장음표시 사용
141쪽
potiori auctoritate erat,belli administrandi praecipuam curam suscepit. Longinus cum omnia infesta videret,& castris in coipectu hostium citra Baetim ad Cordubam postis suorum virtute & voluntate dissideret, Uliam concessit oppidum loci natura munitum. Nam in colle arduo positum est, & hodie Noniis maioris nomen habere putatur vigesimo ab urbe Corduba lapide. Ad eius collis ra lices castris positis, hostium superuentu, crim certamen detrectaret,perpetuo aggere & fosa circumuallatus est. Adi iocarat Longinus Bogudem Regem ex Mauritania tq: ex Citeriopi Hispania M. Lepidum,ut suam primum rebus inclinatis opem ferrent: si Caesaris auctoritatem in proii incia saluam cuperent. Bogud prior cum accurrisset, ct Hispanorum qui a o Longino favebunt delectu auctus aliquoties cum Marcello pugnasset praeliorum euentu vario non potuit obsidionem dissipare. Lepido aduenienti cuncta sine dissicultate cesterunt, Marcello controuersae arbitrium ad eum deserente. Longino idem sacere Hetrectanti,conscientia scelerum an Lepigi gratiam praeoccupatam a Marcello arbitranti,discedendi quo vellet facultas euda istataque Marcellus & Lepidus Corduba profecti sunt Longinus Trebonij succe loris aduentu renunciato ad Malacam classe conscensa aduersis temp statibus non procul theri ostiis cum uniuersa pecunia, quam scelere de rapina pararat,sacto naufragio peri jt Consequenti anno qui itiit ab Urber o s condita sis tingentesmia octauus, Lepido quidem triumphus concessus His diopaniae videlicet motibus inter Longinum di Marcellum pacatis: Marcellus autem dc scctionis culpam exili) poena luit. baud diuturni venia a Caesare facile impetrata, diuersusque ab eo M. Marcello pro quo conseruato Caesari gratiae a Cicerone eleganti imprimis oratione sunt actae. Quemadmodum non idem Longinus est,quem subiecta alteri e lapideia tauris Guisatiui itis
criptio continet his verbis; Longinus Prisco Caesonio seri curavit.
RAT Hispania diuis studi j, inter Caesare ac Pompeium: dc 3 opseraeque urbes ad scipionem in Africam, cuius post interfectu Pompeium praecipua in tet pompeianos auctoritas erat, missas legatis postularunt se ut in sidem tutelamque reciperet. Misi is edi Africa Cn. Pompeius e filijs pompei j natu maior Balearibus ex itinere occupatas atque Ebuso, in ea insula allecta valetudine aliquanditimogam traxit. Interea Annius scapula, nimirum is qui contra Longiuum
conspirauit & QAponius Aulo Trebonio proconsule tota prouincia pulso
sque ad Pompeis aduetum Pompeianas partes sustentarunt. nec multo post non modo Gn. Pompeius e morbo recreatus sess etiam bello Asricano Caesaris virtute prosigaio Scipioneque A Catone voluntaria morte sublatis Sex. q. pompeius Grieis frater, Actius Varus,& Labienus tu exercitus & classis reliqui js venerunt in Hispania. Ineius tota prouincia obita multas urbes qua vi qua voluntate sub ditionem misit. atque in his cir iubam in potestatem re-
142쪽
Caesaris legatis certamen detrectantibus,sustentantibusque usque ad Cesari, aduentu. Nam is quatuor triumphos 3um agit in urbem atq; reipublicae periurbatae statum componit, venire distulit usque ad sequetis anni initium,qui fuit αδ Vrbe condita septingentesimus non usaeum Roma prosedius discesiis moram celeritate compensare studens septimo lecimo die saguntum &post decem alios dies Obulcum peruenit hoc hodie oppi sum porcuna vocatur propter Cordubam & Giennium situm) . Interea ad fretum Gaditanum a Didio classi pro Caesare praesecto & Varo Pompeianoru partium praelium nauale commissum. Exaequato urrinoue damno & pari periculo, Varus inio Carteiae portum se intulit portus faucibus obiecto ferreae catenae claustro id signum perculsi fissiit & aliquanto maioris acceptae cladis Cordi abentes veteri studio ¬io periculo prouocori clam per legatos