장음표시 사용
21쪽
PRAEFATIO. 9Staticae prineipia ductus libris De aequi ponderantibus θ De
Humido Insidentibus nobis demonstrata reliquit. Pin hunc preis tam annorum seriem delituit mechantea philosophia , nee nis paucis quibusdam ae ratioris ingenii viris exculta est . Inter quos Rogerus Bacon Oxoniensis.Hieronymus Cardanus meritδ nominandi sunt. Tandem sit initio seculi tiliι- etam, nobilis uis Lynceus philosophus Galileus , clave Geometrica rursus referatis naturae elatisris , novam eondidit de Motu scientiam , ct methodum monstravis , qua rerum ea a mechanicar int indagandae. Hus vestigiis insistentes , insums viri Torricellius Paschalius philosophiam novis D ationibus adauxerunt . Postituam vero a duobus potentiis is Regibus , societates Londinenis o Parisiensis ad philosophiam excolendam institamur fuerint ,
miru inventis ampliata es rerum . naturalium scientia, non iis
solum quae in nuda speculatione versantur , sed aliis quam urimis quae hominum utilitatibus inferviunt. Arduum esset negotium inminera illa reeensere beneficia, qua ex utriusque s rietatis Iasortibus humano generi provenerunt: Nee facile esostendere , quantum debebit omnis posteritas illustris Hugenii
Geometricis de motu Pendularum demonstrationibus , aut egregii noritis Mylei experimentis , quibus isse admiranda plurima retegi naturae areana . Wallisti Geometriam de Motu , Opus in Dogenere perfectissimum , grato animo revolvent serι nepoteS . Non uia rarius torquebunt philosophos fluviorum o ventorum eati ab acutissimo Geometra Halleio in Actis Philosoph. traditae , ante istam
frustra tentata. 3, Ad aliorum erga re Glieam philosophisam merita commem .randa pergerem, nis eirea Neuvioni praeclara inventa nonsubsistere nefas ducerem, cujus sagaci mum ingenium plura stabstru ra patefecit naturae steria quamsperare morta/ibus fas erat; cumque illius inventa intra angustos hujus praefatiuncula Imura non
sunt coarctanda , sinetat hoe solam indicasse ; quod quacunque
Patres nostri ab omni temporum memoria de philoophia mechanica nobis tradiderunt , ea ne ad decimam eorum assurgunt pariem , qua proprιo Marte, per summam in Geometria perariam , adinvenit NevVt onus . Quam sariis augem ad rerum a nobis sive dissita rum assectiones explicandas, Planetarum Dil. moru3 QDr-- quae Duiligod by Cooste
22쪽
inaequalitates , adhiberi possias prineipia Mechanica , n per literato Oi bi innotuit per Elamenta Apronomiae Pissicae ct
Geometricus a D. Gregorio A tr Omiae Professore Saviliano Edita : 'vi eum MD Luna duraturum.
Cum vero latis si philosopbiae meetanisae status , in nulia alia ratione quam per Geometriam aditur ad ipsam pareat ; id is me esaritabant amici mei, ut ipsius principia faeiliora is primis tantum Geometriae Elementis pendentia , is quae exinde fluun rphanomena , Iuventuti Academicoe exponenda fuseiperem ; quod etiam a me non iniquo jure missulavit Vis C arissimus di dimni literarum venere ornatus Dominus Thomas Millington Eques M. D. Philosophiae Naturatis in hac Academia Professis Sid-kianus , di ciuegii Medicorum apud Londinenses Proeses, eum me ad munus hoe obeundum in scholis pshIleis fulserit. Illiis, renissis sequentes in Academia lactiones habuit in quibus , id praecipue miti ea re fuit, ut discentium eonreptus de generaΠ-bus eorporum assectionibur rite o distincte formarentur ; ab Osuris enim di fassis de rebus ideis, omnes in re ps a re
rores originem ducum; ideoque eorporis emen Nem , soliditarem , ct disimilitatem is pie que fatis obseure traditas , qua
tum potui, dilaeide exposui r Deinde motus naturam ct proprie rates , ab stmnibus moererquam quibusdam pHIosophis satis elare eoneipiendar , explieui, di teger naturae exinde deduxi; vim xravitatis seu pondera eorporum quantitatibus miseriae in sese iam proportismatia esse , o principium quo per machinas magna pondera elevantur, ostendi . Motus deinde Leges , ea am aec Drationis gravium ab iisdem pendentem , ct qua proportione crestunt, vel decrescunt Datia is gravibus variis temporum interviatis pereursa monstravi. Hise Dceedunt regulae congressuum tam in corporibus duris quam Massicis, di modus, quo ictus magnitas. aestimanda esse Quintis adjunxi motuum eomposit mr ct resilauiones , ct alia quaedam Theoremata , quoram haud exiguus est in philosophia usus et Et ut ulterius via aut Nil Dphi, quousque se extendat in fetentia rerum naruralium Geo metriae erram elementWis vfur, pulcherrima illa Hugenii Theoremata de Vi Centrifuga di Motu C eulari ex Eumentis deisino stravi.
