장음표시 사용
691쪽
sosque Francos cognouit:Carolumque ex Hetruria ad eos motus accurrisse, de contractis undique copiis mari terraque Messanam obsidere Nulla a multis annis acrior oppugnatio si ut Ardebant Franci cupiditate iniuriae ulciscend sanguineque Siculorum interemptis ciuibus parentare cupiebant. obsessi id intellisentes supremo virtutis conatu propugnabant. Omnis ordo, omnis aetas adeste omnibus partibus nullaque onera aut pericula detrectare. Inter haec Rex Aragonius panormum appulit sumptoque regio insigni Rex ab omnibus salutatur. aucta classis cum qua venerat, i s nauibus quas Siculi aduersus Graecos paratas ipsis seditionis initi)s occuparant.Carolus victoria desperata nam cum e maturi auxili j obsessis animus creuerat moestus atque inglorius in Italiam roredi jt Messanae obsidione soluta. Hoe Aragon ijs multae offensionis initium fuit,magnaeque gloriae. miliae inter Reges litterae iracundia contumeli 3 sq, plenae. Ijs litteris amplius exacerbarae voluntates. bellum utrinque indictum. Aragonius ex Hispania nouas copias expectabat Carolus ex prouincia phocaeensi. Aragonio omnia in sicilia prona erant Francis aspera Horum castra ad fretum Mesanense in Sicilis conspectu erant: Aragoniae copiae urbibus atque oppidis in fide confirmandis in varias manus dissipata . Petrus metu amittendi, quae parra erant, in tanta hostium potentia suorumque auxiliorum longinquitate ad artes conuerso animo Carolum viribus &scientia pugnandi confiden tem misso seciali ad certamen prouocat. si vir esset congrederetur in noxioque a
multorum sanguini parceretur: suo ipsorum periculo belli quod instabat ma
teria sublata. sic pranci scriptores rem tradunt. Aragonia contra astirmant, Petrum a Carolo priorem fuisse prouocatum , internuncio Simone Leontino ex praedicatorio ordine Constat accepta virinque conditione placuisse,ut centenis utrinque equitibus dimicaretur. De loco pugnat dubitatum. Burdigala delecta est, quoniam in Edoardi Angli Regis potestate erat Aquitaniae captati Dies dicta certamini,' conditiones utrinque sacramento firmatae Interea Pontifex Romanus rebus cognitis,quae in si ilia gestae erant, Aragonium Regem, ut δρsilleret mone neq: intempestiua ambitione pacem turbaret. Ad extremum parere recusantem, nono Nouembris die ex piorum numero eximit sententia Ioad Montem Rasconem pronunciata. Regi Anglo verbis grauissimis mandat, ne pugnaturis Regibus in sua ditione locum praebeat. nihil ea diligentia pro sectum Regina Constantia viri iustu in siciliam abi jt, ne absente Rege Sicua a 2 3 lorum sides nutaret. Aprilis vigesimo secundo die, anno millesimo ducentesmmo octogesimo tertio, Messanam appulsa est cum Iacobo filio , cui pater Siciliae regnum destinabat. Reges ad certamen properant. Carolus in Galliam, ubi certissima geniis praesidia erant,propensae in eum voluntates: Petrus claile Hispaniam tenuit. Kalend. lun ij, qui dies certamini erat designatus, Carolus cum equitum ala Burdigalae praesto sitit. Petrus Aragonius Rex nusquam comparuit. Franci scriptores ignauia factum dicunt simplicesque Gallorum 4 α animos decoris specie obiecta delusos: cum se Aragonius interiecto spatio, viribus ' potentia consi mare cuperet. nostri scriptores excusant: Petrum a Praetore Burdigalens admonitum , ut Gallicas inlidias caueret cum iusto exercitu Regem nancum propinquare. centum Aragonijs equitibus aduersus
692쪽
omnes Francorum copias certamen seret Francorum quam Aragoniorum au-Σilia multo esse propinquiora unc Aragonium Regem Burdigalens galeam clypeum,hastam,& gla lium de manu tradidi se si gumento ad statutum tem pus affulse,& per dispositos equos sese periculo eripuisse in sinitimam Cantabriam , uarijs sermonibus es opinionibus praebita occasione, nouorum bello
Asensis Cis telia Reae morietiri Cap. VII,
