장음표시 사용
111쪽
siue superior noeta communis sui siet sue priuata illato clamno esse cohun- tum satis iam pen irum dolum,agris vastatis,aedifici js incensis, civium suo rum ven3 ita libertate Miserorum animos salutis desperatione amplius irritandos non eger quae vires a iuersus v. ores sepe ruppeditare consucinia neque minima animaicula perire inulta. Consul ullam Nertobrisis priuarina pacis conditione fore negor,nis Arcus bus Beli Titsi s. unde initiuextirerat rebellandi eo tem scedere reprehensis Non recusabunt sentes illa pacisci odo Gracchi id contingeret oedere reuocato Consulam ad ea, ius
petebantur propcsum, socii atque constederati dehortati sint iniquum sore prae at antes, qui toties deficient, ' magnas clades intulissent tum Ro- 1 olmanis tum praecipue sinitimis Hispanis, qui in populi Romani sile essent,
cum iss antiquum Aedus iustaurari Consilis animo cura in v tranq: partem suspenso atque sistracto,quo Jam induciarum genere facto trique eo concedente legatos Romam miserunt,ut quasi in re presenti Patres statiterent a q. decernerent,virum ex viti sere iudicarent populi Romani. peruenerat interca Fulvius Nobilior Romtim quo eius gentis persidiam atque iniurias commemorate in senatu, re insecta legori iussi sunt in Hispaniam redire,atque a Marcelli Consule resposum expectare. Ea denticiatione facta qua haud obscure belli denunciatio continebatur de supplemento Hispaniensio exercitus actum totius Hispaniae perdomandae destinata voluntate: Ex omni sui ergo a lcgionibus ci cati quoniam respondere sponte recusabant eam militiam formidante nouo exemplo artibui deligi ex omni copia placuit, qui nocessario irent in Hispaniam.
F.Co, Scipio I latus Cenit in uspaniam Cisp. II.
N T E R E A M. Atilius in diuersa Hispani parte Lusitanis
male mulctatis in ditionem plerasque res egerat ex deditione ciuitates,anno sequenti appetente: quo Consul L. Licinius Lucullus Citeriorem Hispaniam sortito suscepit administradam, Ut e 3 Ariore ex praetura serg. Galba. P. Cor. Scipio Minor cui excisae Carthaginis laus seruabatu 1, legatus venit in Hispaniam viginti quatuor natus annos, cupidi navandi operam reip. in eo bello, a quo ca teri milites
abhorrebant maxime .sunt qni scribant Lucullo in Hispaniam appulse se, pionem traiecisse in Asticam ab eo ad Masinisam mistum, ut pro iure veteris amicitiae Elephantos submitti impetraret. Nobis M. Ciceronis auctoritas potior sit Manlio Consule id demum factum suisse affirmantis. Cracchorum is sorore connubio iunctam habuit neptim scipionis Asticani ex Cor ne lia eius filia,suctatque a Scipionis filio in silium adoptatus. Paulum AEmElium natura patrem habuit Scipionis Africani leuirum Dulici praeterea cum ηωscipionium familia communione sanguinis. AEmiliani cognomen a patre tulit.Cartenim dum Luculli adu tus expectatu Marcellus consecti eius belli laudem a lectans copias ex Hybernis quam primum reuocat. Nertobriga quinq: Areuacum millibus intra urbem admissis Consulis conatus occupat.
