De damno ab animalibus dato: ex praeceptis juris Romani et patrii, tam antiqui quam hodierni: Dissertatio ..

21쪽

obtineat. In his autem eum locum, quem in seriis de licia habent, tenet malilia o serila natura eorum re pugnans, et tanquam id, qu0d in Servi casuale est, aestimandum est in animalibus id, qu0d impetu naturali aguntqJ.

ditionum, qua nuper allulimus, sine quibus aclio de pauperie applicari nequit, in Singulo quovis casu dijudicanda non in consideralione quadam generali SubSi Stendum SSe, ali0nem autem accurale habendam esse omnium e0rum, quae in concret ita adsint, ut 0disi caliones asserre queant. Hujus rei estimonium in eo c0nlinetur, quod Si equus dol0re concitatus calce pelierit, cessat aclio, datur aulem, Si equus, quem qui permulsit vel palpatus est, hunc calce percusserit' J, nec minus tum in eo, quod illa acli cessat, ubi pr0plerloci iniquitalem aut propter culpam mulionis aut si plus jusl onerata quadrupes in aliquem onus everteritu J, tum in e0, quod acti de pauperie ceSSabit, Si canis, cum duceretur ab aliqu0, asperitate sua evaserit et alicui damnum dederit, si c0nlineri firmius ab illo polerit, vel per eum l0 cum induci non debuit is vero tene bitur, qui canem teneball). 0nendum p0rro St, ti0nem, de qua l0quimur, locum habere, SiVe 0rpore suo pauperiem quadrupe dederit. Sive per ali9m rem,' Zimmern in Systen etc. p. 40-42.

22쪽

litam eligit quadrupes, ut puta si plaustro os obiri vi aliquem vel alia re dejectaq).

Cui et adrersus quem clio de pauperi datur.

Actio de pauperie d0min ejus rei, cui noctium est, ejusque heredibu et ceteris Successoribus competit, atque in uniVersum cuique cuju interest, veluti ei, cui res commodata est 'D. Datur autem haec acti adversus eum, qui d0minus es animaliS, a qu damnum illatum, e temp0re, quo ii conleslata est, nulla ratione habita iis, cujus sui quadrupeS, cum nocuit si ), et quidem, si animal in domini plurium consillulum est, ad erSUS singulos in solidum l). Causa ejus praecepti, vi cujus actio contra eum datur, qui temp0re litis conlestulae dominus animalis est, si the0riam in pho secunda eX-p0silum respiciaS, in cul0 incurrit, quippe cum n0Xa

caput nocenti Sequatur l. 18. . de surtis XLVII. JJulque accidentale quid sit, quis empore lilis conlesialae in dominio animal habeat igiturque parte repraeSeniantis sustineat il). Qui dolose ut dominum quadrupedis me gerebat' l. 1. . . Dig. h. t. μ' l. 1. g. 17. Dig. h. t. r. l. 2. Dig. Od. RQ l. 1. g. 12 Dig. h. t. 4- l. 1. g. 14. Od.E- Zimineria p. 38-39.

23쪽

S0re habendus St, quae regula e natur Sua inprimis in actiones n0Xale cuditi s), quo respectu monendum eSt, ei, cui nocitum, c0ncedendum Ss sucullatem eli gendi, uirinii pri0rem quadrupedi dominum, qui tun quam OSSCSSO siclus tenetur, an eum, qui temp0re lilis conleslatae dominus est, convenire Velit' 'D. uae stionem de n0Xae deditione n0n esse, si cli adversuSpOSSeSS0rem siclum intendatur, cum vero simpliciter ad damnum restituendum c0ndemnandum esse, e rei natura sequitur.