, o l 3 83l RAGONIVS Rex in patriam rediens uno tempore Ioannem Laram Albarracino pellEdum suscepit, Aragoni js finibus propter locorum munitionem impune saepe imminentem : Aragonios &Catalaunos proceres pacandos qui incomodo sane reipublicae tempore,cum tantum externi belli superes et, tumultuari pergebant. Quod impotenter abs Rege habiti iusto propemodum seruitio opprimerentur, nulla cura legum querebantur gentis moribus abrogatis.neq; ibi desunt lingue promptor ad plebem concitandam specie patriae libertatis defendenda . Itaque Turiasone primum deinde Caesaraugosis. Barcinone tandem regni couentus abs Rege habiti sunt priora peccata licentiamqj sic prie se serebat)emendare parato: quoda o nouis diplomatis se facturum coiirmauit. Ea blandimenta genti gratissima suerunti tametsi non ignorabaiar,non voluntate data, sed necessitate potius suisse expresa. Externi belli cura quod grauissimum impentibat Regem solicitabat,
ne conuerso in Siciliam atqj Italiam animo,domi intestina motus essent, obiecta praesertim a Romano poni. anathematis religione qua Regem ut paulo ante dictum est devinxerat.recensque quoniam parere recusabat,sententia ad Vrbein veterem pronuciata Marti j die vigesimo primo paternis regnis priuauit, occupanda : dedit Carolo Valesio Regis Galliae filio minori. Quod iniquum plerisque ruisum est: neq: satis idonea causa Siciliam armis occupalle Siculis in calamitate eius opem itidemq; implorantibus: ad haec Mansire ii Regis sicuti iu3o ra repentem Nicolao III. Pontifice auctore atque auspice. es Castellae nihilo tranquilliores erant. regno inter patrem & filium in sactiones diducto , pars multo maxima Sanctium sequebatur: Alsensus praesidio destitutus,externaque auxilia conquirens Marrocium Regem secundo in Hispaniam attraxit: quo minori inuidia ellet aduersus Granatensem Regem aduerse factionis studiolum Sanctioque deuinctum scedere. bellum haud ullo euentu memorabili suit. Afri enim omnia disiiciliora opinione experti, quoniam urbes & oppidI Granata Rex prouisa tempestate munienda curarat totius ccrtaminis aleam detrectare constituens nullo magno operae pretio redierunt in Africam Nouum ex Italia subsistum petitum,religionis obiecta specie sanctius apias Martinum Pontifi-4o cem Maximum per oratores de impietate atque ingrat 1 animi noxa postulatur. superstite patre in omnia regni iura inuasiste: neque prae ambitione regnandi senis obitum expectare. Ergo in impiorum loco haberi mandatum est,qui cum ii
relicto Alsonso fili j partes sequerentur. iati etiam iudices a Pont1fice in ulla, urbes & oppida Sanctio addicta, edi ritu Christiano sacriscijs interdixerunt. V v Itaque
693쪽
Itaque eodem tempore non eadem de caussa in Aragonia & Castella sacrorum veluti iustitium fuit,moesta prouinc)a sanctioq; iudicibus,s eos nancisceretur,
extrema quamuis comminanti quae res iniecta animis religione multos a Sanaetio alienavit. In primis petrus & Ioannes eius fratres , ut natura cogebat, ad patrem respicere coeperunt. verum re indicara Petrus quidem Murciat regni j e iniem retentus est Ioannes autem cum mutatae voluntatis speciem prsbuisset per Lusitaniae fines ad patrem abijti Hispali se tenentem Multae urbes & oppida clim desectionis poenitere .circunspicerentque qua ratione placare iram Alsens Regis procurare anathematis religionem possent,spe veniae grati que impetrandae Alsonso sese suaque dediderunt In hisAgreda Treuignumqj mul- rotique proceres: qui iuncti cum Philippi Regis Galliae copijs,in Castellae sine Toletum us': populabundi perueneriit. Erat Philippo si ius philippus cogno mento Pulcher. is hoc anno ali j sequenti ilicunt) Ioannam Vasconum Reginam uxorem duxerat regno dotali.& vi est ingenium hominum priorum Regum iure repetito ditionis acceptae sines immensum extengere cogitabat, intestinoo: nostrorum dissidia in suum commo3um conuertere. sanmus,quantum in tanta colluuione rerum dabatur, in omnes partes accurrens Taurum urbem imperio rebellantem pacavit Ioannem Laram cum sua & Vasconum manu Calagurris Uxamar,& segontiae agros vexantem, Albarracinum reiecit obuiam
