장음표시 사용
391쪽
originem habet in hypocondriis latentem, melancholia vero a capite malo affecto, illa scrE semper a frigida causa, haeca solida. Remedia pro melancholia hypocondriaca pluribus in locis superius proposita suerunt, ubi egimus iae s e
DE RATIONIS, ET MEMORI E, LAESIONE. OPerationes intellectiis sunt intellectio, diuisio, & compositio, ex quibus deducitur a firmatio, vel negatio. Intelligit intellectus per phantasinata ab imaginatione
ante efformata, & repraesentativa obiectorum sensibilium , dum ea contemplando intellectione percipit eorum nati ram , & proprietates magis clard , & distincte, quam imaginatio, & circa haec operatur aliquod, quod non operatur imaginatio, nam cum phantasmata sint materialia, &obiectum cum materia representent, imaginatio una cum alijs proprietatibus obiecti materiam etiam percipit, intellectus vero abstrahit omne intelligibile obiecti a materia, de illud contemplando intelligit,& pro hoc exequendo ii diget phantasinate, cum non possit intelligere intelligibilia, nili abstrahendo a sensibus, & a materia, & nisi haec cognoscat pcr phantasma, non potest intelligibilia abstrahere derelinquondo sensibilia. Idcirco phantasmatibus semper indiget intellectiis, ita ut, quando vult speculari independenter ab imaginatione, formet sibi phantas a. Hinc recte dicebat Aristoteles ruantasinata se habere ad intellectum sicut sensibilia se habent ad sensuin,&sicut hic mouetur a sensibilibus, sic intellectus mouetiar a phantasin
tibus, de sicuti a motu distincto, & valido sensibilium sensus distincte magis attingit sensibilia, sic intellectiis permotum phantasmatum distinctiun, S: validum clare,&cii Niliacte
392쪽
tincte percipit omnia intelligibilia a phantasmatibus representata, e contra sicuti sensis per motum debilem, consu- sum, vel alteratum sensibiliuin, haec confuse, & indistinc-.-, & cum errore attingit, codem modo intellectus permotum phantasmatum debilem, confiisum, inordinatum confuse, & cum errore percipiet intelligibilia ,& sicuti sensis communis ex inaduertentia non corrigit sensuum extemnorum errores, & ex praeiuditio antea concepto aliquando nouos errores illis adiungit, vel repraesentatos confirmat ;ita intellectus cae inaduertentia phantasnatum fallaciam. confirmat , & impossibilium, vel irrationabilium unionem per ea representatam assirmat,& prauuditi s conceptis doceptus intelligibilia istorum connexione deformat, vel vi
praeiuditij separando ab intelligibilibus, quod eis est pro
prium, haec pro ut sunt in se cuin maximo errore, &.eeliario non percipit. Ex his facito intolligemus, quomodo in febribus ardentibus fiat delirium, considerando a particulis calidis per excedentem asinia, & sermentationem exhalantibus a sanguine per cercbrum circul intc, spiritibusq; mixtis hos ita turbari,& agitari, ut plura phantasinata inordinato motu, & pc turbato moueantur unitim, intellectus a dicto motu, &vnione decipitur intelligenuo coniunctum cum obiecto representato, quod debet csse disiunctum, & per motum re turbatum percipiendo aliter, ac est in se, & ex inaduertentia emanante a praedicta spirituum turbatione, a qua anima, ut ita dicam, inquietudine angitur, & alterat suum iuditium
afferendo pro vero, quod est falsum, de pro falso, quod est
Hanc spirituum agitationem, &turbationem satis mani seste ostendunt suror, & vires supra ordinariam conditionem Eleuatae, quibus irritos reddunt plurium hominum conatus laborantes in detinendo delirantes cum furore, qui funes etiam benὰ compactos lacerant non alia ratione, nisi quia spiritus agitati cum vi, & impetu neruos tendunt, & muscu-lbs insant, & ex tali impetu, tensione,& turgescentia viribus augmentdiu consertur.
