Leonis Allatii Confutatio fabulae de Ioanna papissa, ex monumentis Graecis. Bartholdus Nihusius recensuit, prologo atque epilogo auxit, nec non Telescopium adjunxit

1쪽

Leonis Allatii, viri, in Ecclesia Catholica, de eruditione, industria, victutibusque caeteris, laudatissimi, Consulatio fabulae de Ioanna Papisia,legi meretur , non in sola Italia, sed ubique terrarum. Quare typographi nostrates typis mandent eam rquin & Prologum adjiciant, cum Epitino. Co

2쪽

CELSISSIMUM E PRINCIPEM

Brunsvicensum ac Lupebu

gensium Ducem , PROLOGUS GALEAT vs . .

Icet, quo die scribo haec, auspicer aetatis alis num quinquagesimum sextum, necdum tamen piget, sincere & ciare proloqui ea,quae nosse intA est patriae meae une dubio. Sed non est, quod effundam stMim omnia. Pa cula nunc suscient: persequendi alia dabi-ur alias occasio. Si dignaberis, magne Impei i Romani Prin- eps, audire meam exiguitatem, erit quod mihi gratuler, utut,oni non mei sed tui tuorumque studiosus unice. Res ita habet. kcademici Helminetenses utinam agerent cautius,cum arietantn Ecclesiam nostram Catholicam. Rectius equidem consule te saluti, & siae, & eorum, quos habent sibi, tanquam ducto, tibus, obnoxios. Fidem dicto faciam oppletet.

II. Persisadere nobis quidam ipserum velit, Fiancisci Gui elardini, pueriliter irati, nescio quas naenias, a Pithoeo, Cain lico laudatissimo, exornatas hostili in Rom. Pontificem prolo go. An ita sit, inquisivi in Galliis, ubi Pithoeus,ixit. Ac deprehendo, teste non uno , esse merum figmentum, .ab inimica Ca tholicis & falsaria manu profectum. Audiatur nunc ves solus Ioannes Morinus, amicus meuo eximius, cujus nomen celeber rimum ubique gentium. Pra . ira, inquit scribens ad me, in dism km meriardini, vino Pithori. In Pithori operibus , ante paucos -οs Lutetiae diligentem Baiio Mim, Mn. stat. Deinde, si ei in Bllistheca Tisa -- -οι iam Me origine- .

3쪽

4 B. . NTHUS II varias editiones - ia quibus Pithoei nomen non est isti praefationi praefixum. u propter insignem optimo viro injuriam Germamus iae infra.

Capiat sibi hoe literatulus iste Helmestetensis. qui quo loco sit habendus, indicavimus antehac nonnihil sub Anticritici finem, in Parergo, indicabimusque alibi pluribus. III. Porro, in hujus cullegis, mihi olim familiaribus, non

minus inepte creduli reperiuntur. De Conrado Horneio quid dicemus p Contendit is grandi volumine, veteris Testamenti libros nostros, qui non supersunt Hebraice,non esse Canonicos. Quare ρ Multa congerit argumenta ; quorum ultimum, & sic, ut reor, visum ipsi fortissimum atque insuperabile,hoc pacto effert e Postremo, omnem nostrum Ecclesia Graeca pro legitimo hodieque agnoscit, ρο libros omnes pro Apocryphis habet, quos Histri Prote- fantes eo loco habent. Unde vero hoc & scit ipse & nos docet,quibus haud constat aliud, quam idem hac de re sentire cum Latinis Graecos, non Catholicos tantum, quorum' semper mansere

