장음표시 사용
11쪽
De ea rei specia dce ratione, qua nititur actio noralis ob dammm a quadrupedibus datum
'olissimum est dominum quadrupedis, quae nocuit, Xjure Romano, ubi damnum ita datum erat, ut conditio nes legibus praescriptae adessent, ad resarcitionem damni illati praestandam teneri, ita lamen ut deditione ipsius animulis hanc obligationem a se avertere p0SSit. Hoc jam ex legibus XII labularum valuisse testantur Inslilii ti0nes Juslinianeae, in quibus dicitur'J Animalium nomine, quae ali0ne carent, Si qua lascivia aut servore aut feri tute pauperiem secerint, n0Xalis actio lege XII tabula rum prodita est quae leX voluit aut dari, quod nocuit, id est id animal, quod noxian commisit, aut aestimali0nem noxae offerri μη θ. Si autem quaeritur, qua rei
12쪽
debant, in litiam partem inlatices, cujus rei causa in promptu Sl. Nullum enim adest praeceptum immedialen0Stram materiam allingens, quo duce in ali0ne illius regulae investiganda uli licebit, ut ad indolem generalem praecept0rum, quae de damni resarcilione in aliis casibus
praeSlanda Vigent, recurrendum est, quibUS praeceptis inprimi ea adnumeranda esse cenSemus, quae de damnon servis illat agunt, quippe cum etiam OccaSi0ne ejuSn0Xalis actio c0nceSSa sit. 0 jamjam agn0Verunt, Sed in applicali0ne acienda saepissime parum proSpere Versabantur. Luce clarius Si e0s erraViSSe, qui, auSam0b quam pr0pter damnum a Servis datum acti n0Xalis inducta sit investigantes, in illo dicto Institutionum
dediti0nem tingi. Namque erat iniquum, nequiliam P0-rum ultra ipsorum corp0ra dominis damnosam esse *Jatque h0 dictum per analogiam actionibus n0XalibUS casione damni ab animalibus ali lucem asserre pulaVerint; perspicuum enim est illa verba Institutionum m-nin nihil circa eam rei spectandae rationem docere, quae
g . . de noxal. act. IV M D. . . pr. D de OXal. act. IX, 4 ,,Si servus sciente doinino occidit, in solidum doniinuin obligat, ipse enim videtur dontinus occidisse, si autem insciente, noxalis est nec enim debuit ex maleficio servi in plus teneri, quam ut noxae eum dedat atque l. 2.D. de eo. per quem laci. II, 10 - si Ver sine Voluntate domini serviis hoc fecerit Sabinus noxale judicium dandum ait, nec actum servi domino besse debere, nisi hactenus, ut ipso careat, quando ipse nihil deliquit.μ
13쪽
serebat, ut ista iniquitas, cujus menti sil adesSe censeretur.
Nec magis juste rem explicare ii nobis videntur, qui Statuunt, leges R0manas in noxalibus illis acti0nibus constituendis talem rei spectandae rationem Secula eSSO, ex qua is qui utilitatem rei cujusdam habeat, inc0mm0da Simul ejus sustinere, igiturque damnum ab illa illa tum resarcire debeat, nisi jure n0Xae dundi uti velit, quod jus rationem existentiae in eo haberet, qu0d cuiviS rem Suam derelinqtiere liceat Si magis ipsi n0cea quam pr0sit J. Haec enim ali0cinali ponit, qu0d priu pr0bandum esSel, damnum ejusmodi vere tale incomm0dum esse, quod cum re conjunctum JStimandum Sit, quo accedit, qu0d ex illa rem sistendi ali0no non intelligitur, quare dominus animalis n0centis n0n nisi circa id dam-nUm teneatur, qu0d contra naturam animal dederit R), quam restrictionem obligationi domini adjectam esse leges eXpreSSi Verbi monstrant vido 33. Alii sontem ejus praecepti, de qu0 agimus, in respectu culpae cujusdam
qui non tamen nisi posteriorem partem ratiocinationis ulla
tae probat, dicens: Parum aber ter digenti umer e Thiero
14쪽
u partu d0mini animalis nocentis intervenientis hisdrtini, quod saepissime ita laciunt, ut dicant eum, qui animal habeat, quod contra naturam nocere soleat, interficiendi vel custodiendi obligatione teneri, atque, Si hoc non se
cerit, in dubiis culp0se egisse aestimandum SSe, quae a li in damnum secundum naturam non cadit, quare aclio de pauperie e in casu non c0nceditur J.
