장음표시 사용
31쪽
magnum est Halleri opus , magnique pretii ; qui igitur pro
alumnis tenuioris fortunae, Bibliothecae Linnaeanae , censuras Hallerianas, librorum vere Bolanicorum, ad hoc tempus eVulgatorum adderet, certe utilissimum opus perageret quod duo volumina in 8'. omni utili servato , adimpleret.
Ex his omnibus allatis videre est quantum Linnaeus scien etiam botanicam proprie dictam locupletaverit; veram hujus t
gicam creaVit, novam methodum sexualem introduxit; genera Omnia naturalia retractavit , horumque mediam partem
ad yoo characteribus stabilivit, species omnes differentiis veris specificis munivit, novasque saltem mille descripsit, plurima' rumque primus figuras optimas proposuit, tandem utilissimo
proposito omnibus nomina triviala imposuit. Haec omnia Veram Bolanicam proprie dictam constituunt ; sed elaborandae erant relationes vegetabilium : in his sicut in vera botanica ultissimus fuit Linnaeus. Plantae utiles evadunt in oeconomia naturae, in oeconomia rustica , in artibus , tinetorta praesertim, in medicina aut sunt alimenta , aut sunt medicamenta , aut Venena: quoad oeconomiam naturae Linnaeus tum in itineribus , tum in flora Sue cica , in actis Suecicis, in amoenitatibus Academicis varia nova proposuit , plurimaque problemata curiosa solvit; scilicet, quomodo musci fovent semina a gelu que defendunt , quomodo desiicantur paludes , scilicet detrita
mentis plantarum aquaticarum ; quomodo mobiles terrae arenosae evadunt solidae, detrimentis aut radiculis graminum ; quoad incOnomiam ruralem , fundamenta culturae desumpsit, a solo natali: utiles aut nocivas plantas variis pecoribus, novis numerosis que experimentis recognovit; varia insecta quae plantas de Vorant aut destriiunt, primus in Pandora insectorum designa vit. In horti cultura Academica , quomodo novae plantae dirigendae, brevissirine inculcavit ; in dissertatione cui titulus plantae
32쪽
xxvi tinctoriae & in sora Sue cica , ii in actis Stokoliniensibus varias
plantas , quae principia colorum largiuntur proposuit; naturam& qualitates alimentorum , & potulentorum saepe saepius exploravit , tum in dissertationibus Academicis , tum in aliis operibus ; adde calendarium sorae, horologium sorae. In materia medica , in f Oia Suecica, veras absque prejudicio proprietates medicamentorum, tum propriis, tum ex fidis autoribus de simplis obser ationibus si bilitas proposuit; inter haec me di camenta plurimae erant plantae nundum ad genera relatae, quam solus potuit determinare in his quot prejudicia conculcavit, firmiter fundamenta Therapoire Verae ponens , naturae autΟ- cratiam agnovit, assinitates naturales pro indagandis viribus plantarum proposuit, inertia ab heroicis segregavit: primus venenosa , minima dosi , egregia toxica declaravit; primus in quaque specie sedulo quaenam plantae pars principia medicamentosa occultabat , acute recognoVit. His concessis , morita Linnaei magna sunt certe , & infelices judicarunthoni omnes qui talia Linnaeo non concedunt ; sed haec supenda vix tertiam partem valoris Linnaeo constituunt :in Zoologia primus methodos accuratas efformavit , primus genera vera stabilivit , primus animalium species differentiis & synonimis numerosis munivit , primus horum innumeras species praesertim insectorum proposuit : in minera logia etsi modestus, primus methodum invenit, primus plurimas species ignotas caracteribus insignivit, primus omnibus anima ibus & mineralibus utilissima nomina trivialia imposuit , primus matbnum mysterium cristati sationum mediante aqua solvente , & praecipitante agnovit; in medicina , post SauVagesi Um, natu ratistarum methodo nos lGgiam ditavit, ex primis pauca &simplicia pro curatione morborum necessaria esse medicamenta , ex primis in Suecia energiam naturae pro debellatione morbo