necessitatem excusantes,noctu ur,em capi poste docent Pompeiano m vigilius Heceptis Ulia etiam missi legati obsidionis angustias & morae periculum nisi succurrere tur declarant Gesare ancipiti cura sistracto Vliam quidem L.Iunius paci cus cum sex cohortibus millus thirbidae noetis beneficio & Pompei j mandatis simula lis per medios hostes in oppidum cui penetrasto, oppidanis cum spe desei,sionis animos etiam inflammavit.Hunc quidam iuspicantur eum Iunium elle, cuius opera sorti & si teli Cesar in Gallia usii, ad Ambioriatio rana legatum son semel de pace misit Caesar ergo iussis pe lio & Fabio Legatis aὰ certam diem sibi cum copiis praesto esse ad Cordubam castra ponit, tanta ex ea re sexti formidine vi Gneium ab Vliae obsidione, quae ferme in
potestatem venerat per litteras & nuntios reuoc rei. Verona Gneio tametsi
uos e castra locarat, in detrechondi certaminis consilio durante Caesar moriaro re latus atque grauatus Corduba noctu per occultam tesseram prosectione de nunciata,Atte a m versus castra mouet.Comitiali morbo, cui ivit ob noxius,Caesarem primum Cordubar tentatum p utarchus auctor est: & in ea urbe constat platanum sevisse antiquorum litteris celebratum utrunque sortassis cum superiori tempore res gereret in Hispania. Attegua sextodecimoso ab urbe Corduba lapide lita erat, qlio nunc loco ruinae tantum extam Tebar veteris Domine. In id oppidum Pompeiani frumentum, pccuniam,& bellicu strumetum magna ex parte contulerant: quo Caesar conliciebat aut oppugnando defendendoquc pompeianos ad pugnam elicere aut capto multum virium & auctoritatis detrahere. Cneius ijsilem rationibus Cauaris itinere explorato es detrectadae tamen totius pugnae certus acl Castra posthumiana es
Aitubim haec hodie oppida Castrum suminis.& Spegium sunt copijs promotis se tenere locorum munitione consiliis: deinde trans susten salsum Atteguae vicinum hodie GuadaYox vocatu castra ponere Sed cum leuibus praeli s fortuna tentata incommodum esset acceptum , desperata oppi/i de-
o sensione Cordubam quide ipse repeti t ex oppido autem missi sunt ad Caesare de deditione facienda legati vano conatu, cum pacis leges asserrent quasci victoribus dici accipi a victis aequius fore Caesar pnedicabat. Exacerbaris responso militibus in eos qui ad Ca saris foedus erant propensi saeuitum est. In quo Numas j Flacci prs secti iactum praetereundum non est propter eius
143쪽
nefariam ac singularem crudelitatem Omnes eius oppidi ciues sari studentes peremptos e muris praecipitauit, sceminas etiam citatis nominibva viro rum, qui in Caesaris castris erant.praeterea in ipsorum brachijs liberos trucidauit insantes alios in oculis parentum humo tegi, aut pilis excipi iussit.auditu intolerabilis quam ferae truculentior rabies. Nihil ea saeuitia prosectum. Ad undecimiim Kalen. Marti j Attegua venit in potestatem ab Oppi unis de titione facta ad Caesaris voluntatem. Oppidanos conseruatos, utque Nuinatij immanitatem vindicatam eis historiae sileant verisimile est. Attubi de inae incensa,atque multis eo tractu oppidis aut vi aut voluntate subiugulis Mundam Cisar1s castra promota. Erat ea urbs pompeianarum Iopartium in edito colle viginti millibus Malaca gessita,modico praeterfluente amne, quem lata planicies excipit amoenitate & ubertate praecipua, olim nobilis ciuitas,nunc exiguum oppidum antiquo retento nomine, Ad eam urbem supremo utrinque conatu pugnatum est. Caesar suorum numero & virtute potior erat, Gneius loci natura consilias alaliae loco superiora in vicino colle castris collocatis. Explicantur utrinque acies: nec ma-icri mole unquam concursum est nec magis ambiguo marte . sinistra utrinque cornua superata in fugamque conuersa. praelium varium, anceps, citrox fuit, multum esuri litur sanguinis, sternitur cadaueribus campus.
