Commentarius in titulum iuris canonici de iniuriis, et damno dato, accommodatus vsui studiosorum tam theologiae, quam vtriusque iuris. Auctore Petro Binsfeldio, suffraganeo Treuirensi doctore theologo. ..

691쪽

rum excipiunt praediet os. . Decima quarta Conclusio. Qui iniusnc aut male repraesuli impetrat, ct illicitis obtentu utitur, leuetur ad omnium damnorum o expensarum repara tionem etiam in foro consilentia, ct in foro exteriori, ad id condemnabitur, O in quadruplo Iunietur. Hanc etiam tradunt Theologi S. Antoninus Gabr. Sylvester & alij, &iurisperiti, & satis probatur ex Au ctent. Et omnino C. de actio nibus & obligationibus L. . de Verbia oblig. . L. Nam&Seruius. ff. de negot. gest. Iacobus de Canib. Prima par. num. 47. Dam hauder

Si cu*a tua datum ess damnum.vel muriam gaim seu alijs irrogantibus opem forte tulisti i aut his imperitia tua, uenegligentia euenerunt: iure superis facere te oportet: hec ignorantia te excusat si cire debuisti exsucto tuo iniuriam verisimiliter posse conti gere, vel iacturum. quod si animalia tua nocuisse pro ponaε , nihilominus ad satisfactionem meris : hisi ea dando passis damnum velis liberare te ruini. Quod tamen ad liberationem non proscit: si fera animalia: varua consueuerant no ere fuit ent: O quam debuerra non

692쪽

dammo damnum videatur dedisse: Seciae est tamen in illo dicendum: aut vi non accideret de conti Mentii

nihil omiser. A s v s ex Gloss. Aliquis culpa sua i

damnum dedit alicui aut iniuriat ' rogauit,seu alijs irrogatibus iniuria, ope tulit: aut haec imperitia, Vel n gligentiae uenerunt: dicitur quod su per hisiatisfacere tenetur e nec ignorantia excusat rciu ia scire debuit ex facto suo iniuriam aut iacturam possct c5ntingere. Secunda pars ibi. Quod si animestitua,&c. Ecce si animalia tua damnum dederunt , nihilominus satisfacere te oportet: nisi tu velis liberare teipsu m, dando animalia tua damnum passo: Sed. si animalia tua sera fuerunt & quae consueuertunt obcere, hon sume it ad libetationem ea dan- do, quia non curasti eam quam debueras diligentiam adhibere. In fine dicit ψr, quod li- cet ille qui occasone dedit damni, damnum dedisse videatur tame alitor dicendum de eo,

qui diligentiam debitam adhibuit, ne damnum contingeret

Si culpa, Oe. Vt te neatu r is a d satisfactis iriem qui damnum dedit, seu iniuriam iris rogauit, ineresse est Ut culpa interueniativi Gloss. Hostiensis, & quidam alij annotant.' j Ex quo capite cotingit,4 si infantes dcamen-xes damnu dederint, non teneantur, clitia non

693쪽

Relatum, ait, peraeque est eos qui iniuriari pati possunt,& sacere posse.Sanh sunt quida qui sacere non possunt: ut puta furiosus & in stubςs qui doli capax hyn est , namque hi irati iniuriam solent n'' facere. Cum eti- iani uri ex affectu facientis consistat: conse quens erit dicere hos: siue pulset L, siue con-iintium dicant , iniuriam fecisse non videri Atq ue hoc ca p . Gratian. des s lypsimc L. Ill urelatum. U. de iniur. Notan 'etiam Ioanne Andreas, Cardi n. dc Anton Bu trio hac ex Gosted. quod culpa tripliciter se habere po-' est. Quandoque praecedit, aliquando inest , quandoque etiam sequitur ff. ad L. Aquil .L

2.&s. supra. Sequitur in medico ciui bene ieicuit,scd in curatum reliquit. Ibi. Opem forte tu- fisti. Non solum principalis si detiam qui pem tulit tenetur, v*όtes v nys tenuit , alier

De omnibus opem ferentibus Sc cooperantibus iniuriis, a dam no Quia 'a' bit latius

ba, ont*n y Uytri' in cap. ti'. Rictis, qus dyatutum faciens meoxion om de committe pis& faciente delictum 'non com prehendit praestantem spem: Cum aliud sit serta opem ad delicitu*:aliud facere de coi

694쪽

Τ T D A M N o D aT O, mittere delictum 'Si quidem hic ut diuersa

ponuntur: &est texi in L. is qui opem. s. desuri.&Bartol. ibidem. Imperitia.) Glossa & DD. communiter obseruant imperitia m culpae annumerari. In nit. ad L. Aquil. f. Imperitia.&ff. de reg. iuri. L. Imperitia. Sive ergra culpa, siue imperitia, siue negligentia damnum dederit, tenetur. An auteni id soro eonscientiae quis teneaturd damno dato ex culpa leui i aut leuissima, quod Papor init. in hoc cap. movet, istista in q. sangulari pertrac labitur. Ignorantia. Ignorantia non excusata cui pa, si potirix scire, aut .icbuit praeuidere ex facto suu secuturum alteri damnum. Animalia tu i cuis propons . O m n ia quae ad huius partii explicationem faciunt, multis declarata sunt supra in cap.Si bos, Mn c. Si lae

tur de coqui proximam caussam aut occasio-

supplefidain intelligentiani'. subaudiendati Qui culpabiliter de iiiiiiste, occasionen damni dat. Nam qui siro iure utitur ,& si trina damnum alteri nascatur; ad nillil tenetur.