112쪽
Numantia arma corripit In hanc urbem Marcellus,quoniam belli eaput habebatur arma expedienda primum fore arbitratus ad quintum lapide castra ponit. Verum cum a Lintheuone agi de pace caeptum esset Numantinorum Duce ea tandem lege a Marcello stegus eth factum si Numantini Belos, Tisthios es Areuaces desererent. Eo flestitutos praessio sperabat breui in pote. statem esse venturos. Inanem eam spem non fuisse rerum euentus probauit. continuo ij populi deditione facta, in fidem accepti sunt obsidibus datis,arq, talentis sexcentis,ut Strabo auctor est. Lucullus in prouinciam appulsus Geltiberorum bello pacato, nocedi,cupidus certusque, in Carpetanos prosectus, io indi8 traiecto Tago in Vaccsis Gauciam urbem impugnare constitui i)s locis sitam ubi nunc Coca oppidum situm est vindex vi videri voluit Garpetanorum quos a Cauciensibus violatos esse accusabat. sames auri agebat pr:ecipitem tenui inter Romanos censu,dirum in Praesectis & Ducibus malum.1j inito cum Consule certamine,cum in urbem repuls essent,deditione facta in fidem accepti sunt. obsides imperati, atque equites auxiliares, praeterea centum argenti talenta Huius foederis simulatione expetente Gonsule praesidium Romanorum in urbem admissum. a quibus, ut conuenerat,ad Iubae fghum cives calamitosi nullo discrimine neque sexus neque auatis oppressi incogitantes cssique sunt, persidia plusquam Punica, barbara inhumaniras. ao Finitimi populi hoc immanitatis exemplo cautiores. neque moenibus cCn sis neque Romanorum fidei credentes in sylvas rupibus horridas & inaccessos montes se,suos suaque contulerunt igne corruptis quae comportari DC Dporerant. Lucullus quem inopia auarum auaritia crudele efficiebat, eius praedae spe depulsus ad Intercatiam penetrauit. Erat ea urbs medio circiter itenere sita quo Vallisoleto Asturicam itur. Positis iuxta castris ciues ad Geditionem inuitati,an ea side responderunt recipere dedititios o supplices vellet, qua Caucienses paulo anter Hoc responso Consili irritatus acie pro castris explicata obsessos ad pugnam inuitabat, quam illi omni ratione deuitare pra iugicatum habebant moenibus & munitione atque com , o mea tu,quem in multos dies parauerant tametsi praeter urbanam multitudinem ex vicinis locis in eam urbem coiugerant pedites equitesq; magno nu inero)certi libertatem tueri. Leuia modo praesta suere euentu haud memorabili. Illud est ad memoriam insigne: Hispanum quen3am Regulum vasto corpore de viribus magnis singulari a Scipione certamine superatum fuisse: cum quo identidem pro castris ad pugnam prouocante nullus Romanorum ausus suerat manus conserere. Annonae angustia maxime laborabatur in castris famemque vulgo milites frumento hordeoque cocto,& Donnulla venatione tolerabant. salis inopia grauius premebantur. His rebus & ex aquarum subtilitate,ut in regione montana, plerosque milites si sentema coeperati do tigare Vna expugnandae urbis spes animos sustentabar. Itaque comportata materia bellicae machinae perstitie erant,quibus quassati muri parte magna prostrata,milites in urbem conantur euaJere .primus Scipio per stragem lapidum de rudera fastigium occupauitaeoque merito pro concione pollea laudatus & murali corona donatus est. tametti egregia oppidanorum virtute
113쪽
repulsi Romani atti vi bis aditu prohibiti sunt, non paucis prae sestinatione in vicina palude sui iocatis.Muri pars collapsa sequenti nocte obsessi rum diligentia instaurata est, coactusque esset Consul re insecta ab obsidione discedere, ni saracs obses rum animos ad deditionem impulisset. Actum ergo sesce tere interprete atque amittente Scipione, cui maior quam Consuli fides est habita. pacis conditiones moderatae fuerunt.Decem millia sagorum, certus iumentoru numerus de obsides impertiti,pecunis videlicet nec copia, nec cupiditate:cum Montani homines tigrorum cultu es pascendo petore vitam sustentarent. Motis ex ea urbe castris palentiaque i ustra tentata Consulem
ad fretum usque Gaditanum perueni se ex Plini; testimonio nonnulli suspi- a cantur,portentosae magnitudinis Polypi caput oblatum Lucullo ijs in Joei, tu ille allirmantis,inde in Lusitaniam populabundum irrupisse. Atque ha cLucullus sergius vero Galba, cui ex piratura Vlteriorem Hispaniam oboeni se est demostratum, in Baetica res gerebat aduersiis Lusitanos, qui populi Romani socios dareptionibus satigabant Iis cum militem longo itinere satigatum obiicere non dubitasse magna cla/e accepta, & septem suorum millibus an nisis, fuga iple cum reliquis copijs Carmenam euasiqvi Appianus est
