Diversa virorum doctorum De re tragica Romanorum iudicia sub examen vocata a Gustavo Regel

71쪽

solita fuerint, ut recte iam statuerat Casa . de sat. nom. II. l. p. I34. Fingit sibi exodia nihil aliud significare quam ridicula

dieteria, eaque primum quidem Atellanis conserta esse et horum aetoribus nomen exodiariorum imperitisse, postea vero flagitante populo etiam a mimis planipedibusque accepta, et vel inter aetiis vel in sine sabularum edita esse: unde mimi ab Atellanis exodiariorum nomen duxerint. Sed exodia ad mimos neutiquam perlinent, et, si Verum esset, hos inter actus sabularum lusisse, de exodiariis tamen hine nihil sequeretur, quorum nomen uulae ad Atellanoa transiisse videtur, quosque in fine tantum sabularum egisse loeus supra laudatus demonstrat. - Λt eum ad mim sermo deflexerit, videamus, nuin horum studium Romanorum an, mos a tragoedia avocare poluerit, Et quatenus mimicus lusus eum tragoedia et comoedia coniunctus putandus sit. Mimorum ars, quantum scimus, demum circa S1llae tempora enata et exculta est Romae; certe nullum superat vetus testimonium, quo planipedes aut mimos iam antea artem suam ex reuisse probetur. Num antea in scenam prodierint, in medio relinquo: hoc tamen assimo,

errasse, qui ex Diomed. III. p. 439. collegerunt 3βὶ, mimos, antoquam seorsim prodiissent, inter sabularum actus egisse. Quomodo rectius loeus ille Diomedis explicandus sit, de Pantomimis Milicet, ostenderunt Im f., de Canticis, p. 20 sqq. et Grysar, Rhein. Mus. ISM. II. l. p. 54 sq. Neque puto mimiso illo

velo, quod, dum sabularum actus commutarentur, populo obsistebat λ. , oi,inioni illi fidem aliquam adstrui Posse. Maxime a tem a vero aberrat Planetitis, qui l. l. non tantum comoediae sed tragoediae etiam eant ira a mimis inter sabularum actus decantata et saltata esse statuit. Similem sententiam de canticis protulerat

mettigerus Hi, quem resutavit vermannua, de Cantico in nom. b. Seen. Opusc. I. p. 29o -M73. Cantica enim ipsius saburitie partes erant Diomed. p. 4393 et a nobilissimis histrionibus lammmoedis quam tragoedis saltabantur suem. l. l. p. 301. V lald de Cantic., p. l*J. Inepta praecipue Planchii de divisis canticis est sententia: quae ab initio in chori Graecorum locum sue-

et M

ieu. p. 58. noti I. I6ὶ Donati de Com. et Trag. et Pist. a. v. si parium. II De quatuor a latibus Rei Men. D IS l . x .

72쪽

cessisse, Postea vero,' cum non amplius satisfecerInt populo, ad res vilissimas deflexa et inter tragoediarum actus a mimis risus ciendi causa cantata esse existimat. Hoc sane, si ullo modo argumentis firmari posset, aperte demonstraret, Itomanoruni studia ad frivolas tantum res propensa omnino a tragoedia abhorruisse. Sed ora sunt Planesia commenta. - Minii in scena quidem agere

solebant, sed, ut Λtellani et exodiarii antea, in sine solummodo sabularum, tragicarum potissimum, Prodibant, ut tristitiam iocis suis diluerent λ ). Iniquius igitur iudicaui, qui ita populum no-

manum eos Praeposuisse censent tragoediis, ut has ampli res spectare noluerint. Imo cordatiores nomani mimos reliquis omnibus speetaeulis positionebant '): insima autem plebs ac sentina populi, si turpi atque obseena mimorum actione magis delectabatur quam

tragoediis et comoediis, non dissert hac in re ab aliarum gentium plebe, eiusque hie nulla ratio haberi potest. -- Sic etiam quae de lanambulig et ursis tabulari solent, magis ait plebem quam ad universum populum Romanum pertinent; ipseque Ilorat. I p. II.

