장음표시 사용
381쪽
figuratus quas, confirmatusque esset. Hunc stipulationem appellantes, addi semper mutuo iussere, quoties ad alia, quae ex natura contractus non fluunt, alterum quis cuperet obligatum. Ulut igitur certis annis, quod nudo pacto convenerat, solvisti, aci praestationes eiusmodi tamen in posterum non obligaris, quam diu stipulatio non intervenit. Laδ. C.' de M. LIC de usur. Ceterum diuturna solutio nisi de pacto vel ex se, vel ex probatione debitoris constet, stipulationis pra sumtionem inducit, quam et singularis interdum favor confirmat. I. 1. de usur. LLC. desidet m. Excipiuntur quoque pacta legitima, quae condictionem ex lege pariunt, arg. I. 6. de
tact. sunct. I. un. de condia ex lege Nov. ID. c. I. in . non autem
actionem praescriptis verbis, quod PACio ad Z Ia. C. de usuris placet: quia haec tum demum competit, quum alia nulla superest, Lar. de praescr. υreb. nisi per pactum contractus resol- vatur; cuius exemplum habemus in I. a. C. depact. ixit. emi, et Mend. a PAmo icitata. Legitimum pactum est, si civitas, pecuniam credens, de usuris Conveniat. I. Io. de usur. Cui adde quae de argentariis; de foenore nautico de speciebus mutuo datis, paulo ante tradebamus. Haec enim ea de causa confirmantur, ne in damnum temere contrahentes incurrant. Quam quam vero nudum pactum actionem nullam parit; tantum valet tamen, ut promittentem naturaliter obstringat. Leges etenim eiusmodi conventionem non prohibent, sed tantummodo non confirmant: adeoque admittit culpam, qui fidem non servat; quamvis a magistratu non cogatur puniaturve. SO- Iutae igitur ex conventione usurae neque repeti possunt, et in sortem nequaquam computabuntur. 11. f. a. de ρolui. L 3. C. de usur. Vinculum enim naturale impedit condictionem, atque pactum, quod non valet ad agendum, valet tamen ad retinendum. Quod si computarentur usurae, naturalem pariter
ac civilem obligationem tollerent: illam quidem, quia solvendo liberamur ab eo, quod naturaliter debemus; hanc, quia pars sortis eo casu auferretur. Pari modo pignus quoque usu- Megis. rarum nomine; Vel in sortem et usuras simul; vel simpliciter non vero in sortem duntaxat, Lir. f. r de pet . actiono datum,
382쪽
intuitu naturalis obligationis licite retinebis. I. ψ. C. de usum l. g. g. ult. f. de pign. actione. I. II. f. qui pol. inpign. Civilem oblis gationem non parit quidem, sed praeparat simplex conventio in honae fidei contractibus: quia hi mutuae praestationis sunt, in iisque et obligant uterque, et obligantur. Noluerunt scilicet veteres in pari causa severam adeo legem contrahentibus ponere, et iudicis quoque potestatem minus formulae adstrinxerunt, ut liberum aestimandi ius haberet, quid ait rum alteri, quamvis expresse nihil conventum, ex bono et aequo oporteret praestare. Avia regula est: Tantundem in bonae fidei iudiciis incium iudicis valet, quantum in sipulatione nominatim eius rei facta interrogatio. I. I. de N. G. Inde venit, ut post moram accessones officio iudicis praestentur, L mors. 32. g. a. de br. utque dies etiam pro homine interpellet. I. Ia. de contrah. stip. Quod aliter fit in contractibus μονοπλέωροις, sive stricti iuris, quorum causa minus est favorabilis,
adeo ut ne a tempore quidem litis contestatae usurae currant. I. a.. de praescr. verb. l. r. C. de conae inae Necquicquam opponitur IIy. de usur. nam de usuris antea debitis accipienda est Quin HONORATvs LEOTARDus iuxta cum aliis ideo mutuum in contractus stricli iuris receptum iudicat, ne ex mora usurae praestarentur. Multo, inquit, aequius videbatur, mutuum inter contractus bonae sidet referre, quam depositum, commodatum mandatum, emtionem et alios huiusmodi: quia propter utilitatem et
necestatem stius recipientis fieri silet. Niluominus tamen, quia mutuum in rebus duntaxat consistit, quae usu consumuntur, et illis obsumiis dissicitis plerumque es earum restitutio, cum spe a te miseros debitores fallat, ideoque fere fit, ut moram in solutio
ne facere cogantiar; veteribus placuis a contractibus bonae strii mutuum secernere, ne usurae propter moram ex eo contractu de berentur, et debitores fere semper in usura incurrerent. Haee praeclara in speciem; vcrior tamen omnino laudata vivNil est lententia. Et cur non commodatum in iis ponit, quae solius accipientis gratia traduntur 3 Quantum ad legata et fidei com missa; certi iuris est, ut ob favorem ultimae voluntatis, in
quaestione de mora, eodem cum bonae fidei iudiciis privi
383쪽
legio gaudeant. l. 3. 3. de usiur. LI. C. in quis. caulis in integr. re l. non es nec. Neque obstant Severi atque Antonini, Imperatorum Constitutiones, quae legatorum seu mei commillorum usuras ex eo tempore, quo lis contestata est quum de bonae fidei iudiciis constet, a tempore morae et citra litis contestationem usuras praestari) percipi affirmant. I. I. et a. de usur. et fi .leg. Nimirum ponitur hic aperte litis contestatio, ut demora eo minus dubitetur, quae interdum ante litem contestatam non solet committi. LI. R . de usur. Fisco etiam in quibus-Vis contractibus, I. II. g. F. I R. de usur. atque in actione rei iudicatae, ex mora usurae debentur. I. a. C. de usur. rei tuae Illic in perpetuum ac singularem publicae rei favorem; hic in poenam, ut GELLil verbo utar, imparientiae.
