De Q. Remmii Palaemonis libris grammaticis ..

81쪽

et a Dositheo ex uno eodemque fonte haustum Sse supra p. 29 sq. docuimus, quattuor capita arte inter Se conexa praemissa sunt: De arte grammatica', 'D accentibus', 'D distinctions', 'De uoce'. In postremo enim capite primo p. 377, 1 dispositi artis grammaticae prostat talis 'Artis grammaticae initia ab lementis surgunt, elementa figurantur in litteras, littera coguntur in syllabas, Syllabis c0mprehenditur dictio, dictiones coguntur in parte orationiS, oratio in uirtutes ac uitia descendit'. Quae dispositi in ei S, quae Sequuntur, tenetur Excipiunt enim sese capita 'D littetis', 'D syllabis', 'D diction0', 'Do oratione siue orationi partibus'. Quae capita a Charisi se a Dosithe eodem ordine prolata a Palaemone Sumpta SS Supra p. 29 qq. demonstraui. Quae cum ita sint, ut dispositio artis grammatica a Dosithe indicata insequentibus capitibu efficiatur, ea autem capita e alaemonis libro recepta sint, equitur SSe et primum De arte grammatica caput ex odem libro petitum deinde cum primum et quattuor illa capita alaemonis sint, reliquam autem doctrinam, quod mox uiderimus, eidem auctori ositheus debeat, ueritatis Speciem maximam prae Se feret, quod Statui eSSe et ea capita, quae primo et quattuor illis capitibus interposita sunt, ex eadem origine ducta. 0terum et dictio et dispositi0, ut Palaemoni haec tribuamus, nobis persuadent Graeca lingua diligunter adhibita est. - Quae quattu0 illa capita sequitur doctrina apud Charisium uerbo fere tenus inuenitur. Quare quoniam iterum auctorem demonstrari opus non est, ubi Singula apud Charisium reperiantur, ostendam. Atque quae inde a p. 389 7-407, 19: De orationis partibus', 'De nomine', 'D0pr0nomine', 'D uerbo a Dositheo proferuntur, ea apud ChariSium eodem ordine p. 152 10 175, 2 occurrunt. Hic illic quid0m uterque doctrinam paulo accuratiu transeripsit. Namque ab ipsi ea addita non SSe per Xcerpt0rem probatur, qui doctrinam istam pleniorem positam Seruauit. Praeterea Dositheus in margin artem in Graecam linguam uertit. De participii autem praeceptis Dositheus ea sola recepiSSe uidetur,

82쪽

- 78 decurtatus est. Ceteroqui et dictio et docendi genus Haem0nem aperte ostendunt. Eudem enim tempora et exempla retunentur, quae a Charisio confer Charisii commentarium p. 178, 36 180, 26 exstantem et libri I caput VIII. Quae indu a p. 408, 21 424 15 D adverbio', 'De praepositione', 'De coniunctione', 'De interiectione', Dositheus explicat, ea cum Charisii doctrina p. 181 17 - 242, 12 scripta conSentiunt i); confer quae Supra p. 6 sqq. de Palaem0nis doctrina exposui. Ac ne h0 quidem dubitationis quicquam adferre potest, qu0 DOSitheu nonnumquam plura tradidit quam Charisius; quae quoniam apud Diomedem etiam, ut Κ0ilius indicauit, leguntur, a Dositheo non possunt inuenta esse. Scriptores uero in eis ipsis partibus appellati sunt ei, quos alaemon praeferre solitus est disserendi genus alaemonis est Ac d Dosithoi ea quidem arte hactenus. IV. Be q. Remmitialaemonis doctrina apud excerptorem, qui uocatur obiensem ex8tante. Atque Xcerptorem obiensem, cuius praecepta I p. 533-56 inueniuntur, Charisii libros xscripsisse . d. Keilius olim Xistimauit. Sed quoniam excerptor pleniorem nonnumquam doctrinam ex eodem lante, ut supra docui, haustam exhibet, ellii sententia stare n0n potest. Atque essius ipse in praefation ad 0sitheum data hoc professus est. Sed ne

