M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

651쪽

brorum insimulationem uocabatur. M. Fonteius ita

duabus dAlanibus accusatus est, ut obiectum nibit sit, quo significari uestinum libidinis, petulantiae, crudes litatis, audaciae posit. non modo nullum facinus huius protulerunt, sed ne dictum quidem aliquod reprehens

derunt. quod si aut quantam uoluntatem habent ad hunc opprimendum, aut quantam ad maledicendum licentiam, tantum haberent aut ad ementiendum anitimi, aut ad singendum ingenij, non meliore fortuna ad probra nunc audienda Fonteius, quὰm isti, de quibus antea commemoraui, fuisset. strii igitur hominem iudices, frugi inquam,oin omnibus uitae partibus modideratum ae temperantem, plenum pudoris, plenum

officii, plenum religionis, uidetis positum in uestraside ac potestate ; atque ita, ut commissus sit sidet , permisesus potestati. uidete igitur, utrum sit aequius ; bomisnem bonestissimum, uirum fortissimum, ciuem optismum dedi inimicissimis, atque immanismis nationi, bus, an reddi amicis: praesertim cum tot res sint, quae Mestris animis pro huius innocentis salute supplicent: primum generis antiquitas; quam Tusculo ex clarissimmo municipio profectam, in monimentis rerum gestas

rum incisam ac notatam videmus: tum autem contis nude praeturae, quae π caeteris ornamentis' existimaritione innocentiae maxime floruerunt: deinde recens meα

moria parentis, cuius sanguine non solκm Asculanotarum manus,a qua interfectus est,sed totum idud socia- Ie bellum macula sceleris imbutum est: postremo ipse cum in omnibus uitae partibus honestiues atque integer, tum in re militari cumsummi coplibet maraimi animi,

652쪽

PRO M. FONTEIo. 3o Otum uero usio quoque bellorum gerendorum in primis eorum hominum, qui nunc sunt, exercitus. quare si etiam monendi estis a me, quod non estis indices, uideor hoc leuiter pro mea aκectoritate uobis praecipere posse, ut ex eo genere homines , quorum cognita uistus, indurastris , felicitas in re militari sit, diligenter uobis retinendos exstimetis. fuit enim maior tutium uirorum in bae

rep. copia: quae cum esset , tamen eorum non modossaluti, sed etiam honori consulebatur , quid nunc uobis faciendum est, studiis militaribus apud iuuentutem obusoletis, hominibus autem ac summis ducibus partim aetate , partim ciuitatis discord3s bac re . calamitate condi sumptis, cum tot bella aut ά nobis necessario suscipiano

tur , aut subito atque improuisa nasiantur . non ne et hominem ipsum ad dubia Re . tempora reseruandum, ceteros stultio laudis ac uirtutis inflammandos puratatis recordamini , quos legatos nuper in bello L. Ius Ilus , qκos P. Rutilius, quos L. Cato,quos Cn. Pompeius habuerit: scietis fuisse tum M. Cornutum , L. Cinnam, L. Sullam,praetorios homines, belli gerendi peritissimos: praeterea C. Marium, P. Didium, πι Catulum, P. CrasHm, non literis homines ad rei militaris scientiam, sidrebus gestis ae uisio rhs eruditos. age uero nunc infers te oculos in curiam , intro bicite penitus in omnes resp.

partes: utrum videtis, nihil posse accidere , ut tautis uisi desiderandi sint , an, si acciderit , eorum boα minum copia populum R. abundare quae si diligenα ter attentitis, profecto iudices uirum ad labores beluti impigrum , ad pericula fortem,. ad usum ac disci αplinam perit m , ad consilia prκdentem, ad casum

653쪽

ORATIO fortunam felicem, domi nobis ac liberis uesbis retineore , quam inimicissimis populi R. nationibus π crudeltillimis tradere, π condemnare, malitis. at infestis prope signis inferuntur Galli in Fonteium, instantat ue urgent summo cum studio, summa cum audactria: nos uero iudices non multis ere firmis praesidiis, nobis adiutoribus , isti immani atque intolerandae barabariae resistemus primum obiicitur contra istorum impetus Macedonia, fidelis er amica populo R. prouinαria: quae se ac siuas urbes non solum consilio , sed etiam manu Fonteiis conseruatam ese dicat: ut illa per bane