Fum agnovit dc amplexus est, ex primis systematis nervosi
33쪽
in modificatione organorum, tum in statu sano, tum in aegrotis dominium & potestates agnovit; vulgo vix Linnaeum doctum clinicum agnoscunt medici , sed jam diximus , juvenis Stockoliniae felix evasit morborum curator, Ut saliae in thesi bus medicinae clinicae, solidam quaque die morborum cogni'tionem disputando , quaque septimana ostendebat, suaeque in hac parte medicinae plurima testimonia sagacitatis nec' non eruditionis reliquit; in amaenitatibus Academicis plu rimae inveniuntur lucubrationes quae clinicqm sagacem de monstrant; tales sunt morbi hiemales , morbi artificum , morbi
nautarum , eXAnthemata viva , genera morborum, raphania ,
lepra , sed praesertim clavis utraque medicinae quae brevissimam sinopsim doctrinae Linnaeanae medicae complectitur. Haec sunt, ni fallor, vera merita Linnaei, in scientia n turali ; unde absque adulatione summus hic vir majori jure meritus est celebre hoc epigraphium , naturam amplexus essomnem : Sed qui veras tanti viri notiones acquisitas enucleare ex scriptis tentabit, ex hisque facultates animi ponderare Vellet , hunc acri ingenio necnon systematico praeditum inveniet, qui vires majores inquisitionibus Bolanicis impendit, magnas Zoologiae consecravit, paucas vero variis aliis Medicinae par tibus concedere potuit. Linnaeus certe Chimicorum & Ana tomicorum detecta noscebat, sed vix scalpelum movebat ,
vixque carbones pro experimentis excepta docimasia consumebat, humanioribus litteris ornatus , imaginatione fili gida praeditus , poes eos blanditias sentiebat, nec rudis in arte scribendi nominandus erat ; sed rerum pondere abreptus, stylo proprio , simplici, nervoso utebatur vix semitas aliorum cal cando etiam notas ideas , proprio modo depingebat, quod ut noscunt omnes , characterem prosundi ingenii exprimit. Acumine mentis omnia verae humanae scientiae principia oc-
34쪽
vix speciales observationes in reliquis Medicinae pactibus su ter naenroma tenere potuit; attamen nec par xum p nam, dicend , in Linnaei operibus omnia verae cli ae Medicinae principia nitide exposita fuisse , quin imo sit tanti riomnia cerebri vestigia enucleare aliquis otuisset, soste etsi non scriptis mandaverit, telam Medicinae explorasset similem sire immensae istae quam scriptis evolvit, pro historia nutu sed quod certum: , si aliqua adest probabilis theoria Medica Lmnaeana , culus principia extant in clave Medicinae si
quae sim ter occupavit noster. I'. Determinatio generum
exarata. 2 . Natura morborum vera medicatrix. 3'. Contraria, contrariiS curari. ψ'. Diaeta ordinata, motu, paucis &simplicibus medicamentis morbos arti submissos sanari. Haec
naeus , sed ispe saepsi is propriis observationibus stabilivit; astasseclas sibi conciliat, sorte nepotes nostri, solum Linnaeum
Medicinam necnon historiam naturalem , cum sociis Chimia &nuaromta, Veras cognitiones reales constituere videbit, unde cloctior iudicabitur qui numerosiora naturae producta, necnon illorum phaenomena , logibus abstractionis occupavit cilicet similia, cum similibus adunando. His concessis quis ante Linnaeum , tanta copia naturae productiones extricavit,
examinavit, descripsit, specificisque differentiis in signivit, qdi
35쪽
tam varia exprimit, notiones reales exhibct. Sed Historicus, Poeta, orator , Theologus, Iurisperitus, quid agunt nova producendo scripta ; novis plerumque circumlocutionibus jam
