Vita Danielis Wyttenbachii, literarum humaniorum nuperrime in Academia lugduno-batava professoris

71쪽

se apud iniquos judices deprimat, tu eo magis gram dea, ut istorum prauudicium apud aequos ι Meuigentes rerum aestimatores doctrinae abundantia refell*s et obruaa. Ad quod e tendum nihil iterarum Humaniseras et

Phiἷosophiae studio e actus esse scias. Ha-rtim indefess et assidua tractatione suas mentis animique iacultates excolare denuo incipias , ut ne a Mando , quod re non κα-νerim, spectra et alia id genus terriculamentatoriasse redeant . et im in te auam iterum exercere eum . tu istis muliebriis ruraus δαί- cumbas , erum in , alia philoεophia praealdio munitus, omnem imperum istorum iriliterr ellere queas

Sio sors disserebat humanissimus Spangen- bergius , atque ivveni persuadebat, cui ad amabilem Dei inpeciem a magistro informatam illud Virgilianum occurrebat:

Atque plura etian reserra casas , nisi vererer ne nimia longus in tra aμdo isto argumento forem S tu itaque sit a pulsae, Wyttenbachium praeceptis ex Uinouvionibus Spangenbergi obo'si tum a partim bon0ruus, sodaliuin familiarit ita exilitaratum, PQtissime

vero natura boniti te uae, adiutum , sensim paulatimque id se vitisse Vexus cliterarum amor e studium n0 Nw49 3 evertente. suehinde ter ros tyndem penitus dispallebant.

72쪽

verum etiam ipsius animum recreabant. et ue achium perspeeta mox scientia ad laudem vi atque nees itate in dies magis

magisque ad diseendum impellebant. Et quum mihi aliquando inulta de isto animi sui inorbo

enarrasset, Ipsum haec fere addere memini in Attamen nihil tam est malam, quin aliqmdeeris boni eoum soratu Perpessa enim istaealamitate sane in posternam magis τὸ bati,

quam τὸ rivi conseolaius sum et quod for lasse absque illa elado contra fuisset, ut soIa specie et opinione doctrinae eontentus fui sem. Nam antea valueram ea loquacitate ac iacultate ut aliis etiam . quod nescirem scire viderer nunc illa mulctatus, ne id quidem, quod sciebam seire videbar. Et meo exemplo edootus diu postea Plutarchum legens, eum vere et praeclare dct diversorum viti rum impietatis et superstitionis . ortu pronuntiasse intellexi i ἡ περὶ θεῶν μαδίας- αγνοία μων ἐξ ἀρχὐ δίχα ρυείσης, τὸ ἀεν,

ἄσπερ is χωρίοιο σκ ροὰ το ἀντιτύτοις ἡθεσι τὴν ἀθεότητα, τὸ δε οσπερ ἄνυγρεις, oli eo ,-λοωτὸν δεισιδαμονίαν ἐμηraro in Dasiti atque ignoristio naturas eorum Iam inde ab initio in duos quasi rio Mimanans, ab una pares in duris ingeniis, tamquam in aureo solo, imρωια- , ab arura paris inueneris inrentis , tam . quam in molli solo, superatui rem mm . Et mihi monitudo ista per totam vitam haud scio an ita obfuerit; quam profuerit in eo-gnitione quidem divinae naturae, duritiei et

73쪽

mollitudinis inediam semitatem, id est, im- Pietatis atque superstitionis inediam Pieta 'tem, philosoplua demum me consectae docuit ' Quam verissime autem haee ab optimo viro dicta sint, ex ipsius vita et scriptis ubivis

Jam autem quinto semestri spatio Academico mitenbachius quadruplex sibi pensum saciebait Primum denuo ' in i scholas nuti ma-tica et Logicas veniebat deinde his Meta- -Micam et Misi in adiiciebat. Sed meta- physica' ipsum captehat totum et cretum tenebat manc tradehat, o ingius eadem, qua Logicam perspicuitatis ac suavitate, sequens auctorem Ubinum, ex cuius compendio 'primum tot saragraphos iraelegebat, quo unum argumentum contineret, tum horum summam latine dictabat, denique rem Germanice disserendo explieabat. Ita tunc suidam aerosessores arhurgi actitabant caeteri tantummodo disserebant Latine soli theologi Germanie reliqui. Atque tenbachius in scholis non soIa diotata scribebat sed ex dictis etiam, quae maxime ad rem pertinere viderentur, praeci a quaeque excerpebat eaque continues domi secum