Aduentu Caesaris, cum se in pedes coniecisset & arrepto militari clypeo ao inter primos pugnaret multis a fuga suamet manu retentis, praelium locis omnibus rei hi tutum & victoria parta est.Triginta millia pedites e Pompeianis ceciderunt , equites tria millia: in his Varus & Labienus. trede-
cun legionum aquilae captae.e Caesarianis mille milites, & in his prompti simus quisque deiiderati sunt. quingenti vulnerati. victoriar praecipua laus penes Bogudem Regem stetit, nam is & BochiusAsri Reges 'saris partes adiuvabant) pompeianorum castris, quae mogico pra sidio tenebantur, in ipso praelij ardore occupatis. quo cum se Labienus raptim proripuisser, caucri stigam interpretantes abiecta victoriae spe hosti terga dederunt Pugnatum cst septimo decimo sie Martis, quo die Romae Bacchanalia cele- 3 obrabant. 3c harum rerum curiosi notabant eodem ante annos quatuor die a
Pompeio Italia deserta in Graeciam sui se traiectum. Cum Caesar de hoc praelio loqueretur,saepe se pro gloria, a die pro vita pugnasse dictitabat
Caser Romam reuerritiar. Cap. XXII.
N E IV s post am ad Mundam male pugnatum erat, cum
vulnere in humero accepto Carteiam fuga euasisset, ciuium voluntate diffsus cedendi in Citeriorem Hispaniam c silio,
ubi magnae clientelae erant & multorum propensae voluntates, 4o classem conscendit,quam ad omnes casus paratam habebat: erum ex iactatione maris ulnere recrudescente quarto post die in littus desscenden, cum lectica gustatus latebras captaret, fugientis vestigia insequentibu, mari quidem Didio,terra autem Cubsonio Caesaris iussu, intra spe cum bi
144쪽
ubi se condiderat comprehensus obtruncatusq; est.Verus pugnasse usirmatre prope Lauronum cecidisse, quod hodie oppidum Lyria siue Laurigie se creditur. Eius naues a Didio partini capiae partim incensae. Sextus si a
ter ad nuncium aduersi prae iij, cum de Cordubae dcknsone sine exercitu desperaret, Et ijs locis nihil tutum fore putaret, cunctis eo propensis humani ingeni j vitio quo fortunam videbant inclitiasse , procus in Citeriorem Hispaniam cibi jt. Scupula cx praelio Cordubam rediens voluntariam mortem sibi consciuit seruorum scrro post si mereas epulas cu m se solito liberius inuitasset Caesar Q Fabio ad Mundae obsidionem relicto cumio parte exercitus, Corduba per vim expugnata in aduersae factionis ciues grassatus viginti duo milita trucidauit. Mox eius urbis statu compos topridie Idus Aprilis, cum Hispalim peteret, Gne ij caput aliatum est, tam
tis rebus admiranda celeritate intra biriue tempus peractis atque consectis. id est bello ciuili facto magis quam constitio opus, nihi que sis i- natione salutarius: pari se licitate Hispalis venit in potestatem, es pompeianis deinde tumultuantibus rursus acl oficium reuocata, ad quartum Idus Augusti ut in vetustis xatindarijs Romanis annotatur. Hispalis eIemplo,tum alia eo tractu oppida deditionem secerunt,tum Alla Vrbuolim quidem octo millibus Criariano dissita ad Lethim suilaum, nunc autem, o vastus locus onsi quam tantum appellationem retinet. 4. Fabius Munda aliquot mensum obiicito ne scita :tque ea pugnata Vrsaotiem, hodie