Christi ea quidem pinio Philol. 18, p. 136 sqq ), qua Cominianum excerptori scribendi materiam praebuisse censuit, sana omnino est. Etenim quam excerpt0 congessit, doctrina plane apud Charisium in alaemonianis commentariis e0dmque plerumque ordine reperitur. Quae ubi prostet apud Charisium, nunc indicare Sati est. Iam quae p. 33 237, 14 occurrunt ), apud Charisium

3 Interiectionis particulas p. 424 9 apex Donati interpositus est.' p. 34, 3 Asprus quidam inrepsit uia nosci qua Doctrina hic corrupta omnino esse arguitur eo, quod apud Dosithoum hoc loco p. 394, 1

83쪽

Sequuntur 'nion optota p. 551, 8 II, quae eodem ordine Charisius in caput XI p. 36, 18-37, 7 transtulit. Quae excipiuntur hypocorismatis p. 51, 32 38 se offerentibus haec quoque Charisius eodem ordino in caput XIII p. 37 8 l8 transcripsit. Iam inde a p. 51, 39 254 33 ab excerptore

nomina Romana, quae apud Graeco ali genere funguntur, litterarum ordine exarantur. Dispositio autem praecipuam peciem praebet nomina Secundum genera discernuntur Graecis uocabulis appositis. Quae a Charisio recepta non sunt. Sed eum excerptor omnem reliquam doctrinam a Palaemone et uerit cumque rerum ordo per litteras optimo digestus etiam a Palaemone ubique adhibitus sit, a uero non abhorrebiS, qu0d conicis, esse et hoc loco excerptorem alaemonis arte Sum.

Adde, qu0 Remmius usque quaque Graecam linguam eum Latina contulit. - Quae p. 554, 34 5bb, 29 incidunt, Charisius p. 48, 14-150, 20 tractauit Gradus comparationi p. bbb, 30-b57 2 tributi a Charisi p. 112, 13 - 116, 28 Seruati Sunt Sequitur pronomini doctrina p. 57 8 261 18 de qua p. 1b7, 23 qq. a ChariSio actum est. Inde a p. 61,19 i65, 41 deniquo uerborum coniugatione eorumque Ob-Seruatione exponuntur Excerptor is quidem alia atque Charisius recepit. Attamen a alaemone ea profecta esse e diSSelacuna facta est o quod Diomedes, qui nonnulla ad uerbum Tecepit, p. 3l8, 14 Scaurum intulit grammaticum. Practore p. 34, 34 Studentu Sacerdoto disserentia inuonta est exomplum interiectum est quod praeter Charisium Dositheus p. 93, 12 et Diomedes p. 18, T acceperunt. Verum haec praecepta Palaemoni deberi ipsa uerba clamant. Adnotandum uidetur, quod . Plotius Sacerdos, qui VI p. 447, 13 - 28 de eadem ro refert, nonnulla exempla licet breuiora praebet. Eius autem doctrina ab hac odisseri, quod quattuor, qui apud excerptorem inueniuntur m0di a Sacerdotuin oto digosti sunt.

84쪽

rendi genere uincitur. Permulta etiam apud Charisium in

VIII IX X libri II capitibus et in III libro occurrunt. Atque quod in hunc commentarium ualet, id etiam ad omnem excerptoris doctrinam pertinet. Ubi enim excerptor, qui plerumque uerbo fere tenus ChariSi respondet, pleniorem quam

ill d0ctrinam praebet, ibi Remmiana origo aut o dicendi aut 0 0cendi ration facile detegitur. Accedit, qu0d 0 Diomedes

et Dositheus eorum nonnulla seruauerunt. Itaque de hac re plura uerba facere mitto Excerptor uero non inepte e Remmiani e0piis praecepta sua elegit maioreque, quam Charisius in transcribendo ratione usus est. Nam etsi Singularum particularum alaemonis ordinem non retinuit, tamen plerumque doctrinam apte digessit. Atque is, quae tradidit, anSam praebet praecipuam c0gnoscendi, qua Charisius transcrib0ndi ratione