Cominentabatur, ut ad eorum commentatione 1 recens memoria alias etiam disputationis artes, a se non excerptas, attamen minino negligendas, subjiceret. Deinde omnem illam materiam accurate digerebat, et lucide

mundeque in peculiari libro describebat. Qui

74쪽

Iahel postea ipsi adversariorso, ritistae fuit Qira quorum margiti tann mi , mam alioruin Maeodem argumento cogitationes: suo 'niaque loco, annotaret Colis autem mi tentiachius elaphysicam veluti eam Mi nervam, quae ipsi caecutienti. 'sdhuc intitis

oculum Prima aperuisset'. et a vehus co vel ad aeterna earum exempla converti.set, unde Materiam sumeret, quam Pomni reliqua oeogitationi , alias uetuanti m quo itisvahi Φ tumquam certum ac firmum fundamn axit nis liceret et quae ipsum Porro j cnligiti 'di pulsa, res divinas et humanas Ognoscero ac dignoscere doceret, a disieolla vanae superstitionis terroribus animum in libhetatem sereret et ad quam, ut ille catiit,

. Diffugiunt animi terrores; moenia mundi Discedunt, totumque vides per inane geri res: paret Dis iam numen, sedem Me auietae

Catechumenus, et mox sacrae coen. in te ενio initiandus. Studium igit- 'Metaphysicae inultum valuit apud ipsum Q. Mufirmandam religionem Christianam, haraa xibus Pute- notionis , . sive revelationis , uti vulgo dicitur, divinas significandis, auctore ipso OI-sior euius argum entis Coingius, quemadmodum ex iis dictatis intellexi, alia addere solebat. quibus Eceretur, ad sapientiain et vitam

heatam non satis' esse Praesidii atque momenti in solis iugenii humani viribus , sed

75쪽

extraordinarium insuper desiderari a divis num lumen et auxilium, idque unie in .- Iigione Christiana positum esse siqoideriaristaphysicae modo sit monere Theologia. ves' demonstxare. Atque eadem de ausa ingius ti m aliis in totas Wolfi sententiam des'rebat. Sic v. e. praeter alia dictitare solebat. - doctrina omnibus in parti sa tuenda Regnum gratiae omniano OIA. Ita autem vocabatur illa ars divinae gubernis tionis . qua Deus eorum hominum . quibus

Prae aeteris propitius essat . animos a Ipsa actione et instinctu moveret quod non tantum antiqvitus secisset, sed adhuc α

tidie saceret. Praeterea idem Coingius in

Psychologia monebat, non omnia, quae despectris narrarentur, ad fictas sabulas abIe- .ganda esse: nam et in Iibris sacris, et hodieque multa memorari, quibus fides omnino

haberi deberet Verum haec, aut alia huius generis . Pluribus pera ut neo libet, nec huius loci est. Sextum patrurn Academicum quatuor habuit pensa, MAA- atque Meta'Wicam item

Ethieis minus Iae a Coingiust et satista-olebat discipulo suo. eertiores requisonti

sontes , aptiorem partium conamoentium uberrorum praeeemorum via et exHiea, tionem et quae quum orte Exemplis hiat i- eorum poetarumque illustranda esse , Coim

76쪽

gius una alteraque narratiuncula , e medio Sumta , contentus erat. Sed vel sic tamen

veniebat Myttentiachius assidue ii ipsiuK. sinosas atque interim domi doctrinam ipsam lectione optimorum librorum et inaditatiosioeommentabatur. Ut vero maiores ertioresque in robus metaphysicis cognoscendis profro 'sus saceret, ire sua esse arbitrabatur audiret quoque alterum professorem . id eritium,

qui doctrinam illam Coingio m is proprie et metaphysice . id est methodo analytica

tradere dicebatur. Verum ventu exspectis-tioni non respondebat. Nam magister mini compendium so interpretari prosashus C ramuelem obstoouritim summum Metaphysicum celebrans . atque recentiorum Platonicorum more ad mysticas se contemplationes

dans, in illas intelligibiles regiones ita Vagabatur ut mitenbachius eum amplius nec sequi posset, nec audire velis. Quid ititur' Ηo ipse sibi domesticum secit pensum, ut in huius doctrinae ominantationem tuta mente incumb*x si sorte qua ' tamqu'm Homericae dius χρυσM σεως ς qissiti . si lenae a divino principio ' au prela genore

τού δντος usque ad PO.tatem xm Peciem omnes annulos apte hexos vognoscere , aut ubi in compendio nexus vel omis.ua vel temere obscureve signifioatus esset, eun reperiret, ac diserte deelararet. t 0ri modo ipse per periebat tunc complures rationes, qua nec postea provectior usu et aetate improbraret,

77쪽

sed et docens discentibus probaret, Verum etiam a patre quoties ipsi aqua ut aiunt. haerebat in hoc studio adiuvabatur. - Denique scholis historicis quoque haud exiguam partem studii domestici tribuebat. Quod tamen ipsi, utpote institutionis disciplina ne- geri iam Historiae Universalis cognitione haua leviter imbuto, non admodum dissicile negotium erat.