Os lunam, praetcrea re legit in potestatem, vi an voluntate incertum monimetiris vetustatis vitiatis. Omnino Caesar Hispaniar uniuersus motibus compressis δe reipublicae itatu composio, cum tributis imperandis, atque mol tis publice & priuatim insicendis, honoribusque de magis iratibus vcnalibus ingentem pecuniam corrasisset, ac ne a templo quidem Herculis Gaditano, cui si,periori tempore pepercerat, nanus abstinuisset, dona auro & argento grauia abstulit minori cura religionis inter prospera . euoluta a state atque praecipiti autumno ex Hispania discedens 'o- , o mam Octobri mense peruenit. reous gere inclis in Hispania praefecit: in Viteriore quidem Asinium pollionem eum, cuius si iij Salonisi cri uni Virgilius S byllae carmine celebrauittin Citeriori autem M. Lepidum, adiuncta pra)terea Narbonens Gallia Quo ex tempore quidam coniectura potius C: certa ratione suspicantur Cordubae coloniae patritiae nomen & honorem accessisse . Constat tamen Augusti imperio, ut monetae indicant , cam appellationem bubuisse. Sane multis oppidis de urbibus, tota Hispania mulctoris assentationem ectusa , nomina facta Attubi claritatis Iulia , Eborae in Lusitania libertatis IusOe Calagurris cognomento Nassica Iulia appellationem accepit seri ex hoc tempore Firmium Iulium nucupatum Illi rurgissorum Iulium Emporitani demum veteri dissidio Ors corum &Hispano
ruin sublato in Romanos mores, linguam L iura concesere coloniae nomine & honore fiucti Extant huius belli monimenta pluribus in Hispania locis de Elboris in Carpetanis muri parte exaduersum D. Petri haec incisa
sunt verba.Cn.Pompeio Magni Pom. F. nam cstera vetustate corrupta sunt.
145쪽
Casare oecise noui motus in Hispania. C p. XIIII
AF S A R in senatu tribus & viginti vulneribus a coniuratis in eius necem Romae consessus est Mariij Idibus sequentis anni, qui ii iit ab Vrbe condita septingentesimus decimus. vnde Octaviani Augusti succestaris, imperi j annos quidam numerant, plerique proximo anno faciunt cum decimo Kalen.
Octobri, in C. Vibi j pantae locum auctore Dione Consul est subrogatusa eatis lege soluta. In Hispania Pollio, qui latrociniis sublatis montium io
Marianorum, ubi priecipua licentia grassabantur, itinera aperuerar, stu-δio renascentis in republica libertatis, in Gorsubens conuentu prosessus se in senatus potestate futurum, aliquam sessis rebus lucem polliceri vi sus est. ni sex. Pompeius temporum perturbatione ad occasionem factionis instaurandae usus, se ἡ latebris proripuisset, ubi se eatenus inter Lace. tanos continuerat. Itaque eius gentis delactu habito, & nouis indies audiit ijs firmior cum legione una Carthaginem delams in eo tractu Vergim haec hodie Vera aut Vergia e se cre3itur) ctim expugnasser,magna rerum
in animorum commutatio facta est. Pompeianorum iactione resurgente,& maiores colligente vires, quae paulo ante extincta esse videbatur Nam acipari felicitate Baetica omnis accessit Pollione insigni praesici superato. Magno ad victoriam adiumento sit parui saepe casus magnarum rerum momentum afferunt) Pollionis paludamentum suit, sortὸ in ipso confictucadens an proiectum latendi studio. eo enim a militibus perspecto, qui integri Pompeianorum impet-substinebant, Ducem sublatum putantibus animi conciderunt. Eos motus & prouinciae ad Pompeium propensas voluntates Lepidi aduentus compescuit sanauitque, Sexto persuaso uti pecunia,quam in Hispania pararat comportata, ad paternam amplitudinem & haere litatem libertatis beneficio concessam Hispania deserta in Vrbem festinaret. Et erant res non minus in Italia turbatae, M . Anto- sonio , qui anno superiori consulatum tenuerat , opprimente libertatem.