393쪽
Non dissimili modo fit mania, quae est laesa imaginatio
cum surore sine febre, quatenus enim est laesa imaginatio, ei copetunt omnia superius dicta de melacholia, ratione surorisci sunt applicanda supra usti, te spirituu agitatione, quae proficiscitur non a febrili aestu,sed a materia melancholica adusta volatiliZata cuius miXtio cum spiritibus turbationem istis inferi , tam ratione volatilitatis, quam ratione conditionis extraneae ,&alienae a familiari, & quieto consortio clim
spiritibus ; unde hi tales hospites expellere conantur cum sui agitatione, & isti suo motu irrequieto hos turbant, &CX utroq; oritur tanta perturbatio, quae surorem gignit. Enarratae causae communem habent assensum, dum per
has explicatur modus deliri3, eo modo quo explicari potest. Ab his causis colligitur curatio, quae perficitur per moder tionem effervescentiae irinordinatae, & agitationis spirituum,
quod prςstabit sanguinis missio,& ea omnia, quae bilem moderant superius descripta in Cap. de bile, addendo aliqua cephalica frigida, & cessato delirio corroborandi spiritus
animales remedijs cephalicis in hoc tractatu descristis. Modum laesionis memoriae descripsi in meis consultationibus,unde ne repetam,qus dixi,lectorem ad cum locum remitto,& cum sit communi sciuia modo, quo Antiqui explicant, eamdem lesionem ab istis non debet reici, a nimio enim is humido, & sicco volunt memoriam laedi, & Recentiores easdem qualitatae modo suo admittunt, quatenus plicaturas Ghraitarum cerebri factas amotu obiectorum externorum, &a parte, in qua reiidci sensiis eommunis, & in qua volunt consistere memoriam,concedunt tolli, vel minui, vel a nimio sicco, vel a nimio humido, & per modificationem utriusq; r mitti; unde trita apud antiquos remedia sunt a Recentioribus rccepta, nec aliquid noui pro re memoriae restitutione in sistis video, unde a remedijs ab Antiquis descriptis non est discedenduna.
394쪽
M Otiis hic consideratur, qui est proprius animalis, deest mere localis,ideoq; potest cum Aristotele definiri
tertio Phis . cap. a. actus entis in potentia pro ut in potentia,
dc sensus est quod motus est actus imperfectiis, ut ordinetur adactum ulteriorem ideoq; est actus subiecti,quod est in potentia ad aetiun ulteriorem non quomodocumque sed inquantum est in potentia ad amun ulteriorem cum motus meo ipso, quia est actus imperfectus,adeoq; ordinatus ad ulteriorum actum postulat subiectum existens in potentia ad
Facultatis motitiae organa illius cssentiam constitilentia, quatenus corpus respicit,tria sunt, nerus, nansculus, despiritus animalis oc arteriosus, quibus omnibus ad naturae leges modulatis motus voluntarius recte perficitur aliquo vero cxistis a naturali regula deflectentibus ; Motus fit vel diminutus , vel deprauatus, vel aboletur. Principale organum motus est musculus fibris carnosis intertextus, hisce miscentur fibrae neruosae, detendinosar,harpaulatilia sibi adhaerentes in unum fasciculum chordae instar colligantur, qui tendo dicitur, dc inseritur ossi partis mouendae actione musculi,cuius est tendo, vel tendo oritur immediate ab osse Sc postea in multas fibras diramatur per siti, stantiam muscuis. Fibrae neruosae a nemo, quae ut plurimum in capite inuoculi implantantur, progrestuntur, dc per silbstantiam nausiaculi disseminantur,& in tendinem etiam inseruntur, arterijs, de venis undiq; interteXitur. A neruis spiritum animalem recipit, ab Artorijs spiritum vitalem, vel sanguinena arteriosum pro nutritione, dcc fBr- uescentia,de qua moXiciusq; pars residua per venas ad suuin fontem mirare correaucitur. Caro
395쪽
Caro ei est donata,quae fibras munit robur & resistentiam tribuendo, membrana circumuestitur partim ad firmitudi nem , & ad integumentum, partim ut muscisti distinguantura se inuicem,&a vicinis partibus separentur. Musculus tres habet partes, caput, ubi neruus inseritu , medium soli ventcrem,& est crassior, & carnosior, eius pars, finem, seu caudam, & est tendo, qui par timouendae adnec
Inmus illo adest virtus elastica nempe in tuis membranis& funiculis , quod conspicuum fit ex eo, quod si tendantur,&dilatentur,sese in statum naturalem restituunt. Huc usq; unanimes sunt ,& Antiquorum, & Recentiorum sententiar, quae in determinando modo, quo musculus motum Volui tarium peragit, variae sunt. Nam aliqui sunt pro facilitatibus a Galeno inuentis, & as scrunt, motum peragi a facultate motiva musculum contrahente, huius sententiae sicci atorcs obseruando musculos non agere, nisi se contrahendo. & contractionem esse cum duritie, de inflatione ipsius musculi,& huiusmodi inflationem non sollim haberi, sed neq; concipi posse sine aduentu alicuiuς corporis, cum moles musculi augeri ,& inflari non possit a facultate omnino incorporea, quae nullam magnitudinem habet, nec rationem quantitatis obtinet,unde nihil conserre potest ad magnitudinis augmentum, quod acquirunt muscuti per siti contrationem, & inflationem ue pro huius dissicultatis subterfugio, statuerunt musculos inflari posse per rarefactionein partium in muscaeo contentarum, Peractam a simplici motu facultatis incorporeae,cum motus habeat posse rareficer .