factus Actum deinde missis legati ut pater & filius fde accepta data a. inter se a ocolloquerentur:eoque consilio Al sensu; Rea Constantinam accessit, Sanctius Gua lalcanam. spes erat mutuo colloquio rebus redgi tranquillitatem poste Saepe ex iniuria postmodum gratiam ortam.& sanctius in ipsa desectione prsierquam quod regnum eripuerat prςcipua pietate patrem complecti visus erat, a contumelia abstinere honorisce loqui,& sentire destinata salubriter Alson
si Regi, aemuli sancti j familiares discusserunt iniecta periculi suspicione:& re
gia dissidia calcimitatemque reipublicae plerique ad suum commo flum vertebant. re insecta Alsonsus Hispalim Sanctius Salmanticam discesserunt. Eonimcoeesu Beutrix Lusianiae Regina vidua,& Maria Sancti; uxorTauri per idem tempus Isabellam sitam enixa pacem reuocare conantes, nihil amplius praesti- 3 olere, indiesque recrudcscebant odia,& reipublicae calamitas augebatur. Alsons Regis breui subsecuta mors rebus propemodum desperatis auxilio suit Hispali
ex morbo defunctus est poenitentia atque Eucharista a de more procuratus, Id Ias decimum Kalen. Mai),ut quidam tradunt,certe salutis anno millesimo ducentesimo octogcsimo quarto. superiori Nouembri mense tcstanentiam nuncuparati in quo Alsonsum & Ferdinandum nepotes inter se substituto, regni haeredes nominauit:& viroque sine prole deiuncto Philippum Galliae Regem
ad priores Castellae Reges maternum genus referentem, de fili is atque fratribus mentio nulla Sancti j odio, in quem Francorum vires eo testamento moue
busturIoanni tamen filio sub mortem Hispalim & Pacem Augustam eo expe- olente Iacobo Murciam legauit, utrique Regis nomine, sed ut Castellae Regum beneiaciariis. In Caluariae monte cor sepeliri mandauit, loci religione sincii- lateque adductust corpus Hispali aut Mureiae .cor tamen & viscera Murciae ad aram templi maximi lunt: corpus Hispali sepultum est prope patris S ma-
694쪽
tris sepulcra impensa monimenti non maxima neque necessaria quoniam , ita meruerat,vi memoria duraret essetq; immortale nomen maximus &prudelissimos Reae si sibi sapere didicisset,selix inis sub viis exitum multis calamitatibus esset vexatus atq praeclaras animi & corporis dotes,auaritia seueritas, atqj ii potens dominatus sedassent. primus Hispaniae Regum vendendi atq; paciscendi vulgari Hispanorum lingua potestatem concessit,eius linguae nimirum qu Tudior erat,excolensa locupletanda qj studio. sacros Bibliorum libros in maternam linguam vertEdos curauit.Ex eo tempore in regi js 8iplomatibus ac pu-hlieis tabulis Latina lingua cuius antea usus erat desit usurpari unde puclendaici litterarum ignoratio in nostram gentem atque utrunque ordinem inuasit.
L F O N s I defuncti regnum ad sanctiunt peruenit nullo prohibente iure controuerso Abulae id temporis res gerentem,ac vax eae morbo recreatum,ex quo salmantice paulo ante decubuerat, salute propemodum a medicis desperata. Integra aetas salutaribus si iccisagiuto corpore praesidio fuit Regis no en quo eatenus abstinuerat euere tace
id patris datum est continuis desumpsit. Fortis cognomen animi magnitu o pero perit resq, magis feliciter quarra praeclare sectae:& sere magnifici tituli fortun potius quam virtutis sunt benescium verus honor non in splendore nominum litus est, sed in aequitate & innocentia atq modestia Erat audax strenuus, callidus, & in qua ncunq. partem se dedisset industria singulari undecim annis die abus quatuor regnum tenuit,spoliati eiectique patris nora ad posteritatem infami talioqui in bonorum Principum numero Imperium enim sagitio partum bonis artibus exercuit. Abulae patris manibus iusta sineris magnifice persoluta ab eo sunt.Toleti insulas regiaqjinsignia desumpsit lugubri veste in purpuram trabeamq; mutata. Exaὰuersa factione proceres passim ad nouum Regem salutandum conueniebant, quasi priores offensas maioribus ostic ijs, sὰeq. integra 3o compensaturi. Quae quo magis falsa erant,eo propensus per adulationem heiabant, ementiente laetitiam vultu quo nihil est in speciem fallacius eas artes sanctius alta dissimulatione eludebat, confirmato mox regno iram animo conce- tam effusurus. populus,proceres, legiones in eius verba sacra meto addacti. Isaiaella noui Regis filia secundum agens annum regni h res,li Mia proles