0u0d si plures quadrupedem in domini habuerunt,

cum Vero p0ssidere dolose desierunt, actori eligere licet, quem e0rum c0nvenire velit atque si e pluribus d0minis quidum dolose suas paries p0ssidere desierint, electi est actoris, uirum directe agere velit cum eo, qui pOSSidet, an praetoria cum eo, qui desiit possidere l). Electi allorum liberat, id enim Praetor introduXil, ne luderetur cl0r: non ut etiam lucrum saceret: ideo que excepti0ne a Sequenti submovebitur lib. iurarans

' I. . . de interrog. in jure sac. XI. 1. Si quis in jure

interrogatus, an quadrupes, quae pauperiem fecit, ejus sit, responderit tenetur.

φ'R l. 24. l. 25. l. 26. pr. . . . Iiis 10, 2 Stil . p. 292. l l. 26. g 1 et 2 Dig. h. t. ii l. 26. pr. D. h. t.

24쪽

illi acti0nis de pauperie adversus heredes qua talos, Sermo esse nequit, quippe cum ii 0n enseri possint jure SuccesSionis, tantumulodo Ver qualenti tempore lilis conlesialae domini sunt quadrupedis, quae nocuit, nec ergo Sub alia Specie adverSus eos, quam contra alium quemvis institui possit ''J.

ι em in sitiem datur actio de pauperie et quo

modo aestinguitur. Quod eum finem ullinet, in quem intenditur actio

de pauperie, dubitalum est, utrum alternative institu enda sit ita ut reus c0indemnetur aut ad damnum da tum resarciendum aut ad 0 Xae dationem, an modo ad

restituli 0nem damni assequendam intendi possit, ita ut noxae deditio, tanquam medium domino quadrupedis conceSSum, quo ab obligatione damni resarciendi se liberare queat, sub sine acti0ni hujus n0n contineatur. Ea rei spectanda ratio, quam Romanos hi n0Xalibus selionibus lamnandis secutas esse in monuimus, serre videtur, ut pri0 Sententia probanda sit, quippe quum ex he0ria in illa g Xposita n0Xto alio n0u ut moderati aliqua in c0mm0dum ejus, a quo petitur, inducta, sed ut essentialis pars hujus ipsius relati0nis spectari debeat adsunt vero etiam Singula praecepta, quae illam sententiam continendani, ea intelligimus edicta,

' l. l. g 17. Dig. h. t.

25쪽

in ilibus praetor distingitit, utrinia judicium cum n0Xpedalione an in hac concedat. Talia nominari possunt l. 1. pr. . de hiS, qui eis. X. . , quantum boam rem aequum judici Videbitur eum, cum quo agetur,c0ndemnari, lanii judicium dabo. Si servus insciente domino secisse dicetur, in judici adjiciam, aut 0Xam dedere. Porro . . . . Od. - Qui adversus ea secerit, in eum solidorum decem in actum judicium dabo si servus insciente domino secisse dicetur aut noxae dedi jubeb0. Deinde l. 21. . . de OXal. Cl. IX. O . vel judicium ut, sine noXae deditione. Item . . I. de oss. jud. IV. 173. Ideoque si noxuli judici addictus est, observare debet, ut si condemn3ndus videtur d0minus, ita debeat 0ndemnare Publium Maevium Lucio Titi in decem aureos condemno aut noxam dederet J.

Objecti desumi est ex . . . . . de re judic: XLII. θη ubi Ulpianus dicit Decem ut 0Xae dedere c0ndemnatus, judicali in decem tenetur lacullatem enim noXae dedendae ex lege accepit. At is, qui stipulatus

eS decem aut noxae dedere, non potest decem pelere, quia in stipulatione singula per se veniunt, eaque Singula Separatim stipulari possumus: a judicium solius noXae dedi ti0nis nullum est, sed pecuniariam condemnationem Sequitur, et ideo judicali in deceni agitur: his enim s0lis