complures, verum&Schismati es 3 1estem, inquit, ejus rei

Metrophanem Critopulum, hieromonachum, V Cyridi Patriarchae nunc Constantinopolitani Proto syngelum, in epitome Confessonis Eccle , Fae orientalis, ad Academisam nostram Aripta, ta nondum edita. Sic ille, & anno qsdem cior ac xxx xx, cum esset Patriarcha Cy rillus Lucaris. Atqui Cyrillus hic fuit Calvinianus, agnoscentihus etiam Genevensibus ac Batavis, qui Calvinum sectantur, illoque adeo nomine dein condemnatus ab Ecclesia Graeca ipsa-met, Synodis Constantinopolitanis duabus, quae typis mandatae prostant publice. Et Metrophanes Critopulus iste erat ejus Cyrilli assecla. Quid mirum igitur, si magistri contraxerit indolem p Sane, sicuti Cyrillus fuit mentitus, Confessionem, quam ipse vulgavit,esse Graecorum omnium,ita nec meliore fide Graecis iisdem adscripsit suae Confessionis privatae nescio quam epitomen Critopulus. O ergo infelicem Horneium t Videat videat, ne facinus istud ulciscantur dignis modis Graeci ipsim et, ubi

resciverint.

IV. Sed paullo magis contemplemur jam Georgii Calixti

sapientiam ς ut qui stimarius Helmesteti maximusque Theologus, immo & incomparabilis vir salutari amat; quemadmodum in Ρa ergo & alibi notavimus. Accenset is, ubi de conjugio clericorum sermocinatur, historiis ecclesiasticis, & indubitatissimis quidem,

Diuit reo by logicae

4쪽

quidem fabulam de Ioanna ripissa. quod mirum ς cum caeteroquin fere quidvis ei fabula sit, quod nobis est historia. Sed quid

miror p nonne est genius iste contumacium & matri Ecclesiae rebellantium p in his equidem strenuum sese exercitatorem praebet Calixtus. At undenam demonstrat nobis, esse historiam id, quod novimus diximusque esse meram fabulam 3 An d coaevo

rei, de qua quaeritur, scriptore ullo Audio quidem, esse alibi locorum, qui mussitent, literis illud mandatum esse ab Anastasio Bibliothecario. qui, si fidunt suae caussae, cur silent a tot jam

annis p nimirum, Parturiunt montes, nascetur ridiculum Nil. Quosnam vero testes exhibet Calixtus p Marianum Scotum, Sigebertum Gemblacensem, ac Martinum Polonum. Atqui trium horum libri manuscripti antiquissimi nihil prorsus de Papis a memorant ; quod & monuerunt adversarios Catholici nostri ante me,& Calixtum apertisi1me ego jam anno CID I c xxx I I: quam

ob rem verisimilius nobis, ab auctoribus istis ipsista et narrationem eam haud fuime in literas relatam. Probet igitur Calixtus nobis, ustatos revera tres illos, exstitisse Ioannam Papissam. Nunquam fecit; nunquam faciet. Subducit se potius, ubi ex solvendum isthoc debitum . . Sed retrahendus e fuga est, ne impune auferat injuriam, qua affecit Sedem Apostolicam. V. Ait, non debere se mihi quidquam demonstrationum, sed Ecclesiae nostrae, neganti, ubi ipse assi ei; absone itaque debitum sic a me urgeri . At ego, sicuti negotium gero, non meum, uti sum homo privatus, verum Ecclesiae nostrae totius publicum, ita non poposci, ut mihi, tanquam privato, sed ut Ecclesiae huiqipsimet, probanda probatum irer, adeoque tanto minus id fac re detrectaret,quia nec ipse ab hoc onere sese eximeret, sed suosci humeros supponendos ultro offerret. Qiorsum igitur, nollo se mihi probare quidquam, toties ingeminat,& non omittit potius mei mentionem penitus p Nimirum, ne nihil dicat, nihil ad rem dicit. Quam stropham deprehendunt manibus nunc ipsi etiam pueri. VI. Vehementer quidem angi me putat, ubi, me sic ab ipsbdespici, percipiam; adeoque sperat, fore,ut, succumbens moerori animi, flagitandi ab eo, quae debet, finem faciam. sed vehementer errat. Honor enim est nulli, despici ab eo: quare potius laetitiis tenus mihi gratulor, magisque ad vellendum ei au- 3 res