cui Romanus senatus exitiali consilio Octavianum obiecerat Iuliae Depo tem , quae Caesaris soror erat. Is Pompeiorum bello posteriori aciudiculum in Hispaniam secutus prima militiae rudimenta in ea prouincia posuerat vix decem & octo natus annos. & bello profligato Athenas concellerat excolendi ingenii litteris de humanitate cupidus. Unde Ga saris morae nun ciata in Urbem reuocatus,multorum studiis ob Caesaris memoriam adiutus M. Antonium. qui ad Mutinam D.Brutum Consulem designatum obsidione premebat collatis signis superauit: atque Galliam ex iuga petere compulit . Ibi M. Lepido conciliato & per eum Octauiano in foedus attra- 4BQo Triumuiratus constitutus est imperii nempe prouincijs trifariam di uisis Lepido Gallia Narbonensis & Hispania omnis concessa . Antonio reliqua Gallia . italiam, Asricam, siciliam atque Sardiniam Octata manus obtinuit . nam Orientis prouincias Cassius & Brutus praecipui Caesaris
146쪽
Caesaris intersectores occuparant. excepit carnificina plerisque ciuibus ' senatoribus Romanis proscriptis in hoc numero Gilacro ieraginta tres naiatuq annos popilii Tribuni militum seno occubuit quem ipse in iudicio de- senderat de parricidio postulatum.
p P R E S S A rursis αδ hunc modum Romae Urbis libertate post consectum Octaviani Ailigentia bellum Perusinum, noua
prouinciarum inter Triumuiros partitio facta est,anno ab Urbe condita septingentesimo quartodecimo : Hispaniaque omnis in 7 1 Odi auiani ius ditionemque concessit, Coss. Gn. Domitio Galuino &C. Asinio Pollione Quo ex cinno Hispani coeperunt annorum numerum & computationem inchoare, eam quam Eram Domini, aut Eram Caesaris 3 icere consueuerunt, tum in historia, actionum sermulis, atque priscis conventuum ecclesiasticorum actis: tum priuatim in sermone semiliari. Adiunguntur nonnunquam anni a Christi ortu salutari, octo & triginta annorum a priori computandi ratione interuallo discrepantes paucio cioresque. Ita annus Christi primus Erae Caesaris nonus δe trigesimus suit. Nam quod Ioannes Margaritus Gerundensis Antistes sex de viginti annis tantum ante Christi ortum Eram Caesaris auspicatur, in eo quid secutus suerit facilius est coni j cre,quam certa aliqua ratione pronunciare, climaliorum omnium opinio resistat. & sorte AEgyptiorum computationem, de qua mox sermo recurret , cum Hispanica confudit similitudine sal sus, quoniam ea etiam gens ab Augusti imperio annos numerare coepit. Huius supputationis &caustam& nomen declarare promptum non est, in tanta sententiarum & iudiciorum hac te re varietate Auctores numero & auctoritate potiores,& Joctrinae opinione clari, atque in hoc nume-
, ro Dion, hoc iplo anno affirmant poli bellum Perusinum L. Antonio deuicto M. Antonii fratre nouam prouinciarum partitionem inter Trium uiros factam: & oppresia penitus atque conuulsa Romanae reipublicae libertate , vii paulo ante dicium est, Hispaniae imperium M. Lepido collega concedente , cui in priori partitione obuenerat, Octauio Caesari cessisse, Lepido Africam. Vnde quod Antiochenos secutos fuisse memoriae proditum est idemque AEgyptios sublata post xia secim annos Cleopcitra usuria passe , ut ab Augusti imperio annorum numerum de rationem inchoarent: idem sibi faeientam esse iudicauit Hispania, pro ingenio mortalium Do ui Principis obsequio dehnita dc in attentationem essust. Haec cle His o panicae computationis initio. De Era oce pauca. Erae Lucillio de Ciceroni ea capita rationari j sunt, unde dati & accepti uniuersa summa con- si tur: inde traducta vox est ad librorum capita, di legum numerum clis gnandum: quod in Isidori libris & Gotthicis legibus non uno loco se Etitatum obseruamus. Ab hoc initio extensa amplius cius vocis signitia