deester, consensu ordinum renunciata. aduersus Cerdas fratres ea praesidia comparata. a quibus quoniam iniuria auiti regni haereditate spoliati esse putabantur,nonnulli palam plerique voto erant. Regis Aragoni j in cuius potestate erant,noia uis officiis promerendi praecipua cura si licitabat, Albarracinum urbem obsidere occupareque parastis, iniuriarum impatientia quas Iounnes loci firmita o late,& Vasconum auxilijs conssus inferre non desistebat strenuus manu, sermone promptus, serendae inter Reges inuidiae artifex, seditionibus potens, raptoque viuere assuetus,Castes lar atque Aragoniae finibus euaslatis, que res Sanctium prouocauit, ut quoniam adesse non poterat, noui regni cura districtus, validam manum auxilio mitteret aduersias communem hostem. Ipse Hispalim
695쪽
maturauit, ubi Ioannes ex patris testamento regnum constituere conabatur, quamuis dissentientibus ciuibus, idque unum ex ijs quae Alsensus testamento mandarat fieri non oportere dictitantibus:confectum annis, morboq; oppres sum parum animo valui seu ni maiestarem imminui nobilissima ciuitate de tracta non passuros.In haec Alvarus Lara consternatis ad arma ciuibus se duiacem praebuerat. lj motus aduentu sancti, pacati .Marrocij Regis legati amici tiam cum eo firmaturi Hispalim appulsi cum verborum c5tumelia reiecti sunt, haud sano consilio: importunaqj seueritate,noui belli occasso barbaris data est. in cuius belli usum subeunte facti poenitentia aut certa animi destinatione,valida classis conparata instructaq; est. Ex Liguribus,qui ea tempestate mari pO- Iolen reserant,&ex ea re rerum naualium in primis petriti, Benedictus Zacharias euocatus magnis propostiis praemijshuodecim triremes aduexit. maris praesecturam ad tempus Mnesthei portum iure hereditario accepit.utrunq; Regis dono,triremis proprijs sumptibus aedificandae instruendaeque lege in perpetuum imposita. Regni conuentus Hispali habiti de re publica constituenda: in qua sua
perioris temporis iniuria uulta erat deprauata,pr cipua vitiorum colluvie. In his conuentibus decreta consultaq; rescissa stant,quae necessitate temporum extorta poetii is quam impetrata tum abAlsonio Rege erat tum ab ipso sanctio. In Castellam deinde maturarum , ubi aduersae factionis integra studia superesse Dunciabatur multosqj cle Cerdis fratribus restituendis inter se arcano consilia roagitare. eorum conatibus Sancti j celeritate occupatis,pars ad meliora consilia traducti ars capite poenas dederunt:eorumq; calamitatis exemplo caeteris documitum datum similis perfidiae vitandae Haec in Hispania Quo tempore Rogetius Lauria Atagoniae classis ad siciliam praesectus, victis viginti Francorum triaremibus,quas ad Melitam nactus est, Duce q. earum Guillelmo Cornuto natione Gallo in pugna interfecto sexto Idus Iuni j Neapolim versus Carolum Cluuflum Salerni principem Caroli Regis filium vali Aa classe parantem Siciliam aggredi vindicareque iniurias,ad certamen elicuit:eumq; quamuis Legato Romano periculum de nunciante,nauali praelio decernere ausum in pugna cepit cum multis alios. De numero nauium variant auctores,neq; quid certi se- 3oqueremur habebamus.Fama frequentiorAragonias triremes duas ct quadraginta suisse vulgauit, hostium septuaginta. Ad nonum Kal. Iulij pugnatum est. Secundum eam victoriam in magna Graecia plurima oppida & urbes ab Aragoni js occupata. Victoribus omnia prona erant victis ardua. eo maiori dolore luctuque eae calamitalcs contigerunt,quod Carolus pater intra tertium a pugna
diem sese in Caietae portum intulit cum viginti triremibus, quas ex Prouincia phoeeens auxilio vehebat:& filius Messans ubi captiuus tenebatur a Siculis capitis sententia damnatus est,Corraὀini necis exemplum in illum vertere certis. Regin, custodiri iussam consultoq Rege,ut opus erat,maiores poenas daturum diuturna captiuitate exquisitis cruciatibus, qui si absint mortem miseriarum 4 civicto metam fore dictitas periculo eripuit Soci j omnino ad straginta est actis
custodijs in tumultu populari perempti fiant inexpiabili gentis odio. Interea Albarrucinum ac si nihil externi belli superesset, ab Aragonio Rege supremo