. lili;. dicit , his nam plebeeula gaudet Lunge, Vindic. p. 50). Et mannquam non iustiandum est, bis perversis plebis delieiis

turbatos interdum et luterruptos esse scenicos ludos, Praesertim . si ignotus aliquis poeta primum sabulas suas Reenae committeret

Ilorat. l. l. Terent. IIecyr. Prol. II.)r iniustissimurn tamen depopulo Itomano serunt iudicium, qui inde concluserunt, non alio eum tempore tabulas spectare cupiisse, quam cum nec sunambuli nec pugiles spectaculo sese obtulissent asti. Venio denique ad stadiatorias et bestiarios ludos, quos iam supra g. 5. in non neεavi omni uin maxime Romano Populo adamaisios fuisse. Cic. pro Sext. c. m. in atque cultissimis adeo nomanis non diςplienisse at , cum sortissima contra mortem ac dolorem disciplina iis viderentur, et Prosecto essent. Quos tamen si Le 18ὶ Cie. ad Fam. IX. I6. ad Attic. IV. 15. In Cic. ad Fam. XIL IS. IIori Sat. I. I in s.

20ὶ Θam raro ludi ita turbati fuerint, vel ex Prol. I. ad Hecyr. V. 2.

Tum verisimile est rudes istos ex plebs homines plerumque domi mansisse, timus spectaculo, quod taedium iis creabat, interfuisse. CL Hecyr. Prol. II. v. 32.r ηpopulus convolata scilicet quod audiaverat gladiatores datum iri in scena).2iὶ Cic. Tusc. H. II. . .

73쪽

nimi perniciosissimos fuisse eensuerunt tragi eis alloctibus , vellementee ab iis dissentio. Verum enim vero Romani non sanguine essuso laetabantur hos ludos spectantes, sed sortitudinem et dolorum patientiam admirabantur etiam in vilibus et contemtis o diatoribus conspicuam ). Ipsique natura sortes et in armis tr clandis a pueris Exercitati summo studio iis spectaculis intenti esse

debebant, quibus eaedem Virtutes oeulis eorum ossorrentur. Sed eum damnatos nut mercede eonduetos libenter conspicerent inter se pugnantes, mortemque eorum admirarentur, non miserarentur, num aequo tamen animo aspexisse putandi sunt generosi alicuius viri salo occumbentis interitum 7 annon sentirent necesse erat,

quantum discrimen intercedat inter Atridarum satales miseritis et vilis alicuius gladiatoris mortem, qui nulla virtute eminet nisi ea, quam diuturna exorcitatione addidicii, sortitudine, quique et ita mane id quidem meritus est, ut cum armis adversarii manu mortus cumbat 7 - Profecto, quamdiu gladiatorii et bestiarii Iudi noti crudelitate sua mitiores sensus ex spectatorum animis evellerent, neutiquam populum in tragoediarum contemtionem adduxerunt: nisi eo seruisse noxiae illis fuerint, quod impedirent, quominus QRomani omnes suas cogitationes in scenicos ludos abiicerent.

Lebensari der R6nier, I. p. 136. A. Ir. SchisyeI, I. p. III sq.,Nein es ist nictit der Anblich dea Leidens, vas deii Bela eines Trauerspieis a machi, Oder dor Spiele dos Circus', oder selbst derThietzelachie. In diesen sielit man Gemand theit, Starho und Muthaicti en ichelm die Ceistigeri und sitilichen Fertighelten der Memachen ver audi sind. - Non sanguinem in arena est um d Ieclasse populum Romanum, reipublicae .certe temporibus, sed potius constantiam et fortitudinem gladiatorum, cognoscere licet ex Cie. Fam. VII. I. et Plin. N. II. VIII. I. - Immania demum et crudelia tacta sunt sub exitum reipublicae funde Aug., teste Suet. Oct. c. 45., gladiatores sine missione edi prohibuit et serioribus imperatorum temporibus Seneca, F.p. VII. et XCV. Antea pauca tantum in arenam descenderant εladiatorum paria Liv. XXXI. 50. XXXIX. 46. XLI. 28. , nequo ita, ut certae . et inevitabili medi. . inermes Obiicerentur, sed armis bene muniti. Unco pos tractos esse in spoliarium, si vulnerati aut caesi essent, nullo veterum testimonio satis firmatur. .