usus it. Vehementer autem commiserandum est, qu0d norninum pronominum uerborum tantummodo doctrinam eamque nequaquam plenam accepit. Nam cum accuratius o lanie hau-Serit neque nusquam locos a Palaemone laudatos cum Charisio non repudiauerit, argumenta offerret uel maxime perspicua demonStrandi auctoris ruondique ordinis a Remmi instituti. Haec est igitur quinque grammaticorum qui aluemonis altem usurpaverunt Charisii X00rptoris D0sith0 Romani Cominiani doctrina. Quorum omnium primum locum tenet Charisius; ad quem si cui quid de seminiana doctrina c0nligero libebit, utique redeundum est. - Sed quae est doctrinalEt0nim nisi leuissima atque ipsis acc0mmodata, rationem dicendi, nihil lar adsumpserunt. Sed ne haec quidem aut integre aut funditus eiecta est. Quattuor enim isti praeter Charisium grammatio uix umbram rationis, quam diXi, retinuerunt. Charisius autem etsi partem ius haud m0diocrem tradidit, tamen alia permulta ab eo praetermissa alia turbata SS Supra uidimus. Quod in praep0sitiones maxime, in adverbia, in coniuncti0nes, in interiecti0nos cadit. 0rro dicendi consu0tud0, quae St Seript0rum prorSus, plane fere neglecta St.

85쪽

solum do et orationis partibus Haemonem egisse, uerum etiam do reliquis disciplinis ad arto grammaticam pertinem tibus non mera suspicio est. Quarum quidem indicata est . 116 sq. analogiae doctrina pretiosissima, a Charisio, cui breuior de ea Romani commentarius occurreret, radicitus obliuioni data. Inueniuntur etiam, quorum ne uestigia quidem relicta sint apud Charisium. Quae num apud reliquos reperiantur grammaticos, nondum satis perspectum habeo. Unde igitur, qualis pristina Remmianae artis constituti fuerit, cogemus 3 Nescio, nisi si Quintilianum, qui Palaemonis doctrina usu eSt, sequi placuerit. Tum sane haud scio an adumbratione quadam eas, quae a Palaemone pertractatae sint disciplinas emcere possimus, at certo non Remmianae doctrina copiam. Charisius igitur et sexcerptor nec non D itheu ea, quae receperunt, praecipua fido transcripserunt. Sed noli putare reliquos posterioris aetatis grammaticos eandem describendi simplicitatem

ueritatemque esse consecutos. Sunt sane, quos una cum Charisio in eandem quasi copulam conicere liceat uel quorum doctrina eadem apud illum exstet sunt etiam, qui sua ipsi uerba adstruxerint aliorumque praeceptis arcessitis uelut mixturam fmmiana doctrinae condiderint, inter quos Diomedes. Quorum in ossicinas uix possemus inspicere, si Charisius non esset. Est profecto fere nemo grammaticus p0sterioris aetatis Latinus, quin alaemonis librum adierit. alaemon enim, quod sciamus, primus fuit, qui artem composuit grammaticam. Quae ars propter facilitatem ac perspicuitatem sermonis doctrinamque politam optimequo digestam idonea fuit non solum, quae uel a pueri perciperetur Romanorum et a laminis, ut ait

Iuvenalis l. l. scholarumque in usum cum fructu uerteretur, uerum etiam, cum a simplicissima dicendi ratione ascenderet

ad loquendi consustudinem dissicillimam grammaticis praeberet

Siluam c0piosam, e qua Suo quisque Ore pr0meret, quae ad pueros instituendos ipsis apta uidorentur. Quod uberrime factum est. Nam inde a secundo fere p. Chr. Saecul0 Sque ad extrema tempora, quibus Romanum nomen Romana natura omne denique, qu0 Romanum fuit, exstinctum est, alaem06

