulandum, sied aperte conlitendum, ac praedicandum eii, te aut unum, aut certe inter paucissimos extitisse, qui honesta hac antiquitatis notitia captus industriam meam perpetuo aut Oratione
acueris, aut ossicio subleuaris. Quamobrem non dubito, si libri illi, quos de regno Italiae scriptos tibi inscripsi, animo grati tuo acciderunt,
quin hi quoque, quos de Occidentali Imperio illis praetexui, suturi sint
multo omnium iucundissimi. Nam cum res complectuntur ad memoriam polleritatis illustriores, tum casus quo euentu magis ancipites, quoque ad incutiendam admirationem legentibus aptiores . si quidem illa exprimunt tempora, quibus satis conitar non alia ante mala aut adsensum acerbiora, aut ad recordationem insigniora ipsam cum toto occidente Italiam ege perpet Iam . Quae narratio cum multiplici incidentium calamitatum varietate, ac salutari rerum humanarum contemplatione plurimum in legendo poterit animum retinere, tum vel maxime nos etiam diuini, ac praeliantis huius benefici j admonere, quod summa praesentium principii in sapientia , ac singulari moderatione Italiam videmus aliquando tandem diris illis cladibus, periculisq; desunctam, atq; ex maxima consternatione quodammodo recreatam,omnibus belli, p, ciso artibus efflorescere. Aderit etiam non mediocris altera oblectatio,
e nempe quidam Latinae quoque, ni fallor, orationis sensus illulirior. iit
enim nescio quo modo, ut quo res a memoria nolim remotiores, atq; omnino antiquiores tractemus, eo facilius orationem noliram ad anti, quorum similitudinem conseramus. Quanquam enim in hoc genere
scriptionis ill id praecipue mihi praeliandum puto, ut diligentiam adhibbeam in colligendo,fidem in referendo, atq; ordinem in narrando,multoq; plus de re ficta, quam de oratione facienda laboro, illud tamem negare non postum, vehementer me assici, si in actis barbarorum etiam, explicandis mihi liceat incorruptam illam Rotnanae eloquentiae speQ atq; essigiem imitari. Quam tamen voluptatem, neq; enim audeo dice, .lre laudem, nunquam ita sum consectatus, ut rationem, fidemq; rerum gellarum propterea aut deterere, aut obscurare voluerim; satis rita illneq, res Omnes nouas apte verbis posse veteribus explicari, di, si id fiat, multas,& quidem grauissimas, cum maximo disciplinae publicae detri A in im
9쪽
mento non solum non ornari, sed plerunque etiam turpistime deformari. Quamobrem,quoniam tu in me amando, atq; adeo etiam fouendo veterem humanitatem retines tuam, rudis plane , ne dicam agrestis,' essem, nisi et ipse meam consuetudinem in te colendo, atq; omni studio prosequendo seruarem. Hos igitur quoq; annales ita Illulicissimae Excellentiae tuae dedico, ut non solum perpetuum mei erga te obsequi j monumentum posteris prodant, sed etiam ut clarissimo nomine tuo praelato acceptiores in manus hominum prodeant. Nam quod sine suspici ne assentationis dictum velim tu in illa forente, atq; excella fortuna tua tantam hucusq; animi moderationem adhibuisti,atq; ita ad unam ex virtute gloriam contulisti, ut non sollim nemo tibi tantum fastigium amplitudinis , ac dignitatis inuideat, sed, si consequi possit, ultro te ad altiora quoque suis manibus euehat. sci licet, ut quando virtus tua aperte cum opibus adolescere cernitur , ipse praeclaram istam bene agendi dide homin bus promerendi cum silmina potestate in dies augeas voluntatem . Quod etsi te in posterum tua sponte cumulate facturum n ndubito, meus tamen praecipuus laudis tuae amor cogit, ut adolescentem senex admoneam, te, si praestantem istam bonitatem, quam tibi natura
indidit, perficere, aut si praeclaram illam scientiam, quam ex doctissimis philosophorum commentari)s sumino studio hausisti, honesta praeterea excellentium virorum imitatione cumulare volueris, non parum
hos tibi quoque libros auxili j allaturos ad eximia,quae persequaris,exempla in omni virtutis, laudisq; genere seligenda. Verum ad rem Deo bene iuuante aggrediamur, ad cuius gloriam omnes studiorum nolirorum conatus reserimus, initio narrationis a Diocletiano Augusto, sicut proposuimus, instituto, anno, via Clarilli Dei ortu nunc numeramus,du- ΑΛΛ centesimo octogesimo quarto,urbis millesimo tricesimo sexto,in quem
i8. iecunda incurrit Indictio.