23쪽
Uandoquidem Muneris Nostri institutum postulat, ut coram tbbis , Academici, corporus naturas, & affectiones explicandas suscipiamus. necessarium duximus , priusquam rem ipsam aggrediamur , quaedam , de Physicorum laetis. principiis, & methodis praeiari; eamque rationi exponere, quam amplexuti sumus in scientia corserum naturalium imvestiganda. Philosophorum , qui de rebus physicis scripserunt, quatuor prae caeteris genera inclaruerunt. Primus est eorum , qui rerum naturas per numerorum & figurarum Geometric rum proprietates illustrarunt, dicam Λn occularunt ales scit. fuere Pythagorici & Platonici, quippe qui dogmata sua temere in protinum vulgus effundere non sustinuerunt, ideoque larvis & Hieroglyphicis ex Geometria & Arithmetica selitis Physicam suam velarunt, nec quisquam eorum discipulus , niti post plures exactos probationis annos, ad veram Physicam, atque arcanam illorum Philosophiam perdiscendam admissus fuit. Quamvis hoc modo sua Philos phiae dignitas conservata fuerit; pessime tamen nobis horum Philosophorum posteris consultum est ; exinde enim adeo
larvata,atque tenebris involuta ad nostras pervenere manus eorum dogmata , ut, quales fuerint vetae de rebus, atque rerum naturis sententiae , parum constet: quantum Vis autem obscuram accepimus huius sectae Philosopniam , certius t men ex ea liquet Philosophos illo, Geometriam & Arithm ticam
24쪽
ticam ad solvenda naturae pharaomena necessarias duxisse atque in hunc finem eas habuisse . Secunda Phylicorum gens a Schola Peripatetica originem
duxit; haec secta per materiam ἰχ formas , privationes , virtutes elementares , aualitates occultas , Sympathias & Antipathias , facultates , attractiones de id genus alia , Physicam
suam explicavit. Verum ut opinor , huius nominis Philosophi non tam rerum causas indagasse visi sunt, quam idonea rebus i piis impoluisse nomina , atque terminos adinvenisse , quibus Actiones naturales rite delignare possumus . Tertium Philosophantium genus per experimenta proce dit , atque in id solum incumbit , tu corporis Cuiusque pr prietates , & actiones oma es , per sensuum repraesentamina nobis innotescant. Hujus sectae laboribus haud exigua debet philosophia incrementa ; plura fortasse exinde receptura,
si methodi experimentalis sectatores nullas stibi ipsis finxissent Theorias, ad quas conssirmandas experimenta sua pessinae detorserunt .
Quarta denique Physicorum classis Mechanica dici solet ,
& qui huic sectae nomina dant, omnia naturae Phaenomena , Per materiam & motum , partium figura n atque texturam , Particulas subtiles , atque effluviorum actiones , se posse enodare putant, atque horum operationes secundum notas atque stabilitas mechanicae leges fieri contendunt.
