Medicina Salernitana, id est, Conservandae bonae valetudinis praecepta

131쪽

Fandem lententiam, sic extulit Ovidius lib. 3 ele'. i. Tristium Carmina, secessum, scribentes, o ocia quaerunt. Hinc est, quod Hipp. de Democrito Abderita

ad Philopoemenem epist. I. ita scriptum reliquerit. si Non in laniam 'sed quamdam excellentem mentis sanitatem vir ille declarat, dum neque liberorum,

neque uxoris, neque cognatorum , neque rei familiaris, neque omnino alicujus curam gerit' sed& diu, & noctu apud se ipsum consistit, & priovatam vitam degit, plerumque in antris, & solitudinibus, aut sub arborum umbris , aut in molatibus herbis, aut apud frequentia aquarum fluenta . Coa tingunt igitur talia plerumque atra bile percitis. Taciturni enim aliquando sunt, solitarii. ac deserti amantes, & rerum familiarium con pectum aversantur, alimum putantes. Nec vero dissimile vero est, etiam his, filii circa disciplinas vertantur, ab una erga sapie aliam adfectione, alias curas exclusas esse Lege Aristotelem problemate I. sed L 3O. Ciceronem lib. I. Tuscul. quaestion. & Quintilianum lib. IO. cap. 3. UlNTUM, quod brevibus admodum, mini in eque profundis pertententur somnis. Nam ad somnum creandum, calidum χὶ adesse humorems a ) ZEst et o tempore, nimis ae suans calor somnum didi at , irrequieti tota noste excandeis scimus . N eme υero, longiori somno auiescimus. Neque prir jiat ratio ebriorum, qui fere sensuum

132쪽

opus est: hic enim concoqui expedite potest , in. deque ad caput vapores surgunt , a quibus subinde somnus, inducitur. Quod si deest, exiguusque humor, aut concoctu dissicilis inest, somnus non oritur. Qua de causa, post cibum, somnolentissimi fieri, ob calorem, solemus. Melancholicos vero, A vehementer aestu an es insomnia tenet. H os , quia nyllus est , aut certe minimus rhorribilia etiam visa, melancholicis, per quietem objiciuntur, quibus maturius e somno excitantur, Galenus lib. I. cap. 8. de lympio m. causis - Et Caelius Rhodi ginus lib. 15. cap. 36. & 37. icci antiq. SEXTUM , quod constantes, ac stabiles admo dum sint in rebus gerendis, aegerri iraeque dimoveantur ab eo, quod menti semel haeserit: adeoque dissiculter etiam, si quando offendantur, in veterem gratiam restitui possint: Et hoc certe lic. kes tuti, diutius dormiunt , nam eortim somnus

an orbosus dici meretur. Vid. pag. 2OO. n. 2Ο. Toim.

prim. de Vini essectibus. Iusuper ab omni stimulo, tam in Capite, quam in quacumque carporis paris mente, fugatur somnus. In optima diothesi somnus placidissonus evenit. Vid. Tom. q. PraeleCt. acata. Boerbaav. pag. pN. 275. Tanta enim somnolentia cum indici hili suavitate conjuncta, & me,& Chirurgum, & Aurigam oppressit, ut certo cessissent dirae voluptati, nisi ego, gnarus pericu- i. iussissem comites de curru descendere, Oc an

bulando sanguinem moUere O c. citatis

133쪽

citatis occatione: quae non sinit propositum fac'. te immutari.

SEPTIMUM, quod nihil sibi tutum fore putent ἰ adeoque Limper timeant . . Hinc est quod G i-lenus lib. 2. cap. 7. de simpli causis ita scriptum rei: querit . Illud, quod ab Hippocrate pro

hibetur , omnibus melancholiar speciebus commune est e videtur. Si timor, S 'moe titia multo tempore durant, melancholicum, ejus odi lynproma est . Sunt enim omnes, sine causa, incesti . Nec, si roges quamobrem mereant, reddere camsam poliunt. Timent autem eorum nonnulli, tum mortem , tum alia, quae minime sunt timenda . Non desunt , δέ qui mori vehementer e X et ant. C merum, quod ex atra bile, cum principium r tionalis animae occupavit, timor, mee corque; ac mori S expectatio accidant, nihil mirum. Si quidem, etiam eorum, quae extra corpus sunt, nihil videt mus, quod nos perinde terreat, ac tenebra .go , cum tenebrae, rationalis animae parti sunt citcumfulae, neces e est hominem timere: ut quit m p , una cum corpore suo, timoris causam cir-ς 'efat. Quod enim nobis extrinsecus fit , altis imis tenchris circumdatum nobis aerem, ad cn pus ab quod occupantibus: id melancholiar Virio ad borantibus , ab interno, R ipso corpPreconi Ingite scilicet, vel ipsa, nigra bile cerebrum siccupante, vel aliqua melancholici halitus exhalatione, veluti In morbo, quem fatuosum, & hy- pG chondriacum vocant. Idem libro tertio , capiten ptimo, de locis amff. jam citatam sententiariiriS fere repetit verbis. D sserunt autem inter se:

134쪽

elancholici Nam omnes timent, maerent, via tam damnant, odio habent homines; sed non

omnes mori cupiunt. Etenim, hoc ipsum, nonnullis melancholi se capet est, quod mortem pertimescunt. Ouosdam etiam alieno admodum a isque extraneo videbis animo et utpote qui simul ,& mortem metuant & tamen mortem sibi con. sciscant. Proinde recte videto HippocratUS, Omnia ipsorm accidentia in duot haec coegisse, meis tum , Sc moestitiam. Minstitia nimirum eos inisducit, ut odio pros quantur omnes , quotquot Ui-dtrint, numquam non tristitiam presse ferentes ac terr Lmur, ut in tenebris pueri, atque ex sdiatis indicti . Sane quemadmodum externae tenebice omnibus fere hominibusi pavorem inaucunt, ni si, vel audaces admodum, vel ed o fuerint ' sic atrae bilis color, mentis ledem, tenebris similem reddens , timorem eis cit. Etenim summis, tum medicis,

tum philolophis in consesso est, Si humores, &onnino corporis temperamentum animae actiones variriare posse. Postrem js duobus versibus, repetuntur

quaedam ex jam dictis, & adduntur nonnulla

alia .

PRIMUM, quod sint invidio Est enim in v j dia, tristitiae species. SECUNDUM , quod tristes. TERTIUM , quod avari . QUARTUM, quod tenaces . QUINTUM, quod fraudolenti . SEXTUM, quod valde timidi . SEPTIMUM', quod lutei, id est, terrei, si1-ye sulci coloris sint: Color enim pure sulcus

135쪽

qui viriditati propinquus est, melancholiar domi

numa ostendit, teste Rhaae libro a. capite I. ad Almansorem.

CAR XCII. HI iunt humores , qui praestant cui in

que colore S .

Omnibus in rebus ex phlegmate, fit coaetor albu S. Sanguine fit rubens, cholera rubea quoque , rus S .

Indicio Redundantiae Sansiuinis.

Si peccet sanguis , facies rubet, e X tato cellus , Inflantur genae, corpus nimiumque gra-Vatur ,

Est, pulsusque frequens , plenus, mollis, dolor ingens, In primis frontis, fit constipatio Ventri S , Siccaque lingua, sitis, sunt somnia plena rubore ,

Dul cor adest lauti, sunt acria, dulcia

quaeque. I a

136쪽

Hic, cujusque tempetaturae, ex coloribu , indicia praescribuntur. Phlegmatici enim, coloris I) lunt al-hi o biliosi, pallidi , sive favi: sanguinei, rubri :Melancholici vero fusci : qui proprie , Galeno lib. I . cap. 9. Therap. method. teste, color est, inter rubrum, & nigrum medius. Sed de his omnibus . in praecedentibus, satis jam dictum est. SECUNDO loco, tredecim traduntur notae redundantis sanguinis. PRIMA, rubor faciei: ob ascensum enim s anguinis , omnia, quae circa caput sunt, rubicundio

ra apparent .

SECUNDA, oculorum prominentia : calor nam inque exuberantis sanguinis, ipsos dilatat, ac satu distendit. TERTIA, genarum inflatio: cujus eadem est

ratio .

QUARTA , universi corporis, cum distentione gravitas a Natura enim, cum contentum humorem moderari nequeat, corpusque, multitudine gra. vatum sustinere minus valeat, supplantatur, ac dejicitur.

QUINT A , pulsus creber: propter caliditatem , quae sanguinis multitudinem sequitur. SEXTA: pulsus plenus, ob calidorum, & hu,

mi dorum vaporum copiam. so Superfluna υ detur, ulterius de coloribus Uerba facere, quatenus unumquodque temperamentu' a suo peculiari colore , praeter Feliqua ut per enunciata sigua, praesumitur.