695쪽

PRIMA QUAESTIO.

Opem qui tulit, aut cooperatin es imiurioribus, damnum inferent Am,an teneatur de dano dato, aut iniuria Agata' OV o N i A Μ quaestionis huius materia.

satis grauis, intricataque est in utroque soro, paucis quibusdam prςnotatis per distin.ctas confusiones pro distinctione cooperantium resoluti 5 adhibenda est. Primum notabile. Ex Theologoru dbctrin nouε enumerantur modi, quibus quis potest cooperari,aut opem serre delinquenti, aut iniurianti. iuxta doctrina Alex. Alen. in q. par.

Sylvest. Gn verbo Restitutio 3. q. 6. Angel. ini

e b. Furtum. Sol. lib. . de iust. &iur. 7 Nauarr. inmanisalicosesi cap. nil. I. Is di alibi. Comprehenduntur autem hi modi. sequentibus versibus.

Partiripas,mutus,mo ob as, no man 'stas .i Sufficientiam horam modorus. hQm . in d. art. 7. declarat. Du pliciter aliq is es i.

potost causa, ut alitor quid ag t yς Tiph

696쪽

parte acceptionis monendo ad ipsam, quod potest contingere uno e quatuor modis nempe praecipiendo, consulendo,consentiendo de

receptat, aut protegit,eique fauorem piaes alii quod nomine recursus significatur: Aut deniq; ex parte rei acceptae Ut cum quis eiusdem surti,aut rapinae si particeps vel maleficii socius Uvoce participans denotatur & sic sunt sex modi quibus quis directe potest esse causa acceptionis & dani dati, videlicet. Iussio, coli-lium,c5sensus,palpatio, recursus participatio. In directe potest e se quis causa, se umquε impedire potest,ac debet non impedit. Quod Nn tribus modis contingit, vel cessando praecepto, & consilio quod licitur mutus,vet non obs' an docta possit, vel facturaccultando,

Secundum .notabile. Ad rudiu eruditione claririus dicta vocabula ab auctoribus cooperari modis accomodata, sui exponeda. Primo no

mine iussionis intelligitur,lubens, praecipies, λ aut mandan Vt frequetius iurisperit loquu,tur: & cu hic modus ex auctoritate superioris vindicantis sibi potestate in eum cuipi scipit, suem an daturii, pceda quanda coacti 0 ne V detur inducere. II. Sub colitio cotinetur ominnis cosiliu dans ad danu, aut iniuria,aut malefici aut Psuasione, & adhortatione induces III. Cosensus, id est tacite, Vςl er pressς δppro-

697쪽

u. . .

bans, & aliquam auctoritate 'a interponens. Quarto Palpo, id est, adulator, siue laudator. qui applausu & laude more parasitorum aulicorum incitat ad malum. Quinto. Recursus id est, qui malefactorem reci p it, a ut receptat, Duςt, aut defendit, per modum habentis pomtestatem. Sexto. Participans, id es partem capiens ex rapina, aut pro sua parte concurren cum socijs. & alijs ad rapinam : aut damni in- Iurisu llationem. Septimo: lutus, id est qui taeet cum Ioquendo impedire posset. Vtre Nprehcden do adnam edo deterredo, rogando, clamando, d similibus modis,& non fecit iuxta mentem D. Th omae in si G. Alexand. Alens. inq. pari. t 86 memb. ses t. Caician Gregor. de Ualentia. Petri det Anamia. in d. stri . D. Thomae. Sol. loca cito Ioa p. a Medima de rebus restit*end. cap.

a.dub. 6. ima Ad id quo J postremo loco

Quaerebatur, i nsim C. Petri aNaui ratib. 3. de restituto p. ' ma m. in & aliorum alibi 'muniter: contra Paludanam in zὶ . a s. q. a. it. 3. dum docot mutum esse quiacit ubi res est abscondita, & non reuelat. Octatio. Non obstans,id est , non adhibens auxiliu & auet vitatem in opere, prout tenetur,ad impediendum dammiro aut malii. Nono. Non manu

festans, id est: qui potest damnum impedire

od monedoreum qui passurus est ab inuasore, i et occultatron detegendo iam factum., c. 'I' tum M abii Quamuis ita oouem modi

