De damno ab animalibus dato: ex praeceptis juris Romani et patrii, tam antiqui quam hodierni: Dissertatio ..

91쪽

lamnificali per animal e lilii, undari possit obligatio domini resarcilionis praestandae, si nec dolo nec culpa damnificali0ni causam dedit Uu0dsi animal, cujus ind0les non ea est, ut probabilem ali0nem exhibeat metuendi ne damnum inserat, tale intulerit, neceSSe St tanquam casuale specietur, qu0d praestare d0mini non magis St, quam damnum quodvis aliud per vim natura factum, nec negandirin St, eam heoriam equitati repugnare, quae ita ad damnum a qu0cunque avertendum nutatur, ut hoc ipsum in eum transferat, in quo alio Xi-

Slentiae ejus non posita sit et qui specialem ejus cc si0nem dedisse recte perhiberi n0n 0ssit. Quare latuimus, ex rei natura obligati0nem damni, cujus mentio hic sit, resarciendi non sun dari posse e s0lo lact0, qu0d quis animal nocens habuerit, nisi hoc sit ejus generis, cujus indoles naturalis erat, ut ad damnum inserendum sit pr0clive, vel Sallem, quamvis ejus generi non it, damnum prius jam inserendo causam praebuerit metuendi, ne ala occasione denuo noceat. Sunt igitur praecepta juris n0Siri, qualenUS 0 ea-Sus Xcedunt, in quibus obligati0nem damni resarcili0nis adesse nnper Ocuimus, ita positiva, ut naturali landamento omnino destitula sint, unde sequitur, ut Xtendin0n debeant; quod quo minus a leges ipse pr0hibere

videntur.

Si codex 0n nisi in 6 10 damnum ab animalibus

datum altigisset, adessent Drsan quae eam Senientiam c0mmendarent, e qua praecepta hujus capitis in damnum rebus, sub verbis ejus n0n Omprehensis, illarum tranS-6ο

92쪽

ferrentur, at aliis iii locis praescripta c0nlinentur quae

eniti rei Spectandi rationem, quani imple XUS ES COdeX, leSluntur, nec ergo in hac materia Olios erunt.

Tuli intelligimus ea praecepta Cap. 13 Libr. 3,

quae de duum agris illulo agunt, e quibuS, ut Supra monuiuitis, domino animalium bligatio resarcitionis prae- Slaniis non injurigitur. Quamvis enim legislator in illis praecopiis constituendi li0c respexisse censeatur, quod necesse sit, animalia in agris versentur, minime tamen statuere licebit, illud momentum liberali0nem ut omni praestatione asterre poluisse, nisi tale principium ante oculos habuerit, e quo ordinari domini animalis n0n Sit, diluuium ab hoc datum praesture, quo reSpectu etiam taserri possunt 6 14 12 D. 14, e quibus n0n nisi in casu culpae admissa obligatio resarcili0nis S0lvendae XSlat. 0uae cum ii sint, ex nostra sententia ita urgumenturi licebit, ut dicamus, legis ilionem modo Sui iSS Ut damnum, quod animalia animalibus inserant, sit a domino ill0rum praestandum, praecepta aulem ejus, quae anultimab antitialibus rebus inanivialis datum spectent, contrario principi c0ngruere nec esse quod Suadeat, h0 principio misso, interprelationem Mensivam in pri0ra illupraecepta applicare; qu respectu hoc p0rro monendum est, recentiore leges, quae circa Securitalem agris et sopibus ab invasione animalium comparandam OVBS an tiones dederint, vim argitinenlationis nostrae non in si in gero, qHippe Num haec argumentatio non ex Specialilius illis praeceptis Codicis, quae ita nullata Suni, Sud Xguitur: li O principi 0, cui superstruci e Suni, desumta Sit.

93쪽

0uin vero si ea ratiocinatio, qua usi unius, non compr0belur, eaque praecepta 3 13tii et 6 14ti, quae allegavinius, ita peculiaria esse habeuntiar, ut hac in materia ejus mollienti esse nequeant, et u ea SSe cenSemus, Salis sus iciens alio e 6 10 generalem regulaui loducendi non adesse nobis videtur. Singularis cauSa,

qua Codex adduci 0luerit ut iis, quae in antiquis legi

bus praecipiebantur, c0ngruenter obligationem damnum ab animalibus illulum praestandi ad O caSus reStringeret, in quibus animal laesum sit, facile in eo c0nlinelur, qu0d haec bjecta talia suerunt, ut respectus rei agrariae, inprimis ejus communionis, quae circa pascua l0cum habebat, specialem ali0nem praeberet alenti norma c0nstituendi, quae a rei natura diVergerent, quale Speciale causas non minus sanctioni 6 10- occasionem dare p0luisse in propatulo est. Quodsi vero negare n0n licet, Singularibus rati0nibus praecepta, quae in 6-10- et continenlur, superstructa esse, deest c0ndilio, Sine qua interpretalio extensiva adhiberi n0n 0lest. Adjiciendum p0rro est, Unum quendam Codicis articulum p0silivum argumentum pro Ostra Sententia Xhibere, quatenus legislatorem nequidem in quocunque casu bligati0nem damni animalibus ab animalibus ali resarciendi imp0nere monstrat, nempe 5 13-2, e quo dominus apum ab omni praestalione immunis est, Si ape erira apiarium aliena animalia occiderint. Ratione ejus argumenti qu0dcelub. Orsted ex eo desumit, quod animalia saepe ut objecta ejusmodi sanctionum asseruntur, quae X volun-lales legislatoris alius palent, ethus rei exemplum 5-S