5쪽

ε B. NI HUSII res exacuor hidies: quod ipsi cordolium ingens creat, scio. Et quidni laeter ac rideam, qui ita ridicule despicior Ridiculum enim est, denegare mihi, & iterata quidem saepius vociferatione ac stomachatione, id , quod ego non petii, & agnoscere tamen debitum ejus rei, quam ego petii unice. Ridiculum insuper maxime est, quod negat, me sibi esse tanti,ut contra me scribat, ει scripsit contra me tamen duo volumina, Digressionem, & librum ad Colonienses alterum; sut nil dicam de opusculis ipsius mei pluribus, & epistoliis de me, ad alios datis. Qui enim scribit, eum in modum, contra Ecclesiam, contra me simul scribit; ut qui & Ecclesiae membrum sum, Zc nil nisi Ecclesiae: caussam ago. Qui sic item nominat me, & mihi adversatur publice, contra me profecto scribit a utut millies inficietur, se contra me scribere. nam protestatio faetb contraria est. Nisi si Calixtus hoc una velit, non contra me, sed contra alium, mihi cognominem, prodiisse chartas eas, ita ab sese non melle sed felle tinctas. Immo, non ipse tantum scripsit contra me publice, de saepius quidem, sed & per alios id fecit, arrepta sigillatim occasione a quaestiuncula de Irnerior &, quod amplius est, ita premi se

me sensit, ut imploraverit inde, tum Academias Germaniae Catholicas, tum denique per te, Princeps Celsissime, Septemvirorum quoque Eminentissimum, Archiepiscopum Mogunti num, ut is librum Coloniensibus inseriptum posteriorem,qui reincta mihi oppositus est, legere sustineat,& caussae merita cognoscere : quo eodem pacto cur non & ipsim imploravit Imperatorem Romanum, cum Regibus exteris & Rebuspub. Catholicis omnibus p licet enim sat magnus mihi honor sit habitus, ille nempe quem dixi, fuisset ibi tunc major tamen ac luculentior. Praetexit, scripsisse adversus Nili usium se, non nisi rogatu quorundam sitorum. verum, si illis persuadere non potuit, silentio me digniorem existimari sibi , quomodo persuadebit Catholi eis, non se scripsisse contra me, iam contra me scripssit 3 Uideri item velit scripsisse, non contra me, sed contra meorum libellorum Censores. Sed hoc dictum evertit ipsus, dum & me nominat crebrius quam illos & invadit sermone virulento. Et cur defendere Censer, quicquid suo permissu exit in lucem, teneatur, cum id oneris impolitum ipsi non sit ab iis, qui censendi partςs tribuerunt non ita, inquam, est 3 quicquid secus arbitretur

6쪽

pROLOGUS. Piretur capitosulus quispiam Helinestetensis. Ecce, quot modis est homo hic ridiculus. VII. Ac demus, me & revera despici ab ipso tantopere, &postulasse, ut opponeret sese mihi, ac si privata mea res ageretur; quorussi neutrum est verum: quare tandem , obsecro, ita

dedignatur contra me scribere, seu mihi quidquam probare pQuia maledicus in ipsum ego prior. Ita videlicet Calixtus. Atqui, inquam ego, sicuti quondam Lutherus, cum sui similibus primis, Ecclesiae maledicere, seu fidei ac religionis adulteratae crimen impingere, nullo alloquio odioso ante lacessitus, coepit; ita Calixtus in eandem Ecclesiam, cujus ego personam gesto, maledicentissimus est jam inde ab anno cIo x cxr ; quod scripta ipsius testantur assatim. Sane, si vel decimam partem con- vitiorum ejus evomat subditus quispiam in Principem Luther num, gravissimis ille poenis ab hoc dignus habeatur, utut auctoritatem ejusdem ultra agnoscere abnuens. Calixtus autem est

Ecclesiae subditus, quantumvis id neget pernegetque. Qui negare interim nequit, subditum se esse Imperatori, convitiis iis dem lacerato gravissime, quia Catholico, & primario quidem.

