장음표시 사용
51쪽
neribus comes . in laboribus adjutor , in dubiis consultor
fuit. Posegana provincia perpetuis, atque fere in elliptis cum orbem flexis montium iugis a reliquariclavonia, finitimaque Croatia separatur. Haec illi ab occasu adjacet, a meridie confinia Brod, Gradisca, ab ortu& septemtrionibus VerG- tetensis Sclavoniae provincia. Longitudinis ejus modus ab ortu in occidentem duodenis passuum millibus absolvitur, latitudinis a meridie in septemtriones binis. Qua parte montes e bcina Croatia accipit, arctiores valles gramine laetissime intectas, solum autem arabile collinum habet deinde recedentibus paulatim a se montibus latescit, atque postremo in inplum se campum explicat praealtis undique montibus circumventum, quem campum Ueganum adpellant. apropter ipsa natura velut indicium faciente in duas regiones provincia tribuitur , quarum alteram montanam Processum superiorem campestrem aliam non exclusis, qui eam amplectuntur, momtibus, Proceissum inferiorem adpellant. Superioris quinis DP
nastiis coalescit, inferior e denis. Utraque fontium,in fluentium aquarum multitudine irrigua, atque idcirco nunquam hon herbis, graminibusque Vestitissama, perpetua iuventa hilarescit Montium ipsorum non trux, horridusque aspectus sed laeta arduitas, silvis ab imo ad summum continuatis, aspe
52쪽
ramque saxorum calvitiem occulentibus. In iis mirati sumus, plerorumque omnium altitudinem non molliter as iurgere, sed subito attolli esseque praerupigre ut appareat, immensam illam aquarum molem, quam quondam eos continuisse verisimile
est, non leniter, pluribusque rivis defluxisse, sed praecipiti lapsu uno alveo effusam fuisse Montium soliditas, etsi nus piam nobis hiare visa est, non est tamen absque specuum inanitatibus, de quibus nihil ad memoriam dignum ab incolis accepimus. In silvis constans arborum similitudo, solis ageis saltibus cum quernis alternantibus , praeterquam in summis paucorum montium apicibus, quibus pinus innascuntur. In monte appuli lex quifolium sat frequenter reperitur. R stici quercuum quatuor distinguunt genera quercum Cerris, quam Cer adpellant. Ea nullum, Praeterquam lapidosum, sinium respuit. Utilis est fructu, sed non materia, cujus ad sinium fere lixivum salem usus est quercum robur foeminam
quam campestrem I xisin vocant, quod plano, pinguique
campo optime conValescat Glande perfert ceteris majores, sed materiam creat parum durabilem ad continendos liquores minime accommodatam quercum robur marem raro
ε amaro fructu summis montium cacuminibus delectari solitam, quam δὶ vocant; quartam itinγd adpellant. Ea pronis montium lateribus innascitur, estque fructu, quoniam
53쪽
dulcedinem saporemque castaneae imitatur, praecipua Glam des perfert plurimas in cumulo sellites calici mollibus inuasi sericeis quammis obtecto inhaerentes folio est amplo, pinnatifido, laciniis non remotis, trilobatis, Obtusis, laevibus.
Tantae eum sint silvae, ferarum tamen pecudum exiguus est numerus, arietas autem nulla, raris tantum da-mis, iisque fere solitariis timide hinc inde pastentibus; quod
in tanta sive autumno suum domesticorum ad fruges roburneas legendas, sive aestate bubuli caprini pecoris ad herbas carpendas frequentia nullam habet admirationem, quoniam saltus magis , quam seris ad quemvis 'num trepidantibus conveniat, vocales sint. Non desunt tamen lupi, vulpesque, quin binas lynces ante plures annos in montibus ad Ceterne pertinentibus occisas fuisse, vir quidam gravis testis est. Quicumque autem sunt magis reconditi saltus, eos bona o frequentant, ex uniVerso Volucrum genere in epulis praecipuae. Ceterum negari non potest, regionem omnibus pe- De naturae donis cumulatam esses quod cum in universum est verissimum , multo maxime in eum, quem Postganum Vocant, campum convenit. ene cogitari nequit, quid in hoc non planae semper Position:s, sed clivis inaequali arvis, pratisque, lucis vario, crebris praeterea amnibus in erciso campo ad aptid1mam rerum non solum varietatem, sed etiam dis G tribi
54쪽
tributionem adjici poss1t, ut sit amoenissimus. Addunt ad te. gionis decorem Vise publicae insigniter stratae, qua omnis provincia se porrigit, quaquaversum productae, nihil optimis quibusvis inferiores, nisi quod, velut in minore commeantium frequentia, aut sint angustiores. Earum beneficium, ut alia plurima, domestici seque, ae exteri viatores debent Excellentissimo Comiti Antonio anhovie de aruvis,