Ex variis hisce philosophandi methodis, uti nulla est in
qua omnia placent, ita in omnibus quaedam probare possumus; quocirca ut deseelus habeatur oportet , ea eligendo quae usui maxime futura sunt, & rationem ex hisce omniabus compolitam sequendo. Et primo , cum antiquis Pythagoricis & Platonicis , Geometriam & Arithmeticam , tanquam attes ad rite philosophandum necessarias, in auxilium accerse inus , sitne quibus Parum admodum certi de causis naturalibus conflabit. Cum enim omnis actio physica a motu dependeat, aut laltem non fiat absque motu , motus quantitas & proportio , corporum motorum magnitudines , ngurae , numerus, collisiones , &vires ad alia corpora movenda , investiganda erunt. Verum C
25쪽
An vERAM PHYSICAM .' LECTI I. 33
haee omnia, nisi ex nota quantitatis de propstionis natura , determinari non possunt: adeoque opus erit iis artibus , quae harum proprietates demonstrant: & proinde Geometria &Arithmetica necessariae ad ritae philosophandum cen ndae
. Secundo Cum Peripateticis non verebimur usurpare terminos Qualuatis, Facultatis, Attractionis, & similium a non quod his vocibus . veram causam, seu rationem physidam, &modum actionis definimus , sed ciuia actiones hae possunt in tendi & remitti; adeoque cum illa qualitatum proprietate gaudeant, iure potant earum titulo insigniri, & lub hoe nomine, virium seu intensionis & remissionis rationes expendi possunt. v. gr. Possumus gravitatem qualitatem dicere , qua corpora omnia deorsum ieruntur , sive eius causa a virtute corporis centralis oriatur , sive sit corporibus innata . seu ab actione aetheris vi centrifuga agitati & altiora petentia procedat; sive demum alio quocunque producatur modo. dic etiam corporum conatus ad se mutuo accedendi Atti Gonis vocabimus , qua voce non determinamus actiones istius causim, sive fiat ab actione corporum, vel se mutuo retentium , stes per effluvia emissa se invicem agitantium ., u ab actione inheris, aut aeris , aut medii cujuscunque corra innatantia , ad se invicem utcunque impellentis, Insumus , inquam , has actiones illis vocibus denotare . Et verae illarum causae nos lateant, quidni etiam qualitates
occultae dici mereamur t Eodem sane iure, quo in aequatione Algebraica inmotas quantitates literis x vel F d signamus, & methodo naud multum absimili, harum qualitatum intensiones & remissiones , quae ex positis quibuscunque conditionibus sequum , investigari seunt Lubet hanc rem exemplo illustrare . Utcunque ignota sit qualitatum natura , utcunque nos I teat operandi modus possumus tamen de earum intensione di remissione sequens demonstrare Theorema'; scit. quod Qualitas seu virtus omnis , Huae undique i centro per rectas lineas propagatur , remittitur in ratione distantiae dupli,
26쪽
sit Α punctum , a quo undique diffunditur qualitas quae
cunque , secundum rectas AB, AC, AD, & caeteras innumeras per totum spatium indefinite protensas. Dico intentionem istius qualitatis decrescere in ratione ejus , qua crescunt distantiae . duplicata; seu quod idem est , intemsionem ejus in dii tantia aequali ipsi AB esse ad illius inten. sionem in diitantia aequali rectae Α Κ, reciproce in duplica ta ratione di ilantiae A E ad dillantiam AB, hoc est, ut quadratum ipsius A E ad quadratum ipsius ΛΒ. Cum ex nypotheli qualitas per rectas lineas undique in orbem propa- atur . erit ejus intensio . in quavis a centro dii lautia , spis-litudini radiorum in ea dillantia proportionalis ; per raclios hic intestigimus vias rectilineas per quas ditanditur qualitas; at radii, qui ad diliantiam AB diffunduntur per superficiem sphaericam BCDH, ad dillantiam AK per totam superficiem sphaericam EFGK sese dispergunt; sed datorum radiorum spissitudines sunt reciproce ut seatia, quae ab iis occupantur ἔnempe. si iis perficies EFGΚ id dupla BCDH, erunt radit ad superficiem BCDH duplis consertiores , qutim iidem ra
dii sunt ad superficiem EFGK . . de si superficies EFGK sit
tripla superficiei BCDH, erunt quoquci radii ad superficienta. BCDH triplo densiores,quam iidem radii sunt ad superficiem EFGK: & universaliter quamcunque proportionem habet saperficies EFGΚ ad saperficiem BC DH , eandem habebit reciproce densitas radiorum ad superficiem BCDH , ad de uiatem eorundem at superficiem EFGK. Sed ut constat . ex Arehimadis Ilisis de sphaera I ro . superficies spha ricae sunt in duplicata ratione diametrorum,vel semidiametroisrum ;eli igitur spissitudo seu densitas radiorum, per MOS pr pagatur qualitas ad distantiam aequalem distantiae AB, ad e rundem densitatem in distantia aequali ΑΚ, reciproce in duplicata ratione semidiametri, seu instantur Λ Ε ad semidiam