Facultatem incorporea Hira causi motus excluserunt, materialem, corporeamq; causam assignarunt nempe sanguinem, quem crediderunt musculos innare, dum in copiacκ arteriis in eos immittitur, ita ut per sociam venam effluere, & elabi non possit non secus ac pene continSit. Alii voluerunt cile cor causam motus, ex eo quod iit primum mobile in corpore animalis; unde cum indefesso in
tu Pulici, di sanguinem magna vi diffundat per arterias in
396쪽
omnes partes, si veloci immissione, & insinuatione sanguis intra porositates musculorum impellatur, ita ut ab istius particulis, tamquam acculcis inflentur musculi, & contrahantur,
Has omnes sententias recenset, & acute reicit Alphonsiis Borellus in suo secundo Tomo de motu animalium, ubi
reicit etiam musculos non inflari, & contrahi vitali motu a sanguine violenter immisso, aut ab aeris compressione, aut ab ipsemet pondere sanguinis eodem modo, ac senes in
Non fieri ab aeris compressione sanguinem immittente in
musculos conuincitur ab experientia, nam in vacuo Torri- celliano multa animalia clausi diu mouentur extracto a machina aere, aut ad insignem raritatem redacto, quapropter non potest sua pressione ibidem non existente, fanguinem intra musculos pressione pellendo eos inflare, &contrahere, & Consoquenter non deberent fieri motus illi coniiuisiui, tam violenti, quales patitur animal in dicta machina extracto aere. Nec experimentum fiuiis madidae potest adaptari contractioni musculorum a sanguine irrigatorum, quia fiunis tunc
inflatur, & dccurtatur, quando omnes eius internae partcs madidae sunt, gracilescit vero, relaxatur, elongaturq. quando est omnino aridus,&humiditate aquea priuatus. E contra musculus, quMado maxime sanguine irrigatur instar spongiae, tunc relaxatur,mollescit,& elongatur,tenditur,contrahi
tur';eiecto, & expulso saguine,ut patet in corde,& in reliquis mulctilis, qui albicantes & pallidi sint, quando contrahuntur rubicundi,quando relaxantur, imo si scalpello cutis mus
culi laxi secetur, copiose sanguinem cinmittet, &.contrarium euenit in musculo turgido, praeter quamquod, Cum continuo sanguis ab Arterijs in musculos transsundatur continuo deberent esse contracti. Ulterius si sanguis vi cimnet inflat musculos, ut aqua senem, remanet semper maXbina difficultas, quomodo relaxentur, &detumescant,dc-bent autem tolli cuneoli illi sanguinei intra soros fibrarum musculorum cxistentes, & hoc non potest seri momento, licet momento detumescant. Alio-
397쪽
Aliorum sententijs refutatis idem Autor suam exponit
sententiam, & vult cum uniuersa schola medica omnes mus culos moueri imperio voluntatis in cerebro residentis, & ab hoc per neruos instrumenta motus ad partem mouendam
aliquid transmitti, & quia inflatio durities, & contractio
non fit in vijs, per quas diffunditur, & ubi existit motitia ofacultas nempe in neruis ipsis, sed cxtra ipsos, scilicet in musculis, consequentur substantia, aut facultas a neruis transmissa per se sumpta non est sufficiens ad inflationem illam efficiendam, sed necesse est ut aliquid aliud adiungatur, quod in ipsis musculis reperiatur, vel aliunde subministretur, & ex harum substantiarum mixtione confiirgat quid simile sermentationi, aut ebulitioni,quae subitaneam illam in musculo inflationcm producat. Ex diuersaruin substafitiarum mixtione ebulitioncm ficri docent Chymici assundendo supcr Oleum Tartari spiritum vitrioli, &miscendo acida cum alliaticis. Hoc posito inquirit author quodnam sit illud quod per
neruos immittitur, qua vi, & modo impellatur, & per quos canales, & ut hoc clare explicet indagat structuram fibrarum neruosarum, & ait neruum esse fasciculum seu capillanientum cx pluribus fibrosis filis compositum, & membrana colligatum, unaquaeque fibra cauamse potest , ut vasa sangui-nca, licci solida,&repleta apparcat, ob nostri visus hebc-tudinem, & cum non sit impossibile fibras nerueas esse ca-tias, multo facilius concedere possiimus esse tubulos repletos