provinciae supremo Comiti, qui, cum anno IT S provinciam vicaria solum potestate regeret, id opus adgressus est, ier- fecit, invita tum quidem, ut in re nova plebe rustica, quae tamen hodie eius auetorem faustis precationibus cumul it neque ad aliud forte opus publicum libenter adeo operam suam commodat, quam ad semestrem quamVis viarum insta
Posega provinciae urbs unica adiacet montibus, qua parte ad septentriones spectant propter amnem Orbavam qui, quas e monte Pyunxaccipit, aquas properato ab occidente in orientem cursu primum cum Lonya ultra urbem miscet, dein in Savum infert. Is amnis modicis plerumque aquis defluit, in pluvia autem tempestate , si subiti per montes volvantur imbres, aquas non continet, Vastasque terrarum moles a ripis Vulia praecipites agit, Vicinoque adimit fundo. Mirum, nondum alveum ad lineam rectum collatis in publicum
55쪽
blicum sumtibus torrenti huic amni paratum fuisse. De eo v tus, ' certa est observatio eius aquas, si sub veris exordium redundent, iterum circiter Pentecosten, ac tertio extremo Iulio, aut ineunte Augusto velut definitis temporibus exuberare diere. Ultra eum urbs osegano, quem diximus, cam po amoenissima varietate oculis blandienti, grati aspectius montibus terminato advertitur, eaquepropter ad omnes coeli plagas aperta est, praeterquam ad meridianam, a qua praealtis a tergo imminentibus montibus obumbratur. I , qua parte urbi opponuntur, arboribus, adVersa probae, generotaque fluxurae vineis vestiuntur, intercipiuntque sub meridiano abies perpetua graminum luxuria, blandoque decurrentium rivorum murmure . ipsa iam solitudine iucundissimas. Harum celebrior uos ih cum ipsis urbis pomariis continuatur, habetque id singulare, quod ab ea perpetua ad urbem aura adspiret, interdiu calorem mitigans, noctibus autem etiam frigora inducens, quae sole vix ablato post aestuosissimos dies sub dio pene tolerare non potuimus. In ipsa urbe medius assurgit collis Vetusta arce coronatus, quam a Laurenti de V la duce Boiiae, icola de jLh, quem Mathias Corvinus regem
Bosniae dederat, filio structam ferunt. Ceterum, praeter terna bonae structurae templa, rara caementis, calce Orma
56쪽
ta aedificia nihil non materiatum est quae res in tanta lapidum
vicino copia iustam nobis reprehensionem habere videtur. Cum diem unum necessariis humanitatis ossiciis com cessissemus, nihil morati sumus imperatum negotium adgredi, quaeque Vincendae eventus maxime ambigui causis opus erant, tamquam spes subesset, sedulo comparare. Atque in eo antiquissima nobis cura fuit, ut omnem eventuum seriem, ordinemque non dubia fama, sed eorum, qui, quibus rebus ipsi interfuissJent, easdem etiam cum fide referre Vellent, non
ambiguis testimonii ipso in loco penitus perdisceremus, erili. D. Petro Tu bic Iudice Nobiliam sciscitantibus, respondentibusque interveniente, ut veriti magistratum coloni intelligerent, nos non vana sciendi libidine, sed Regis imperio tam longinquo ad se accessisse. Quae minutis etiam quaestionibus tentati prodiderint, quamquam adversariis nostris diligenter inserta habeamus, non attinet referre, cum Omnia in
idem competant, neque aliquid ab iis, quae in principio huius operis narravimus, diversum habent. Nihil autem magis rusticis non fraudem, non malitiam, non casum suspicantibus persuasum ess animadvertimus, quam incendiarios ignes aut
sub dio, aut libero in aere sponte coortos fuisse, habuisseque aliquid prodigio simile. Sed nos praedamnata spe aliquid expediendi, quae tempori locoque apta esse existimavimus, sedulo
57쪽
in agere coepimus, ne seu imperio, seu rei ipsi deesse voluis se Videremur. Quoniam itaque naturales quosvis ignes tribus potissimum generibus, subterraneo, electrico, Maere con tineri novimus, investigandum erat, in quod eorum potissi
mum ea eVenta Convenire possenti
Et in principio quidem disquisitionis loci situm examinandum esse duximus. Sesquihorae distantia ab urbe Postga
in eo, quem diximus, campo medius assurgit tumulas quin denas, aut Vicenas orgyas altus, latitudine autem inaequalis, in similitudinem irae in longitudinem orientem inter septemtriones ad duarum pene horarum distantiam dispositus, qua parte desinit, montibus Posegae adversis accliVis, herbis, lucis , frumentorum segetibus vestitus , imo autem late. re orienti objecto frequentibus manans fontibus , quorum aquae, quoniam delapsum non ubique facilem habent, raris