trum, seu distantiam M: Sed ut hactenus dictum est, intensio ualitatis in quavis data distantia est semper in spissitudo ramiorum, per quos propam ut in ea distantia; quare erit etiam intensio qualitatis ad Silantiam inpialem ipsi AB ad eius. dem intensionem ad ditiantiam aequalem ipsi Λ E, recipro
27쪽
ee in duplicata ratione distantiae ΑΕ aa distantiam AB. Theorema hoc universaliter demonstravimus , quaecunque sit Qualitatis natura, modo secundum redus lineas agat; atque hine sequitur luminis , caloris , frigoris , odorum ,& istiusmodi qualitatum intensiones esse reciproce, ut qua drata Silantiarum a puncto unde procedant. Hinc etiam comparari inter se possunt actiones Solis in diversos T netas, sed haec non sunt praesentis instituti. notas virium rationes in datis conditionibus, seu se positionibus , conserendae sunt rationes illae cum naturae Phaenomenis , ut innotescat, quaenam virium conditiones ungulis corporum generibus competant. Verum , ut hoc fiat, plurima in sinsidium advocanda sunt experimenta , qualia scilicet tertiae se , Plutosophi nobis tradiderunt rhaud sine Gutela tamen illa adhibenda sunt, quae non nisi a Ne mira aliquo ad suam probandam hypothesim adducuntur ; novimus enim hoc hominum genus , quam im--nse suis faveant Theoriis, quam vellent esse veras , quam Iacile vel alios decipiant, vel seipsos in experimentis perinficiendis decipi. patiantur a quae autem ab omnibus assi runtur , quae quotiescunque tentata succedunt . ea tanquam indubitata principiorum , seu axiomatum loco hab
bimus . simplicissimis tamen & monstratu facillimis plus est fidendum , quam magis compositis di exploratu dissici.
Denique , Academici , eum antiquis Alomistis , de no- vae philosophiae sectatoribus , experiemur , quae & qualia
pia nomena per materiam & motum , & notas, atque se talitas Mechanicae leges explicari possunt. Ut vero lutius in hoc negotio progrediamur, di quam tum possumus erroris periculum evitemus, sequentes regulas nobismet observandas proponimus . Primo, secundum Geometrarum methodum. rufinitiones ad rerum notitiam mecessariae ponendae sunt e Noliis tamen ut me exspe fletis definitiones. Logicas et genere & differentia constantes , vel eas, quae intimam rei definitae essentiam,&ultimam causam
Prodavit Has aliis disputandas relinquo. Ut ingenue 1
28쪽
tear ignorantiam , me latent intimae rerum naturae Se causae; quicquid mihi de corporibus eorumque actionibus Compertum eis, illud vel a sensibus. hausi, vel ex aliqua eorum Pr
firietate mihi per sensua nota , deduxi Sussiciat ergo, si oco illiusmodi definitionis quam asserunt Logici descriptionem adhibeamus ; qua scilicet res descripta clare,&,di. stincte concipiatur , di ab omni alia discernatur. Res igitus per proprietates defiolemus , unam aliquam simplicem assumendo. vel etiam plures, quas experientia rebus ipsis competere certissime novimus, atque ex illis, alias earun, proprietates methodo, geonutrica deducemus. Contra hanc regulam peccant plerique Philolbphiae novae Magistri quires definiunt non quidem per proprietates rebus ipsis certo competentes , sed per essentias de naturas, quas inesse rebus supponunt. Supponunt quidem , at minime interim constat, an qaales illi definiunt naturas, rebus ipsis revera insim , e. gr. Cartesiani dicunt fluidum besse, cujus partea in contunuo motu versenvir ; verum nec sensu, nec experientia, nec
ratione proditum est , talem esse scidi naturam: imo, quod illi afferunt argumentum ad hypothesin. laam .stabiliendam , hoc ipsum demonstratione Giametrica evertemus . . volunt enim corporis in fluido moventis minorem esse resinentiam , si partes fluidi motu intestino viantur, quam sit nullus ta lis adesset fluidi motus ; cuius , contrarium , , cum de fluid rum resistentia agetur , demonstrabimus .
Quanto rectius philosophiae Mathematicae Scriptores; qui ex notissima fluidi proprietate illius desum ne delinitionem e fluidum dicunt esse corpus, curua parres vi cuicunque illa cedunt, & cedendo facile movemur inter se r ex qua demnitione pulcherrima condunt Theoremata ad usus numanos maxime accommoda, cum interest philosophi Cartesiani nihil certum aut solidum , neduini utile , ex sua Totulerunt. ada. In veritate physica investiganda , utile erit conditiones solum primo positas considerare, & ab omnibus aliis histerea temporis abstrahere . Mens enim humana, finita cum
sit, si nimia rerum multitudine implicita distrahatur, ρο-rum habilis ad Theoremata detegensis. reddetur. Hanc gulam
29쪽
gulam observant scriptores mechanici in spatiis Comparan-ritS a duobus mobilibus percursis: corpora enim mota in illo Casu tanquani puncta considerant, ab illorum magnitudine , figura, & colore abltrahentes , quae longitudinem percursam nullo modo Variant .