peracta proponunt, Obscuras notiones trutinant, arbitrariasas sertiones ebuccinant, sic plerumque fallunt & falluntur, Medici vero Naturalistae, naturam sui semper similem depingunt , thesauros naturae semper novos effodiunt, nova prC- ducta describendo haecque textae catenae ligando , Verae scientiae limites soli extendunt & quod dolendum, vix viventes pro tantis laboribus mercedem accipiunt: quin imo inter se ii vidi , cum scandalo scientiae, famam mutuam eXcruciant ἔquisque se solum peritum declarando , socios saepe doctiores ignaros pronunciat , quisque in patria calumniis oppressus Iaudes inutiles extranὰorum expectat , attamen edificiuniicientiae elevatur, quid refert ' si nonnulli colligendo lapidex
casu , aut nimio pondere succumbunt. Etenim quod Verum , sola scientia naturae per mortes & calamitates antasiorum suoruna crescit : Clusius summus hic novarum plantarum adumbrator,
bis fracturas in herbationibus expertus est, Tournefortius in Pirenaeis a Latronibus ad Indusium expoliatus , saepe saepius in oriente vitam barbaris fragilem commisit, Hassetquisl it neris orientalis aerumnis oppressus, tabe consumptus Smirnae obiit , Scheucheterus crebrius Alpes excelsiores Visitando sanguinis vomitu suffocatus fuit , Commersonius noster ex itinerum. diuturnorum sequelis juvenis adhuc in india occubuit; Gmelinus unus a Tartaris jugulatus fuit ; Donati in Graecia aut Arabia simili fato trucidatus, missi a rege Dano
rum Naturalistae in eXtraneis regionibus omnes fere perierunt.
O Utinam i nostri qui munificentia regis Ludovici XVI. novissime profecti sunt, ad locupletandam historiam naturae, . sortem meliorem obtineant. Suadente Fagonio , Pluini erus Ma Purne sortius , impensis regis Ludovici XIV. primus ia
36쪽
Americam , secundus in Graeciam , peregrinati sunt, sed nullo suadente, impulsu proprio, rex noster inauditi itineris dispo sitionem peregit , ipsemet Physicos , Bolanicos , Zoologos , Astronomos, Delineatores petiit, omniaque concessit quae tanti suscepti successum procurare pos Iuni : Unde in posterum his oria naturalis australium terrarum nomen Ludovici XVI revocabit, sicut opera Pluinieri, Totiriae sortii, nomen Ludovici XlV. Qui legunt historiam plantarum Americanarum, laudant imperatorem Germaniae qui in Americam optimum I cquinum milit S sustentavit, sic nepotes nostri incrementa historiae naturalis a Gallis procurata mirando , meritas Iaudes regi optimo scientiarum fautori largientur.
Linnaeus in privata vita domesticas curas habuit, attamen plerumque hilaris: Vere philosophus, summa veneratione divinum nomen prosequebatur, tanti Viri adagium, quod in musaeo erat e Xaratum , tale
Crat, innocvi vivito , numen ad ii. Amicorum societatem ardenter petebat
cum his Iudendo D saltando aut confabulando saepius fatigatae mentis laxabat habenas. Vix contradictionem in Bolanicis tolerahat libenter principatum in hac scientia sibi concedebat Inimicos invidos contemnens , suadente olim Boerhaavio , nunquam responum publice dedit. Sincero corde adamabat omnes naturalistas Luropae , qui scientiam novis speciebus ditabant & aperto ore illos Iaudabat , etiam in parte systematica aliter sentientes. Scribebat Clarissimo Zoologo angio Pennant, prae gaudio exultans, quod det erat Oncham nomiam, a nullo mortalium antea visam , quaque facem accederat scientias naturali luculentissimam , in deperditis huc usque concharum generabus, de hac concha dicebat die nocteque cogito, de hac loquor hodie , noctu de ea somnio : synoptim tuam legam & relegam millies, non de methodo disputabo ; mihi perinde erit . utrum naturae cultor, sit Lutherantis, Calvinianus , Judaeus, aut Mali Ometanus, unice normam specierum quaeram. In omni hus operibus cuique de-