An vero ego, qui, ut audivimus, non nisi Ecclesiae partes obeo, maledixi Calixto, aut Lutheranorum cuiquam, ante annum

cII Io c xx p Contra potius ipse, in Digressione, de me, qui Helmesteti degere desii anno cxoro cxvix, & annis pauculis post Vinariae : Quam diu apud nos vixit, humanm, comis, o iosius fuit, probitatis, aeque V virtutis, ac siterarum, studiosus. Sed neque de meis maledictis, tanquam prioribus gravissimisque aliis loquitur , nisi de illis, quae ait in chartam a me conjecta annoc Io ID C xxx. Caeterum in Ecclesiam nostram, quam ego nunc repraesento, sevus atque injurius ipse fuerat ab anno cra IIcxx; ut dixi. Nec improbitate ea contentus tamen, in personam insuper meam privatam gravissime atrocissimeque invectus fuerat prior, Programmate quodam, anno e 13 1 a C xxv, & his quidem verbis: si nia vero S quam immanis impietaου, viventis Des

verbum, quod non poteu non ese sivum et emax, ta quod i e Ba tοί- esse non in laiatur, mortuam et suffectam literam,

hominibuου partim aperte partimforsan etiam occulte facino sis .prose citam criminarii quod profecto maxima calumnia est in me,prorsus hic immereatissimum ; cum videlicet Calixtus, enunciata 8 4 mea

7쪽

δ' B. NI HUSII mea truncans,assingat mihi ea, quae potius in pugno totus eadem illa, quam exagitat, epistola, Hildeshaemi typis commissa. Qua

calumniam etiam repetiit anno cI 13 C xLIT ad Colonienses,

immo graviorem reddidit, adjiciens: De Scriptura profecto, ejus que auctoribus, longe rectius et honorificentius loquitur antiquus illa, inpostor Iohammia, qua- novus hic vester Arrifex. Ecce, Multa- mete insuper ipso deterior ego huic homini. An convitio pejore proscindi Christianorum quis possit p Vix puto. Et ejusmodi

calumniis pluribus tamen scatet Programma istud. Quam rem patefacio alibi ex professo. An vero exceptus ipse sic a me ante fuerat p pigmentum est. Hoc ibidem ostendo ad oculum. , Qui & nego itidem, injuria affectum a mecum, aut suorumquemquam, anno CIO 13 c xxx. Ait quidem, sumst δωχωρ Λακρν sume me tunc; ait item, supplicio capitis dignum sese me proclamatum e sed ait solum utrumque, neutrum autem essicit dverbis,quae contendit esse & mea & bona fide recitata; cum tamen sublesta nimis apud me sit hac in re fides ipsius. Immo , si verba mea revera fuerint, non solum nihil tale inde probat, sed - maligne assingit illi sermoni ea quae audivimus ; perinde atque fecit, cum quereretur, prolatariam sibi linguam a me fui sese exprobratam, ut Senecae ab Agrippina, de quo nos in Epilogo Irneri id nec non id egisse me, ut abreptum ipsum per Caesareos milites, ac navi inpositum, deportarem in terras remotis.

smas; qui non nisi de Navi stultorum Naiserspergica,&aliorum

quidem dicta solum referens, loquutus fueram. enim, sive gaudium de calamitatibus aliorum, vocat ipse, quod scripserim, non immerito canere Catholicos, Te Deum laudamas, quando victoriam de hostibus Ecclesiae referant, licet iisdem non concinentibus. Quo ipse equidem χωρε-κἰοω prodit, non nostram, utpote quae nuda est,sed suam suorumque, hymnum eundem cantantium, Clade illata Catholicorum coetui. Carnificem item animum esse mihi, autumat, ubi solum tecto monui, videret, ne Catholicos, tum temporis Oerum potitos, Prooemio suo Vincentiano similibusque libellis adversus Ecclesiam seditiosis irritaret,sicut videretur irritasse scripto quodam, itidem aculeatisiimo, nonnemo quinquennio ante, indeque, sive juste sive injuste neque enim ego meum interposui judi- de medio sublatus, Nimirum, velit sui me esse similem, qui