94쪽

allegat, monere liceat, articulum nun tiujus ipsius a pilis d0cure, respectum rei agroriae in praecepit de uni malibus ita interdum praevalere, ut non nisi vel mini me caute Sancti0neS, quae illam altingunt, ad alias relationes Xlendi debeant. Quamquam ea, quae ad illam sententiam infringen dati attulerimus, ex qua damnum rebus inanimalis ab animalibus illulum resarciendum est, salis valida esse cen Semus, non Silenti praetereunda est quaeStio, quae, si latis obligatio allamen adesse latuitur, haud minimum jucundi talem habet, eam intelligimus, quae circa regulas, exquibus ambilus ejusmodi obligationis emetiendus Sit, versatur.

Consillulionem 29 Ocl. 1794 g 31mam hac in ren0rmam Suppeditare n0n 0SSe, sed ad codicem recur rendum esse, hiculenter pr0bavit celeb. Orfled, cujus ad argumentali0nem, qualenus eam allingit iniquitatem, quae locum haberet, si resarcilio pretium animali non excedere deberet, hoc solitam monebimus, X ea inle prelati0ne, quam admillendam esse censemus Verb0rum

iniquitatem locum n0 habituram esse. At quaeritur, quo nam m0d regula circa quantitalem resarcitioni praestandae, ubi anima damnum intulerit rebus inanimalis, X6-10 elicienda sit, cujus capitis non nisi duo articuli sunt, qu0rum anal0gia in hac materia adhiberi possit,btus scilicet et tus.' θaantho I. α

95쪽

Prior articulus ad eam normam, quam iiivestigamus, inveniendam plurimum asserre nobis videtur. a rati0ne, qua obliguli0nem resarcili 0ni praestandae d0mino anima

iis, qu0d aliud occidit injungens eandem simul limitat, Salis superque indicat, obligationem in ejusmodi casibus

reStringendam esse, in quibus alius fieret, ut damnum buno ii averteretur, ut iniquo modo in alterum redun- duret in eo enim necesse est insit principalis cauSarius praecepti, Vi cujus, si pretium animalis occisi esti mali0nem ejus, qu0d Occidit, aut Xaequat an Superat,n0n nisi dimidia illius pretii pars Solvenda St, quacum rei Spectandae ratione apprime convenit 6-10-6, e quo is, cujus canis animal alienum trucidavit vel in loca pro sunda compulit, prima vice ad dimidium damnum resar

ciendum tenetur.

Principium, qu0d eatenus articuli allegali exhibent, justis rationibus legislatoriis satisfacere videtur, adest enim damnum caSuale, quod pro rata sustinere debentium dominus animalis nocentis, tum is qui damnum a cepit, nare non dubitamus quin, si censeatur legislator voluisse damnum, de ii agimus, praeSlandum SSe, huic rem spectandi rationi congruenter quam etiam in alia maleria ordinanda vigere pr0bat 5 3 38 generatim la- tuendum sit, ubi ab animalibus alicujus rebus alienis damnum illulum uerit, dimidiam partem hujus praestandam esse. - Cum vero 6-10 5 in posteriori membro re- Stricti0nem alenus adjiciat, qualenus, si animal occisum min0ris prelii quam occidens fuerit, plenam ejus est mali0nem Solvendam esse praecipit, necesse est TeSiri

96쪽

li haec non minus recipiatur, quam praeceptum prioris membri quoniam aeque ac ioc ex ea ratione qua legi talor sequitatem Spectaverit, exiSlentium ceperit. Primo quidem spectu - 10- argumentum, qu0d ne haec restrictio admittatur dissuadeat, continere Videtur, cum, ubi prima vice damnum intulit canis, m0d dimidiam partem ejus damni praestandum esse absolute caveat atomissi ejus respectus pretii, qui in - 10- occurrit, causam Salis naturalem in qualitate ejus animali n0centis, quod in 6 10- commemoratur, habet. 0u0d altinet ad specialem eam quaesti0nem, an, qui jus venandi habet, ad da innum seris vel occasione Venali inis legitime istitutae illatum resarciendum teneatur, ad ea nos reserre licebit, quae exposuit celeb. Orstud in

