장음표시 사용
51쪽
si quidem tempus quod conceptu ad finem v I que mensis
interest, maiorem mensis partem referat,4 mensis dimiadium exuperet, quamuis integrum mensem non conficiar,
qui esse debet dierum vigintinouem cum dimidio ; haberi tamen pro integro mense. Sic Hippocrates partem mensis mensem esse ait, in septimestris partus mense primo,quo exactus dicatur, maiorem mensis parte sumit nempe dies quindecim. Quod si dies Hures desint, veluti si conceptus factus sit post plenilunium tunc quidein, si adhuc plenilu-nisvis perstet, quod fere est ad quintum usque post ipsum in diem; dictare id ratio videtur, ut quantumcunque est,quod ad finem usque mensis superest, pro integro mense habeatur at si conceptus factus sit tot post plenilunium dies, ut plenilum vis minus sit efiicax, veluti si post quadrantem Lunae postremum; tunc, quia foetus primi illius Lunae circuitus parum attigit indigni sunt pauci illi dies, qui pro mense habeantur in his inchoanda mensium enumeratio est proximo novilunio, di huic mensi, tanquam primo, pauci illi novilunium praecedentes, sunt adiungendi. Si er go conceptus ad mensis initia, & gratia exempli, ad diem quintu fiat, erit primus mensis dierit tantu viginti quatuor cum dimidio.Desunt illi igitur dies quinque, qui negliguntur: ita ut vigintiquatuor illi pro mense primo completo habeantur. Sic fit, ut de primo qui pro ratione lunaris sis esse deberet dieru viginti nouem cum dimidio decundus
mensis dies illos quinque surripere videatur. eodem o dine tertius de secundo, quartus de tertio quintus de quarto, sextus de quinto, septimus de sexto , octauus de septi. mo, nonus de Octauo, & decimus de nono. At si e conuem so conceptus sit de vigesimo quinto, ita ut ad mensis finem dies desint quatuor cum dimidio, quia, Vt diximus, tot censentur mentes, quot sunt ex novilunio plenilunio circuitus dies illi quatuor cum dimidio, qui reliqui sunt a die conceptus ad novilunium,adduntur primo menta cita ut hic sit dierum trigintatrium cum dimidio. Habet igitur men sis primus praeter suos viginti nouem cum dimidi O, quatuor Gim dimidio, quos surripere videtur secundo sic toti-
52쪽
o De Humanisonceptus formationis,
clim secundus, quos aufert de tertio atque ita deinceps ,
octauus totidem quos detrahit de nono: 46tidem nonus, quos surripit de decimo Patet igitur ex his quomodo octa aus mensis nunc habeat de septimo, nunc de nono , quod Hippocrates notat. Quod autern habere ait etiam de anno, videtur intelligendum, si mensis octauus vulgaris comparetur lunari. Quum enim lunaris sit dierum vigintin Mem cum dimidio, vulgaris dierum trigintas sicuti vulgaris primus occupat de lunari secundo dimidium diem i, ita se cundus de tertio diem integrum, tertius de quarto diem nil cum dimidio, quartus de quinto binos dies, quintus de sexto binos dies cum dimidio, seYtus de septimo tres integros, septimus de octauo tres cum dimidio, octauus de . nono dies quatuor. Quod quum ita habeat, quia ex duodecim vulgarib mensibus annus conficitur,non praeteracmoccupare dicitur octauus etiam de anno. Ita difficillima Hippocratis sententia videtur posse interpretari. At si res ita sit intelligenda apertum quidem est, non octauo tantumensi, sed singulis mensibus accidere, ut habeant nunc de praecedenti mense, nunc de sequenti, atque etiam de anno. Quid ergo hoc aduertit de solo octauo Obseruandum est, illius, ubi hoc scribit, propositum Agitur eo loco de octimestri partu, quem, quum ali vitalem asserant, alij negent; dissidium hoc ex eo pendet, quod non omneS COdem modo enumerant menseS, neque octauum mensem Ypendulia Cuiu prout Varie numeramus, pars, nunc prior videtur esse
pars septimi mensis, nunc posterior non aut anni ut ille dicit De Oetauo igitur, de quo maxima erat controuersia, non de reliquis haec scribi opportunum videbatur Cete III Um, quamquam non videntur haec aratione dissentanea,
hanc ipsam tamen huius loci interpretationem id perturbat, quod paulo post subdit haec verba Verum dies non similiter ve dicunt, vel cognoscunt mulieres decipiuntur. Imex eo, quod non eodem modo fiunt, sed aliquando a septirno mcnse plures dies accediit ad quadraginta, aliquado a nono tunc enim fieri necesse est, prout contigerit mulierem in ventre concipere, tum mense, tum tempore. Quae verba
53쪽
scriptam esse superiorem sententiam significant, facta obseruatione quadragenari,circuitus ad quem nunc a septimo , nunc a nono ait plures dies accedere. Profecto non sunt haec superioribus clariora age tarnen , an veri aliquid ex js liceat exculpere, videarnus. Proposuit causam dissidi in decernendo de octinaestri partu, nempe errorem incnumerandoa , quod , qui septimus est, aliquando videtur clauus; qui aut Octauus, videtur septimus,& aliquando etiam nonus; quod, ut licuit, paulo ante explicauimus. Erroris eius causam aliam nunc adducit quod non eode In
modo fiunt. intelligit partus sed aliqua lora septimo mense plures dies Accedunt ad quadraginta, aliquando a nono. Aneredum his loco est ex hoc ipso libello ad calcem, tres
quadragenarios circuitus in foetibus iudicare primum a conceptus secundum, quo circa mensem octauum foetus in utero aegrotat. est vero is seXtus in tertium post ortum.
