De damno ab animalibus dato: ex praeceptis juris Romani et patrii, tam antiqui quam hodierni: Dissertatio ..

31쪽

runt, ubi dicitur: In bestiis autem propter naturalenis erilutem haec actio l0cum non habet, et ideo, si ursus fugit et si n0cuit, non pol0Si qu0ndam dominus c0nveniri, quia desinit dominus SSe, ubi sera evasit et ide0, et Si eum Occidi, meum corpuS Sl, tum pr. Ι. Si quadr. in qu cavetur , Haec autem actio in iis, quae contra naturam moVentur, l0 cum habet. Ceterum si genitalis sit seritas cessat actio. Denique si ursus su gerit a domino et sic n0cuerit: 0n 0les quondam dominus c0nveniri: ilia desinit dominus esse, ubi sera evasit: quae praecepta Xcludere videntur Xislentiam ejus conditionis, Sine qua de instituenda actione de pauperie Sermo Sse nequit, qu0d nempe animal c0ntra naturam damnum dederit, quoniam ipsa serorum animalium natura, illa, cujus leges menti0nem saciunt naturalis seritas figenitalis seritas ferre videtur, ut damnum non contra naturam illatum esse perhiberi possit.

Inter e0s, qui objectionibus allatis vim aliquam decisivam

tribuerunt, n0n 0nSlili de eo, utrum omnino n0n ista aclio, an cum restrictionibus adhiberi p0luerit, vitales diversas rei spectandae rationes altingit Zimmerii in System herri mischen loxas flagen p. 100-102, quarum unam a serre licebit, quia Xemplum instar omnium praebet ejus interpretandi rationis, qua ad Senientiam verbis legitui

sancitam rem0vendam Si Uni, eam nempe, e qua reSila expedienda est, ut distinguatur, uirum d0minus ani

malis seri, quod nocuit, laesioni occasionem dederit ann0n, ita ut in pri0ri casu cli0ne de pauperie peli 0S-

32쪽

sit J, quani ratiocinationem pravam esSe juni ex eo

sequitur, quod d0 minus, ubi ila res se habuit, e lege Aquiliu in s0lidum tenetur hJ E0 libentius cius elices

' Stad p. 271 - 272.

φ' l. i. g. 5. Dig. si quadr.: sed et si cuilis, cuin duceretur ab aliquo, asperitate sua evaserit et alicui da innum dederit, si contineri si inius ab illo poterit vel per eum locum in duci non debuit haec acti cessabit e tenebitur, qui canem

clivo Capitolino dii plostra onusta nulla ducebant prioris plostri muliones conVersum Plostrum sublevabant, quo laci lius imulae ducerent interim superius plostrum cessim ire caepit et cuia muliones, qui inter dua plostra suerunt, medio exissent, posterius Plostrum n priore percum Ilia retro redierat et puerum cujusdam obtri Verat dominus pueri consulebat, cum quo se agere oporteret Respondi in causa jus esse positum. Nam si multorres, qui superius plostrum sustinuissent, sua sponte se subduxissent et ideo lactum

esset, ut mulae plostrum retinere non possent, Rique onere ipso retraherentur: cum domino mularum nullam esse ac

tioneni cum hominibus, qui conversum plostrum sustinuissent, lege Aquilia agi posse: nam nihilominus eum damnum dare, qui, quod Sustineret, dimitteret sua Voluntate, utuliquem serii et Veluti, si quis asellum, cum agitasset, non retinuisset aeqtie si quis ex manu telum aut aliud quid amississet, damnum injuria daret, Sed si mulae, quia ali

quid resormidassent et muliones timore permoti, ne opprimerentur, plostrum reliquissent, cum hominibus actionem nullani esse, cum domino mularum esse. Quod si neque mulae neque homines in causa essent, Sed mulae retinere Onus nequissent, ut, cum conniterentur, lapsu concidissent et ideo plostrum cessim redisset atque hi, quod conversum fuisset, Onus Sustinero nequissent, neque cuin domino mularii in neque cum hominibus esse actionem. Illud quidem certe, quoquo modo res se haberet, cum domin posteri a

