장음표시 사용
111쪽
tatbr , corrumpitur, Sc putrescit. si quidem hie
humor , ubi amplius an caluerit, alit propter putredinem , aut febrem i flammantem, nigram efficit hilem, inquit Galenus libro Iq. L. p. 9- method. medend. Quae quidum si igida ζst, quia
terrestris' sed tamen caloris non expers, quς madmodum, & cinis , 3c acetum, apparetquet, dum per alvum s ut coqtingit aliquando dysenteri s Jexccrnitur, splendidior, ac nigrior, ipso sanguia
ne crassiore, Sc nigriore, quem humorem, melan. cholicum qppellamus . Splendet enim, veluti morin tui maris bitumen, quod Judaicum vocant Secunda species, seu iusserentia b iis atrae, non naruralis, est, quae ex adustione alioru in humorum nascitur, ut illa, quae fit ex flava bile vehementer usta . Quae etiamnum, tantae est malitia, ut 8c terram radat, & eam, more bilis exquuite atrae , ip altum attollat. Sed, δέ muscae, ipsam, non secus, quam vere nigram bilem. refugiunt. Si sanguis quoque , aut pituita in corpore veherimenter incaluerint, & exurantur, efficitur etiam melancholicus humor, non naturalis per adusti
nem diffus, ut voluit Avicenna. Verum duae illae postremae species squae scilicet per sanguinis.
aut pitui se assationem fiunt) Avicennae mitiores sunt. Scribit autem calenus comment. 29: ib. a. praedΩ. Hippocr. illam, bilis atrae speciem, quae ex flava bile vehementer assata gene 'ur, deteriore in esse, quam ea, quae ex crassiore lan. guine generationem habeto quae, lubsidenti in do. lio vin i faeculae, aut amir te. hoc est , fairi olei, propiartione respondet. Haec etiam mitio. eit, Ed
112쪽
potissimum, quoties traxit nondum se animali
moram, cum aliquo calore abundanti praeter naturam. Verum priusquam in exactam atram bilem transmutetur, primo in vitellinam, iecundi in porraceam , tertio in aeruginosam transiit. Tertia speetes melancholiae non naturalis est , quae originem sortitur a lapidosa quadam concretione, ut cum ab imperitis medicis, vel chirurgis
erysipelata, & inflammationes squas Graeci γ-
μονας vocant J aut quivis alii tumores ex naturalibus humoribus procreati , admotis extrini ecus praesidiis, nimis vehementer refrigerantur, adstrino gunturque' vel cum iisdem tumoribus, ea quae valenter nimis trahunt, digeruntque, medicamenta, applicantur. Tune enim toto, quod in eis
subtilissimum erat, dimi pato , id quod reliquuM est nempe crassitus J plus justo desiccatum, la4pidis duritiem consequetur, atque in melancholi
Quarta melancholiae non naturalis disserentia exurgit, quando alius humor, ipsi melancholiae maturali pei miscetur . si q) Quod dum fit, dulcoratur, ac mitescit magis, nisi dum alterutrabilis adusta , hute commiscetur . Siquidem tunc siq) Temperamenta, non semper ita mauis alle apparent, propriis ebaracteribus designata, υτ facile cognosci possint - nam melanc boliae, aliquanto phlegma miscetur sis Muti , R temperam N tum compositum ὸ , . Da phltam', et, et melancholi , ct se de Nil με
113쪽
uel acescit, vel amarescit, & erosionis non mois dicte particeps emcitur. Avicenna loco ante cita. to, & Joann. Tagauit. lib. I, cap. I 4. instituta chirurg. Plura Joannes Baptista Montanus in C. I. doct. q. cap. I. Avicenna, & Leonhartu Fuch si us lib. I. sed . . cap. II. method. pervenieridi ad Issedicinam .
DE TEMPERATURA, SIvE COMPLEXIONE SAN GUINEA .
NAtura, pingues ita sunt, atque jo
cante. , Rumoresque novos, cupiunt audire frequenter .
Hos Venus , & Bacchus , delectant, fer
At facit lios hilares , de dulcia Verba
Omnibus hi, studiis habiles sunt, &
magis apti . Qualibet ex causa, uon hos facile exci,
Largus, amans, hilaris , ridens, rubet
114쪽
cantatas, carnosuS, satis aula x , atque benignus. Si na, quibus sanguinea temperiatura faci tr di.