147쪽
catione, summam quanque rationem temporis, atque adeo promiscue tempus quodcunque numerumque Erat nomine designare, atque intelligere coeperiant homines praesertim Hispani, tum Latino sermone , tum maxime lingua vulgari, quae ex Romana proculdubio nominis argumento, atque ex vocum assinitate certissima coniectura manavit Hildericus etiam Gallus aequalis Isidoro, Eras clierum dixit pro numeris Gierum. & intcrastrologos Eras nonnulli vocarunt tempora seu fundamenta illa es pos tionem astrorum unde rationes temporum derivanturo ad quae caelestium corporum motus reuocantur diriguntum .Errant ergo quicunque ex Isidori lcstimonio atq; auctoritate , qui caeteros in errorem induxit, Eram puta- Icarunt ab aere dictam quod eo anno,unde tota haec supputatio inchoatur C sar Augustus primum tota Romana Gitione tributum imperasset cunctis
mortalibus relatis in aerarios. nam neque scribendae eius vocis ratio cum ea notatione consentit,neque eo anno unde Eram Caesaris inchoamus nouum
vectigal imperatum 1 rouincijs inuenimus. sane haec supputandi ratio, anno salutis millesimo trecentesimo octogesimo tertio se biar, ubi conuentus principum habiti sunt Ioanne eius nomine primo Castellae Re gc, antiquata eis, atque ad Christi ortum reuocnta. quod paulo ante keerant Valentini, Lusitani non multo post imitati sunt, exemplo aliarum prouinciarum. vii Iustiniani Imperatoris aetate Dionyssus Abbas Ro - aomanus stibiatis alijs supputandi rationibus excogita se primus, atque in- Dexisse in rempublicam Christianam memoratur prorsus Domiti) Caliti in; & Asinii Pollioni, Cons. Cornelius Balbus Gaditanus Consul sus
sectus est: quod ante eam cliem constabat nullo externo homini contigisse,ut Romae consulatu in obtineret Erat Cornelius Balbus alterius Corneli j Ealbi propinquus quem Gn pompeius Sertorii bello peracto in Urbem secum ex Hispania decluserat praeterea Domitius Caluinus post quinquennium annoqj ante Christi ortum tertio &rrigesimo gesta Hispania ex proconsulatu de victis Ceretanis ad Pyrenaei motis radices, ubi nunc Cerclania sita est Romae triumphauit Rebus mox ante riumuiros turbatis,nouis mo 3 Qiibui Hispania est implicata Etenim post Iuli Caesaris necem renascere Romanae rei p. libertate sex. Pompeius in patriam postliminio redux Romanes classi praesectus denuo a Triumuiris oppressa 1 e publica Siciliam occuparati,nde Octaui j ct Lepidi urimis cum dei uisus esset, eius insulae possessione atq: adeo totius Asricae Lepi do ad Melianam a suis deserto atq: in ordinem redacto Octauius auctus tot prouinciis occupatis quas a victoriar praem1um Antonis collegae qui Orientis prouincias obtinebat, animum exulcerauit. Ab his iniiij, re a j bellum deducta,& Antonio sil Actium superato, Octauius solus rerum potitus est,anno ante Christum natum vigesimo octauo.&qui a patre Octauius ab avunculo Caesar Gictus erat, a senatu Augustus est sa 4 olutatus pace restituta quas de caelo Japsus,& supra homines visiis. Id nomen Sex PacuuiusTribunus plebis consecrauit hoc est, viventi diuino; honores decreuit, more ex Hispania translato, ut Dion auctor est. Huius belli diuitis progrestia Bogud Mauritaniae Redi eae Africa transmisit in Hispaniam, M. Antoni j
148쪽