oppugnabatur conatu. ducebatur obsidio, magnaeq, inerant difficultates: ardua urbis
696쪽
urbis moenia,saxeae turres serrati portarum obices,locorum asperitas. Ad ha e firmatus usu miles nulla discordia corruptus,nullis emollitus voluptatibus,nulla acie exhaustus, multis bellis exercitus: equites omnino ad ducentos,peditum iusta manus. una tantum annonae disncultate laborabant, non satis opportun prouisae: quoniam talem urbem obsessum iri nuquam induxerant in animum. Ioannes Lara periculo perspecto , se in Vascones aduocato senatu, iturum di xit:vbi certissima auxilia scire,miniis dubitabat. hortatur,ne animo deficiant: urbemque qua coeperant virtute tueantur. ae tametsi falso dicebantur,ipseque consilium sugs capere constituerat,neque vultus cum oratione consentieba si1o mitti placuit. Eo digresso aliquan liu suste niatum:donec auxilijs desperatis,ipso Michaelis sesto die urbs dedita est. Milites maiori parteGalli,Vasconesqβn-
columes abire permissi. ex vicinis locis coloni tum veteres, tum noui euocantur. Rex ex Agnete sapata, cui Algeziram ct Liriam in agro Valentino antea cdonara Ferdinandum furto genuerat. illum urbe capta continuo donauit. Alia
harracini obsidionis hic exitus sui principatusqj finis quem diu Asagrae in ea
urbe tenuerunt reguli cum primis nobiles. Eorum stemma subiicere, hoc loco commodum fore putabam.Petrus Rodericus Asagra conditor principatus,prouecta aetate fratrem Fernanὰum Rodericum Asagram haeredem nuncupauit; sertassis cum ipse prole careret. Extat Ferdinandi testamentum consectum vo- dio decimo Kalens. Augusti, Era milles ma ducentesma trigesima prima. ex eo testamento colligitur,duos illi filios fulse, alterum e1 vetore Therasa Iuania haeredem principatus nothum alterum Iacobaeum militem. virique petro Fer-xando nomen in3itum Vadimus etiam Petri Principis testametum quarto Nonas Aprilis anno Christi millesimo ducentesimo quadragesimo primo, orum atque simplicitatis eius aetatis speculum. filios is iustos reliquit Petrum, Ga stam Fernandum Therasam,haeredemque principatus Aluarum Therasia unica Aluari proles Ioani Larae Nunni j silio nupsit,paterno principatu dotali ex Ioanne &Therasia Dati Alvarus & Ioannes,de quibus metio reditura nobis est.
O bello consecto maior cura supererat belli, quod ex Callia imminebat grauissimum,atque omnium ea tempellate mas 1 me memorabile Romano pontifice auctore sacesque subdenti Francis. Aduersus Galli Regis potentiam praesertim cum Vascones in bellum traheret aris irium Aragonio non erat externa auxilia conquisita .Missi in Germaniam legati Rodulsum Caesarem pertentatum, si sortὸ Gibellinae sactionis misericordia commotus ab aduersariss opprest, vires communicare Italiamqj aggredi induceret in animum,cunctator natura,&cui cau-4o ta potius consi Ita quam periculosa placerent,& tunc Helvetiorum bello impii .citus.1taq; praeter speciosa verba,nihil melioris spei ea Germania relatum est sanctius Castellae Rex as colloquium ab Aragonio inuitatus Soriam accessat. Cirtae atque Borouiae, que propinqua oppida sunt, amicitia inter Reges nouo firmata scedere: neutrosque alteris in periculo defuturos pacti sunt. Hispaniae
697쪽
assiduus atque infestissimus hostis Matrocius Rex bellum denuo inferre cona
batur Franci Aragonios fines inuadere eo maiori periculo,quod se lacobus Balearium Rex,in quo praesdium esse Jebuit,hostibus eoniunxerat utrinque magnum periculum,nouaq: laborum facies. Mauris Caesarianum obsessa decem es octo equitum millibus. ab i)s in finitimos agros Hispalim usque excursiones factae sunt multaque hominum & pecorum pra da abacta.satimus suorum periculo commotus Toletum maturauit quo CarolusAtrebas a Galliae Rege legatus venit. legationis Guo erant capita Cerdas fratres in libertatem eius opera restitui cum Rege Aragonio qui edicto Pontificis in impiorum numero esset, nihil commune habere Ad haec sanctius, legatos se quamprimiim ad Galliae to Regem cum amplis mandatis missurum respondit palam: ex arcano autem