AC PRIMUM quidem . quod languinei sint
pingues e quod de pinguedine proprie dict i. mi nimς in hoc loco accipiendumi est Ea enim si-cori Galen. lib. r. cap. 9. de temp. & post eum Avicenna 2. I. dost 3. cap. 3. attestantqr, ecliabitus fristiditate gigri tur' sed de pinguedine
ad mediocrem corpul ntiam, sive carnis abu ala noti m I) extras , quam Ar Z.ιας Graeci vocant. S qisdem rubrae carnis, cum decenti firmitate abundantia, cdidae. ac huin id ce, hoc est, languineae tem Peratura', nota est. Quibus enim, plus est carnis rusvae, ii, Sc vii t tem ast militivam habent potentem , dc sanguine abundant, qua pae quae, G leno loco jam cit: tu teste, J vigeant, invalescantqRe ca lido, atque hum do a Corpulenta a, :nquit , sive abundantia carnis, ex sanguinis copia nascitur. Cum enim calori, intra debitos fines manenti, boni sanguinis accedit copia , necesse est, ut corpu' t i Rom nes fanguinei tem eram qnti, nec noumulier=s, satis copiosa carne abundaui. Uerum mulis ιi, inceri cu in correspondenti lum' bae quavri a te , cuius signa a ud Bierbaawum lib. 6ρrea iec . Aca L pag. i 86 89 . Sed sanguineum temperamentum distinguitur , pilis raris 'ibus ,
fac co. albis, suscis, carni mulli copiosa &c.
115쪽
lencla sequatur. Idem innuere, etiam h s veri, a
δε vicenna voluit. Corpus carnosum, absque multo
adipe, di pinguedine, est ealidum, & humidum. id est , sanguineum. SECUNDUM , quod sanguinei sint, ves jocant f , ut qui multa jucunditate, magnoque jocandi lepore, amicis, ac familiaribus i iis, risum subinde, moveant a vel laeti , hoc est, alacri erectoao imo, idque maxime, ob spirituum, qui ex san puto et humoris benignitate prqcreantur, subtili Iatem. & nersectionem set . TERTIUM, quod facetiarum, jocosarumque tabularuna, & novarum reruM auditione, eamdem p b causam, mirifice capi aptur
QUARTUM, quod proni admodum sint invenerem a Nimia enim Venus, seu intempesti uurn ejus desiderium , fit ob multitudinem genitur , quae ex sanguinis copia potissimum nascitur.
promptam, editam: circulationem , per omnia vasa, exercere debet o omnes sequestrat iones , ex rein retin'es, simul eadem proportione, illam merito se- quisntur, urinae nev ρe , sudoris , seminis , aliarumque, in primis Dirituum , quia sanguis ad xaput appulsus , quantitate , m optima qualitaιe prasinat. IDo. qui hoc temperamentum fortiti sunt, irascuntur facile , omni biisque exercitiis peragendis aptissimi , literario studio, cuicumque intellei ruali facultate satis idonei.
116쪽
1 Iavia api tant, Vino suaviter indulgeant, & cibis gaudeant optimis, atque exquisitissimis scilicet suis milibus , & quibus i evari possint.' servantur eis nim si in ta similibus .
SEPTIMUM, quod ridibundi sint, hac est,
facile rideant quod Hippocratis etiam testimonio confirmatur, qui in libro de structura hominis, a phor. 2. ita scriptum reliquit.' Qui enim puri sanguinis, non inexpertes sunt, hi usquequaque rident, & aspectu, ac corpori floridi, nec non per. spicui colo S.
OCTAVUM i quod ii i lares sint, ac laeto Vulis
tur idque ob vividum maxime, ac floridum coisIorem venustatem corporis.' haec enim omnia, sanguinem , qui temperat US est , consequuntur .
NONUM, quod blanda plerumque, R auditu iucunda verba, ab ipsorum ore profluant: quod &ipsum utique, ob sanguinis benignitatem, evenire putandum est; ὁ ω γαρ ou των ανθροπω xρατεις
DECIMUM, quod ingeniosi, hoc est , artibus quibuslibet addiscendis idonei sinr: nimirum obvigorem , di insitam ingenii, ex sanguine vim, sive docilitatem. Hinc etiam Hipp. in lib. de flatibus , aph. et O. ita scripsisse videtur : Opinor autem inter omnia, quae in corpore sunt, nihil magis ad prudentiam conferre, quam sanguinem. UNDECIMUM, quod non facile eXcandescant, praecipitesque in iram feranture reprimit
enim sanguinis humiditas, bilis servorem, sq) qui F 3ὶ Non videtur , temperamentuni fanguineum
117쪽
.ο εο αἰαν efficit . Unde eleganter lane, flavae bilis irenum, ab Avicenna 4. I. capite 2 O. dicitur. Postremis duobus Versibus, non solum, ex jam dictis repetuntur quaedam ' sed adduntur etiam
QUORUM PRIMUM, quidem est, quod sano guinei sint largi, hoc est, liberales, benefici, Scab omni avaritia alieni.
SECUNDUM , quod amoribus sint dediti. TERTIUM, quod hilares Iint , & jucundo,
UARTUM, quod ridibundi. Quae omnia,
ex sanguinis benignitate eveniunt . QUINTUM, quod rubet sint coloris: Humor enim, cuti colorem adfert , quemadmodum lib. I. aphor. comment. 2. Galenus adserit. Et Aviς. 2. I. doct. 3. cap. 8. Color, inquit, rubetas, sanguinis multitudinem significat . Quod intelligendum ma Xime, de colore, Qui ex rubeo, & albo, cum lucundo quodam, nitore commixtus sit, Senon, qualis in facie eorum visitur, qui fortia potant vina, & in cibo, falsis, atque acribus uiniuntur speciebus ' nempe rubeus, fulcedine quadam permixtus: hic enim lepram portendit.