33쪽

islos c0nalus praecepta, quae inter Se discrepare priuio aspectu identur, conciliandi miSS0 lactinus, quo a Sin s eripi nuper laudulo' talem he0riam iuunern con Stiluit, quam unice Iobandam esse haud facile dubitari p0ssit. . Ille rem itu Xplicat. Leges actioni de pauperie quadrupedes omne Subjiciunt, simul ero Xinuit, ut 0ntra naturam damnum dederint, quare quoad singulam quamvi claSSem animalium quaeritur, quid ab iis c0nlra naturam agi 'Stimandum sit. In uniuialibus mansuetis contra naturam St lilaevi seritas, quae sine instigatu externo exstilii cum ver in animalibus seris etiam ea seritas, quae Sine in- Stigalii deSi, natura ips0rum convenit, contra naturam

n0n quidem datum est damnum, quod in lalu libero intulerunt, Sed late habendum est id, quod dum in captivitate detinebantur, exercuerunt, quippe quum laclum X seritate connula oriundum non magis ab iis, quae ut man-SVesacta Spectanda sunt, quam ab animalibus anmeli S, DXspectandum sit, qu0d seri, ut seritas ipsorum naturalis n0n prius PStimari possit, quam e captivitate evaserint atque naturae Ipsorum c0ngruenter agere OSSint. M0net 0rro Zimmeria, e natura acti0nis noXalis neceSSe SSe, ut animal serum temp0re illa c0nlesialae sit in domini c0nstitulum, nec cessare distincli0nem in ter contra naturam' et secundum naturam, damnum

rum uini uin agi toti posse, quoniam non sua sp0ntu, Sed percussa retro redissent.

34쪽

enim, qu0d antima serum in captivilale delentum ad in stigationem inserat, anquam naturale habendum est quo respectu docet, . . . 10. Dig. Si quadr non absolute acti0nem de pauperie in bestiis Xcludere, sed lanium

modo indicare, eam pr0pter naturalem seritatem cessare, quocUm OnVenire cenSet r. I. Si quadr. In hoc loco

enim, menti0ne acta ejus requisiti, quod continetur in ind0le acli, ut talis qu0 contra naturam XSlilit Slη-lim uilicitur celerum si genitalis sit seritas, cessat scilicet actio de pauperie), cujus rei conSeclarium istitur in insequentibus Denique o ide0 si ursus sugerita domino et sic nocuerit, non potest quondam dominuSc0nveniri, quia desiit dominus esse ubi fera evasit, quae positio theoriam Xp0Silam firmat, qui e rei natura jum Sequerellar, actionem de pauperie, nisi d0minium adsit, l0cum habere non posse, alque si in bestiis, sive dominium adesset sive non actio illa XStare n0n posset, Superfluum suisset, d0minum XStilisse, sed X-

stare desiisse, 0mmemorare.

Observatioties circa eum casum, quo animal ludamnum dedit, ut requisim actionis de pauperie eaeposita non adsint.

Quaeritur quid laluendum sit, ubi quadrupes ita damnum dedit, ut 0n adsint eae, qua OXpOSUimVS, 0ndili0nes, siue quibus actio de pauperie n0n conceditur, specialim Si secundum naturam sui generis damnum in-

35쪽

tulit, ii qua quaestione dirimenda necesse est singuli

casus respiciantur.

Si animal non instigatum propter OVentum, gener ejus n0n ins0litum, damnum dedit, cujus rei exemplum desumi potest ex equo, qui via declivi lapsusc0ncidens rem aliquam laesit, nulla aclio datur, qu0de l. 52. . . Dig. ad leg. Aquil apparet, in qua

dicitur: ἡ0u0dsi neque mulae neque homine in cauSueSSunt, Sed mulae retinere Onu nequiSSent, aut, Um con-nilerentur, lapsae concidissent, et ideo plaustrum ceSSim redisset, atque hi, qu converSum suiSset, Onus SuS linere nequissent neque cum domin mularum, neque cumh0minibus esse actionem D.