a Thracum aduentu ac depopulatione defensa fuit, sic

ab huius nunc capite Gadorum impetus terrores dera

pellit. constituitur ex altera parte ulterior Histania ;quae profecto non modo religione sua resistere istorum cupiditati potest, sed etiam sceleratorum hominum permiuria testimonijs ac laudationibus suis refutare. atque

ex ipsa etiam Gallia fidelissima π grauissima auxialia sumuntur. uenit huic subsidio mistro atque innodicenti Massiliensium cuncta ciuitas, quae non solum ob eam causam laborat, ut huic, a quo ipsa struata est, parem gratiam referre uideatur , sed etiam , quod ea conditione atque eo fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne quid nostris hominibus istae gentes nocerare possint . pugnat pariter pro salute M. Fontei j Nars bonensis colonia, quae per hunc ipsa nuper obsidione boustium liberata, nunc eiusdem miseriis ac periculis comα

mouetur . denique, ut oportet bello Gallico, ut malaurum iura , moresspraescribunt, nemo est ciuis R. qui

654쪽

PRO M. FONTEIO. 3or vincla publicani, agrisola, pecuari , caeteri negotiatos res uno animo M. Fonteiiam atque una uoce defenstant. quod si tantas auxiliorum nostrorum copias Indiduciomarus ipse destexerit , dux Allobrogum Oeteros rum s Gallorum: num etiam de matris hune compleraxis, lectissimae miserrimaeq; foeminae, nobis insipectariαtibus duellet dique abstrahet praesertim cum Eirgo Vestalis ex altera parte germanum fratrem complexa temneat , uestram ; iudices ac populi R. fidem imploret: εκα pro uobis liberiss uestris tot annos in diis immortalibus placdndis Occupata-ut ed nunc pro salute sua,

fratriss sui animos uestros placare possit: cui miserae εκοd praesidium , quod solatium reliquum est, hoc actmissos nam caeterae feminae gignere ipsae sibi praesidia, er basere domi fortunarum omnium socium particiurem : possunt: huic uero Rirgini quid est praetem stari

trem, quod aut iucundum, aut carum esse possit ἐnolite pati iudices, dras deorum immortalium,Vestae matris, quotidianis uirginis lamentationibκs de uestro iudicio commoueri. projicite, ne ignis ille retemus, noraclumis Fonteiae laboribus uigilijs ; seruatus, sacerdotis Vestae lucr mis extinctus dis dicatur. tendit ad uos virgo Vestalis manus supplices easdem, quas pro uobis diis immortalibus tendere consueuit. canete, ne peris ipsum , superbums sit, eius uos obsecrationem rei

pμdiare, cuius preces si dii asternarentur , bae salua esse non possent. videtis ne subito iudices uirum forotissimum M. Fonteium parentis ely sororis commem ratione ideo mas profudisse s qui nunquam in acier timuerit , qui se armatus saepe labostium mangm

655쪽

ORATIO im serit, cum in elusimodi periculis eadem se solatia suis relinquere arbitraretur, quae suus pater sibi reti quisset; idem nunc perturbato animo pertimescit, ne non modo ornamento adiumento non sit suis, sed etiam cum acerbissimo ludiu dedecus aeternum miseris atque ignominiam relinquat. o fortunam longe dista, rem M. Fontei, si deligere potuisses, ut potius teli, tibi Gallorum , quam periurijs intereundum esset : tum enim uitae socia uirtus, mortis comes gloria fuisset: nunc uero qui est dolor uictoriae te atque imperii poeunas ad eorum arbitrium si erre, qui aut uicti armis sunt, aut inuitissimi paruerunt f a quo periculo desinudite iudices ciuem fortem , atque innocentem ἰ curate,

ut nostris testib:ιs plus, quam alienigenis credidisse uis deamini; plus saluti ciuium, quini hostium libidini consuluisse ; grauiorem duxisse eius obsecrationem, quae ue tris sacris praesit, quam eorum audaciam, qui cum omnium sacris delubriss bella gesserunt. postreαmo prosticite iudices, id quod ad dignitatem populi R. maxime pertinet, ut plκs apud uos preces uirginis V ea stans , quam minae Gallorum ualuise uideantur.