M. Antoni j videlicet partes sectatus. vnὰe non minori accepto quam illato detrimento repulsus est Nee multo post, omuo nimirum Augusti consulatu, atque anno ante Christum natum vigesimo quinto, viam publicam Corduba Astigim ipsumque Oceani littus lapidibuq constratam este indicio est columna ex marmore subviris i quae hodie Cordubae in coenobio Franciscanorum visitur, Augusti nomine inciso, & milliarium centum viginti unius numero expressi, ex quanto spatio Corduba distat a mari, his
Noe sani templum ubi nunc est Corduba fuisse creditur pacis fundatae aeter num monimentum ab Augusto constitutum. Verum hae coniecturae sunt se Exceperunt Cantabrorum, Asturum , atque Vaccaeorum motus Statilii Tauri diligentia & virtute compositi sortassis cum legatus esset C. Noriabant , quem de Hispania per haec tempora triumphasse constat. Unde Cania abrici belli initium sumiant, qui ex Orosj auctoritate toto quinquennio duras te aiunt. Omnino forma tintiqua Hispan1ae gubernandae commutata per haec tempora, in locum praetorum es Proconsalum Legati consulare, missi sunt exemplo aliarum prouinciarum. argumento sunt veteres lapides in quibus consularis vox expressa cernitur. Ad haec diuisis inter se natum &Αugustum eius voluntate imperi j prouincijs, Baetica tantum in Hispania senatui cessit: vnde Vlterior Hispania deinceps duos magi o stratus litibuit, in Baetica unum, alterum in Lusita ia. Hispani pace imperio rea lita, cum multae Romanorum coloniae tota Hispania constitutae essent, in mores es linguam Romanam veteribus paulatim antiquaris abierunt , auctore Strabone.
149쪽
Allum Cantabrici . Cap.ras . FBVS ad hune modum stantibus quiescebat Hispania bellissessa, viris opibus,&sama forens:ctim nouum bellum opinione maius, liuturnum,atque atrox,exortum est,initio a Cantabris facto gente eatenus Db plane a Romanis domita sub imperium limitia propter animorum serociam i)s hominibus innatam prae caeteris Hispaniae nationibus:& quoniam locis asperis, & inaccessis motibus habitant, laborum sunt patientissimi,procul a cultu atque humanitate reliquae Hisba niae Cantabris Autrigones ad ortum,ad occasum Lungones sinitimos Pto iolemaeus quidem facit: ad Septentriones Oceano Cantabrico, ad Meridiem Iberi sontibus terminat angustis finibus, neq: Pyrenaei montis iuga attinge-ics pr cipua oppida Iulio briga Vellicaq;.Ab alijs appellatione ut fit,inerratc extentiq. Cantabriar,vicinos populos Id fines Aquitaniae Pyrenaeo monte rerin malae,eo nomine comprehensos,haud leuia argumenta sunt, uti alio loco est demonstratum. & bello Cantabrico locorum & oppidorlam Domina, ad quae id bellum gestum est, extra angustos illos fines suille Cantabros extensos satis declarant, uri locis competentibus est indicandum. Agre sti homines ingenio, moribus si e more, pecuniae nullo vi. aurum atque argentum propitius an insensus Deus negauerit,dubitatur Mulieribus iuxta aciae viris robur cst corporis: capitum integumenta in varias species cosso mata: neque iis absimilia,quibus foeminae in Cantabria utuntur nostra aetare Agros 1psae exercere: a partu viris ministrare consueuerunt, earum vice decumbentibus: quem morem ad nostram aetatem in Brasilia retineri fama seri,' multorum testimonia confirmant Choreas pedibus,& digitorum sonit dicrotalisque plaudcre, virgines elocare dote ab sponso data, veneno parato vim allatam morte euadere, constanti homines ingenio, & aduerses mala pervicaci cuius rei magna documenta huius belli tempore extiterunt.