Ait Imperator: in aliis omnibus casipus. Diserte puta non exceptis. Centesima enim in usuris rei iudicatae tit. C. densur. rei tuae et in casu I. M. C. de aedis privat. speciatim permittitur. Quid vero sentiendum de illis legibus, in quibus
maximarum et gravi granarum usurarum fit mentio 3 per quas Θntag. is, hvulgo centesimas intelligunt. PErnus GREConius, IC. TholΟ-4s, 4 et 48. sanus, quem aliquoties solo hoc nomine more quorundam ' ἐξ-- citavimus) aliter longe eas putat explicand is. Sed et maxi-χην eummae , inauit, et minores usurae secundum etiam mores et moles ρm consuetudinem locorum, I. r. de usur. et habita ratione nego-'z: Ttiorum, intelligendae sunt, neque nomen maximarum usura' h. ιὸν 1. IIbo rum semper ad centesimam reserendum est, ut plerique falso lastis πρὸ interpretantur: ut glossint. I. C. de usiur. pupilZ ut in I. qui fine Mut: qua in-nsuris. 3Τ. de neg. gesi et L non existimo. 1 . de adm..et p r tui. - et op Quare cum TRYPIIoNiNVS respondit, tutorem, qui pupilli pe' r , cunias clam accepit, condemnari ad ma X imas usuras; id e ...is. plico; ut non ad centesimas quia illae ad nauricam et pecu- btitum eodrinniam traiectitiam pertinent nec ad communes, sed ad eas ma-sensu russi ximas teneatur, quas quis ex pecuniis pupillaribus negoti- ροιμm vi εο ando vel foenerando consequi potuisset; perpendendo in O- res diversos regionum, iuxta l. tutor. g. sepos. depos. et g quoesunt. e Sq. s. de sitam. et per. tui. Sic enim etiam iubenturiudices in definitione usurarum morem et consuetudinem regionum
384쪽
gionum sequi, dummodo quantitas definitionem legis non
excedat. PAvLus in I. cum servus. D. I. in inurarum. f. delegat. 1. I. r. de usur. Huic vero sententiae quo minus faveamus, illud iacit; quod passim et communiter interpretes centesimam in legibus hisce signari statuerunt. Neque potuere vLPIANVS, aut TRYPHONINus alias denotare usuras, quum simpliciter i
quantur; et haec ipsa fuctit olim iure civili maxima, ultra quam, nisi certis casibus, nulla legibus licita habebatur. Inus, vatum vero est, ut legibus alium, quam quo ab auctoribus suis prolatae sunt, sensum affingamus. Hoc igitur manet, IUSTINi Α-NvM ipsum de centesmis eas accepisse. Sed utrum per gen ratem hanc Constitutionem sunt correctae Θ Haut sane a stirmaverim. Nam Certi iuris est, speciali legi universalem, nisi expresse id fiat, nihil derogare. I.3a. g. 6. C. de appetiat. Suadet
adhuc ratio summa, ut usuras communibus maiores, quoniam in poenam exiguntur, ponamus. Maiores autem illae non sunt, quas quis maximas, pro diversitate morum ac regionum,
consequi poterat nam has omnes reliquis Iustinianus exaeruauit sed quae usuras constitutione nostra praefinitas exce-ebant. At vero nihil de earum quantitate in Codice reperitur sincitum: igitur consequens est, leges istas, ex recepta Iu- reconsultorum sententia, cie centesimis intelligi debere. Pergit Imperator, et usuras etiam, moribus in diversis regionibus introductas, ita moderatur, ut praesentem hanc taxationem iudici nullo modo liceat excedere: sive de promissis serenda sententia; sive ob moram officio iudicis fuerint
assignandae. Non autem eo haec extendenda, ut quincunces, aut trientes, aut leviores usurae in provincia uequentatae. I. p. S.Iιλ. Gadm. tui. augeantur. Quod statuendum quoque, si
lege speciali minores dictae sunt; quales occurrunt l. tr. f. . de usur. l. sis. I. a. C. de iure dot. Quid vero, si quis at iquid contra modum huius secerit constitutionis 3 Ait Imperator: μι am penitis desuperfluo habeat actionem. Valebit isitur stipulario usurarum, in quantum non superfluae, sed civili iure permissae sunt, Est, .ap. de usur: quum utile per inutile, modo