656쪽

i non minus in causa cederet A. Caecia

na Sex. Ebuti j impudentis , quam tum in ut facienda cessit audaciae. uerum gluderesiderati hominis esse putauit, qua de re iure decemitari oporteret, armis non contendere ; er boc constanditis, quicum ui- armis certare noluisset, eum iure iridicios superare. ac mihi quidem cum audax praeciαpκe fuisse uidetur Ebutius in conuocandis hominibuso' armandis, tum impudens in iudicio: non solum

quod in iudicium uenire auctus est, nam id quidem, tametsi improbe si in aperta re, tamen malitia est iam Uitatum ) sed quod non dubitauit id ipsum, quod arguitur, confiteri, nisi forte hoc rationis bubuit, quois niam , si facta uis non esset, moribus, superior inpossessione retinenda nonfuisset: quia contraius moremq; faetasit, A. Caecinam cum amicis metu perterritum profugisse: nunc quoque in iudicio, si causa more inostitutias omnium defendatur, nos in eriores in agendo non futuros: sin e consuetudine recedatur ,se,quo imra pudentius egerit, hoc superiorem discessurum, quasi vero aut in iudicio post idem improbitas, quod in uiconsidentia : aut non eo libentius tum audaciae cesseri-VRs, quo nunc impudentiae facilius Obsisteremus. itarique longe alia ratione recuperatores ad agendam caura sum hae actione uenio, atque initio Meneram .ium enim

657쪽

ORATIO nostra cause stes erat posita in defensione mea, nune in eonfessime aduersarii ; tum in nostris, nune uero insorum testibus: de civibus ego antea laborabam , ne ,

si improbi essent , falsi aequid dicerent , si probi eximmarentur, quod dixissent, probarent. nunc sum amnio aequissimo: si enim sunt uiri boni , me Biuuant, eum id iurati dicunt , quod ego ini ratus insimulo: sin autem minus idonei, me non sedunt, cum, Deereditur iis boe ipsum, qκod nos arguimgs, siue fides non babetur, de aduersarii testium fide derogatur.

Meruntamen cum illorum causae amonem considero ,

non uideo, quid impudentius dici possit: eum autem vestram in iudicando dubitationem, uereor , ne id, quod uidentur impudenter fecisse, astute o callidesta cerint: nam si negassent uim hominibus armatis esse

jactam , facile honestissimis testiuens in re persticua tonerentur: sin confessi essent , id, quod nullo tempore iure feri potest, tum abse iurefactum esse defenuderent, sterarunt id, quod assecuti sunt, se iniectuuros uobis causam deliberandi, o iudicandi iustam moram ac religionem . simul illud, quod indignissimum est, futurum arbitrati sunt , ut in buccaus non de improbitate sex. Ebuiij, sed de iure ciuili iudiciumseu viuideretur. qua in re si mihi esset unius A. Caecine causa agenda, profiterer satis idoneum esse me defen. forem, propterea quod fidem meam d vigentiumq; praeustarem : quae cum fiunt in actore canse, nihil est, in repraesertim aperta de simplisi , quod excedens ingenium requiratur. sed cum de eo iure mihi dicendum sit,

quod rertineat ad omnes , quod constitatum sit a

658쪽

PRO A., Ag cINA. 3o 3 malaribus, conseruatum usque ad hoc tempus, quo sublato non 'um pars diliqua iuris diminuta, sed eotiam uis ea, quae ruri maxime est aduersaria, iudicio consimata el euideatur; uideo summi ingenii cauasam esse , non uti demonstiretur quod ante oculis est, sed ne, si quis nobis error in tanta re sit obiectus, Omanes potiκs me arbitrentur cause, quam nos religioni uestrae defuisse . quanquam ego mihi sic persuadeo res inperatores, non uos tam propter iuris obscuram duisbiam frutionem bis iam de eadem causa dubitasse, qκὰm, quod uidetur ad sinmam illius existimatio,

nem hoc iudicium pertinere, moram ad condemnanodum acquisisse , simul er idi statiam ad sest colligena

dum dedisse. quod quoniam iam in consuetudinem uesnit,oid uiri boni uestri similes in iudicando faciunt, reprehendendum fortasse minus, querendum uero masgis etiam videtur: ideo quod omnia iudicia aut istra,

hendarum controuersiarum,aut puniendorum malefariorum causa reperta sunt: quorum alterum leuius

est, propterea quod minus latit, o persepe disceaptatore domestico dijudicatur: alierum est uehementitissimum , quia-adgrauiores res pertinet, erhonorarium operam amici, sed seueritatem iudicis de vim requirit. quod est grauius, o cuius rei cause maxime iudicia constituta sunt, id iam mala consuetudine dissolutum est. nam ut quaeque res est turpis a ,sic maxime, o maturissime iudicanda est : at ea, inqκa exillimationispericulum est, tardisime itidkatκr. qui igitur conuenit, quae causa fuerit ad constituenαdκm iudicium, eandem moram esse ad iudicandam l