auctor nos Carmonsin esse arbitramur urbem ea aerare totius prouincis longc tirmissimam,quae prope Cuneos si is erat ubi praeror reparatis colle hisq; ndique viribus hyemasse continuo sertur, indeque ignominiae delenda: cu aopiditate in Lius an tarn irrupisse eiusque prouinciar agros alch oppida omni inium x exasse Ad quem cum Lusitanorum legati de pace venisent humanissimis verbis & oratione, cuius erat egregius artifex, & in praecipuis sua a tacit oratoribus a Cicerone numeratur, gentis deiectione excusam: fatalem necessitatem, regionis sterilitatem s spe tumultuandi occasionesn offerre: proinde suis denuntiarent, se in animo habere agros ad habitanssum coicia. dumque genti tribuere multo comm iores, unde vitam sine maleficio Miinitimorum iniuria perpetuo de inccps propagarent Dies icta, qu die tri partito od cum venirent. illi haudquaquam in beneuoletiae limulatione statide subesse rati homines minime mali, imperata cum fecissent, armis exuti Q atque ad unum caesi sunt. Praedae pars militi concessa pars a Praetore retenta, unde Romanorum di tissimus euasisse credietur.
MN IN O suo Guisu, immunitate ire; ttit; sprouincialium animis magis quam territis Viriati bellum natum est: vi sunt alia ex ali 33 mala nexa aptaq:, ct calamitatis fitiem alterius initium excipit illo plarunque grauius. s me Viriati bellum totis quatuordecim annis vario eventu Romano tu potentiam fatigsuit Obi tione quidem Lusiianus suit loco humili, nam pascendis initio gregibus operam de lit, militia bonus, cuius ruditarenta posuerat publicis itineribus obsiden4is cum peculiari latronum manu.Vnc e custi musti ad eum consuerent,qua cu in aere alieno essent aut alioqui sagiti)s insimest qua belli malissatigati
114쪽
fatigati,more militum armavit,in s gna rurmasq: distribuit: iusto propem
dum exercitu consato finitimos ac Romanorum presertim socios, qua parte Arias infuit in mare fatigare coeperat Hunc M Vettilius qu1 anno ab Urbe condita sexcentesimo quarto Galbae successor est datus sibi exterminandum c o sumpsit.Viriatus contra pugnae dascrimen vitare & aci fretum Gaditanti locis natura munitis se tenere,ubi cum obsesus a praetore sumis malo ccepissset laborare,missis ad Vettilium legatis tentata concordia spes,si modo agri
concederentur ad habitandum Variati militibus, pollicentibus in populi
Romani suturos potestate. Eam voluntatem,cum Praetor se aequum eorum Eo postulatis praeberet, Viriati oratione retractarunt disputantis quunto cum periculo credituri essent Romanis salutem libertaremque, in quibus hominum nihil esset praeter speciem & humanae linguae sonum. Quod si nulla
exempla extarent Galbae immanitatem documento esse debere, ne blandis praetoris Romani verbis inducerentur in frauὰem. se potius Ducem sequerentur, sitisque auspicijs bellum administrarent. Consilio cunctis prcibato atque Romanis pugnae simulatione deceptis, obiecto in prima acie equitatu primum in vicinas sylutis pedites evasere: de inae cuncti Tribolam urbem peruenerunt, quo Viriatus bellum transferre cogitabat. prope eam urbem Romani in insidias praecipitantes ad quatuor millia cum Uettilio ipso caesiaci fiant reliqui cum eae fuga Tarto sum tenuissent,& Celtiberorum auxili)s confirmati denuo certaminis aleam sub ijsent uniuersi in pugna ceciderunt. tu Vettilii locum Plaucius praetor in Hispaniam Ulteriorem venit anno ab Urbe condita sexcentesimo quinto. Qui Viriati cum in conspectum Y - η hnisset Turaetaniae Carpetaniaeque agros populantis, eo sugam simulantequatuor Romanorum millia insequendi studio longius prouehi circumuenta caesaque sunt. Praetor abolendar magis infamiae cupidine quam victorii spe hostis vestigia secutus ad Veneris montem,quo ille transmisib Tago
se receperat, non minori accepta clade, nec minori suoru numero amisso in
suga praesidium ponere compulsus est.atque ita ut media aestate virtuti dila; , fisus urbibus munitis non secus atque in Hibernis copias continerer, maiore moenium quam virtutis siducia. Haec pugna in Lusitania prope que Eboram commissa putatur,argumento sepulcri, quod in ea hodie urbe etitat hac inscriptione.