74쪽

Do oorum ' opinione, qui at Edmentorum tragicor ire peregrinitatem in causa misso posuerunt cur tragoedia populi plausum ferre non potuerit, dictona est S. T. Hic breviter languid eam

Virorum nonnullorum sententiam, ex qua Romani tragoedias et tomoedias suas spreverint utpote e Graecis translatus patriisque inoribus nocentes. Quanqi iam vero non dissicor maximam 3 6Hanorum partem repudiasse Graecarum Iiterarum cognitionem, nea

e etiam, si nobiliores operam lis navaront', id approbasse, lum quod ridieulum putarent eorum literas discere, quos Ipsi a mis sit perassent 33, tum quod nollent eos, qui. reipublieah sese dedidissent, doctrinae studiis prohiberi, quominos ad communem rivitalis eonferrent salutem 4 P. gino dobio dimon nomiint quail ipsorum Poetae Graeca in latinam linguam conorierant Doli Gis

eis amplius 1lleris annumerabant, sed milito magis sibi vinditabant; luanto liberius Latini poctae Graecos inlitati erant, et titistitobrtius etiam in his craeeorum imitationibus I mani Ingenii uis

ac gravitas expressa erat. Deni lue indo quoque tragoediarum contemtionis causam Tein

petierunt β), quod histriones nullo in honore habiti fuerint a nomanis, sed semper fore ad despeetissimos et infimae elassis homines pertinuerint. Verum quidem est, histriones plerosque servos nisse aut libertos, infamia ita notatos, ut neque stipendia sacere neque ius sustragiorum exercere iis Ileeret Liv. VII. 2. Val. Nax. II. 4.3, utque vapularent adeo, si quid in scena deliquis-I mrder, liber die Ursachen dea ges henen Geschmaesta VII. p. 27.

Sectober, dber die Atellanen, P. z. . M Qui tamen iam Torentii aetate non pauci suisse videntur; nam T rent. IIeautont. Prol. 7. so Graeeae fabulae, quam expresserit, , auctorem nominare nolle dicit, quia maiori spectatorum Parti n

tua sit

75쪽

- seni': auanaen neque omnes histriones eodem modo contemtui erant Romanis, neque, si in universum toti eorum classi maeula adhaerebat, id populum a re scenica avertere poterat. Λn- non etiam apud nos actorum scenicoruni nomi ut plerumque nota aliqua turpitudinis et dissolutae vitae inusta est et nonne Gracis eorum quoque I, osterioris temporis histriones in iantam omnium contemtionem venerant, ut Aristoteles in causas adeo inquireret,

unde tactum esset, ut maxima histrionum pars perditis ae corruptis mori hus uteretur 7-- Quanto magis igitur nomani genus illud hominum contemnere debebant, quod ab initio statim omni Italica severitate carebat neque postea meliorem sumatia ei existimationem consequi poterat, quoniam iuvenes Romani Atellanarum

actionem tanquam immunem contumeliae Aibi Rumsissent, ceterarum vero sabularum actionem pere in is, servis aut libertis, reliquissent s). Nihilo seeius tamen nrtem Porum non minus aestimabant atque admirabantur, quam vilium gladiatorum sortitudinem. . Imo eontenderunt nonnulli λοὶ, Romanos in theatris histrionum potius eorumque netionis respectum bubuisse, quam poetarum ac scriptarum subula mi et noscit Aesopique mimica arte essectum inprimis esse, ut Ciceronis aetate Veteres tragici Poetae tam magni aestimarentur. Resert hue quoque I nchim, quod mentio iudieum quidem fiat de histrionum actione decernentiuin, nunquam vero latium, qui de sabulis a poetis scriptis iudicitim ferrent. Eisi vero non dubium est, curatores ludorum de artificum actione

M Plauti Trinuin m. III. I. M. Cistellari in sti. - CL K. e, uberdio blirgeri. Vertililin. der Schauspieler hei den Romern, in det Ueberseigung dea Plaut. p. LXII LXXIX. Grysar, Schulκeit. I. I. p. 362 sqq.