8쪽

P R o L O G v S. . squi, ut in Suscitabulo apertum reddidimus, expurgatores librorum, ubi nihil prorsus peccarunt, mereri ait, qui pascant in cruce Corvos. O quam triumpharet, si mihi ejusmodi quid excidisseti Verum rectius docet me Ecclesia Catholica & vitae meaervio dc indoles ipsa. Haec duo, inquam, sunt, apud hunc hominem, crimina laesae majestatis Calixtinae omnium maxime intolerabilia : cum tamen insontissimustic ego,illius vero accusatio

injuriis acerbissimis plena. Quas licet actionem servans mihi integram,) dissimulavi hactenus tamdiu, data opera , ut homini

parcerem nonnihil,nec vindictae nimis censerer cupidus; quan- quam opus misericordiae verius est, quam vindicta,corripere aCridere maledicos huju1modi, & in Ecclesiam Dei injurios priores ; 'quod & alias nemini, sic ante laese, negaturi fuit facere, praesertim ubi judicis alterius impatiens ille, qui laesit;) ac d ἰsiimulassem etiam, quicquid hujus est, porro, nisi ingeminasset ex

eodem Programmate Calixtus eadem deinceps in volumine ad Colonienses posteriore assingens mihi,' inquam, quae morta- lium nemo,qui sapiat quidem, e verbis meis unquam vel exscu pi posse dicet ; indeque adeo dubitare aliqui coepissent, an non iacerem, quia maledicentiae meae mihi conscius. Sed, quid mirum, agere eum sic mecum, qui sententias, fidei nostrae Catholicae advorsas, assingit semper dc Ecclesiae primaevae & Scripturis divinis ipsismet ρ Quam rem ostendere cum non sit jam proprie hujus loci, en specimen solum exiguum aliud. Audivimus remittentem nos ad illud Apostoli, Vivmen sermo Dei. cax:& tamen agitur hic nequaquam de sermone Dei scripto, ut ipse vult, sed de Verbo Dei, quod Gro factum esse ait S. Ioannes et quod & ex contextu manifestissimum & insuper a nostris vel

millies inculcatum. Verum, ut, ad rem redeuntes, uno verbo

dicamus, quod proponebamus dicere ς 'b maledicentiam meam, cep priorem, ita despicit me, ut alloquio publico nullo dignum censeat; & verbis tamen meis, ubi maledicta mea , tan- . quam priora grayissimaque, contineri asseverat, maledicta Q-lum assingit, cum ibi nulla reperiantilis. 'Quare λ Vt, qui prior maledixit Ecclesiae, maledicta dein plura adcumulet. .a in re graphice admodum refert nobis lupum AE picum, qui ad rivum captabat occasionem devorandi agnum.

V III. Sed habetne praeterea , cur de iis , quae ad fidem ac

9쪽

io B. NIΗvSII religionem spectant, mecum tractare, adeoque probare quid-' quam, recuset Ita plane. Mea nempe disputandi ratio multum quoque ips displicet. Qua in re vero 3 Inter alia, quia negem, Ecclesiae incumbere onus probandi subdito rebelli quidquam eorum, quae ipsa affrmet, ille neget. Merum id subterfugium esse, diximus nos quidem in Suscitabulo, Telescopio, & iluc ubi palam facimus, quam ridicule inficietur; primum, possessionem & praescriptionem recte hic allegari ii Catholicis; quasi

nempe nulla detur possessio aut praescriptio, ni si quae nitatur jure Caesareo mere positivo, quasi item,qui tenent Helmesteti cathedram Aristotelicam,renunciaturi possessioni &similibus be-