Circa eas conditi0nes, sub quibus de resarciendo damno ab animalibus illato, Xcepi tamen e qu0d agris et sepibus datum est, Sermo esse poteSt, Variae qua Sli 0-nes in medio poni queunt. Inter has ea ceurrit, num illa praecupla applicari possint, nisi quando animal pro pri m0lu 0cuerit, ad quam quaeSlionem ita reSponden dum esse, ut 0minus antinalis ab omni praestali0n im munis esse debeat, si aut is, cui noctium sit, aut tertius quis per actuin ipsi imputandum, aut casus aliqui eX-lernus animal alisque impulti jus naturus: ad n0cendum

97쪽

hunc reni truciare Supersitium Sit. Si usus nivialis alii, qui vice d0mini ejus n0n agit, sed jus utendi suo nomine Xercet, conceSSUS ii, cen set et ille datim ab animali dat n0n 0minum ejus, cum Vero, cui Su traditus sit, teneri, ad quam Sententiam vindicundum ust eri 6 10 3 et 4 de eo l0qui, qui animul in pussessione habet prior ait: himene han haberfaab antracem in Dervb' et posteri0r isten fom dem i, cev I aber 'RJ. Contraria sententia magis nobis arri det. Sive enim rati eorum praeceptorum, Uae circuhanc materium alii Sunt, in eo ponenda sit, qu0d quis animal aliterit, ex quo alter damnum ceperit, sive in idea realis cujusdam juris adversus animal constituli, obligatio resarcilioni praestandae pr0xime ad dominum ejus pertinet, nec aliquid afferri p0lest, qu0d, ne aequi- lalis quidem oblentu, illam obligalionem in eum, cui usus animalis concessu fuerit, ranSserre Vadeat. Verba porro, quibus usus est legisliator, OStram sententiam probare identur. 6-10 2 ejus Solius en tionem facit, qui daret eller unden eier, art. tius ejusdem capiti n0minat , Eiermanden' et quatenus circulaesionem iteratam ccurrunt verba: himen han Ster

98쪽

respicimi, non ero serunt, ut ille, si usus animalis alteri conceSSUS suerit, a praeSlulione praeScripta immunis sit, quae interpretati e etiam confirmatur, quod dominus animalis n0centis in Speciali hoc casu realum in se contraxisse aestimandus est, animal alii utendum tradend0, cujus indolem pravam ign0rare non oluerit; ari denique tus et tus ejusdem capitis non nisi d0minum ni malis laedentis c0mmem0rant. Ex eo, quod articulus iustum is fierin heri tum eum, is in temo aev haber' nominat, nil adversus sententiam n0stram deduci 0sse cenSemus, quippe quum reSpectu animalium ferorum, de quibus articulus l0quitur, Specialis ratio obtineat, X qua tulis obligatio in eum, qui n0n 0minus, Sed m0d pD

SeSSO eorum Si deseratur. Hoc saltem certum habemus, n0n eum, cui USUS

animalis concessus suerit, sed dominum, ex 6-10G teneri, ubi illi animal utendum tradiderit, quod prius jam n0cuisSet, tum enim alio praecepit, quod in p0Sleri0ri membro articuli illius conlinetur, in dominum cadit, al-que Vel in im iniquum laret, eum majori illa mulcta assicere, qui animal, qu0 utendum accepit, ejus ind0lis

esse nescierit.

Eadem rei spectandae alio qu0ad 0slerius membrum articuli ti ejusdem capitis applicanda erit.

Quatenus celerum et Orsted in ea quaeSlione, quam disquisivimus, iractanda m0net, n0n SSe, cur taluatur, Si quis V. c. equum Viliis immunem alteri l0caverit vel cumin0daverit, damnum quod hic emerarie equitando

vel vehendo vel illegitimo usu equi dederit, praestandum

99쪽

osse a domino, cui n0n minori jure injungi 0ssit obli gali ejus abusus pra)Slandi, qui rerum inaniniatarum, quas locaverit vel c0mmodaverit, locum habuerit, respectu quarum dominum, nisi ipse deliquerit, omni obligatione OXemplum esse 6 10 1 et 6-11- monstrant ); lumquidem hoc simpliciter ex eo sequitur, qu0d in tali

casu de culpa praeSlanda Sermo St, ab eo, cui USUS animalis concessus erat, admiSSI.M0nendum denique est, leges patrias, qualenus jus resarcilioni exigendae ei concedant, cui ab anini uti dam num datum sit, illud non ita tribuere ut tanquam jus reale in animali consillulum, quod adversus d0minum ejus qua talem absolute Xerceri p0ssit, aestimandum sit. Haec ita se habere tum e eo apparet, quod interdum praestanda est resarcilio, quae pretium animalis no conlis excedat, interdum talis, quae min0 illo pretio sit; tum X e respectu aequitalis neceSSari Sequitur, quem in hac materia ordinanda legislatorem habuisse c0nslat. Quae cum ita sint, ubilari nequit, quin si quis animal, a quo damnum jam illatum Sit, bona fide ac mil- siverit, n0n ille, at is, qui tempore damni duli 0minus animalis erat, obligatione resarcitionis praestandae qneatur; nec magis dubium est, eum, cui sit jus resurcitionem exigendi, in animali, qu0d40cuit, non p0liorem Sse alio