698쪽

illi suo numero & forma tan tym a Theologismbserventur,tame etiam principaliorcs apud Iuris interpretes sibi locu expreise Vendican

Malij minus usitati implicite intelliguntur,

ut satis superq, ex in forius inserendis, manis G stum erit. Nunc pro resolutione sit. Prima Concl. Quicunt aliquo istorum vestemm dornm coope1atur ad damnum notabile proximi, aus seiusdem et uuriam mortaliter peccat contra iustitiam Haec coclusio est com unis D D. loc. cit. Ratio est quia talis peccat contra prsceptum diuinu, de non surando, ut in Rubr. demonstratum.

in notabile damnum proximi: quia ob partitiatate ni rei contingere posset, quod tantum v niale peccatum committeuetur in hac xe non Est dusium. Secunda Conci , uuic spraedictis modis

efficacem dederint damno, aut minia proximi, tenem rurram in conficientia, quam foro exteris i ad restitutionem ct recompensationem damni. Dictum in cois clusione causam efficacem quia quando iusisto, consilium, consensus,&c. non sunt causa efficax damni illati, tunc non tenetur aliquis ad damni compensationem. Coclusio quata tum id primam partem est communis Theologorum loc.cit. Quantum ad secundam partem,satis in primis iubatur ex hoc nostro cap.& ex reg. quae hic in selitus,&cap. decretem,

de homicid. & L. Nihil interest. ff. de sicariis: j causam damni dat dam num de d isse d iciatum ex multis iurib.&leg. cap. Nuper, da

sententa

699쪽

to. de iniuri & Instit. eod. tit. & g. &L. Non ideo minus. C. de accusat. & L. Is damnum. T de reg. iuris.&passim alibi. Secunda Concluso. Si homicidium aut aliud delictumsequatur,2 perficiatur ad mandatum iubes, ris, is punitur poena ordinaria delicti. Per iura allegata , & alia multa collecta ab Antonio Gomer . to m. I. cap. θ. num. 39. &haec est communis opinio, ut post alios plures attestatur Iulius C la rus t i b. Senten i. g. 6 n. p ra ' i d. crim i n. q.

89. num. I. quam tenent Bartol. ind.; . Si ma-

dato. Ias In L. Si quis mihi bona. f. sed quid

si mandauit. numero I6. ff. de acquiri haered. Gadin. in trairi malefic. intit. de poenis Go- mea.& Clar. lociscit. Menoch. de arbitr. ii dic. qq. lib. 2. cas. 312. &alij alibi. Tertia Concl. Qui mandat aliquem perberari, aut vulnerari etiamst prohibeat,ne occidatur, aut m illatur, si mandatarius fines mandati excedat occiden do, aut mutitando, mandans tenetur de homicidio ct mutilatione. Hanc tenet Bald. in L. Cum manu dati. C. manclati & iud. L. Non ideo minus. tium. 19. Iasi in L. I. num. 3I. C. deserv. fugit. Caepol. in cons A. Menocta loc. cit. num. 2.& post alios Iul. Clar. in d. q. 89. & hanc opinionem Bossius in tit. de mandato ad homi ci diu comunem dicit, ut eum Clarus allegat. Ratio huius coclusionis sumi poterit ox text. . .

cap. fi n. de homicid. in 6. ubi sic habet: Is qui mandat alique verberari, licet expresse in hi-

700쪽

heat, ne occidatur vllatenus, Vel membro alb quo mutiletur, irregularis eis citur: si mandatarius sines mandati excedens mutilet. vel

occidat: cu m mandado in culpa fuerit, & hoe euenire posse, debuerit cogitare. Sic ibi. Cithi enim verbera non dentur ad mens iram, qui mandat aliquem vulnerari, facile posset pra uidere mortis ; aut mutititii, nis periculum: Vnde homicidium aut mutil tib isti putantur ad culpam & Poenam. Verum tamen est quod quidam DD. seritiant iii contrarium sie occidentem non puniedum poena ordinaria, sed extraordinaria homici ci ii quorum sen. tentiam etiam aliqui communem existimant, ut videre est apud Decium in consilio ψ8tinum. 16. & hanc opinionem secuti sunt An

to n. de Rosellis. Franciscus de capitibus lib. de Angel. de Castro, de quibus apud Caepol cons. 31. 36. & 37. Marsi h in cons. 67. incip

Domine fagus coeli rex& terrae, de aliquorum opinionem humaniorem vi tutiorent Putat Couarr. in Clein Si furiosus, de homic.

Par. 2. f. I. num .2. Vers. Deinde ob eandem ra.

tionem. Vtraque sententia satis est probabili in foro ciuili, & pro utraque ponit argumen- ta Marsit. In casu occurrenti essent inspicie des circu instantiae, & cohiecturis inuestigandum an mens mandantis homicidium intendisset aut causam proximam dedisset ex intentione

homicidio,&s coli igendum an hom ici diu plane voluntarium praesumi possit ex parte