Est vero qui inprimis theoriam, eX qua culpa respicienda esl, Sublilissime Xplicavit Hasse scilicet, qui in theoria Sua enucleanda ita Versalus est, ut non minus aequilalis, quam principiorum juris R0mani respectum habuerit. Monet hic expediti juris esse, laesi0nes, quae in n0n saciendo constent, ordinarie n0n illicitas esse, nec igitur culpam constituere; quod jam inest in natura rei atque relati0ne civium ad se invicem, neque, ut illiud appareat, pus esse nisi ut 0c omittendo alicui nocere non licet subposiliva sorma, e qua vi ejus eadem St, EXp0natur: ficuivis alii, ubi fieri p0lest, prodesse nos oportet. Rus-m0di la 0rro ratiocinatur generalis obligali 0 D Thibavit, Terrule uber in IeIn ea hei se et Theorie de Rethid,
15쪽
ulimentationis conservuli0nem sui homini justo magis ita
sicilem, tiam jam XSlat, redderet, neque quo usque extendi deberet, c0nstitui posset, quare n0n nisi in casibus exceptis fieri potest, ut quis Atra relationem obli galoriam teneatur propter ea non facta, quae damnum alicui erant. Tales Xceptiones admiserunt Romani, quando securitatis causa te, Statii vii Drtiri edendimillen omnino necessariae erant, quibus Xceptionibus accensenda est obligali damni, quod per res n0Stras datum est, resarciendi. Staluit deinde, 0manos in eure ordinanda hoc respeXisse, quod a qu0vis usque ad certum gradum postulari p0ssit, ut res suas ita inspici ut, ut o iis periculum vel damnum aliis n0n naScatur; num vero hoc debit modo secerit, in singulis casibus disquiri n0n potuit, quare magis urbitrari re generali ter dirimeretur, necesSe erat, eodem mod0, quo cirenactionem de essust et dejectis, quae contra inhabitato rem datur, lamelsi hic n0n effuderit vel decerit. Ex quibus omnibus deducit asse, culpam quandam, non aliter quam in quasi deliciis, lanquam remotissimum sontem earum acti0num, de quibus loquimUr, 0nendam esse; praeceptum vero, vi cujus d0minus per deditionem servi vel animalis, a quo noctium, liberari p0SSit, esse m0derali0nem salis naturalem. Quo minus lumen theoria ab asse Xp0Sila c0m probetur, prohibent plurima, deSumta e praeceptis udamno ab animalibus al0, momenia, quae, IXimam partem ejusm0di ut adversus quamvis the0riam respectui
culpae superstructam dirigantur, in System her Romis en
16쪽
cialini monet, hunc theoriam nec c0nStare OSSe cum regula fin0Xa caput equitur, quia, Si culpa respicienda esset, damnum ab e praestari deberet, qui dominus esset animalis e tempore, quo n0cuerit; nec cum eo, qu0dnctio, ubi animal serum, quod damnum dedit, in lalum nultu alis seritalis reverSum sit, ceSSal quod ita se habere insequentibus monstrabitur; quibus bServationibus, prae ter alias gravissimi m0menti, eam adjicii lege Romanas in hac materia omnino n0n culpae verae vel fictae mentionem sacere, regulam Vero: n0X caput Sequitur ut latem speclare, quae simpliciter X rei natura fluat, cum quasi delictis autem nihil commune habeat, in quibus ita constituendis, ut quis allerius peccata praeStare teneatur, disertis verbis commem0rant n0n 0lum culpam claui 'D, sed etiam rati0nes ad 0litiam perlinentes, quae OnSli-luli0nem quasi deliciorum justificantur D.