Carolum hortatus est ut se Legi conciliaret suo. Sunt etiam qui hoc tempore scribant Atiebatem a Sanctio pertentatum,vi regni arcana detegeret: Brocchioq:, quod alio loco est positum eius sceleris manifesti gulam fractam laqueo. Ab Aragonio Tudela in Vasconum sinibus corona cincta est atq: omnibus viribus oppugnata,Francorum i tapetum,quem in Luscinonensem agrum parari prouidebat,aliλ auertere cogitanti,in eorum prouincia nouo bello concitato. Oppidum Ioannis Larae virtute & diligentia defensum alieno imperio felicioris, quam suo vastitas tantiim illata agris:s nitimaque oppitia ad auertenJam hostium vire praesidiis & operibus munita. quibus rebus consectis, hyeme iam ao appetente se Rex Aragonius Caesaraugustam retulit.Fogia' qtiod oppidum in 1 a i s Apulia est,anni vertentis initio millesimi ducentesimi octogesimi quinti omnino septimo Idus Ianuarij Carolus Neapolitanus Rex ἡ vita decessit: malorum taedio captiq: filiJ ex dolore consectus: si principijs vltima consentanea fuissent princeps bello paceq: clari sisimus. longa aetas cuin multis vertenti for
tunae tribuit Francorum igor cum quo venerant,ca o terraeque amenitate &
copia voluptatum mutatus extinctusque erat. in externos imbelles in sutulitos
seroces urbibus & oppidis praesecti principis sui periculo peccabant, proprio
compendio quaestuq: Eius obitus Aragonium spe bona laetitiaque compleuit. si ancus maxinaum animo dolorem cepat, quem hostium stinguine procurare 3 oparans magnis delectibus numerosas copias armat, equites viginti milita,peὰites octoginta. classis ad fossa; Marianas instructa Aquas m6rtuas vocant) in qua centum & viginti partim triremes partim diuersi generis naues erant. se
quebantur Regis castra philippus & curolus fili j: Iacobus Rex Balearis fratri,
unde multae iniuriae extiterant in primis insensus:Geruasus Cardinali, Legatus a Romano pontifice Martino IIII. qui quarto Kalend. Aprilis perusjdecesserat, Honorio successore Romano cive, e genteque Sabella Francorumtamen non minus studioso. Mense Maio Narbone Perpinianum itum est. id oppidum Iacobo Regi deditionem fecit, Francosque intra moenia recepit: a
que eius exemplo reliqua eo tractu oppida, praeter unum Genuam nomine, sobsidionem tolerare ausum, propinqua spe subsidi j, Iacobi odio, sub cuius imperium reὰ ire detrectabat. Obsessos spes seseilii: captumque vi oppidum: caesisque ad virum oppidanis, in ipsa tecta saeuitum est. Ruscinonensis nothus, alioqui genere nobilis, magnoque animo, in templi turrim se recepit. Locii firmitate
698쪽
srmitate defensus, & Iacobi Regis precibus , magis quam sanctitate seruatus,
Francis gratiam retulit,in ulteriora penetrare parantibus. Pyrenaei montis fauces Aragonio obsidente scvtiranseundi spes nulla esset, notis tramitibus, Francos circunductos integra fide ad iuga deduxi . quae hostium castris immitinebant. repentinus metus ex ea reΑrugoniis incussus tutum Regibus iter aperuit. qui superatis Pyrenaeis montibus in agrum Emporitanum descenderunt Petra lata,& Figueria oppida breui in potestatem venerunt. ad Gerundam v bem castra promora o tractu nobilissimam amplam , Sita est in Ausetanis loco declivi, subterlabente Thici amne quem hodie Theram vocanto excavatis 1 o ripis,unde urbi munitio, moenia firma laxeae turres. Vrbis superiora te plum maximum occupat, sede domoq: Episcopi nobile. supra templum turris instar arcis eminet nomine Gerundella .Raymundus Cardona Vicecomes urbis pre sidio praesectus nouis operibus muniebat. suburbana aedificia diruta. Felicis ante mgnia templum loci religio & antiquitas tutata est. Eius diligentia Franco rum opera disturbata sispe sunt machinae incens e . Aragonius ReX cum valida manu propinquis locis versabatur, impar quidem viribus caeterum locum insi- dijs opportunum captans occasionemq; expectans auxili j ciuibus serendi Obsidio in tertium mensem ducta est. Quo temporeo Sanctio Castellae Rege Martinus Calagurritanus Episcopus,& Garsas Valli soleti Abbas de pace intera o utranq, gentem legati,re insecta redire compulsi sunt:ac vix ficta Regem Francum conueniendi potestate insignem gentis confidentiam)multis preterea de