. neficiis juris, ubi dejectum ipsbs veniat progenies Petri Romi;

deinde,neminem hic reum esse posse,neminem actorem; quod acumen si in mentem venisset Hota anno & Buschero, quidni

triumphassent facili me, ille de Caselio, hie de Calixto ) Sed

audiamus in praesentia tamen argumentorum ejus aliquid. IX. Quicunque docet alium, probare semper eidem debet. - sed,quicunque assirmat quid, negante alio, docet alium. quicunque igitur assirmat quid, negante alio, probare semper eidem debet. Ita Calixtus non uno loco: ita & nomine ipsius ille, qui fingebat cum fingentibus,Pithoeum ἡ Catholico sinum Romanae Sedis hostem, & alias triumphatus triumphantem explodebat quam suavissime, in negotio de Irnerio. Verum, an, quicunque docet alium, probare semper ei debet O quam innumeris id modis averitate plurimum abesti Quid enim p An non docet, qui,discendi avido, dividenda dividit, ac distinctionibus conciliat ea quae pugnare videbantur, & qui alias mentem solummodo suam explicat, aut definiendo, dbscribendo, similiabus illustrando, seu quoquo alio pacto, aperit, & qui recitatorem agit, seu testem rei gestae, aut interpretem linguae peregrinae, nomenclatoremve, & qui pueris tradit pronunciationem literarum alphabeti An vero quivis horum probaro semper sda debet ei, quem docet, & probare quidem huic, non selum ut discipulo, sed& ut Respondenti, seu judici eo enim collim

re Calixtum, res ipsa prodit undiquaque nobis. qui tamen sat novimus, in iis etiam, quae, probando, sive conclusionem inferendo E praemissis, docentur, longe diversam esse rationem docendi discipulum,i ratione docendi Respondeatem; cum nempe

10쪽

pe discipulus principia syllogismi complexa, praemissas vocitari

lita, praesertim quae doctor pronunciet esse prima, credere, si velit esse non Respondens sed discipulus, teneatur, perinde atque puer, alphabeti notitia imbuendus,aut equidem dignus siue rit, qui jubeatur e discipulorum numero facessere; Respondens autem, quatenus quidem est Respondens, in casu nostro poti simum, vel convincendus sit e concessis, vel, si neget concedi a se omis, non ultra urgendus invitus; qua de re infra pluribus Neque vero h1c ilum frustraneus Calixti conatus est, sed & in altero, ubi ait, quicunque affrmet quid, negante alio, eum do-eentis fungi munere. Nam Sc assirmat sepe, negante alio, non

solum qui docet, sive ut discipulum , iis nempe modis quos at-- tigimus, sive ut Respondentem, sed & qui imperat aut legem fert, puta refractariis. An ergo, qui praecipiens assirmat subdLto quae fieri vult, docet eum, ac proinde probare quidquam eorum ipsi tenetur, ut discipulo, immo ut Respondenti quoque, seu judici, tribunal supremum dialecticum possidenti, cui sit potestas non obediendi, quamdiu neget, syllogismo se convictum evidenter ab imperante P Ecce quomodo cuniculos agit Calixtus, ut labefacten, seu potius convellat per orbem terr rum omne prorsus regimen i Ecce, quam praeclare d onstravit nobis, quicunque assirmet quid, negante alio, probare illum

eidem, & sic Ecclesiam quoque nostram calixto similibusque, semper deberet X. Exemplum autem, de praecipiente,& siabdito negante obsequium, attuli lubens; quum fidei, dogmata Christianis praecipiantur omnia. Quid p inquit Calixtus cum suis; fidesie praecipitur, quae suadenda solum, ita ut unicuique relinquatur libertas conscientiae λ apage cum omnibus id genus laqueis & vinculis plusquam tyrannicis. Sed nescit Calixtus quid dicat. Dogmata namqne fidei nequaquam sunt sententiae, Christiano cuiquam arbitrariae , sed leges divinae Novi Testamenti, perindo atque Iudaris antea fuerunt a Deo latae leges Testamenti Vet ris. Neque enim Christus, ut philosophus quispiam aut medicus, sectam condidit, mere speculantem in scholis, sed Rex noster ac legifer est ; quicquid contra effutiat miseranda inspientum natio. Lex autem jubet, non disputat, probando jubentis

voluntatem stilogistice, donec persuaserit ; poenas minatur po-