115쪽
Ha c inscriptio omnium antiquissima est earum quae hoc tempore Romanorum in Hispania extant.Dum haec in prouincia geruntur Galba Romae reui postulatus violatae Lusitanis s/ei,unde in ea mala constabat suisse praecipitatum,accusataonem euasi quamuis L. Scribonio Libone tribuno plebis &M. Catone urgentibus, pecunia praesidio tutus, quod sibi certis, mum in His
pania parauerat aduersus eam tempestatem. Claudius Vmmanus ab Urbe o c. condita anno sexcentesimo sexto,praetor contra Viriatum missus in Hispaniam ab eo victus cae usque est,exercitu magna ea parte capto. fasces & m
gistratiis insignia in Lui tantae montibus constituta trophaei instar, tapta deinceps Romanorum consternatione, Hispariorum studucia, vi trecenti ac Lusitani non dubitarent cum mille Romanis dimicare , plures quarta pro numero trucidarent. Accidit prieterea ut a pedite viro plures Romani equi tes iugaretur attoniti & pauicii quod ex ipsoru numero unius equo traiecti, ipsus equitis caput momento amputasset. sequenti anno ab Urbe codita sexo 1 centesimo septimo C. Nigidius iu 3emortui locum mistis nihilo meliori euentu cum Viriato ad Viseum urbem pugnsuit, ubi sepulcrum L. AEmihi in ea pugna occissi scribunt extare. Fuit is annus non tam rebus Hispa nia: insignis quam P Cornelii scipionis consulatu, ct Carthagine penitus excisa unde illi Africani nomen, quod ab auo poterat Lereditarium liabe-
id. pcr ham tempora C. LUium, cum qui Roma sapiens est cognominatus a o Ciceronis terii monio, veni se in Hispaniam constat primumque Romanorum Viriati serociam comprimore coepisse nimirum bellicam virtutem ex multarum rerum usu collecta prudentia subleuando illus riorem essecit omo , nino ab Vrbe condita anno sexcentesimo nono Q sabiliue V aYimhis AEnai-hanus scipionis irater germanus adepto consulatu mi sus est contra Viria-ttim. Er senatusconsulto alterum Consulem proficisci in Hispaniam neces le erat,de e 1us belli euentu suspensis Patrum populi que animis. Et quoniam veterani militis copia non erat, tyronum atque sociorum latim nominis delectu habito, quin secim millia pedites, equites duo millia in prouinciam vecti Orsonam, uti Appianus ait. peruenerunt, eam quae in Barti- Ioc, hodie Os luna vulgari lingua dicitur. ubi exercendo milite aliquantum temporis datum. Gadibus, quae insula non procul ea urbe iacet, Herculia Constite sacriscia instaurata, votaque pro victoria nuncupata. Viriatus contra belli apparatu, quod in eius perniciem meditabantur Romani, perspecto, neque eodem proficisci dubitauit: ct primo a luentu Romani exer citus lignatores caecidit, trucidatis etiam militibus qui ad eorum praesidiurnvna missi erant. D inJe Constati Gadibus reuerso in castra, tametsi Viriatus ad pretium prouocabat lacessetatque tumultuario tantum certamirae experiri placuit quantum virtutis in suis esset quantum in liorti 1 uniuersa
pugnae necessitatem omni ratione vitare, dum mora si torvin animos a ter' ΑΦ
rore confirmaret. hostemque vinci poste monstraret. De muni uniuersae pugnae copia facta Viriatus superstus acie atque in sugam compulsus est. Romanorum copiae autumno iam in hyemem praecipitante Corsubam in hiberna deductae. Viriatus autem locit natura mυnitis se tenere, aequoniam
116쪽