Ergo ij Asturibus &Calaecis αδ arma excitis, finitimos Vaccaeorum agros, qui in Romani imperii side erant, illato bello vastantes, magnam non tan- 3otum prouincialibus formidinem incusserunt, sed & ipsi Augusto curam, ne ab ij, initiis maiori mole bellum cetistere quam vi facile restingui pos sit. Omnino lilyrico & Pannonia, ubi motus erant, neglectis, venientium sit,i in Hispaniam iudicauites ani templi valuis reclusis, quae paulo ante suerant obseratae, tertio nimirum ex quo tempore Romanae Urbis sundamenta iacta erant. seinet enim Nummae regno, iterum peracto primo bello Punico, id templum clausum fuerat: demum M Antonio cis Actium su-nerato pauali praelio: num toties Romanorum arma quieuerant. Augu-lli adtentu nouis delectibus numerosus exercitus conflatus est. Roma
norum castra ad Segisainam posita: quod hodie oppigum Belsama esse η ocreὰitur in Guipustoa . praeter A eitiam & Tolosam. Copijs trifariam diuisis uno tempore totus ille tramas militibus occupatus est haud latissimus spatijs. Cantabri disssi viribus , aduersus eam tempestatem locis praeruptis se tenere : in quae fortunas , uxores , & filios
150쪽
contulerant i inde eruptione pugnare : neque totius certaminis sacere hosti potestatem. bellum ducebatur , & opinione 3iuturnius futurum erat.
Augustus morae taedio, & ex locorum asperitate,aerisque intemperie,atrae
bilis morbo tentatus, Tarraeonem rediit, belli gerendi cura Legatis demandata. Antistius,&P. Firmius Calaecos impugnangos sibi sumpserunt: p.Carisius Astures haud minori serocia quam Cantabri, neque moribus multum discrepantibus. Imperij summa ad M. Agrippam redibat praecipua tum apud imperatorem gratia, & eiusdem postmodum generum , Iulia uxore Augusti filia. Is rei frumentariae inopiam, qua propterio locorum sterilitatem anguste utebantur, nauibus ex mari Britannico, &Armorico contractis, subleuantiam curauit. simul ea classe Cantabriam a mari obsedit: ne fugae sacultas miseris esse comparandive aliunde commeatus. His Cantabri circumuenti malis, & suprema annonae angustia
laborantes, praelii fortunam tentare ausi ad Uellicam quae Victoria Vel lica est e quibusdam creditur, sed regionum interualla arguunt primo i
petu caesi,disiectique Romanorum virtute sunt. ut quibus temere collectis, non castra non Ducem aguoscentibus neque in victoria decus esset neque
in suga sagitium: sibi quisque Dux adhortatorque erat,& magis desperatione animorum, quam vincendi spe percellebantur. Ab Oceani littore, o Hirmius mons Latini Minnium dicunt) in sublime erigitur arduo ascensu, Segi famae proximus, tantaque altitudine, ut e fastigio in Cantabriae, utque Galliae littora despectus sit. Eius monti, vieinitas & asperitas multis eo confugientibus saluti fuit. Sed Romani tamen conscendere non sper tes, veritique cum locorum iniquitate, & desperato hominum genere una pugnare , prosidijs atque operibus circumuallarunt: eδque calamitosam
gentem redegerunt,ut cum illi omnem seruiendi conditionem recusarent
milis ferociores facti,hi turpe Aucerent ab inermi hominum genere iugibrio haberi populi Romani maiestatem, plerosque fames consumpserit, quidam etiam sibi ipsis attulerint manus, turpi vita mortem potio-a o rem existimantes: Aracillum quo i oppidum infra Belsamam est,' Arre dii l hogie vocatur) post longam obsidionem a Romanis expugnatum, emei sitimque est. Dum haec in Cantabria geruntur, Antistius s Firmius Calaecos bello vexabant ,& Meduliae montis sest io obsessio ubi se magno numero hostes tenebat, circumducta solla quindecim millium spatio, victoriae salutisque spe omni sublata non minori quam Cantabr1 obstinatione, alij serro, alij ex rilia potione temperata quae arbor venenara es:)sibi
mortem conscivere Medus iam montem,non nemo Menduriam nostra aeta
te esse ait, in Cantabria nobilem praeruptumque : si credi par eis Calaecos proprijs finibus relictis, in alienis cum Romanis conseruies manus. Cro 4o lius certe Megulium montem,ad quem Calaeci consigerunt, Minio sumi ni imminere ait. Astures haud meliori fortuna bellum a ministrabunt, quod Caris 3 ductu gerebatur: eastris enim ij positis ad Asturam amnem, unde regioni nomen cum diuisis trifariam copi js Romanos securos Opprimere cogitarent,dTregecinis socijs ac confoederatis prodito cecit nopi-