659쪽

s quis, 3 od stropondit, qua in re uerbo sie uno obligaα luit , id non Iacit, maturo iudicio, De ulla religione liudicis condemnatur : qui per tutelam, aut societa; item, aut rem mandatam, aut fiduciae rationem frau. 1dauit quempiam, in eo , quo delictum maius est, eo ipoena est tardior. est enim turpe iudicium'. etfactum ρquidem turpe. uidete igitur quam inique accida quia fres indigna sit,ideo turpem existimationem sequi; quia fit turpis existimatio sequatur, ideo rem indignam non thiudicari. at si quis mihi hoc iudex, recuperatorve dis ncat: potuisti enim leuiore actione confligere: posuisti ad xi tuum ius faciliore commodiore iudicio peruenire: lx quare aut muta actionem, aut noli mihi instare , ut diiudicem : tamen is aut timidior uideatur, quam for* o tem, aut cupidior, quam sapientem iud Dem esse aequum est , si aut mihi praescribat, quemadmodum lomeum ius persequar, aut ipse id, quod ad se delatum hi

sit, non audeat iudicare. etenim si praetor, is, qκi iudi iticia dat, nunquam petitori praestituit,qua adflane illum ii siti uelit: uidete, quὰm iniquum sit, constituta iam re, iii

iudicem, quid agi potuerit, aut qκid possit, non quid ii

actumsit, quaerere. ueruntamen nimiae uestrae benis aegnitati pareremus, si alia ratione ius nostrum recupes thirare polysemus: nunc uero quis est, qui aut vim armatis hominibus factam relinqui putet oportere, aut eius rei. in leuiorem amonem nobis aliquam demonstitare possit c ex quo genere peccati, ut illi clamitant, uel iniuriari litti rum, uel capitis iudicia constituta sunt, in eo potestis . atrocitatem nosseam reprehendere ς cum uideatis nihil. iii

aliud actum, nisi possessonem per interes inm espr re fu

660쪽

s PRO Λ. CAECINA. 3o petuam uerum siue nos existimationis sissius periculum , siue iuris dubitatio tardiores fecit adtae adludiscandum, aeterius rei causam uosmetipsi iam uobis μαpius pressio iudicio sustulistis , arterius ego uobis bo-dierno die causam profecto auferam, ne diutius de controuersia nostra, ae de communi iure dubitetis. Et si forte uidebor altius initium rei demo randae peto se, quam meratis iuris, π ius de quo iudkium est, σnatura cause coegerit ; quaeso ut ignoscatis: non enim minus laborat A.Caecina, ne summo iure egisse, quam ne cotum ius non obtinuisse uideatur. M. Fulcinius fuit recuperatores e municipio Tarquiniensi, qui mi suae cum primis bone tus existimatus est, π Romae argentariam non ignobilem fecit. is bubuit in matris monio Cesenniam, eodem e municipio, summo loco naα tam , π probatissimam foeminam, sicut ore uiuus multis ipse rebus ostendit,stin morte sua te tamento declarauit. bule cesenniae fundum in agro Tarqui- mensi uendidit tempstribus illis difficillimis solutionis.

cum uteretur dote uxoris numerata, quo mulieri Gasit res cautior, curauit ut in eo fundo dos collocuaretur. aliquanto post, iam argentaria dissoluta,FMarinius huic fundo uxoris continentia quaedam prae*dia atque adiuncta mercatur . moritur Fulcinius:

multa eniim, quae sunt in re, qκia remota sunt a caus fa, praetermittam in testamento facit baeredem , quem habebat e cesennia filium : usu rustum omnium bonorum suorum Cesennis legat, ut frueretur una cum silio. magnus bonos uiri iucundus mulieri fuisset, se diuturnum esse licuisset: frueretur enim bonis cum