quoniam militum corpora durata habebat, omnem c i & aeris in ἱuriam perferre. Areuaces, Belos,&Tithios ad bellum selicitare pro communi salute, pro patriae libertate, quae pridem sua virtute renascens, ni maturὸ ipsi vires sociarent, in periculum rursus vocabatur. Ab hoc initio his populis ad rebellandum inductis, Numantinum bellum denuo exarsit, ut suo loco commemorabimus, Viriati rebus prius explicatis. Vna cum Fabio AEmisiano, cuius auspici js haec in Hispania gesta sunt, L. Hostilius Mancinus te nuit consulatum. Hunc Constitem ventile etiam in Hispaniam atque Cato eos prUio superasse Anconitani inscriptiones declarant . cui auctori quan-18 ta ficiei habenda sit aliorum iudicium esto: - nonnullis sane eruditis viristibularum artifex egregius, &insignis mendaciorum consarcinator fuisse
EQUENTI anilo qui ab Vrse condita sitit sexcentesmus 6 r odecimus, duobus Consulibus Ser. Sulpitio Galba , & L.Aurelio Cotta de Hispaniae prouincia quam diuisis Patrum studiis sibi
uterque seposcebat contendentibus i Scipio in senatu rogatus sententiam neutrum e re publica vi seri respon/it, alter inquies
nihil habet alteri nihil est satis. aeque malam in imperio iudicabat scilicet
inopiam atque auaritiam. illa iniuriae necessitatem propemodum assert: haec cenam nocendi voluntatem. Itaque Popilius Praetor missus est, cui
Pliniu, scribit Viriatum nempe praelio aliquo insigni victum) urbes traesidisse, quae in eius erant potestate. post Popilium Q Caecilius Metellus, cui a deuicta Mace Onia Macedonici cognomen suit, Consul creatus anno ab Urbe condita sexcentesimo undecimo venit in Citeriorem 6 1 et Hispaniain ad comprimendos Celtiberorum motus, qui Viriati diligen- 'o tia echortatu coeperant excitari. Quintius quidam cum Viriato ipso bellum gessi tran a Consule Legatus,an Romae praetor destinatus incertum. sane a Viriato, quem ad Veneris montem prope Eboram in Lusitanti acie superarat, maiori accepta clade, cum hostis vires reparasi et repulsus est, atque autumni tempore quasi in hibernis copias intra Cordubam contianere coactus: hostis iniuriae opportunis tum sociis tum Romanis , qui in urbium vicinarum praesidiis relicti erant Metellus vero Celtiberis ad ostiacium pertractis, nam Areuaces vitasse Plinius csi auctor, in sequentem annii, sui suit ab V.C. sexcentesmus duodecimus,imperio prorogato in Citeriori 6 a uI spani 1 res gessit. Fabius Seruilianus FabijAEmiliani ex adoptione strado ter in Hispania ulteriorem Consul venit cotra Viriatum valido supplemeto adiuncto in quo decem & octo millia pedites erant,cquites mille quinget ita Mieipsa Masiniste silio elephanti lecem exAsrica auxilio rnis si,equites tre ceti Has copiasViriatus in Baetica ex syluaru latebris inopinato progressus in castra compulsas, q: noctu neq; per diem incursionibus satigare atqi la-G ce sere
117쪽
cessere destitit Mnec Vticam peruentum est Baeticae urbem. Eo loco annonae angustia compulsus suorum manum in Lusitaniam reduxit. Consul ea molestia liber, in Cuneis Curionem & Apuleium prodonum Duces deui cit, & nonnullas iis in locis urbes, quae validis a Viriato prae sidijs tenebuntur, vi cepit. Captiui quingenti intersecti, quorum erat noxa maioriCereri sub corona venditi, ad decem capitum millia. Dum ea aestate in V lieniori Hispania haec gesta sunt, haud leue decus Metellus quaesiuit Celtiberis domitis,captisque in eo tractu Contrebia, Vers obriga, atque Contobriga v bibus. quo tempore ad Contrebiam stillendi studio per diuersa loca nullo ut vi iebatur ordine neq: militari disciplina cum exercitum versaret, identa rotidem mutatis castris causam a Centurione rogatus vocem illam emisit maiagno & prudenti Duce dignam e Tunicam, inquit, comburerem si meorum consiliorum esse consciam putarem. Haec recte. illud perperam. ante iacPompei j aduentum in prouinciam, quem successorem datum nunciatum erat, militibus ante legitimum tempus vacatione