speris faceti js,contumelijsque violati & erat rumor legationis specie Francorum vires,& apparatum exploratum venisse viresq: Castellae Regi cum Aragonio iungendi voluntatem non deesse. Tametsi bellum Mauricum in Baetica v gebat Caesarianique obsidio in multos menses ducebatur:Mauris occupare eam urbem, quae opportunissima erat contendentibus, Sanctio Rege certamen, in cuius euentu regni opes vertebantur, subire detrectante, seque partim Hispali, partim Nebrii se tenente, ag omnes occasiones intento ,excursionesque
prohibendas. Quo consilio post sextum obsidionis mensem barbari rebus om-3o nibus oppressi vim q.Sancti j veriti, si mutato consilio congrederetur,relicta urbe abierunt. Ex Rege barbaro transmisso raptim Lethe fluuio, cum fugae caussam rogasset quidam: Ego, inquit, in nouam familiam Barrame lae, regni maiestatem primus intuli:hostis quadraginta nihilominus Regibus ortus tanto se plus praesidio pugnam iniret versaturis ante oculos nobis ad terrorem, illis ad fiduciam. caelum praeclari facinoris opportunitatem praebere videbatur dele- iis hostibus. sed Rex cui cauta potius consilia cum ratione quam prospera cum temeritate discrimineq: placebant Cssariano tantiam munita Hispalim rediit, hostem elabi de manibus quamuis milite solente pugnamqj exposcenti,&si ea occasio dimitteretur comminanti haudquaquam alio tempore pugnaturum. 6o Rex animo ad pacem propenso eas voces contemnebat. Missi utrinq. legati de ea re.Ad B tis aestuaria alij ad Rupem ferratam dicunt Reges collocuti.Vt in belli sumptus Rex barbarus Marauedinorum genus id monetae erat Hispanis usitatae,non unius semper valoris)bis centum myria/es penderet statutum est,
699쪽
tum Ioannes Regis frater,& Lupus Harus: prorsus ut Hispali prosecti uterque
in suae ditionis oppida commigrarint sed nimirum magni Duces prouidendo,
consultando, cunctatione saepius quam temeritate prosuerunt. caeteris obse
quium conuenit cupidoque pugnandi sic helli munera sunt diuisa decessit pauiath post Rex barbarus Iugepho tilio succesbre. Gerundam redeamus.Aragonius Rex commeatum qui a Rhodopensi portu, ubi classis erat hostium, in eastra deuehebatur intercipere parans loca insidi is opportuna obsidebat. Re per exploratores cognita , Rodulsus Magister equitum, &Hari curia Marescatus hoc est Magister castrorum viri sortissimi consilio communicato cum trecentis delectis equitibus ad locum ins/iarum contendunt: i i prouidentes ne multitu- iodine deterriti Aragonij pugnam detrectarent. Ad octauum iecimum Kalend. Septembris certatum acris ea pugna fuit: uumero Aragoni j praestabant, Francis neque virtute, neque scientia pugnandi cedentibus. Rex Aragonius nullum neque prudentis Ducis neque strenui militis osticium praetermisi. graui in facie vulnere deformatum, seque e pugna subducere conantem eques Francus
correptis habentis cepisset, ni ijs gladio discissis in repentino periculo sugaeuas siet scVillaneus 1cribi qui caeteros in errorem misit Nam Aragoni j scriptores Regem integrum exaequataque utrinque caede discessse confirmant:vere ne an ex amore incertum Constat sane ad Gerundam propter so des,iniquissimo anni tempore, pestem in Francorum cariris grassatam:& acce aspio tamen eius pugnae nuncio obsessis defensione 3esperata animos concidis se, legesque a Franco accepisse. Vti urbe dedita cum ijs quae agere ferreque possent obsessis emigrare quo vellent potestas esset. In deditos multa crudelitatis exempla extiterunt ipsa quoque Diuorum templa violata: Narcissi . sepulcrum, quoniam eius urbis tutelaris est praecipua religionis opinione, disturbatum a militibus dociaria direpta. numen suas sedes tutatum est,de violatoribus vindicta aucta peste sumpta. Sic suit hominum opinio praeterea Ducibus conia silium ereptum. nam cum urbe capta, pedestri itinere in Galliam se se referre privcipiti autumno pararent, mercenari e naues, quae in portu Rhodopensierant, ne sumptui di oneri essen dimisi di sunt, pessimo consilio ut usus proba - 3 ouit. Rogerius enim Lauria, capta in extrema Italia Tarento cum omni circum regione, in Hispaniam Regi saturus opem maturans,imminutae Francorum classis beneseio occasioneque inuitatus,commisso nauali praelio victor extitit. Ioannes scotus classis Gallicae Praefectus,& quindecim triremes captat: duo-ὰecim sese in RhoJopensem portum retulere. Ijs milites & oppido incensue