26쪽

c0ndemnatur: 0Xae dediti in S0luli0ne est, quae e lege tribuitur. Tantum vero abest ut haec te sententiam, quam probandam cenSenius, infringat, ut eam quin etiam r- mel. Inilium eniti legis, quae de ipsa acli 0ne n0Xali omnino non loquitur Decem aut noxae dedere con delimatus salis indicat sententiam a judice latam esse alternalixam, eaque, quae inSequuntur, omnino n0n adactionem noxalem, Sed ad actionem judicali perlinent, eam igitur, quae ad XSeculionem Senientiae alae inlendi tur J. Vis verb0rum Ulpiani ea esse videtur: Si quis alternalive ad decem praestandos aut ad 0Xam dandam condemnatus est, acli judicali ita institui p0test ut 0do ad decem solvendo conveniatur, quia facul-lale noxae dedendi a lege conceSSa eo n0n privatur; si quis autem decem vel n0Xae dati0nem sibi lipulatus est, non potest actione experiri ut 0d decem elat, quoniam ita pluris politi quaedam locum haberet, quippe quum aeque cogitari p0ssit Singula separatim in stipulati0nem deducta esse, ac alternalive h0c autem circa acli 0nem, cujus undamentum est damnum a Servo vel quadrupede datum, n0n Valet, ubi enim- causa tanquam

causa noxali dijudicula est, institui p0lest ea cli0, quae ad Xseculionem sententiae a judice lulae alternalivae spectat, ita ut litis aestimalionem S0lam allingat, qu0nium sucullas s0luli 0nem n0Xa deditione praestandi e lege ipsa c0mpelit. at ab altera parte ad 0lam n0Xa da-

27쪽

lionem n0n iniendi potest actio judicali, quia noxae ditio ex desectu habili lalis s0lvendi, qui in capite n0ceni inest, uit atque consectarium Si pecuniaria con-deninali 0nis, quare actio judicali aut ad decem obtinendos aut alternativo institui potest, non ver ad Sulam n0Xae ihilionem; litis aestimali enim objectum sententiae alae proprie erat his s0ES 0ndemnatur quacum noXa da tio conjungebatur, ut agnosceretur 50lulionem h0 m0du secundum lege praestari p0Sse'J. Circa resarcilionum damni praestandam nil observandum erit, nisi h0c, si liberae personae nocitum suerit, quo in casu illa aclione tigi 0sse non dubitatur, impensas in curationem actas solvendas esse Simul cum

sima illa regula liberum corpiis aestimati0nem non recipit, desormitalis ali0nem habendam esse in b. Deditio nem animalium, quae pauperiem secerint, re ad libera tionem pr0sicere jam leges XII tabularum exhibeni RI J, quo nomine ObServandum est, dediti0nem n0Xae locum habere non posse nisi animal Sit vivum J. Interdum lamen dominus, amissa saeuitale n0Xaedandi, in s0lidum c0nveniri p0lest, ut pula, si in jure interrogatus, an Sua quadrupe esset' reSponderit, m0n' Batio illata objectionem ex I. . . . de te judic H 1.3desuintam elatandi occurrit apud Zimmern Syst. p. 160-162. φ' l. 3. Dig. h. t. R Pr. I. h. t. l l. i. g. 4. Dig. h. t.

28쪽

Suam SSe, nam i 0nSliterit SSe ejus, in Solidum c0ndentilabitur J. Exstinguitur, qu0d simpliciter fluit X ea rem spe landi ratione, quae in hac materia invaluit, actio, Si ante litem conlesialam animal deceSSerit b, non aeque Sipost litem conteStalam, quo reSpectu deSt Singulare praeceptum circa eum caSum, quo ab ali animal occi sum ueril lum enim, quia domino c0mpelit aclio ex

lege Aquilia, ali hujus legis in judicio habebitur, cum

dominus n0Xae dedendae lacullatem amiserit, quare Xjudicio proposito lilis aestimali0nem offeret, nisi paratus suerit actionem mandare adversus eum, qui occidit R J.

Actio de pauperie etiam si animal ferum nocue rit lamum habet.