substantia quadam spongiosa,&madida simili medullar sambuci virentis, & cannae indicar, & huic asserto probabilitas conciliatur ex eo, quod neruear fibrae nedum molles sexibiles, lubricae, & madidae semper sunt, sed etiam quia nutrimentum humidum admittunt, & sorbent, atq;ex cis succus
CX tillat, quae omnes proprietates requirunt porositates spongiosas a succo aliquo irrigatas, cum ergo fibrae ner ..uear secundum suas porositatos humore turgeant per quam-gramque lenem compressionem, aut motionem factam , in principiis fibrarum neruearum in cerebro CXistentium,nccesse est, ut ipsὰ fibrae concussae, & motae instillent guttas
398쪽
aliquas illius sucoci, quo turgent spongiosae cauitates eat m-dem fibrarum intra musculorum carneam molem s ad huius cnini expressionem vis aliqua concussita requiritur licet orificia fibrarum sint aperta textura tamen earum spongios valvularum ossicium supplet ita ut non exprimatur humor contentus nisi concutiantur fibrae, sic a spongia madida guttulae etiam pendulae aquae non exeunt nisi comprimatur;quu- modo vero spiritus animales imperio voluntatis dirigantur ad mouendos, & concutiendos determinatos neruos pro expulsi te sicci neruei in musculos ad motus ericientiam, nobis non aduertentibus, sentit id seri ex habitu per frequentatos actus a spiritibus acquisito ad se mouendos in tali necessitate, & occasione, & in tali corporis, & sensus asse
tione versus tales determinatos neruOS. Succo nerveo a neruis in musculos extillato vult misceri sanguinem ab arterijs in fibras,& carnes musculosas copiose dcmandatum S: ex horum mixtione emerciescontiam, &ebulitionem excitari perquam inflatio musculorum, demo tus exequitur, dc in huius asserti comprobationem expcri mentum adducit de sanguine a vena extracto, cui si adhuc calenti misceatur spiritus vini, cornu cerui, fuliginis, miraebulitio, & effervescentia exoritur 3 unde cum habeamus succusn nerueum csse summe spiritosum salinae,& volatilis naturae. & sanguinein salibus ali alicis abundare, ut patet ex gustii, & cx unione cum eo materie urinosar a thalici salis secundae, ut CXperimenta chymica docent, non est improbabile imo valde rationale ex mixtione 1iicci ne ei cram
sanguine calente necessario debere sequi efferuestentiam, &ebulitionem in substantia mustillorum ubi mistentur, & ab hac ebulitione necesse etiam est innationem, duritiem, α contractionem musculorum oriri. & tandisi istae passiones durant quandiu causa displosionis, & ebulitionis, quae est instillatio succineruei perdurat, qua cessante dissipatur, de languet mustuli turgescentia, & licet non conspiciamus prς- dictam ebulitionem, effectus tamen in mustulis productiis inflationis , & indurationis illam nobis persuadent, cum videamus etiam chymicolum vasa occlusa,intra quae liquorum
399쪽
effervescentia fit frangi, & oua,& castaneae in igne copioso crepare, & dissilire ex eo, quod intra eorum ventres fiat grandis obulitio licet oculis non appareat, & quamuis vidcamus abscisio capite testudinis, & alicuius insecti, & auullo corde e ranis, anguillis, & viperis diu perseuerare nao-tuna in musculis eorum, per hoc non est dicendum motum nausiculonim non pendere a succo nerveo a capite transmis ad musculos, Sc a sanguine per arterias in eosdem transsuso, quia talis incitus musculoruin in praedictis animalibus potest haberi ab effervescentia posthuma abscissioni capitis, & com dis a languinea succo nerveo adhuc cxistente inporis mucculorum, & adhuc perdurante ob crassitiem dictorum liquorum .