Quod igitur hic de quadraginta scribitur,de secundo ex his quadragenario est de quo etiam hoc ipso in libro antea dixerat, ex septimestribus foetibus plurimos perire ob affli-C cstionem, quam perferre coguntur exutero egressi. Sextus igitur quadragenarius circuituS, quia certo tempore cum mensium enumeratione non semper aduenit; propterea incertam de partu estimestri obseruationem reddit. Hoc quomodo verum sit, sic patebit. Factus sit conceptus quinto mensis die, primus mensis dierum est viginti quatuor cum dimidio menses sex, qui sequuntur, dies sunt centum septuaginta septem . quibus additi viginti quatuor cum dimidio ducentesimum primum, dimidium diem complet. Quintus quadragenarius circuitus in diem ducentesimum desinit supersunt igitur duo postremi illi dies qui, licet sint septimi mensis, sunt tamen non vitales,quia extra Uintum quadragenarium sunt. Die ducentesimo secundo cum dimidio octauus mensis incipit, qui desinit in diem ducentesimum trigesimum primum Sequitur nonus, cuius dies primi octo sunt de sexto quadragenario circuitu propterea ipsi quoque non vitales, quamuis sint non mensis. Sit rursum conceptus die mentis decimo quarto, primus mensiS
54쪽
dierum est quindecim septimus mensis desinit in centesi imum nonagesimum tertium. Die centesimo nonagesimo quarto incipit octauus habet is dies septem vitales, quia tot desunt ad quadragenarium quintum absolutum finis octaui mensis est die centesimo vigesimo tertio cum dimi. dio . Hic nonus mensis inchoat in sexto quadragenario, iraco perstans per totum diem decimum sextum cum dimidio totum hoc tempus, licet noni mensis, non est vitale. F igitur ad huius loci explicationem venere nobis in mentem, a superioris sententiae sensu quem attulimus, non dissidentia. Quibus addendum est, non raro fieri, ut prae IIgnanti mulieri, non primo tantum , sed etiam secundo, ac tertio possconceptum mense uteri purgationes prodeant . id quod perturbare illarum iudidium potest ut, quae In ris esse ordinari,norunt, facto conceptu menstrua cohiberi,
Iepetente ea excretione, concepisse se se non arbitrentur quum tamen iam conceperint quo fit, ut si primo a conceptu mense fluant menstrua, quae nono mense Pariet, Oct
uo peperisse arbitretur, cur octimestres non vivant. Cap. XXV. Eliqua erat de octimestri foetu dubitatio, cur non
vivat. Cuius causam, quum Mathematici res rant in Saturnum octauo mensi praesidem, frigidum,o siccum, propterea vitae inimicum eos tamcoemis.ses faciunt philosephi, qui solo lumine, ac motu superiores orbes agere in haec inferiora,& a bono nihil nisi bonum prodire censent. Ex his aliqui inesse id aiunt humano semia ni,quod tritico,& alijs quibusda peculiare est, ut se me aliud
sit septimestre, aliud nouimestre Octimestre autem de natura esse nouimestris, sed imperfectum propterea non aptiam
ad vitam. At si haec humani seminis sit distinctio, profecto,
sicuti triticum, milium, tum id celerius tum id, quod serius nasci solet, aequali semper tempore nascitur ita, cui
homini semen septimestre sit, is septimestres semper metus, non etiam nouimestresa: cui nouimestre, nunquam septimestres
55쪽
mestres procrearet; contra quotidianam obseruationem, qua ex ijsdem parentibus& septimestres, nouimestres esse ortos contigit Veram igitur Hippocrates docuit huiusce varietatis rationem. Quum enim in septimo mense status in quaerendo exitu laboret ex labore imbecillus reddatur .inde fit, per accidens quidem, sed vere tamen, ut si septimo mense transacto prodeat, in quadragenario