86쪽

nis palantur praecepta apud grammaticos primum larga, dein magis magisque imminuta, dum denique doctrina eo peruenit, ut in interrogationes et responsiones dissoluta sit ineptissimas. Ρalaemonis igitur ars quasi amnis fuit per pratum quoddam late fusus, o quo riui riuulique derivarentur sescenti percu rentes arua fecunditatemque adferontes, quidquid attingerent Cuius quidem amnis fuerunt fluctus tales, quos ipse Charisius haud modice in dubio sermonis Latini amore captu magnaque instructus adsiduitate transcribendi patientiaque non modono Superaret, sed periret undis uelut capitis illius XV tan al0giae quamquam alii eique plurimi transnatandi ne periculum id quidem fecerunt. Quare uerum est, quod supra dui, Palaemonis arti perinde accidisso ac Verrii et aliorum multorum eius modi libris, ut insequentibus saeculis, quibus quid natura uirtusque Latinae linguae esset, non iam perciperetur disciplinaeque grammaticae occalescerent, distraheretur atque excerperetur relictis eis, quae in istorum hominum ingenia conueniebant. Atque haec ipsa fuit causa, quod Remmiana ars tradita non est memoriae. Nam cum propter ieiunitatem postoriorum temporum imbecillitatemque ars illa excerpi coepta esset libellique, quales conscripserunt Dositheus excerptor alii, exsisterent grammatici, Remmi arte, qua esset amplior altiusque repeteret, submota libelli isti eruditioni disciplinaeque destinati sunt. Itaque quamuis multa tali modo seruata sint a grammatici posterioribus, tamen Haemonis ars, qualis fuerit, restitui numquam poterit, nisi fori Fortuna inciderit, ut in bibliotheca alicuius latibulo artis illius ex0mplar ues a tineis adrosum brutumque puluere deprehendatur. Quod tempora feliciter uertant Sed mittamus nunc haec, de quibus quando reliquis grammaticis Remmianam doctrinam conlectam habebimus, melius ferre poterimus iudicium tendamus ad ea, de quibus ut in calce huius disputationis dissererem, propocitum mihi St.

87쪽

Iam uero quoniam doctrinam alaemoni grammaticam, quae apud Charisium, excerptorem, Dositheum, Romanum, Ominianum inuenitur, quantum fieri potuit, eruimus, liceat adferre quae de tempore, quo edita sit ara a Palaem0ne, de librorum numero dicenda uideotur. Atque prouecta iam aetate a Palaemone emiSSam 8Se a

tem uel inde conieceris, quod grammaticus C. Vinii Sucundi

'dubii formonis libros I p. 77, 20 79, 2 et eius d0ctrinam alias p. 77 8 86, 9 88, 16 105 20 225 29, 31 laudauit.

Eos autom libros linium anno circiter sexagesimo septimo evulgasse . . Schotimuelle l. l. p. 5 nobis persuasit. Sed ne hoc quidem tempus ad editionem Remmianae artis spectat. Idom enim linius in praefation 'naturalis historias 28: Ego plane meis', inquit, 'adici posse multa confiteor, nec his solis, sed et omnibus, quae edidi, ut obiter caueam istos h0meromastigas ita enim uerius dixeri , quoniam audi et St0icos et dialecticos Epicur00 quoque jam de grammatici Semper expectaui parturire adueraus libellos, quos de grammatica odidi et subinde abortus facere iam decem anniS, cum celeriuSotiam elephanti pariant'. Quam praefationem anno fere Septuagesimo septim Scriptam ess a lini idem Sch0timuell0 l. l. enucleauit. E uerbis autem linii illis: nam do grammaticis Semper expectaui parturire e. q. S. Sque ubi Sequitur eo tempore alaemonis artem nondum editam fuisse. Nam quid Plinium ita dixisse putemus, si Remmiana ars in publicum iam exiisset Accedit nouum argumentum, e quo artem laemonis sero foras datam esse elucet. Haemon enim apud Charisium p. 93, 31 thermas Titianas in exemplum uocat 'Itom cum sint itus', inquit, et lupus similia, thermas Titinas, ut pelles lupinas non dicimus, sed dianas'. hermae uer istae a Tito imperatore, quantum inueStigare potui, exstructae sunt. Quibus argumentis adductu equidem, cum Θrtum tempus terminari non liceat, artem grammaticam intra annum Septuagesimum septimum et octogesimum quintum uel

88쪽

septimum scriptam siue editam esse a Palaemone coniecerim.