concessi publicis horreis negles his, atque elephantis detracto pabulo, aut mortuis prorsus, aut praemacie inutilibus, vires Romanus desilitauit. tantum plerunque in magnis ingeniis obtrectatio valet, inui liaque. Sed harum rerum merito tamen, re deunti triumphus Romae denegotiis est: alioqui debitus ob rerum gestarum amplitudinem. Ergo QJompeius Cos. in Citeriorem Hispaniam venit, acia i , anno ab Urbe condita sexcentesimo tertiodecimo. quo tempore seruilius in Viteriori Hispania nimirum imperio prorogato, Canobam praedonum Ducem se degentem in fidem accepit. Viriatum Baciae urbis obsidione in soluere,&1n fuga salutem ponere coegit. Hostis saga,multa eo tractu oppida abiecta defensionis spe, de titionem secere. Summae diligentiae disciplinae seueritas a liuncta, omnibus Canobae socijs, & quingentis praeterea captiuis quoniam Romanorum castra iidemque deseruerant, amputara' ma nus: magnitudine supplici j terrere alios sperabat. sed ex ea re tamen pro uincialium animis magis irritatis quam territis, magna rerum commutatio facta est. Erat Frisana urbs in fide Viriati. in eam a Romanis obsesiam no- 3.ctu is deceptis vigili js sese intulit & sequenti luce in hostes inopinantes impetu facto, caesos in sugam compulit. Ijdem cum ex susa locum non suis munitum lcnui seia esset omnibus pereundum. venis, tempus ratus honestis conditionibus pasciscendi cunctos conseruauit scedere facto:ex quo Viriatus quidem amicus populi Romani vocatus est: eius autem militibus i
conscederatis quae occupauerant obtinebantque Omnia conccssa: Hoc foedere. quo Romani imperij maiestas sugillata est, Q),eruilius Caepio qui Romam a fratre Seruiliano nuncius missus erat accusando identidem atque vi- . i tuperando,in sequentem annum qui fuit ab Urbe conclita sexcere simus quartusdecimus a septus consulatum in Viteriorem Hispaniam venit, iustus a se onatu scedus cum Viriato quamprimum violare abrumpereque,quas imperii maiestate indignum neque publico consensu factum. Quo minus arbitror Romae suille probatum,quamuis Appiano contra aflirmante.
118쪽
lo inuidia erant allata, neq; praeterito anno,ncci; prsesentis magna parte nam biennium Citeriorem Hispania tenui ali id
memorabile gessit:& prouincia pacata bellorii erat materia iii blata.Seruilius aute in Baetica ad Arsim urbem Viriatum fugatum in Carpetaniam usque secutus est: ubi is tanquam ad pugnam explicata acie, atque equitatu in primo agmine collocato hoste distento pugnae ex-3o pectatione in proximas sylvas montesque peditatu dilapso, eodem equitatum qua consueuerat celeritate subductum incolumem seruauit. Cos. ει dimicandi &consequendi hostem spe depulsus in Vectones & Calaecos penetrare constituit, ubi scelerum licentia erat, & caedibus atque latrocini j scuncta miscebantur Ad eum Viriatus & belli diuturnitate sestus, s sociorum 6dei distisius magis qsum Romanorum metu, tres de pace legatos misit. Hos Consul benigne acceptos & of eiosis in praesens cle lituros muneribus, atque magnis in posterum promissis oneratos, hortatur suadetque vii Viriatum incautum opprimant: seque militia tam exercita, patriam tot malis eripiant. Illi vi sunt infidae prauorum hominum socictates, facilὸao inducunt in animum sui Ducis capite incolumitatem redimere .sic satis palam a Consule de pace madatis discedunt, Viriatumq: spe foederis de lusum, incautumque noctu in strato dormientem opprimunt, virum meliori fori na dignum. Qui ex obscuro tenuique loco animi magnitudinc tot annis Romanos bello fatigauit, neque aduerss rebus fractus neque secundis incautus. cum armis petitus