Si ab alio animali incitulum tertium aliquod desit,

datur actio de pauperie non adverSus d0minum quudrupedis, quae n0cuit, sed c0nlra dominum ejus animalis, quod illam concitavit, quod sancitur in . . . . . . t. Et Si alia quadrupe aliam c0ncitavit ut damnum da ret, HVS, quae c0ncilaVit, n0mine agendum erit. At si animal quoddam alteri quidem occasionem contra Muram n0cendi dedit, n0n tamen illud concitavit, instituenda est acti adversus d0mmum ejus animalis, 110 nocuit cujus exemplum Suppeditat . Ult. D. Si quaci. ἡAgas cum in tabernam equum deduceret, mulam equus olfecit, mula calcem ejecit, et crus Agas0ni regit. 0nsulebalur, p0SSelne Um domin missae agi, quod ea pau

36쪽

Quod si autem alia quadrupes aliam aggressa est utque altera earum m0rtem obiit, domino ejus, quae in tersecla est, c0nlra dominum ejus animalis, qu0d occidit, actione de pauperie experiri n0n licet, nisi animul

Occisum provocatum fuisset, n0n vero Si 0 ipsum alterum invasisset quae regula continetur in . . . . Dig. h. t. Cum arietes vel boves commiSissent, et alter

ulterum occidit, Quintus Iucius disiit it, ut si quidem

is periisSet, qui aggressus erat, ceSSaret actio: Si is, qui n0n pr0V0caverat, c0mpeteret actio. Quam0brem cum ibi aut 110Xam arcire, aut in n0Xam dederetportet.

Ubi probari nequii, quod animal prov0cmerit, qu0d

Vero provocatum Sit, acti non datur . In disquirenda ea rem spectandi ratione, qua nilicet Sendum S praeceptum nuper allatum l. 1. g. 11. Dig. h. t. diversissimas vias ingressi sunt, quippe cum alii crediderint hoc praeceptum idea quadam juris defensionis animalibus c0mpetentis undalum esse, ita ut 0mi I US animalis pr0V0caniis lenealur, qu0 animal sines juris naturalis excesserit, dominu Ver ejus, quod prOVOca tum St, 0n teneatur, pr0pterea quod animal ejus jure defensionis usum secundum naturam egerit; alii autem eXistimaverint, obligati0nem domino animalis aggredientis injunciam in eo nili, quod ille n0n Sine culpa sit, ubi vilium animalis ipsius cogn0Scens, quo minus dam

' Convenit hoc . 45. . . . ad leg. qu. Cum stramenta

ardentia tianssilitent duo concurrerunt, ainboque ceciderunt, et alter ainina consulii plus est. Nihil eo nomine potest agi, si non intelligitur, uter ab utro Versus it.

37쪽

num inferret non caverit J. Reclius vero latuitur illud praeceptum originem duXisse X ea Suppositione Roma norum, V cujus, ut e theoria in explicata lucere opinamur brutis imputabilitas qu0dammodo noSSe en sebaturq3 D. M0nendum porro est, ei eliam conSullum esse, cui pauperi ab animali, qu0d quadrupedum numero non Sil, lacla damnum datum uerit, quippe quunt ei actio de pauperie utilis c0ncedatur ολ J. Deinde observanda Sunt ea, quae, Si quis culpa damnum ab animali dulum provocavit, valent. - Quod si is, cui noctium est, ipse in culpa erat, de damni re Sarcitione Sermo esse nequit, nam qu0d quis e culpa sua damnum sentit, n0n intelligitur damnum sentire, 'θatque lali principio nititur eliam l. 2. g. . Dig. Si quadr., e qua, si quis liquem evitans, magistratum sorie, in tabernam pr0Ximam se immisisset, ibique a cane serocelaeSUS SSel, non p0SSe agi cani n0mine, quidam putant: at si s0lulus suisset, c0nlru. Si tertius quis causam damni illuli praebuit, tenetur hic actione legis quiliae aut actione in actum, quo respectu tamen monen dum St, acti0nem de pauperie adversu dominum ani- lud, 10 Th. 2 IMh. p. 281.

φ' Hy l. 4. D. h. t. Haec actio utilis competit, etsi non qu3drupes, sed aliud animal pauperien fecit.

38쪽

malis in subsidium dari, ubi damnum tale sit, ut requisita hujus actionis adsintv). Ubi denique domino animalis damnum imputandumosi, ad h0 restituendum acti0ne legis Aquiliae c0nvenitur.

Edictum indililium, suo inimalia Giloddam, sin Jgo iter sit, habere prohibemur.