Diui si posui non debeat vitiari. c.Π. de rea. iur. in f Multo
385쪽
tum, nisi diserte in poenam creditoris ita constituatur. Exemplum Novellasa. suppeditabit. Nondum itaque solutaeus rae ultra licitum modum peti nequeunt, sed etsi accepit creditor, in sortem eas imputare compellitur, aut post sortem
solutam restituere tanquam indebitas tenetur. I. assi de conae inae I. II. C. de usur. Transit Imperator ad fraudes et machinationes, quibus eludere creditores praescriptum usurarum modum solebant. Plerique etenim, initio contractus vario sortem praetextu deminuentes, in syngrapha aut chirographo integram, stipula .M. Onos. tasque totius summae usuras scribi curabant. Duos hic prae- de Ses. p. 477.cipue casus recenset Imperator, quorum nomine de pecuniis foenori dandis detrahebant aliquid, vel retinebant. Siliqua finiente Ist DoRO, vicesima quarta pars solidi est, ab arboris semi- G ρη Gne vocabulum tenens. Hinc onus Siliquatici; sic dictum, quod t 'n' a negotiatoribus nundinis quibusque, ex qualibet mercium negotiatione, dimidia siliquae ab emtore, dimidia a vendito
re, constituentibus THEODosio et v ALEN Ni ANO A. A. aerari Ο 6-
in serretur Sportularum vocabulum ortum ex prandio vel coe- na, quae in panariolos vel sportellas coniecta dabatur clienti ribus. Deinde et salaria, congiaria, diaria, honoraria denota tuῖι. runt. Sic sportulae appellantur mercedes exsecutorum; Graecis ἐάβιζοιατικα I. 33. y. s. C. de Disi. et cler. l. Ia. g. l. C. de prox. aer. Arin. Lult. C. defruta et lit. ex U. Sub harum igitur sti- quarum ac sportularum praetextu, quasi vel tabellionibus proscribenda cautione; vel exactoribus, pro pecunia exigenda ἰ vel collectae, aut alio etiam nomine deberent praestari, de sorte creditores aliq*d retinebant. Atqui geminus inde quaestus; nam et siliquae sue sportulae eis cedebant lucro; et debitor, quamdiu utebatur pecunia, graviores, quam pro accelata sorte, usuras pendere tenebatur. Occurrens Vero maloiuic Imperator. Si quid huiusmodi, inquit, factum fuerit, principale debitum ab initio ea quantitate minuetur, debitor ultra id, quod datum est, non obligabitur, ut tam i a minuenda pars,
ut neque portio illa siliquarum nomine, vel sportularum, vel
386쪽
alterius cuiuscunque causae gratia regi se ac reservata, quam usurae eim; portionis, exigi prohibeantur. De cetero solutae si fuerint, condictione indebiti recte repetuntur. Quae enim vetante magistratu Conventio initur, ea ne naturalem quidem obligationem parit. arg. I. I. g. Iσῶμα I.F. C. de M. Sequitur
iam nova sallacia, priscis et Iustiniano longe prioribus seculis haut incognita. Quum etenim L. Genutius ad plebem tulisset, ne omnino foenerare liceret; mox in fraudem avaris mus quisque consilia vertebat. Transscriptis igitur in socios, qui legibus hisce non tenebantur, nominibus, libero debit rati. I. as. res foenore obruebant. Sed facile dolus deprehensus. Hinc iterata per M. Sempronium, tribunum plebis, rogatione sciscebatur, ut cum 1 ociis ac nomine Latino pecuniae creditae ius idem, quod cum civibus Romanis, esset. IusTINIANus alia ashuc ratione hanc usurarum improbissimarum viam interci
dit. Ait:rMactinationes etiam creditorum, Pi ex hac lege prohibiti maiores usuras stipulari, alios medios subiiciunt, quibuo hoc non interdictum est, puta si illustres personae, aut agricolae, argentarios vel negotiatores interponant, quorum ope hestes stipulentur; resecantes, irritas esse volentes, iubemus, si quid tale fuerit attentatum, ita usurm computari, ut necesse esset,