137쪽

SEPd IMA , pulsus molliso nimia enim famiguinis exuberantia, arteriae emolliuntur.

OCTAVA, dolor capitis, & maxime quidem

circa fronte me ob sanguinis, in plexu reticulari, ut quibusdam placet, augmentum . NONA, Ventris constipatior nimia enim caliditate, faeces exsiccantur, & indurantur. DECIMA, siccitas linguae: ob eandem cau

sam a

UNDECIMA , vehementia sitis orificium enim stomachi, prae nimia caliditate exsiccatur. DUODECIMA, somnia plena ruborer Numquae in somnis visuntur, agique putantur , magna ex parte corporis assectionem , humorum quo naturam, plenitudinem, deiectum , ac qualitatem testantur. Nam qui aegre se moveri putant, aut gravia onera portare, aut in ea re impediri, quam se essicere somniant , animalem facultatem, e X ple nitudine, aut crassitie, aut vi icositate humorum, depravatam habere, cojiciendum est. Contra, qui se, vel volare, vel currere ocissime credunt, humo. res paucos, eo que leves, minimeque excrementosos habere verisimile est. Et qui nocturnas Veneris imagines patiuntur, genitali semine abundare. Ad

eundem modum, qui in locis s*tentibus, sordidia, ac immundis se volutari putant, illos in corpore

materiam putrem, corruptamque, ac gra Viter Q. lentem habere suspicio est.' quemadmodum conistra, qui in locis odoris se esse autumnat, materiam probam, suaviturque olentem r&. cui accenissus ignis apparet, hunc, a flava bili intestari. Cui vero fumus, aut caligo, aut prosundae tenebrae.

138쪽

ab atra bilio Imbres autem, frigidum humor m abundare testantur, nix vero,& glacies, & grando, frigidam pituitam. Gallorum gallinaceorum cristas habere, aut rufa quaedam e sanguinem e XL perare. Lustatorem, qui sibi visus fuit, in sangui. ne abundare Galenus conjectavit, & evacuatione opus habre. Haec fere Galenus comment. q. in lib. I. epidem. aphor. I. & in libello de dignotione ex insomniis. Lege Sc Rhagen lib. 2. cap. 24. ad Almans. & Avicennam 2. 1. docl. 3. capite T. DECIMA TERTIA, dulcedo sputi a propter lsanguinis dulcedinem. Rhages lib. 2. capite 2 O. ad Almans rem. Indicia Exuberantis Cholerae, sυe flavae bilis.

Accusat choleram dextrie dolor , aspera lingua , Tinnitus, Vomitusque frequenS, Vigi

lantia multa .

Multa si iis, pinguisque egestio, tormina

ventri S .

Nausea fit, morsus cordis, languescit

Pulsus adest gracilis , durus , Velo Xque,

calescen S.

Aret, amarescitque, incendia, somnia sngit

Lege de his omnibus Rhazen lib. 2. cap. I. ad Almans. & Axicen. a. I. dc ι. 3. cap. 7.

139쪽

rad cia Redundantis Phlegmatis.

Phlegma, supergrediens proprias in corpore lege S ,

Os facit insipidum, fastidia crebra , sa livas , costarum, stomaci , simul , dccipitisque

dolore S .

Pullus adest rarus , tardus, mollis, quo que inani S , Praecedit fallax, phantasmata, somnuS aquosa . Rhaetes lib. 2. cap. 23. ad Almaniorem , Avicenna I. dodi. 3. cap. 7. Dd c a Abundantis Melancholiae.

Humorum pleno, dum faex in corpore regnat , Nigra cutis , durus pulsus, tenui Sque

urina . .

Sollicitudo, timor , tristitia , somnia

tetra.

Coacescunt ructus, sapor , & sputaminis idem , LVVaque praecipue tinnit, vel sibilat

auris .

140쪽

DE PHLEBOΤΟΜΙΑ, AC PRIMO QUIDEM, DE AETATE PHLEBOTOMIAE.

petit annuS .

Spiritu8. uberiorque e Xit per phlebot in iam , Spiritus ex potu Vidi, mOX mulciplica tur , M. Humorumque, cibo , damnum lente pa

ratur .

Lumina clarificat , syncerat phlebotomia Mentes, & cerebrum , calidas facit est me ita S Vi cera purgabit, stolia actium , Ventren

que coercet.

Puros dat sensus, dat somnum , t aedi a tollit. Auditus, vocem, vires Producit, & au-