Celerum sciendum est, sediliti edictu prohiberi n0s canem, Verrem, prum, UrSum le0nem ibi habere, qua vulgo iter sit, et si adversus ea factum erit, et n0cilum liber homini esse dicetur, quod bonum et aequum judici videtur, lanii dominus c0ndemnetur, elerarum rerum, quanti damnum alum sit, dupli. Praeter has aulem

aedilitias actiones et de pauperie l0 cum habebit q). Ratione hujus praecepit, qu0d allinet ad animalia, quae in l0c assuto haberi n0n debent, observanda est l. 40. g. 1. Dig. de pedit. d. XΛΙ. 19 Deinde junt aediles, nequis canem, Verrem Vel minorem pruna lupum, ur-Sum, pantheram, le0nem, alque reSpeelu p0enae, Si liberh0mo perierit, i. 42. Dig. 0d. Qua Vulgo iter sit, ita habuisse velit, ut cuiquam nocere, damnumve dare p0S- sit; si adversus ea actum erit, et h0mo liber e ea reperierit, s0lidi ducenti; si nocitum h0mini liber esse dicitur, quanti b0num aequum judici videbitur, c0ndem- 0 Thil, aut EI, stem ess anhelieii-Ned id, 2 Eh. g. 638. Iusi,10 Eb. 2 b. p. 274.

39쪽

netur celerarum rerum, quanti damnum datum, factumve sit, dupli.

De remediis juris ratione damni, quod pecus de pascendo dedit.

Restat ut singularia ea praecepta dispiciamus, quae jure R0man de eo damno c0ntinenltu', quod pecus depascendo dedit. 0 nomine monendum est ex legi lius XI tabularum proditam esse cli0nem de paSlu, Si pecuS depascendo gramina vel ruges in alieno undo laeserit. 0u0 allinet ad naturam hujus acli0nis latuendum eSt eam ponere, qua re Specialim qu0ad conditiones, sub quibus locum habere poluit, ab actione de pauperiudissert pecus n0n pr0prio motu landum alienum in gressum esse, Sed in illum immissum esse, ila ut acti substantiam suam e suci ejus, qui animal in sun dum immiserit, capiat.

Η0 ila se habere indicare videtur fragmentum illud, quod ad nos devenit legum decemviralium: UEI PECU. ENDO ALIENO DIPESCIT, quae verba haud sacile aliter explicari quemit quam ita Qui pecudem in alienam segetem immiserit pascendi gratia;*s inprimis Vero, non nisi in casu allato actionem illam l0 cum habere, pr0bati. 14. g. Ult. Dig. praescr. Verb. XIX. 5 ubi planus' Thil, aut Eystem . 638 lud. 10 Ud 2 2IMh. p. 276.

40쪽

dicit Si glans ex arbore lua in meum undum cadat, eamque eg immiss pecore depascam, Aristo scribit, non sibi occurrere legitimam actionem, qua eXperiri p0S- sim nam neque e lege XII tabularum de pastu pecoris, quia n0n in tu pascitur, neque de pauperie, neque damni injuriae agi 0sse in Delum itaque erit agendum apparet enim, caUSam, Ob quam actionem de pastu n0n in eo casu, cujus mentionem sucit, admilli p0sse censeat, in eo inesSe, quod pecudem non in alienum undum, sed in meum immiSerim, quae ratiocinali ea interpretali 0ne legum decemviralium nititur, e qua actio, de qua Sermo est, non niSi quando quis pecudem in undum ulterius immiserit institui possit. Si pecus in alienum undum non immiSSum est, Sed propter culpam cujusdam deveneuit, adverSus illum X-

periri licet actione legis Aquiliae ex . . Cod de leg. Aquil fide his, quae per injuriam depasta c0niendis, X sententia legis Aquiliae agere minime pr0hiberis* J. Fue

runt, qui UlaVerint, e in caSU, qu pecus propri motu, nullius culpa interveniente, alienum fundum ingreSSa ruges depaSta sit, adversus d0minum pecudis institui posse acli 0nem de pastu noxaliter, ita ut juxta actionem de pauperie ejusmodi n0Xulis actio daretur propter damnum depaScendo non contra naturam animalis alum*RJ Ta

lentissime pr0bavit immerii in Sibstem her diu. Norabllagen p. 2 116, 0 inprimis monens, illam omnino