D CL do Roscio Cie. pro Oui t. o.' 25. Valeri Max. VIII. T. Cic. Pro ROM. Comoed. c. s.; - de Aesopo Cic. ad Duinti Fratri I. 2.M Geli. XX. 4. Cf. Lange, Vind P. 29. not. 9, Gnge, Virid. p. 29. cupidius iudicasse videtur,' cum non tam tr

goodiarum quam comoediarum actores contemtos sui ct apud Ro

manos statuat. Ciceronia locus pro Θinci. c. 25. , ubi Rosciua so-Iua dignus dicitur, qui ad scenam non accedat, aeque de tra caac do comica scena intelligendisa eat, quanquam largimur, Boacium inprimis comoedias egisse. Neque quod Seneca Lp. 80. de tragia coram actorum vilitate dicit, idoneis argumentis removit Langius.

76쪽

iudieasse eosque aut praemio Min aut poena allecisse, prout egis- .ent: ses. Plaut. Amphitruo, Prolog. et Poenul. Prolos.); tamen salsa est Planehit opinio, de solis histrionibus iudicium intum esse

censentis. Ex multis veterum testimoniis patet, non solum sim guloR Poetas scenicos certasse inter se, sed victori etitam palmam praemii loco tributam esse , in. Hae igitur ex parte Romani non pluris aestimabant histrionum ludum quam Poetarum opera: neque praestantissimorum actorum arto ita captos putaverim Romanorumnnimos, ut Ex ea sola Poetarum merita iudicaveritii. Contulerunt quidem tales actores, quales noscius et Aesopus erant, quam plurimum ad eorum poetarum laudem, quorum sabulas agebant uor. Ep. II. 1. B2.3: sed lenendum est etiam, nunquam ira goediae et comoediae praestantiam ac Virtutem recte posse intelligi a populo, nisi actio ac gestus, quibus poetae verba illustrentur', hecedant; atque optimam sabulam displicere spectatoribus, si

gestus et declamatio poetae sententiis non conveniant 13). Roscium vero et Λesopum cantica AOlummodo gallasse diverbiaque

aliis histrionibus reliquisse, quae Cl. Boelligeri Pruse sententia, nulla re probari potest, ct oblocutus iam est mori. de Cantic.,

II Praemia histrionum erant coronae sIve palmae Farro, de L. L. V. q. 178. coli. g. 62. ed. MulI. . Ab initio hae corollae conse

lae fuisso videntur ex fronde ac noribus, postea vero facta sunte viamina aerea tenui inaurata aut inargenta Laa Plin. N. H. XXI. 3. , et inde a Crasso etiam ex puro auro et argento Plin.

XXI. 4. . Mansit vero semper locutio Ualmam ferre, tribueresi Cic. Att. IV. 15. Plaut. Amphitr. Prol. et Poen. Prol. . Ceterum primae, quae Victoribus dari solebant, primum Romam delatae sunt a. 461. U. C. Liv. X. 47. . I2ὶ Cic. Phil. I. IS. Pluti Pomp. 52. Plaut. Cas. V. II. Hor. Ep. U. I. 180. Plura collata vide a Grysario, SchuILeit. I. I. p. 347 sqq. Hinc et corrigenda, quae Iacobsius Nachiri tu Sulter, IU. p. 335. dicit: γBei der Aussithran sand hein Wettstreii meder uriter denDielitern, nocli unter dem Volke sinit.aIM Oui plura cognoscere cupit de insigni tragoedomim ri comoedorum nom. arte, is adeat Langit Vindie. p. I9 - 2 l. et inpriniis lauda- lusimam Grysarii Commentationem liber den Zastand der Rom. Billine im Mitalter des Cicero , Aligem. Schulgeit. 1832. Abib. II. p. 3I3-374 Multa hic omittenda sunt, quae de histrionum' pronunciat Iorie,' cantu: personis aliisque huiusmodi rebus animus me dicere inire iter alia fortasse occasione oblata haec uberius

tractanda mihi sinuam.