varia fortuna pugnasset dolo suorum cecidit, liberator propemodum Hispaniae: & qui non primordia populi Romani lacessierit, scutali j Duces, sed forentissimi imperi 3 maiestatem. Funus sequenti luce deprehenso facinore magis caritate suorum quam apparatu celebre suit. hastis concursum inter milites est & multae pecudes mactata . D parricidae Romam elapsi, cum a Patribus facinoris praemium pollulaserit responsum: nunquam senatui populoque Romano placuisse Ducem a militibus trucidari. Sunt enim proditores inuis , etiam ijs quos anteponunt: po nas Ope dant. unde praemium sperabant.Successit Viriato Tantalus, impar in lustria virtute auctoritateque. breui deditione sacta cum suis omnibus in Consulis fidem receptus est. His & caeteris Lusitanis arma detracta, de agri dati sunt,ut terrae cultu distenti, & rei similiaris tenuitate oppressi. iebellandi penitus abi)cerent siue cogitationem sue facultatem
Numantinum belltim renascitur. Cap. VI.
N N O eoaem ab Vrse condita sexcentesmo quartogec mo, nimirum Olympiadis centes ne sexagesinii anno primo , ia graue malum Hispaniae, Numatiae denuo arma mota bellumq:
119쪽
manum iugum missi Metelli virtute, shli Numantini &Termestini triginta sedi palluum millibus ob urbe Numantia ad occasum siti erant, quo nune loco sacrarium virginis matris cernitur Tiermes nomine) superioris foederis beneficio libertate incolumi soci j & amici populi Icomani vocati erant. Q pompeius ne otio penitus marcescere nihilque agere videretur , harum vibium libertatem opprimere cogitabat. Honesta causa quaerenda crat, optima visa est Sege sanos hi in Belis erant Numantinis sinitimi, hodieque seges oppidum est soriam inter & VXamam ad Viriatum auxilijs missis. Romani imperi j maiestatem violase : ct cum suae munitioni dissiderent siue supplicis metu, siue aliqua alia de caussa, a 'a Numantinas moenibus sui se receptos. benignitas crimini data. Missi Numantia qui Pompeio factum excusarent,cum ignominia repulsi. Errore cognito, Sege lanorum patrocinio ct amicitiae, ne Romanos ostenderent re Dunctantes, cum nouis Legatis Pompeium de foedere instaurando, quod cum Graccho factum erat, appellas lent, Numantinis cum Romanis visum foederi; conditionem sere nisi positis armis, pompeius negauit. Ergo bellum necessariis susceptum est, ut armis tuerentur arma quae hostis per iniuriam una cum libertate extorta de manibus cupiebat. De edita habito , octo millia pedites , equites duo millia inuenti. exiguus nu- crus, verum vivida virtus, hostiumque multitu sini non omnino im aspar. His copijs Megara magno usu Dux cum potestate prariectus. Fompeii castra breui prope Numantiam posita , in quibus pedites triginta
millia erant, equites duo millia. Hos Numantini e vicinis collibus identidem irruptionibus fatigare. Dispalatos locis omnibus cari cre, uniuer sae pugnae discrimen vitare, cum signa Romanorum inserebantur loco sum notitia periculum deuitantes, totiusque certaminis aleam subire de- lirectantes. pompeius irrito in Numantinos conatu Termentiam tentare constituit, unde non minore cum ignominia es maiori aliquanto clade repulsus est. Intra diem unum triplici Termestinorum eruptione in praeruptos montes copias subducere coactus. unde se pr ecipite, inulti Iudederunt, ingenti sormidine animis praeoccupatis: atque ita ut noctem in armis excubarent. Die postero collatis signis dimicatum: neutro victoria inclinante pugnantes nox diremit.Pugnatum rurius luisset, ni Pompeius sequenti nocte Manliam urbem petiuiset. id signum perculsi suit,