Interim vero quaerebat adolescens malus quoddam spatium, in quo excurreret, Rique magis certam ac perpetuam studii materiam,

de qua ipse mox aliquid conscriberet Pater auadebat ei, ut Xenophontem vel Zosimum legeret quos nimirum ipse iuvenis legisset. Zosimum sumsit Wyttenbachius, ut minoris operae lectionem , eumque . duce Parente perlegit. At vero illa lectione non contentiis, et plura scire cupiens, fecit quod in protrito

erat, rursusque in prosessorum scholas se

contulit quas hoc septimo spatio semestri quatuor sibi delegit Iuris Nasurae , usi cas, Antiquisatum Hebractarum , et Historias Matuum Europae iterum. Sed quamvis Il.

scholas . quidem nullo cum fructu tracta- Verit, tamen non eo cum studio iis intentus suit, ut earum una prae caeteris colenda

egregiam sibi laudem quaerendam duceret. Minus etiam ipsi placebant Antiquisates Hi Maeae magis placebat ipsius Coriola lectio, quam hoc fere tempore Iudaeo magistro adriutore, ad finem Perduxit.

78쪽

a m autem patri tempus ademe videbatur, ut: filius rationem eius tu dii ingrederetur,quq ad certum vitae genus sequendum, eiu que subsidia adipiscenda pertineret quae studia uim sunt Theologirae, urivrudentiae, i et i Rinae; siquidem Literae Humaniores ac. hiIosophia ad horum subsidiorum copiam non satis requentes ae lacupletes habenturi H xier dxxdum Theologiam censuerat et filius. et' ab omni publico munere capesse Io. et magis etiam a Theologia factitanda abhorreret hec tamen patri repugnare vellet assentiehatur, intelligens rem aliter teneri non posse, atque illud Comio reputans, Interea βα: quid , mro. Octavo itaque spatio, eoque ultimo, quod

in Academia arburgens transegit, patrem ipsinsque collegam . dogmata cligionis Chri-ses navi tradeotes, audire coepit. Verum, ut sit, 'quae inviti lacere eoacti sumus, ea la-hefites et volentes omni modo subterfugere

Milemris. Atque hino quoque miten bachius rarius in sehola theesogor immeniebat, eo oodein discendi studio illis intererat , quo antea in philosophorum scholas ventilaverat. Parens hoc quidem animadvortabat, sis eva tiam in parte indvilgon od filius hano mugiigqntiam1 utilibus stadiis diligenter coinqpetigaret 4n quibus erat Iectio dialogoruti Aeseianis Sooratici, quos aliquoties repetitos , singulorum verborum iudioe consecto, totos Latino vertebat Latine scilicet, ut o-

79쪽

terat, qu6d partim illud Latinitatis quod peretnstitutionem puerireri et scholas tui colle orato ely alias schola, et lectiones Inquinasset potitis , quam auxisset . Caeterum vero conegam patris non probabat, ut tralatitiae axictoritati servientem. Hic v. c. institutionis

suas initio divinitatem Feligiomis Christianae deison steaturusti illud inprimis facere boahatur allistis vectis ex epistola Pauli Apostoli ad imotheuxili II. c. s. 64 ubi legimus rs -- m, δι-οσννη. Ex his verbis dive

sus exsistit sensus, retenta aut omissa parsus . . quin in plerisque adest libris in Au paturas, Rh 4t arn νη- uta vertendum.

80쪽

-- nitus -- αγι--. At vero illud ipsi, non dieam in Logieis versato sed vel

lint, utrumque adeo in Theslogia migravi, ut ei, de quo iudieatur in sua ipsius causa, et de se ipso testimonii dictio tribuatur. Ipsius parens hoc in loco aliter ersabatur Humana Beligione ex Mataphysicis repetita huiusmodi argumentatione ad Christianam progredi solebat s Quum humana religio non satis alo ad maena malinosorum virina est glanda μ

inaraeteros et requisita evolationis , ut in Marais loquuntur: Atqui has notas et inciss-ν σοι , et in sold --δαι αὐ ristiana antrario estuant. Ergo moriatis Christianaeti is sola era eri '' In hac arg4mentati e eerte ratio et via apphrehat singulae pvt positiones et assumtionesis,quid habereti t prehensionis . hoe prohablitter, in se hola alluebatur di haraeteros divinae originis et re- in ionis opiose explicabantum illud porro Mittim a plausibile aceedehae , quod dubi- ationes de istaeulis ab historia et philoso