tantus terror animus inuaserat) ad Regem in castra abiere, acceptae cladis nuncij testesque. Qui omnia dissiciliora opinione sere prouidens, aduersaque valetudine amictus, Gerunda munita iter continuo in Ruscinonensem agrum conuertit. In transitu Pyrenaei saltus magnopere laboratum. angustias & fauces montium Aragoni; obsidebant, Regemq; Gallum lecticariorum humeris, ηοob valetudinem vectum capere conabantur magna certe clades accepta, multaque eo itinere impedimenta intercepta sunt. Ex agitatione atineras, aucto Regis morbo perpiniani decessit pridie nonas Octobris, philippo Vasconum Rege succestare: cui ab oris venustate Pulchro cognomen fuit. Desuncti cor
700쪽
pus ab uxore & liberis ad Dionysi templum, quod prope Lutetiam situm est,
deportari iussum. Francorum discessu breui quae ablata erant ad Aragoni j Re gas imperium rediere. Maiora conantem Aragonaum & cirridentem fortunam urgere parantem, mors ad Villam Francam oppressit, sexto Idus Novembris, integra adhuc aetat annos natum quadraginta sex. Magni cognomen, auctum imperium & res pepererunt praeclare gestae. decora iacie, corpore ingens fuit, animo immo sicus, eloquentia,cultu, laberalitate, conciliandi hominum studia
artifex, una tantum anathematis ignominia ad vitae finem notatus. quam imaginem menti morientis atque oculis inerra se fama est. vera ne affirmare nonio ausim. interest tamen publice ut vera videatur. Tametsi ea etiam religione a Tarraconens praesule procuratus est sub mortem ecclesiae Romanae, cui parere recusarahobedientiam conceptis verbis iuratus. Corpus ad s. Crucis coenobium quo3 vicinis locis est,sepultum Filios reliquit Alfonsum natu maximum, quem paterni imperii h resem testamento lixit de Siciliae regno mentio nulla) praeterea Iacobum, Fridericum,petrum,Elisabetham Constantiam Hi omnes ex Constantia uti ore sunt geniti. Arnaldus Villa noua ut Regi decumbentiadesset Barcinone venerat, rei me3icae ea tempestate peritissimus: maiori tamen fama quam laude : cum nobile ingenium,eruditionem maximam, prauis superstitionibus, prauisque de religione opinionibus foedare visus sit. Quoa o nomine aliquanto post ab Inquisitoribus ignominia notatus est i librique quos magno numero ediderat reprobati. Ea humano semine, quibusdam in vase medicamentis hominis corpus ecthrmasse , qui affirmet auctorem habeo, vero an mendacio disputare non est necesse.
N N V M tot principum funerabus infaustum, Reginae Castes
lae partus, aliqua ex parte procurauit. Rege enim per causam componendi rempublicam, tumultusque sedandi Pacem Augustam prosecto, Hispali Octauo Idus Decembris filium enixa est, cui Ferdinando nomen suit, di deinde in minore aetate patri in regno successit. Eius educan ii, instituendique cura Ferdinando Pontio Leoni,viro primario demandata est: sentica urbe ubi educaretur, propter caeli salubritatem regionisque amoenitatem a patre designata. qui eum proximo anno millesimo δucentesimo octogesimo sexto regni haeredem renunciari in aconuentu procerum curauit, de successione solicitus tum propter Cerdas fratres, tum quod coniugium ipsum inter es Mariam Reginam lege propinquitatis vitiosum esse constabat: neque ut ea lege soluerentur a Pontilicibus Roma nis, quorum eae partes sunt, impetrare potuerat, Regibus Gallis intercedenti- o bus, qua caussa incertum,nis sortὸ regni intercepti dolor stimulabat quos Sanctius omni ratione placare, atque ad amicitiam adiungere cum sta ieret, repetita legatio i)dem qui superiore anno Martinus Calagurritanus Pr sui & Garasti, Abba, ij, de rebus legati in Galliam Vbi octauo Idus Ianuarii, Galliae sedi Vasconum Philippus Regem dixerat, sacra inaugurationis inunctionisque