37쪽
tecta fideliter servabat cum honorifica mentione i peccavit tamen in hae parte erga concivem nostriam Entomologiam eximium , qui Linnaeona: erat plurimas novas insectorum species : Texius Claris. Soubri incuria uxoris Lin noui , diu neglectus fuerat; has species insectorum in duodecima editione Systematis naturae variis consecraverat Linnaeus reperta Epistola Solabri ii, cito Veniam erroris petiit, sequenti responsione, quam conservandam censuimus , tum pro tutela fidelitatis Linnaeanae , tum pro honore an si qui amici nostri & concivis. Accepi praeterito vere, scribit Linna iis, integram cistam refertam rarissimis pulcherrimisque, qdae nunquam ab ullo obtinui inse lis. Stupefactus hanc aperui, cum in ea videram tot nova raraque animalcula a me nunquam lecta, nunquam Visa : sed nullus aderat te X tus , ut eri eo definirem , laude mi illa fuerant. Videbam equidem insecta eX Europa australi allata , a quo vero plane nescius eram. Scripsi moY ad amicos
qui olim mihi insecta promi sere , ad Gouantum Mons pellis, Vandelium Ul sponis, Cyrilluir Napoli, & alium in Hispania; omnes rejecerunt
se non misi: se , & pros clo in hunc usque diem .ignarus fuissem autoris tanti nanneris, nisii casu incedisset , quod tuae litterae ante triduum, etiam num clausae , fuissent repertae intra papyra UNOris meae , qua Litteras accepit , dum ego in aula commorabat & inter sua cimelia seposuit, eas ut aperuissem & intelle Nissem me ea a te , Vir nobillissime, accepisse , dolui , etiam nunc doleo di semper dolebo me ingratissimia: nviYisse, qui nec devoti limas gratiarum actiones nec nomen datoris in systemate reddidisse ; alio in loco publicas tibi reddam grates, ob donum quo nublicum ditasti, si supplices apud te meae Valeant preces, devotissimus oro, ne me inter ingratissimos numeres , qui inscius peccavi. Quod in litteris tuis tam benigne & amice de me sentire voluisti, hoc tribuo non meis meritis sed suavissimae tuae ipsius animae : utinam mutua ossicia reddere possem l de quibus sollicitus ero diam vixero. Tibi debeo, tuae sunt, a te mihi datae & primum detectae stant , quis in systemate naturae , edit. 12 a. habentur , licet alios perperam allegavi , sphinκ fausta , infausta. Phalaena occelaris , sanguinolenta , narbonea , triptera, dissinis , paniaria , Vesperiaria , assinis, pirata fordiala , palii dosa sanguinalis, rore ita , camella , aristela , candella , drui mella , rust a. Chrysomela & omnea in appendice, pag. Ioso, post insecta, caecepta ultima specie. Haec scribebat Soubrisio Linnae iis , anno 176s; certe hic Solibrisius primus nostrae regionis Verus Elitomologus, qui mortuus est anno
38쪽
i , sed post illum alter inter nostrate; surrexit major, qui indefesso labore numerosas novas species insectorum in tractu noistro Lugdunensi detexit. Hic est, Celeberrimus de Villers, cujus Entomologia Linnaeana Europaea, nunc typis mandatur, quae mori duce tis & ultra novis speciebus clitata apparebit. In hac editione clar. Editor non modo coordinavit quidquid Iannaeus in variis scriptis de qualibet specie tradidit , sed addidit synonimiam recentiorum cum citatione figurarum novarum necnon descriptiones omnium specierum quas proprio marte detexit.
39쪽
CIM de itionibus partium , exemplis
terminorum , Observationibus rariorum. ADIECTIS FIGURIS AENEIS
40쪽
. Frontispice dii Philosophia Bolanica , a placer apresia Preface. Frontispice du Critica Botanica , a changer a lasetiille A a. Teuellet 3o8 ' , a placer apres la pag. 3z8. Figures a placer apres la fel ille Z.