modicis solum spatiis solum uliginosam reddunt. Ceterum paludes, aut si agna sub colle nulla, praeterquam illud, quod Stilinam adpellant, quingentis Camplius pedibus a tumulo seiunctum, quod hac anni tempest at crustam, pressu pedum trepidantem, duxis reperimus. Solum ipsum est argilla flavescens, fertilis, uspiam sibi dissimilis, nulla in re ab ea diversa, qua vicina omnis regio instrata est, nullis taurimis, uspiam dehiscens, nihil ambustum, nihil horridum a Ren-
58쪽
ostentans. Sub tumuli exordium Postgae obversum situs erat pagus Eminovaet, cujus locum hodie nicotianae segetes occupant, solis prunorum arbustis vetere in statione relictis. Non longe inde abest, media inter utrumque silva, pagus lugincet ante tredecim annos structus, quem nullus unquam eius naturae ignis terruit. Tale cum esset solum, illico apparuit, id numquam arsisse, eaquepropter ignes tectis, sepibusque rusticorum infestos in terrae visiceribus conceptos non fuisse. Sive enim in aliqua sub summo solo altitudine fortuito inimicarum naturarum concursu, atque aliquo fermento coorti fuissent, sine fragore, Mevidenti contremiscentis, atque diversimode hiantis terrae sensu exitum reperire non poterant sive sub ummo solo accensi misissent, aliquo fumi odorisque indicio se prodere, atque carbonum, cinerumque, quae sunt plurima alia adustarum rerum vestigia reliquisse debebant. Depres.sa autem deinde scrobe patuit , locum ignibus nec idoneum est e, quod nihil sit eius ad ardorem concipiendum appositum. De igne electrico, quoniam, nisi in fulmen coeat, frigida plerumque sine viribus flamma lucescit, ne suspicari quidem nobis in mentem venit. Nam qui ad eum potissimum locum ita ad.uat, ut per vices redundet aut qui serenissi
59쪽
mo coelo in auras se intrudat sine aliquo incumbentis nubeculae vehiculo aut qui silens dilabatur ZSupererat igitur, ut experiremur, possitne solum aerem exhalare, qui, quod aeri communi inspiratus levissimo momento accendatur , inflammabilis adpellatur. Etsi autem exploratum nobis esset, id flammei aeris genus naturaliter eccenoso stagnorum fundo eructari, nihilominus tamen solum ipsum curam nostram exposcere videbatur, quod constet etiam metalla acidis in fervorem concitata non dissimilis naturae halitu vaporare. Ac primum quidem in aqua e vetusto iuxta locum incendi reperto, quinas orgyas alto puteo hausta salem lixivum, quem alcat Vegetabile fixum vocant, non modica copia inesse deprehendimus, manifesto argumento, aut plantas forte illapsas in ea contabuisse, aut aquas in puteum regurgitantes in Venis, Per quas glisicebant, eam a. teriam ad se traxisse. Sed de eo non multum laboravimus. Quamquam enim non dubitaremus, fundum eius putei albquid igniferi exis reddere posse , quod aqua , quae iam ab anno hauriri desiit, stagnanti non esset diss1milis, non tamen
etiam ignoravimus , quemcumquo aqua exhalavit spiritum, cum fuit in usu eum neque malignae naturae fuisse, nec, si fuisset, noxam dare potuisse.
60쪽
Quamquam autem iam e putei huius parietibus Ω-tis constaret, terram usque ad quinarum orgyarum altitudinem argillosam, fereque sibi similem esse, maluimus tamen novo sub terram depresso scrobe, ad quem facilior esset aditus, strata terrae propius intueri. a talia sunt sub summo
solo quc est argilla flavescens humo permista . iacet argilla e cinereo flavescens binorum fere pedum altitudine huic substernitur stratum e terra cinereo flavescente, Ma gilla flavescente non seque composita, sed e plurimis inaequalis seu magnitudinis, seu figurae molibus , leviss1me sibi adhaerentibus, coacerVatum, metallico quodam nigro fuscescente halitu partibus intervenientes quod, cum strato argillo flava intercideretur, illi deinde usque ad quaternarum Orgyarum altitudinem continuatur; neque enim, quod parietes scrobis ruinam , mortem operi minarentur, ultra procedi oportere existimavimus Quod unicum perae pretium e fossione hac retulimus, sunt globuli mixto illi strato frequentissime inspersi, magnitudine inaequales . sed Terenuce avellana non maiores , quorum Xtimus corte niger,
fuscusque medulla vero plumbi nitore est. Eos, ne ferrum patui re fatiscens esse arbitremur, eo potissimum inducimur, quod tabescens quodvis metallum colore est obscuro absque aliquo splendore metalli indice , cum quali numquam