77쪽

opum. I. p. 289 sqq. , qui diverbia quoque Ilios. egisse lueuieniae domonstravit os', de Cantic. p. 11 sqq. 3. Sod veris'mileost. etiam cantica tragoediarum, quae alio eanente taeiti illi saI-iabant, per saltationem eortini mulio clafius intellecta esse a populo, multo alio malorem ei attulisse delectationem, quam si simplieilee decant ala suissent. Multa vero nunt certa indicia, ex quibus et de cultura human; latoque nomanorum et de singulari studio, quo scenieis ludis dedit; erant, coniicere licet. Qui rudes ilicullosque appelIare coninsuerunt nomanos, eosque Paucis exceptis ne intellexisse quidem pronunciarunt scenicas sabulas: ii non respexerunt tales Iocos, quales hi sunt: Cie. de Orat. I i. m. et , Et quum sint populares mulli variique hapsus, vilanda est acclamatio adversa populi: quae aut orationis peccato aliquo excitatur, si aspere, Si arroganter, si turpiter, si sordide, si quoque animi vitio dictum esse aliquid

videatur. . Cie. Brut. c. 30. . Iid enim ipsum est summi orat ris, summum oratorem Populo Videri. ε Orat. c. 50.e , Conciones saepe exclamare vidi, quum apte Verba Geidissent. . CLMekrovo, liber Sitteta u. Lebensari der nomer, I. p. 36 sqq. De subtili populi in theatro speetantis sensu ae iudicio compares, i lubet: Do Oral. III. 25.: auuanto molliores sunt et deli sores in dantis nexione et satrae V ulae, quam DPrta et, seve-haer quibus lamen non inlido austeri, shi si saepius si int, multitudo ipsa reclamat. . De Orat. IlI. m. R. IBI Oi lim. Cie. Paradox. III. 2. 26.: snistrio si pauisum se movit extra

numerum aut si Versus Proiiunctatus est, 31llaba una brevior aut

langior, exsibilatur . et exploditur. 4- IIorat. Ep. ad Pis. 112 sq. 53. 24B. Plura dabit Lange, Vindie. p. 50 sq. Fieri

autem omnino non potuit , quin magis magisque excolerentur Romanorum animi, cum quouisse paene lii suto praestantissimos oratores audirent verba facientes, et frequentissime summorum poetarum sabulas in scena spectarent repraesentitias l Profecto, etiamsi Romani Livio primas fabulas edente nondum mansueti et I Nero in contrariam partem aecipienda sunt Puintiliani t. e. extri

verba n tota saepe theatra et omnem Circi turbam exclamasso ba bare scimus.a Intelligenda sunt de vitioso loquendi genere.

78쪽

ad earmἰna Intelligenda satis exei illi suissent, paullat Im humanitatis ac puleri sensum assumere debuissent. At iam lilin eos ii onplane experies fuisse culturae Palebit ex iis, quae supra l. de satura eorram diximus, atque ex Plausu, quo primae Livii Λndronici tabulae ex plae n populo esse dicitii liir Liv. VII. 2. Valer. Max. II. 4. 4. . Quanto Voro studio Terentii aetato no uiani theatra frequenlaverini, docet Prolog. II. eius ipsius sabulae, quae propter plebis tiirlins bis Ileragi noli potuerat, Iloeyrum illeo,