tum acti in eum datur, qui inhabitat, cum quid dejeceretur, Vel tanderetur, non in dominum aedium culpa enim penes eum est. l. 5. g. b. de oblig. et act. XLIV, 73. Is quoque e cujus coenaculo, Vel proprio ipsius, vel conducto, vel in quo gratis habitabat, dejectum essusumve uti quid est, ita ut alicui noceret, quasi ex maleficio teneri videtur, ideo autem non proprie ex maleficio obligatus intelligitur, quia plerumque ob alterius culpam tenetur aut servi aut liberi. I. de oblig. quae ex del. IV, )- Cum enim neque e maleficio, neque ex contractu sit adversus eum constituta hic actio, et aliquatenus culpa reus est, quod opera malorum hominum uteretur ideo quasi ex maleficio teneri videtur. 'R l. i. g. l. Dig. aut caup. IV, 9 ἡMaxinia utilitas est hujus
17쪽
0tionum modo leges Romam ad actionem noxalem occasi0ne damni ab animali luis ali concedendam deve nerint, n0n minus juste quam sagaciter explicavit Ziinmeria ). Monet ex jure Romano ab una parte neminem X tra relation os obligatorias, nisi de suis ipsius actis teneri ab altera Vero parie illi Itullus Vigere rei pectanda rationem, e qua etiam non liber, quin re in unimala, de laesione acta leneatur; cum Vero Sermo atque rei sibistissicientia desit, n0n nisi ad dominum, lanquam defenSOrem ejus naturalem, S, qui damnum paSSU Sit, Se conVertere potest, quare si, ut actio ad VerSUS eum non propter reSponsabilitatem ipsius, sed tanquam repraesentantem Vel defenS0rem rei, quae ipsius est, dirigatur. Si erilii causae is est, ut damnum re-Sarciendum sit, tertinet proprie obligatio resarcitionis
edicti, quia necesse est Ieriamque eorum fidem sequi et res custodiae eorum committere. X e quisquam putet graViter hoc adVersus eos constitutum nam est in ipsorum arbitrione quem recipiant et nisi hoc esset statutuni, materia daretur cum laribus adversus eos, quos recipiunt, coeundi, cum ne nunc quidem abstineant hujusmodi fraudibus l. 1. g. . De his qui Tud: Sunam cum utilitate id praetorem edixisse, nemo est qui neget publice enim utile est, sine metu et periculo per itinera commeari.
18쪽
praestandae ad rem ipsam, desectus autem sibisussicientiae seri, ut ejus loco dominus emicis Sit, n0n tamen ita ut ille damnum resarcire lenealur, sed ita ut res ipsa tanquam talis, quae Soluti0nem praeStare nequeat, credit0ris evadat eodem modo, quo e legibus XII labularum debitor, qui n0n 0lvendo est, domini creditoris subjicitur domin aulem licet, si rem dedere noluerit,d0minium ejus eo sibi c0nservare qu0d ei, cui n0ellum, id s0lvit, qu0d exigendi jure gaudet. Hisce de principio, quo nituntur praecepta juris Romani circa materiam, quam tractandam nobi Sum-Simus, allatis, ad haec ipsa praeceptu dispicienda nunc transgrediendum erit.
Actio noralis de a perie animul proprio motu
et confra naturam nocuisSe ponit. Attulimus jam supra verba Instituli0num Pr si quadr.3 Antimalium nomine, quae ratione carent, Si qua lascivia aut servore aut seri late pauperiem secerint, n0X lis actio lego duodecim lubularum prodita Si. Dam num, cujus hic mentio sit, usurpatur pauperies, qu0 verbo indicatur damnum sine injuria facientis aluin, nec enim p0lest animal injuriam secisse quod sensu
caret ), eaque rati0ne c0ncessa est actio n0Xulis de pauperie. D . . . . . si quadr. IX, .