SEXTUM, quod cantionibus, Sc musicis deis bilis ferυorem reprimere posse , cum fingi iis ipf'
nimis calens , aliunde temperandus si Et reυerta ex Boerbaaυio habemus eodem sup . cit. Venia amplius ceruleis languine dis tentis' colore rota
118쪽
ctire Theophilo Citha ce o , apud Athena am l. q. δει rνοτο p:J perinde, atque san' i s temperatior, τλαν, id est, bonns, de candidos morea pariant. μέγας γαλ θ ταουρος ες ι , D ei Zmorii u Iσ t 1 α- πατη wῖς μιχθου τι π i Lb94rι τε 6 γαρ ηἰγl πο t- TR, Uu Uς Θυμοειδεις, Da πως γνοριας δια φορους καI τραυν M. SEPTIMUM, quod sint corpulenti. OCTAVUM, quod sint audaces idque ob sano uinis caliditatem . NONUM. quod sint benigni, clementes, liberales, Oc benefici : ratione nimirum humoris sanguinei, qui est dulcis, mitis , di benignus.
DE TEΜPERATUR A CHOLE IOCA , SIVE BILI Os A
Hoc genus est hominum , cupiens pra7cellere cuncti S Hi leviter di scunt , multum come
Inde, magnanimi i qui , largi, summa
triuius, fallax, irascens, p odigus , au-
119쪽
Auutus , gracilis , siccus , croceique colori S
Biliota temperaturae notaei hoc in loco tra
AC PRIΜA quidem . quod biliosi , si ve cholerici , quos κολώδεις Graeci vocant , prompti admodum sint ad operationes I I) sed impetu ani , fi J Omnes bilios praeter propter , ab incogniata causa , ad omnes quascumque operationes conciis tari videnttira Viget enim in eorum nervoso I stemate, intensior, continuus simulus , propter bu- morum acrimoniam, a qua omnes machinae , o
vasa lacessia, promptius in tuis operationibus , se expediunt. I id. Praele I. academ. Boerbaaυ. Tom. 5.pet. 89 I. f. Biliosa temperies cognosci describitur a pilis copiosis nigris , crii pis , duritie , macilentia, gracilitatς carnis, colore fusco, Venis magnis . pulsu magno . . . pertinacia, iracundia. Fiis videtur, major solidi, quam humidi copia excedere dcc. Idem stimulus, qui omnes operationes generice loquendo, promoυere valet, omnes smul excretiones intendit, prae meteris insensibilem per pirationem. Ivsuper, quia omnes bumores acerrimi sunt, expe-d;t, ut omnia υasa , reliquae folidae partes 1Dmmo robore praestent, soliditate, densitate, ut eor tu contactum ferre , absque molestia , possint, alioquin simulus ipse in conυul ionem abiret. Hinc da in β solidoνum summa re sentia , nimiae nutritioni , opponendae materiae, non dabitur locAS.
120쪽
. . f. Isi J. nu solius, quam cogitatione faciant omnia. Igneum enim habent calorem . qui sinpetum, & agilita. tem ad motiones praestat. Hinc r. I. doct. 3. cap. g. ita fere ab Avicenna scribitur: Cum operatio ues, plene, ac persecte, naturali cursu proce. du0t, temperaturae se ualitatem indicant.' cum vero ad superfluos mutantur motus, caliditatis exuperantia significatur.
SECUNDA, quod ambiriosi sint, & honorum
cupidi, primasque in concutis, ac confessibus exta petant cathedras, adeoque prie ferri omnibus velint: Perinde atque ignis ipse, qui line pon dedere semper evolat, excelsoque locum, sibi quaerit in aere Exuperans enim ille cabor, animos ad insolentiam plerumque, de arrCῖantiam excitat, atque inium mat. TERTIA, quod celeris sint mentis, ingeniique, & facile discant: ob calidam nimirum, A1ubtilem cerebri substantiam , quae forrnas cito, ac facile suscipit. Hinc non temere, menti S a Clamen,
prudentiam a bilios , humore Σ proficii ci ,
1J Bilis is I tu Iasio me banica n cessitate. Numquam caput petit, quia vlis partes languiue Ieviores in L 'berica fui a fatis distant. vix fau-guini comm ae ad vj a iis teralia propelluntur. Soli globuli sanguinei, 'm batici 1 olidiores
na ors gravitate donat , arterias cbarotides adeunt
pro I iritus praeparatione, Confer quae dicta sunt pagina 2OI. numero ac libro I. pagina ΣΙ .e mero II. Si Uero quacumgete de causa , ut