ubi vorsu OB. Poeta dicit: . olite sinere per Vos artem musicam Reei lire ad paucos. . Et Ciceronis aevo, cum insignes illi aeto res Roscius et Λesopus scenicam nrtem nil Summum pors elionis fastigium evexissoni, tam impense Romani sabulis spectandis opo ram navabant, ut Ilorat. ni huc 'It erat ir, Crinctos Paene patres olim pro tui pudento homine habere, qui, Huao ΛΟΝΟΡus Pt noscius ego rint, ros, rebendere conet ar EP. II. 1. n0 sqq. . Iterum it opum que easdem tragoedias et comoedius SP tando, memoria paeno pastenebant δὶ si populusque festis diebus Versus, quos in thoat eis di dieerat, solebat caniare εὶ. Oratores coram populo v rha snetotiles tragieorum locos tanquam lumina et ornumenta inser re consuerant orationi, nequo metuendum iis Prat, ne olascura et ignota prosor

rent ιge, Vind. p. sq. uilini. I. B. 11.): praeterea non solum in epistolis, in philosophicis et rhetoricis Ithris versus aesententias tragicorum nomaui interponebant, sed in vitam adeo communem multa vocabula et Pro erbia n tragica seetia repoti iatransferebant Latrae, p. 52 et m). Nec tamen cum II har. yo Litteraturgesta. p. 175ὶ statuerim, Populo Romano nil idaeuisse in tragoediis nisi singulas illas ad rempublicam Vel ad mores spectantes;sententias, cutit totarum tragoediarum finem ae seopum nihil curaverit. Πραγματικοι quidem Prae reliquis omnibus populis erant Romani; neque negari potest, eos, eum tragoedias spectarent ad ea, quae de rebus ad civitatem aut moros Pertinentibus senti rent, singulos tragicorum versus referre solitos esse sed ut his IIor. Ep. II. I. M. 4 rid. Fasti m. 535 sq.

CL Langium, Vind. p. 39--4I. Interdum adeo histrionum artificio clarius indieabatur, quomodo sententia aliqua ad rempublicam ransferenda esset Cic. pr. Sext. e. 56 sqq. , et millies tum revocabantur. - Ipsi iis ludorum procuratoria respectus habebatur in plaudendo aut albIlando; si imis popularis homo ludos ederet, et frequentissimi veniebant ad theatrum et quantum per ipsos Iudos

79쪽

ipsum tragoediam eum republica arctius eoniungebat, non tamen unicum erat, quod spectatores Romanos Oaperet ae delectaret. Qui cogitaverit de consuetudine illa, ex qua mimi et Atellanae ad mitigandum nimium dolorem tragoodias exeiporent est Sehol. ad Iuv. Sat. III. 173. cr. supra si . in et qui contulerit Cie. Tusc. I. 44. et Sehol. ad Ilor. Ep. I. l. GT. aliosque similes Veterum locos, is intelliget elarissime, nomanos et vere tragicos as eius ex lolius tragoediae nexu animo concepisse, neque eunctos ab ea sensuum humanitate abfuisse, qua ad tragicos asseetus ciendos

Cum ad snem disputationis meae pervenerim, summam eius paucis ita complectar: Tragici nomanorum poetae, etsi Graeca plerumque Preme rent vestigia et usque ad Λugusti tempora rudi et ineomta lingua uterentur, insignes tamen erant propria ingenii Vici gravitate, iisque exceptis, qui animi iu,tius et exercitationis causa quam poeticae in)olis instinem ad tragoedias Componendas Recederent, certe non minore laudo digni sunt, quam reliqui Latii poetaor populi vero Romuni maior saltem Pars summo per ultima reipublicae temPora studio tragicas nctiones spectabat, ac verisimile est, nomanos non tantum singulas tragicorum heroum virtutes aesententiosam tragoediarum sapientiam admiratos, sed, quos excitare student tragi ei poetae animi assectus, iis , ecommoveri Passos PMe. liceret iis plaudebant. Hinc anxIe Bruti amica expectabant, quid populus de ludis elus iudicaturus esset: Cie. Ep. ad Att. XV. 26. g. I. et ep. 2, 3 et postquam hi ludi summo cum populi plausta' celeta ruti essent, iure id efferre poterat Cicero, quo Brutum adhuc amatum esse a Populo Roninuo demonstraret Phil. I. IS. IL I3.3I. -