19쪽
Ex verbis legis haec actio ad omnes quadrupedespertinet, quaestio ero Salis dubia respectu ill0rum ver borum: haec aeli ad omnes quadrupedes pertinet' ea est, an actio de pauperie etiam in casu damni ab ani
malibus seris dati applicari p0ssit. Hujus quaestionistractandae ex naturali ordine locus hic quidem esset ob specialem vero causam disquisiti0nem ejus differre nobis licebit, ideo scilicet, qu0d in hac quaesti0ne dirimenda
necesse S ad ea recurratur, quae de conditionibus, sub quibus illa actio in universum institui poleSt, valent. Actioni de pauperie locus non est, nisi quadrupes proprio Diu alque contra naturam suam damnum intulerit. Necessitas pri0ri requisiti, qu0d nempe proprio molli nocuit, simpliciter inest in . . D Si quadr ubi, commem0ral caSu, in quo acti de pauperie n0n datur ei, cui a cane damnum illatum est, dicitur sed et si infligatu allerius sera damnum dederit, cessabit haec actio, nec minus in . . . . Dig. h. t. e qua, Si alia quadrupes aliam concitavit, ut daninum daret, ejus, quae c0neilaVit, n0mine agendum eril, quo respectu 0rro dicitur, tunc hanc cli0nem l0cum habere, cum c0mmola seritale n0cuerit quadrupes, puta si equus calcitr0sus calce percusserit, aut 0S, 0rnu petere S litus, pelierit, aut mulae, pr0pler nimium ferociam D. Qualenus acli 0ni de pauperie non locum esse nisi quando quadrupes contra naturam laeSerit, monuimus, comprobatur h0 requisitum l. i. g. 7. Dig. h. t. cujuS
' l. i. g. 4. Dig. h. l. r. I. Si quadr.
20쪽
verba haec illat: et generaliter haec aelio l0 cum habet, quotiens c0ntra naturam sera motu pauperiem dedit;*cD. r. I. Si quadr.: Haec autem acti in iis, quae c0ntra naturam moventur, locum habet. 0uod illa ac ti non datur, nisi aninia c0ntra naturam nocuerit, ei rem spectandi rationi, quam leges Romanas in hac mu teria ordinanda adoptaviSse Supra laluimus fg ), 0mnino c0nvenit Serius nimirum non nisi de latibus a lis ipsius lenetur, quae Hu naturae sint, ut, Si liber fuisset, de iis c0nveniri potuisset J, quare de laesione casuali 0n magis quam liber h0m tenetur; si autem actio n0Xalis propter damnum caSuale a Servo datum ad milli nequit necesse est simile qui in animalibus
D Hoc magis ex systemate actionum noxalium in univorsum, quam ex disertis Verbis legum apparere, monet immern,
iii Ebstem etc. p. 14 l. - Singularia praecepta positiva cum illo tamen nominare licebit . . . 1. . de n0Xal. Ct. X, 4 atque l. l. eod. cujus inprimis Observanda sunt verba: Quod ait Praetor, cum familia furtum faciat, ad
eum modum se actionem daturum, ut tantum actor conse
quatur, quantum, Si liber secisset, consequeretur: - l. 9.D. de jurisil. II. . , si familia alicujus album carruperit: non similiter hic dicitur, ut in furto, ne in reliquos actio detur, si tantum dominus, cum defendere Voluit, unius nomine praestiterit, quantum liber praestaret: - l. 1. . . . si sanati sui t. XLVII. . si Cum plures servi ejusdem rei sui tum faciunt et unius nomine cum domino lis contestata sit tamdiu aliorum nomine acti sustineri debebit, quamdiu priore judici potest actor consequi, quantum consequeretur, si liber id sui tum secisset. Pr. l. 3. Od. Quotiens tantum praeStat dominus, quantum praestaretur, si unus liber