Supra jam m0nuimus, dubitatum esse an actio de pauperie etiam in casu damni ab animalibus oris ali applicari p0ssit, quae res, Si verba legum, quae lalissime patent nec restricti0nem qu0ad animalia sera adjiciunt, respicius, n0n Valde dubia SSe Videtur. Jam X eo, quod tituli saepe cituli Institutionum et Digestorum generaliter inscril)iuitur: Si piadrupes pauperiem fecisse dicatur suspicari licet, a numero eorum animalium, quae nocendo cli0nem de pauperie afferre queant, n0n

' l. i. g. b. Dig. h. t.' l. 1. g. 13. Dig. h. t.' l. 1. g. 16. Dig. h. t.

29쪽

0Xclusa esse sura, sed hoc vere ita se iubere plura praecepta probant. Hoc respectu nominari debet r. I. IV. 9, in quo occurrunt ista verba: Animalium n0mine, quae ali0ne carent, si qua lascivia aut servore aut seri tale pauperiem secerint, noxalis acti lege XII tabularum prodita est; limitationem niui eam, quae VerbiS Siqua luscivia -- continetur, nil aliud spectare, quam quod neceSSe Sit, damnum c0ntra naturam animalis da-lum uerit, pro certo quidem et Xplorato St. Argumentum porro praebet tum Pr. 1. Dig. Si quadr. IX, 1. in quo eadem verba, quae in inscrip-lione, adhibita sunt lum . . . . Dig. h. t. e Manelio ad omnes quadrupedes perlinei lum . . . . Dig. h. t. ubi dicitur: Si qui aliquem Vital S, magistratum sorte, in tabernam proXimam se immisisset ibi

que a cane feroce laesus SSel, non p0SSe agi cani nomine, quidam pulani ut, si Solutus suisset, contra qui locus gravissimi 0 menti St, quippe IIIIm, eum celerum casum spectans, in quo nem lanquam uelor laesionis in s0lidum tenetur R), - actionem, de qua agimus, Plin etiam occasione damni ab anu ser0ce ali locum habere monstret, igiturque applicationem ejus actionis n0n ab eo pendere, uirum animal, quod nocuit, si Drum an n0n, perspicue indicare videatur, quae en-

l. i. g. 5. Dig. h. t. Sed et si canis cum duceretur ab aliquo, asperitate sua evaserit et alicui damnum dederit, si contineri firmius ab alio poterit vel per eum locum induci non debuit, haec acti cessabit, et tenebitur qui canem

tenebat.

30쪽

tentia e cliam comprobathir, qu0 e l. . . . Dig. ad leg. q. IX. 2. canis inter pecudes n0n StR J. Acil0ni de pauperie l0 cum esse, quando animal serum damnum intulerit, docet denique si quadr. IV, J. Allat scilicet edicto aedilitio, ex quo prohibetur Inem, Verrent, prum, UrSum leonem ibi habere, ubi vulgo iter sit, atque certae aedilitiae actiones, Si damnum laclum fuerit, c0nceduntur, dicitur , praeter haSaulem sedilitias cli0nes et de pauperie locimi habebit. Nunquam enim cli0nes, praesertim poenales, alia aliam

Continuati9. Ad vim e0rum argumentorum, quae NpOSila Sunt, infringendam, lum l. 1. g. 10. Dig. Si quadr ullegave

' Haec verba ea, quae ex iis deduci posse opinamur, Vere eontinere, elucet, Ut nobis Videtur, ex eo modo quo Verba quadrupes et pecus tum in . . . . . Dig. . ., tum in . . . . Od. usui pantur. In priore loco nimirum dicitur: Lege quilia capite primo caVetur: qui Serviii IserVamVe, alienum lienamVe, quadrupedem Vel pecudem, injuria Occiderit atque in posteriori ut igitur apparet, servis nostris exsequat sc lex Aquilia quadrupedes, quae pecudum numero sunt et gregatim habentur, Veluti Ves,cnprae, OVes, equi, muli, sint. Sed an sues pecudum appellatione contineantur, quaeritur Et recte Labeoni placet, contineri, scd canis inter pecudes non est. Nec est curca sententia adoptetur, e qua Verbum quadrii pes alio sensu in titulo Dig. si quadr. IX. l. quam in titulo Dig. ad log. q. IX. . adhibitum esse statuitur.