DIOCLETIANVS,TET MAXIMIANVS AUGUSTI.
CARINO, ET NUMERIANO Caesaribus , ambobus secundum consulatum gerentibus, Numerianus Caesar, Caro Augusto, patrem
Perside prope Tigrim amisso, haudquaquam sibi dubitandum putaui quin Persico omisso in praestas bello se si ex ijs locis proriperet, atq;
Antiochiam ad cons lia capienda reciperet. Clim autem ex nimio fie- tu grauem oculorum aegritudinen, contraxisset, ac propterea lectica inclusus incederet, occasionem Apro socero suo nefari j sceleris permira δ' di aperuit. Nam ille praesectura Praetorij non contentus, cum ad Im
10쪽
perij fastigium aspiraret, postquam peruenitan Syriam, ipsism occulidinitinere interemit, militibusq; Imperatorem videre postantibus respondere pro concione non dubitauit, non esse, cur de aspiciendo principe laborarent. nam se illorum praesentiae committere propter inualetud nem oculorum non posse. Neque enim mortem Imperatoris enuncia ri volebat, antequam parata omnia ad Imperium inuadendum haberet.
Post aliquot inde dies milites, qui Numerianum proxime sequebantur,siuborti odoris foeditate perculsi ad lecticam ac flerunt , eaq; aperta, Ncadauere Imperatoris inuento, rem uniuersb exercitui prodiderunt,atq; indignitate rei commoti statim Aprum, tanquam eius necis auctorem,
ante signa, & principia protraxerunt. Tum vero xr Kal. Mai j, qui dies
erat Romae natalis, concione exercitu&aduocata, acitribunali repente
constructo de Imperatore in locum Numetiani sublegeicio, ac neceillius vindicanda relatum est. Qua re audita Continuo omnes Dioclem, qui erat domesticorum Comes , illo honore dignissimum acclamarunt, eumq; tribunal ascendere iussum , magna animorum cori sens tone Augustum appellauerunt. Ille vero, ubi solemnia in tanto honore accipiendo peregit, Quoniam iubetis, inquit, ut de Numeriani interfectore quaeratur, obsequar voluntati vestrae, & parebo conscientiae meae. atq; educto gladio Aprum ipsum praesciatem consedit, inquiens: Hiccst auctor necis Numetiani. gloriare Aper. magni Aeneae dextera cadis. Inde conuersius ad milites iubiecit: Tandem aprum fatalem occidi. Cuius vocis
haec ratio suit. acceperat adolescens a Druide in Gallia, se tum demum Imperio potiturum, cum aprum occidisset. Ital fide vaticinio habita in uenationibus semper, ubi data facultas seelat, apros inuaserat. Hihi linatione Dalmata , iccibae filius, Anullini senatoris libertus , matre pariter, atq; patria Dioese non longe ab urbe Salona, qua, donec Imperium sumpsit, Dioclem se appellauit . ubi vero Augustus est declaratus, Romano more Diocletiani nomen a uit. His rebus in Syria sellis inde in Illyricum adijt. Catinus autem Canar, quem Carus Augustiis pater in Persas proficiscens Illyrico, Italiae, Galliael praebccurat, ubi patrem, fratremm extinctos, Diocletianum vero Augustum appellatum; is Dalmatia comperit, licet semet ipso impurior, ac nequior factus, halid
tamen sibi cunctandum existimauit, quin exercitum aduersis Diocle. tianum,quem aduentare audiebat, adduceret . atq; ita motis castris in ipsis Pannoniae,&Moesiae finibus ei occurrit. Ibi vero Diocletianus primum vario eventu proeli, eum aliquot fatigauit, ad extremum col hiri, ad Murgum signis inter Viminacium, S Aureum montem in Moesia se perauit, ipso non sollim ab exercitu suo deserto, sed etia a tribuno,cuiusA 4 uxori