Modus vero mechanicus quo talis obulitio,& effervescentia. perficitur, non est diuersis ab eis, qui pervulgarem fermentationem fiunt in quibus omnibus particulae, quae impediebantur, ne mouerentur, quia alijs colligatae per fermentationem tui iuris factae exercere possunt uiam naturalem indolem, quia particulae mixti corporis quae sponte sta ino
ueri potuissent, nisi impeditae suissent a textura & colligatio ne partium crassiorum, & terrearum, postea vinculis solutis& post liminio sibi redditae uiam indolem motitiam exercere valent. Quod si verum existimetur illud axioma. Quidquid mouetur ab alio mouetur, ut verissimum esse puto, as. serendum est particulas per colligationem cum aliis deperdere suum actualem motum, retinere vero per suam naturam exigentiam ad exercendum talem in otum, quem prima
causa Deus. quando sunt solutae , & liberae ab unione cum . alijs particulis eis restituit operando tamquam causa naturalis prima iuxta exigentiam talium particularum , vel particulae, quae erant in motu oluais, & prius quiescentes mo- . ni , vel aether quaecum corpora peruadens suo motu dictas
Qua ratione vero debilis illa effervescentia in imi scillis fa ta immensam vim exercere valeat pro ut ostensum fuit libro I. cap I6. eXplicat idem Author exemplo fimi ς madidi, qui non ob aliam causam iiii latur contrahitur , & eleuat vasta Z a rondera
400쪽
pondera, quam vi ponderis granulorum aquae,quae non secuet ac cunei intra fibras funis insinuati contractionem eiusdem pariunt 3 hoc autem pendet, tum ex copiosa multiplicatione cuneorum simul operantium, tum ex energia motus, &impetus percussiui, quo granula illa innumera excurrendo intra fibrarum porositates, &interstitia superare possunt quamlibet resistentiam quiescentem, ut demonstratum est ab eodem Authore de vi percussiua propos. I so. Cum porro structura musculi, &eius actio contractiva non omnino differat a compositione , dc operatione mad facti senis ambo enim ex innumeris fibris frequentibus ligaturis discretis constant, &ideo porositates longas, non rotondas habent quae dilatantur vltra go. gradus ab insinuatis corpusculi veluti a totidem cuneis, qui in immensim multiplicatis simul operantur vi motus, & cnergiae percussionis contra inertem, de quiescentem resistentiam.
Diserunt solummodo inter se in Colcritate OP rationum,
in sine crum cunei aquei tardo motu insinuantur, & diuturniori tempore egrediuntur, de transpirant. Contra in musculis cunei momento inflationem, dc inanitioncm creant. Ratio discrimis est, quia cunei aquei in sene eamdem Iidam molem retinentes locali motu extrinsecus adueniunt,&insinuantur intra lanis poros. At in musculis cunei non adueniunt desoris, sed in ipsis interstitiis fibrarum gignuntur in actu inflationis musculorum, sic destriiuntur dissipanturque
quando detumescunt,quia nempe non Caindem amplam solidamque molem retinent,sed citam per rarefactionem acquirunt, de deinceps amittunt se condensando, ut sensit constat
in ebullitionibus, & displosionibus memoratis, in quibus particulae mobilissinae sphericae se dilatando ampullas bullularum efformant, non omnino densas, & plenas, sed vabde raras vacuitatibus grandiusculis interceptis. Unde fit ut facile concidant, & ad pristinum spacium angustu in reddigi momento possint, de hinc mechanicain necessitatem, &operandi rationem musculorum deduci posse puto, nam ab insatione, de displosione innumerabilium vcscicularim a spumosarum per uniuersam molem musculi dispersarum, non