Exoriatur autem aliquis, qui id quidem minime recte a me statutum esse dicat, praesertim cum o lini uerbis in n. h. XIV 4, 5 exstantibus: Haec uineta adgressus excolero Ρalaemon)non uirtute animi, Sed uanitate primo, quae nota mire in illo fuit', alaem0nem eo tempore iam mortuum fuisse appa-roat. At uerba linii ista, si modo integre tradita sunt, num necessario ad uitam alaemonis referuntur Nam quid sibi uult 'primo Haemon uanitate coluit vineta, non uirtute animi' Quid tandem postea An postin uirtute animi uineis colendis os dedidit Palaemon 3 - Quare lini uerba aut non recte tradita sunt aut interpolata Sunt, quipp0 quae extra contextum fere posita sint, atque cum ambigua et sint et man ant, de alaemonis uita ex eis, quantum equidem uideo, nihil omnino coneludi potest. Nam huic lini loco repugnant tria illa argumenta uel grauissima, quibus alaemonem etiam tum

fuisse comprobatur. Videamus porro, num quid de librorum numero statui

possit. Atque copias illas grammaticas non in unum librum a Palaemone coactas fuisse uel per se apparet. Immo Palaemon apud Charisium p. 47, 14 ipso profitesur fatem illa pori litteram ablatiuum absent, quae sunt hoc eodem libro Supra excepta, quae incusativum per is faciunt. Quem locum laudatum etiam excerptor p. 45, 23 seruauit. - Quid, qua0SO, Palasmonem hoc eodem libro extulisse iudicemus, si uno solo libro artem circumscripsisset grammaticam Noc indomora quicquam exsistere potest, quod Charisius nusquam Remmianae artis aut capita aut libros exhibet. Etenim Ch risium, qui ipsos capitum Palaemonis titulos retinuerit, istius maxime doctrinam libris suis supposuisse supra satis demonstratum est. Atque cum Remmiana ars in multiplicem scholarum usum uenerit peruulgataque fuerit, ne hoc quidem contra facit, quod a reliquis grammaticis artis illius libri xcitati non sunt. Quid enim opus est eorum singula laudare, quae c0gnita apertaque Sunt Verum enim uero etiam ex pluribus quinque libris artem compositam fuisso ex ipso Charisio compo tum abuto. Qui cum Haemonis artem miro mod circum.

89쪽

- 8, ciderit paucosqus Romani et Cominiani commentarios suffecerit, ipse fere in praefati0n p. 1 illud indicat dicens: Artem grammaticam sollertia doctissimorum uirorum politam et a me digestam in libris quinque d0n tibi misi'. Namque artem Remmianam ab

e non metam SSe, cum ex eo noscimus, quod nonnullos alaemoni commentarios, ut supra uidimus, plane misit, tum inde, quod nonnusquam pro Remmii uberiore d0ctrina commentarios Romani breuiores posuit. Re uera nullam inuenie orationi partem, cuius doctrina plena recepta sit a Charisio. Ceterum quantopere alaemonis doctrina ab illo mutilata esset supra docuimus. Nec tamen, etsi non nihil se Remmii diuisionis ac disp0sitioni arte repeti potest, prius quam omnia alaemonis praeceptae reliquis grammaticis eruta sint, certi quicquam de librorum

numero Statuerim.

Iam finem faciamus disputandi. Nunc quidem tempuSerat, ut reliquorum grammaticorum copias, Diomedis praeceteris, qui cum multa de Haemonis doctrina seruauerit tamen ea aliorum obseruationibus intermiscuit, perlustrarem atque discernerem. Sed subsistendum est aliquando, ut respicias, quid effeceris, reputandumque, ueramne quam ODSecutuSe rerum causam uere si ubique adSecutus necne. Quare cum

primum potuer0, 8 Mineruae placebit, quae inchoaui, continuabo, ut, quantum fieri licet, alaemonis ars restituatur. Quid vim grammaticos Latinos Remmianis uestibus uideamuSindutos l

90쪽

pag.

I. Quae apud Charisium aliosque sub Haemonis Omine exstant grammatica, ea non Haemonis cui dam, qui quari fere p. Chr. saeculo fuerit, sed Q. Remmii Haemonis esse argumentis confirmatur 20 II. D Q. Remmii Haemonis d0ctrina apud Charisium

Α. De libro Charisii primo 62

0. se se se tertio 74 D. quarto bE is se se quinto 76 ΙΙΙ. D Q. Rommii Haemonis doctrina, quae apud Dositheum inueniatur 78 IV D Q. Remmii Haemonis doctrina apud excerptOrem, qui uocatur obiensem exstante 82V. De arte alaemonis grammatica, quo tempore edita sit, quo libris composita fuerit 8b