viresque & animos suorum mora interiecta reparate cupiciatis: Manlia Romanis dedira, qua Numantino praesidio tenebatur hodie Malleiacile creditur) Termestini etiam repetita eius urbis expugnatione ad ditio Dem accessiere. Reliqui erant Numantini. in quos priusquam moueret, insederanis , ubi nunc Caesaraugusta sta est, Tanginum pr:edonum Ducem cum suorum manu oppressit. Inae copiae retractae, Numantiam & Α quoniam obsidio ducebatur, Duri j curium,quo comeatus in urbem vehebatur corriuare conati Romani,Numatinorum eruptione mulctati Ec ab opere desistere coacti sunt.His incommodis at a ribuno militum cum suis omnibus trucidat qui frumentatoribus pravidio veniebat, Pompeius territus,
120쪽
iniquissimo anni tempore insaetum ei Ogo militem in eastris continuit. Sic magna exercitus parte aut ex morbo consumpta, aut Numantinorum irruptionibus caesa, consilium mutare qui lem coactus, adulta hycme reliquas copias in vicinas sociorum ciuit lites in hiberna deduxit: ad prima autem veris signa,anni ab V. C. sescentesimi quinti lecimi, dum MPopili j 6 i sLenatis Gonsulis expectatur aduentus, cui es prouincia erat designata,chim Nomatinis pax ficta pompeio interpellata iudici, metii os te, male gestas, itia flaccestari 1 obtrectatione, ide suo perici lo alienae gloriar serui se videretur. Numatini belli diuturnitate sessi & ex agrorum intermisso cultu anno io nae saeuitia laborantes rem consectam cupiebant. De pacis conditionibus a cano agi placuit,quonia ignotaraniosae erant Romanis. Omnino ne ijs sub scriberet Pompeius morbum smulauit. In vulgus Numantinis mulctae nomine triginta talenta imperata iactatum, ad tuendam Romani j imperi j &nominis maiestatem confictum prudentiores ex istimabant. satis constat Popili j Cos. adue tu de eo scedere disceptatum suis k.pompcio negante ullam ale cum Numantinis pacem fictam, illis testimonio pi morti e Romano exercitu contra confirmantibus, utrique ad Romanum senatum a Cos reiecti libido amplius quam sequiras Romae valuit. inrer varias patrum sententias illa obtinuit,quae Numantinis denuo bellum denunciabat. au
N T E R IE A Popilius Cos, Lusonisiis qui Numantinis crant
sinitimi nullo operuepretio tentatis, in alterum annum ab Urbe condita sexcentesimi illa sextolli lecamum, imperio prorogato a Ntimantini; ipse quidere victi is x tittis est D. aut m Bauto , cui Consuli e clem Inno Viterior Hispania erat .scstinata, Viriati veterani milites ioncessu Vei4 ia utque agri, ad habitanaum Valen-ια tiam condiderunt. Edera noruni Ualentiam quidum, iratri , iris valentem atque armis: resistunt alij elim in Citeriori Hispui, tu situ sit, & Valenticina Alcantane potius credunt propter locorum vicinitatem, aut quid stapra vcterem Lusitaniam a Minio sumine nibimeti habet, udie obiecta. cui nos opinioni accese hamus. Proximo anno ab Urbe cunditu sexcentesmo septi- K i modecinno Bruto imperium prorogatum ciL C. Hostilius Mancinus Con siil in Citeriorem Hispaniurn Gestinatus, cultris ad Numantiam positis sepe acie , ictus, atque animo tractus . tandem Vaceti orum λ Cantabrorum aduentu nuuciato, qui auxilio Numantinis veniebant, veritus ut par e siet virisque, noctu per occultam te sic rara profectione dc D inclara in pacara o discessit, atquc in loca muri ita , qua puric non traditur, certe ubi pulti ius Nobilior ante aliquot an nos i titia habiterat. in urbe non a me biduum lio stitim discellus cognitus est, cum istuos dies culex agerent nulla armorum cura. Aecidit vi unius virginis coniugium duo iuuenes ambirent. Ortu ex amoris contentione avducia conuerris uti ici hostitim castra egressis, qui