sexto prodeat qui quum in utero esse soleat grauis, extra uterum autem grauior, ob insitaeti aeris, atque aliments ac-l cessionem; insalubris est, & maleficus. Non ita, si in nonum mensem CXitu protrahatur. quod quum in octauo intra uterum instauretur, in maioremque molem ac robur maius proficiat B,ut, quum exit, externis iniurijs minus succumbat. Quid ergo Nonne oc imestres: Aristoteles,l&Avicennas alicubi viuere affirmant Verum, quae raro eueniunt, adhotane tantulati est,non etiam ut ex naturae pro
posito, ac lege constituta pronunciare. Si alicubi vixisse octimestres contigit, siue id ob causam paulo ante allatam acciderit, quod scilicet partus in quinto quadragenario circuitu fuerit; siue ob regionu calore metus et imbecillos fouente:alibi in passim non vivere obseruatu est,quod ab Hippocrate, ut id quod frequentinsimu est, recte fuit adnotatu .
Ginono, aut decimo mense nati Diuant: Car. XX
Vnc de nono mense agendum. Cuius quum, sicuti in praecedentium, non idem semper sit principium, finis; scit pro conceptus tempore, prGquadiagenariorum circuituum decursi,varius lita nonidein euentus. Si integri menses lunares sumantur, noni principium est dies ducetesimus trigesimus septimus finis ducentesimus sexagesimus quintus cum dimidio.primi tres dies in sexto adhuc quadragenario sunt, quare inutiles ad vitam: reliqui omnes vitales. Quod si ut proxime dicebamus, conceptum die quinto factum esse accidat, quia primus mensis dierum est viginti quatuor cum dimidio noni
principium est post diem ducentesimum trigessimum primum
56쪽
4 De Humani conceptus,formatibnis,
mum cum dimidio,finis in ducentesimo sexagesimo primo Ain hoc primi octo dies cum dimidio, qui intra sextum qua dragenarium circuitum sunt, inutiles erunt reliqui dies v-nus supra viginti , omnes utiles usque ad septimi quadragenari absolutionem qui, quum decimi mensis dies decem cum dimidio attingat, fit etiam ut mensis decimus tot diebus aptus sit ad vitam . At rursum, si, ut in secundo eXemplo diximus, conceptus sit die decimo quarto, quum mensis primus sit dierum quindecim, prariereaque noni mensis initium sit post diem ducentesimum vigesimum primu cum 'dimidio, finis sit dies duccntesimus quinquagesimus primus apertum quidem est, primos dies decem septem cum dimidio, qui sunt quadragenari sexti, inutiles est ad vitam reliquos duodecim utiles, qui sunt septimi. Prorogatur autem septimus quadragenarius circuitus ad ducentesimum octogesimum quo fit, ut sequentis decimi mensis qui ducentesimo octogesimo primo cum dimidio desinit, dies viginti octo, sint vitales unus cum dimidio reliqui,
non vitaleS, quo quadragenarius circuitus clauus com C
praehendit. Haec quum ita dic et ratio quod quidem in libro de principijs scribitur, non vivere praeter septimestres nisi qui ducentesimum octogesimum diem attigerit, sic intelligendum, vitales eos, ut statuamus, qui in quadragenurio illo circuitu nascuntur cuius terminus est dies ducentesimus octogesimus qui quadragenarius est septimus alio qni a veritate, latione prorsum dissentit, solum diem l lum utilem esse ad vitam. Ex his patet, quomodo Hippocrates non temere alibi decimestres quoq; vitales censeat, D non illos tamen solli vitales esse velit, qui decimo mense nascuntur Patet etia, qui partus in nono,& decimo mense natura sint vitales nempe uniuersim,qui intra septimum quadragenarium circuitum fiunt.