3tio. Necesse erit a simplicissimis casibus ordiri, atque illis semel flabilitis , exinde ad magis compositos progredi licebit ; sic iidem mechanici corporum motus in vacuo, sed medio non resistente fieri supponunt, atque motus legibus in illo casu indagatis , exinde ad medii resistentiae leges investigandas, procedunt , & quales mutationes ex ea Cor- Poribus motis oriri debeant, deinde contemplantur. Quo Vero minus corporum motibus resistit medium , eo minus recedunt corporum in eo medio motorum leges a legibus rius inventis . Sic etiam in Hydrostatica supponitur , nulam esse fluidi tenacitatem , seu partium cohaerentiam , sed eas posse minima qualibet vi a se invicem divelli; ex qua suppositione corporum demersorum pressiones & positiones
determ mantur. Verum fortasse nullum est in natura fluidum , cuius partes omni cohaesione destituuntur, adeoque Vari
ii. , seu a legibus /mius inventis discrepantia investiganda erit; & sit parva admodum sit partium cohaerentia, parva
erit etiam & vix sensibilis a praedictis legibus discrepantia . . Contra hanc methodi legem peccant plerique Nesristae , qui , primis & simplicioribus Mechanicae Philosophiae neglecitis, vel non satis intellectis principiis, ardua & dissicili lima problemata llatim aggrediuntur , & quo pacto mundus ,
aut planeta , aut animal sabricari possint, temerario ausu Dilendere conantur; quibusdam in Geometria sciolis haud absimile. , qui cum elementa Geometriae vix primis labiis tetigerusit , Quadraturis eiretili , anguli viseectionem per rectas intineas eirculares , cub. Dtiplieationem , & id genus alia statim adoriuntur. Ita nostri Theoriste haud bene iactis iundamentis, insanum exstruunt aedificium ; unde nil mirum erit, si tantae molis opus statim collabatur, haud sine
ingenti labricantium dedecore . At rite philosophantibus alia ten-nda est via , alia progrediendum est methodo , &
30쪽
quamvis nec mundum , nec terram , nec alium quemvis planetam condituri sunt , efficere tamen possunt, ut Philosophiae Mechanicae , principia de fundamenta firmiternabiliantur , de , quae exinde consequi possint phaenomena , explicentur. . . LECTIO II.
Da Corporis Soliditate , ct Extensione. '
Corporis definitionem non hic asseremus ex eius intima natura seu essentia desumptam , qualem non satis per-- spectam habemus; nec fortasse ad ejus cognitionem unquam sumus perventurii verum secundum regulam in priore lectione nobis propositatu , per notas quasdam illius propri tates , illud ab omni . alio emis genere distinguendo , definiemus : idque Corpus dicimus, quod extensum est, solidum,
mobile. INemo , ut opinor , adeo hebeti est ingenio , quin Eacile percipiat, omnis corporis finiti aliquos esse terminos , quos superficies vocamus, harumque unam aliquam ab oppositacilitare : quin & hujus rursus sup-ficiei, cum infinita non sit dantur extrema , quae lineas dicimus , quarum necesse est , aliquam esse a se invicem distantiam . Etiam & harum linearum erunt aliqui termini , quos puncta nomisamus, inter quae denique aliquod intervalliim poni oportet .. Ex hisce omnibus dii tantiis simul iunctis claram extensionis in trinam dimensionem ideam percipimus. Etenim distantia inter duas oppositas ejusdem corporis superficies , illius cras-lities , seu profunditas dicitur ; distantia inter binas oppositas. ejusdem superficiei lineas, latitudo vocatur : & distantia inter utramque lineae extremitatem , corporis longitudo nominari potest. Nullum est corpus , cui trina haec dimensio non congruat , dc quantulumcunque corpus eiIe supponamus , necesse tamen erit, ut cratalem, latitudinem, & lon-
itudinem habeat : quod autem in corpore est hisce omnius destitutum , illud non corpus , sed punctum est , nec ipsa magnitudo , sed magnitudinis initium , aut finis .