De decimestri , indecimestripartu Hippocratis Iocus difficilis expenditur, e Matur . . cap XXVIL
SEquuntur partus undecimestres quos, quum in libello de octimestri partu Hippocrates ex septem Ua
57쪽
R dragenarijs eodem modo, quo decimestres fieri scribat, miram rem refert. Sed est etiam quicquid ad eius libelli
calcem usque scribitur, ob sicurum , quod propterea dignum est, ut eXpendatur Hippocratem ergo loquentem audiamus. Ceterum decimestres, &indecimestres partus ex septem quadragenarijs eodem modo fiunt, velut cedi midio anno septimestres plurimis enim mulieribus necessarium est in ventre concipere post menstrua purgamenta, ubi ab his exolutae fuerint. Oportet igitur mulieri tempus dare mensis, in quo ipsa purgatio continget: loc tem - pus quibus breuissimum fit, tres sunt dies , plerisque autem multo plures. Sunt autem alia impedimenta etiam in viris, ex quibus conceptu,retardatur oportet autem vel maxime hoc considerare, quod novilunium, quod dies v-nus existit, proxime trigesima mensis pars est duo autem dies fere quindecima mensis pars sunt tres vero dies pars mensis decima sunt, reliqua iuxta horum rationem. non est possibile in paucioribus partibus fieri neque menstruorum tutionem , neque betuum conceptionem . Ex his igitur omnibus necessarium est plerasque mulieres circa plenilunium, iitra in ventre concipere, ut ducenti Moctoginta dies saepe undecimum mensem appraehendere videantur tot enim dies septem quadragenarios costituunt. Nam quum ultra plenilunium mulier concipit, necesse est eum conceptum undecimum mensem attingere, ac apprehendere quo ad ultimum circuitum perueniat. Haec ille. Qui, si res acrius eXpendatur, duo capita propΟ--nit primu quod decimestres, &indecimestres ex septem quadragenaris eodem modo fiunt, quo ex dimidio anno septimestres alterum, errare mulieres in mensium deductione. EXplicemus primum. Septimestres fieri dimidio anno ostensum est in libro de septimestri partu, sumendo primum, Multimum mensem mutilos . Si igitur hic quoq;
primus,4 vltimus mensis utili sumantur, constabit quomodo utriquevi decimestres, indecimestres,quadragenarijs septem nascantur. Quum ergo conceptus fiat aliquando ultra plenilunium , sit is, gratia exempli; factus
58쪽
is De Humani concepim,formationu,
tertio post plenilunium die, id est, ite decimo sexto cum di
midio supersunt dies tredecim, qui primum mensem constituunt. Addantur integri menses octo, qui sunt dies ducentum quadraginta ac praeterea ultimi mensis mutili dies viginti summa tota est dierum ducentum septuaginta triu. atque his absoluitur decimus mensis. Ab hoc ad diem dii centel irratam octogesimum, qui est finis septimi quadragenarij, desunt dies septem, qui tribuuntur mensi undecimo. constat ergo decimestres, indecimestres esse in septimo quadragenario. Sed fac rursum, ut menstrua pluribus diebus fluxerint, ut multis solent si fugerint ergo se B dies, ita ut vigesima die fiat conceptus, tunc supersunt dies decem quo dierum numero, licet mutilo, primus mensis constat his adde menses octo integros , id est, dies ducentum qua draginta ac praeterea dies postremi mensis viginti, summa est dierum ducentu, & septuaginta, quibus decodies desunt ad septimi quadragenari fine. hi vero sunt mesis undecimi Sic quide septimo quadragenario nasci accidit,& qui decimo mense nascuntur,& qui Undecimo.quan qua, qui hoc tepore undecimestres nascutur, no sunt parti Ccipes nisi decem lunariti circuitiaui; nempe dece plenilunio-xu, totidem novilunioru quorum. n. conceptus est in plenilunio eoru ortus est post decimii noviluniu. Accedamus iam ad secundu caput Plerasq; ait mulieres necesse elic ventre cocipere post menstrua purgamenta. Qui non omnes, sed plerasq; ait post mestrua concipere, dici id potuit,
tu propter eas, quae licet nunqua eiuscemodi egcretiones sint passae, concepere in tum illarii causa, quae instante pur. gatione concipiunt: tu quia aliqua in ipsis etia purgatione concipiunt tum quarto propter illas, quae post purgatione quidem absoluta concipiunt, sed non statim huic postremo sensu illud consentit, quod aliquot post versus subdit,
esse alia multa impedimenta et viris. Quibus innuit conceptu prorogari, mulieris quidem culpa cui menstrua,purgatione absoluta accidere aliqua possunt, obrius se me non retineat 3 praeterea etia culpa visi a quo. f. non semper fiscundu semen affertur ob varias causas mactenus igitur: docet
59쪽
A docet conceptu retardari causas propositas . distra bis quide,& non cotinuatis ut saepe ii veteribus libris accidit sententijs at re ipsa tamen cohaerentibus. Interpositu his illud erat. Oportet igitur mulieri tempus dare mensi ς, in quo ipsa purgatio continget: loc lepus quibus breuissimust,tres sunt dies,plerisque autem mul o plures. Ἐθbus verbis quid velit, patebit, si coniungantur quae deinceps sequuntur,quinati oportet aut vel maYime hoc considerare, quod noviluniu,quod dies unus existit, proxime trigesima mesis pars est, duo aut fere quindecima, tres Vero pars de- cima.Haec. n. vi superiora quoq; ad tollendu errorem per . tinet, quo mulieres partu, qui vere decimestris est undecimestre esse arbitrantur . Quando igitur mulieres pleraeque absoluta purgatione concipiunt, non tamen statim ob
impedimenta, quae Mulieri, viro possunt accidere; quando et earu plurim per dies plures, saltem alit tres purgantur; si conceptu fieri accidat post pleniluniu certe qua dies ante pleniluniu sint quatuordecim cum dimidio, si ijs ad ij cias tres purgationis dies, summa erit dieru fere duode uiginti qui, quia sunt e Xtra conceptu, iure non sunt in sita
putatione teporis partus sumendi. Atqui mulieres aliquando eos quoq; si.mul cum consequentibus concepit silmunt. hinc igitur fit', ut enumeratione facta per dies parcus, ulmdecimestres Videantur; qui vere, reiectis diebus, qui ante conceptu, sunt decimestres, neq; CXcedunt numeru ducen tuis octoginta dierti. Et haec de proposita sententia. Quae aut in his de novilunio, quod fere trigesima menti partem esse ait, deq; alijs diebus arseruntur, eo pertinent, ut intelli gamus eos, qui undecimest es iudicantur, esse tamen decimestres, sumendo non solu mensem vulgare, qui ex diebus
est triginta; sed etia lunarem, qui illo, dimidio die est minor ita tantiqua partus reuera undecimestris sit, licet esse videatur. Ec vult, Vt puto, Hippocrates. Qui et recte haec accidere ait, ubi conceptus fiat post pleniluniti si . n. ante ippsum factus sit, non est mulieribus occasio, ob qua numerando eoS dies ante conceptu addant; qui additi, uteri diutius gestati suspicione praebeat. Ex dictis illudit apertum est,
60쪽
De Humani conceptus Jormationis,
est, quid sit quod scribit , mulieribus dare oportere tepus, in quo purgatio contingit,salte dierum triti nempe hoc ad initiu conceptus intelligendu spectat quo intellecto, quomodo undecimus mesis in septimii quadragenariti incidat, perspicuussit. Quod aut liqc scribi aliqui aiunt,quia tot dies addcre oporteat, Quot singulis mensibus expurgari extra
conceptu mulier consueuerat,non assequimur.Neriape,quuintermedi menses integri sumantur, intra quos illi quoq; dies expurgationi menstruar dicati continentur,si dies totide mensibus illis addas, quot protrahi excretione illa mos erat, in illis, quae menstrua per sex dies pati solent, nouem mmensibus dies quinquaginta quatuor adiungere oporteret. ex quo, aliquando, sed maiori ex parte, undecimo mense partus esset, que nono esse existimamus. Sed quorsum etiaeos dies adderes Aiunt totide in gestatione uteri matre silente Luna, foetui nihil de suis viribus impartiri. propterea in diuturnius teporis spaciti partu protrahi. Quod non satis probabile est. t. n. fatio coceptu foetu perpetuo nutritur, proficitq; in melius; ita dare oportet, illu/ matri calore,&coeli beneficentia ad absolutam usq; persectione, atque exitum perpetuo foueri.
De partu in decimoquarto mensie facto ex Au cenna. q. ILLOVod postremo de eo foetu, qui decimoquarto mensenatus sit,ab Avicena de fidac mulieris narratione scribitur, cur non coniectura hanc ex eo errore prodijsse arbitremur, quo frequenter duci mulieres author est Hippocra Dies Θ Nempe,ut consueta eXcretione uteri iam aliquot menssibus retenta mulier se se concepisse eXistimet, quintamen non conceperit ZIlli ergo cui suppressis per menses a quinque menstruis conceptio successit, non difficile fuit, quod menses quatuordecim utero gestarit, persuadere.