ranquam si ipse, qui. alium interposuit, fuisset stipula . Haec
diserte constituuntur; quum legislatori alias, quod fieri non vult, generaliter tantum prohibuisse sufficiat, ceteraque quasi expressa ex legis liceat voluntate colligere. I s. C. de L L. Ait Porro: in quo casis etiam Iaeramenti Agationem locum habere an cimis. Quotiescunque scilicet haut vana coniectura est, sal- Iaciae aliquid creditorem moliri. Hinc regula interpretum: Usurariae pravitatis praesumtionem iuramento purgationis
creditorem onerare. Nondum vero omnes foeneratorum machinas Imperator detexit. Neque Unquam tantus earum
numerus inietur, quin novas subinde excogitet ingeniosum in perniciem fortunarum nostrarum genus. De Gallia testatut BAvDivs in rammentario de fenore: Tot latebrae, tot spreta reperta sunt ad eludendam elidendamque omnem animadversumem,
387쪽
videri. Sic interdum legitimis usuris , in stipulationem fieri uelis, poenam insuper adiiciebant. Quin etiam, ne stipulata in singulas Kalendas poena usuras nimium redoleret, unam in omnem sortis usum pensionem postulabant, quae viae mισαἰ saepe alterum tantum ; id est, tantundem semel, quantum in Epit. inserte datum, erat. Ad haec, dilata nonnunquam usurarum M 3, 7 solutione, quum satis crevisse viderentur, nova easdem stipulatione in sortem redigebant, callide ac per fraudem usuras usurarum exigentes. ista vero universa deinceps prohibita et publicis interdicta legibus fuerunt. I. Ioenam. . de usur.
Numquid vero alia nulla in foeneratores animadversio Coercebantur antiquitus poena quadrupli, quae desuetudine postmodum abrogata atque in infamiam mutata fuit: I. ao. C. Baebis. Mex quibus causis ins ut nemini tamen instigatur temere, nisi qui Trent. 3. Afoenus illicitum constanter, et tanquam artem quandam exer- ις cuerit. An ipso iure usurarius infametur, quaestionis est. Assirmat a Aouovius, rationibus satis validis subnixus. Non absurde vero dubitare posses, annon futuri temporis verbum, ean constitutione ista ulurpatum, sententiam iudicis manifeste videatur deposcere. Namque alias poenae, ipso iure instigendae, praesentis aut praeteriti temporis vocabulo signantur. De extraordinaris, or quidem criminali animadversione obi- Soem. d. Leter monemus, certum eius nullum in Romanis legibus occurrere vestigium. Disceptari etiam consuevit, ad quodna in forum quaestio et causae usurarum pertineant. Interpretes legis nostrae ad civilem potestatem spectare, argumento verbi iubemtu contendunt. Neque est ratio cur ecclesiastico soroiudicium earum attribuamus. Quin tantum abest, ut ius Pontificium laico cognitionem harum causarum eripiat; ut Potius adiudicare unice videatur: c. post miserab. de usur. quod neutiquam fieret, si ad ecclesiasticum tantum forum crimeali Oc referreretur. iuxta c. tuam. de orae cognit Hactenus Imperatori operam stylumque commodavimus: paucissimis nunc, nec nili indicis ritu commemorare habemus, quantum a Constitutionibus illius tempora nostra de-
388쪽
clinaverint. Communi vero iure comparatum est, ne ultra' quincunces usurarum nomine cuiquam exigere liceat. Neque Anι. Faber in mercatorum hac in re melior causa, nisi diuturna consuetudia . . a , a. ne aliud in mores fuerit inductum. Recessus Provinciales in Arae C tp-- Electoratu Saxonico, A. Aincxxviii. et sequentium, speciatim
λ i' indulgent, ut sextus adhuc florenus, collectae Magistratui solvendae gratia, accedat. Creditores praeterea, qui pluris sua interesse probare volunt, audiuntur: quod si frustra et falsi fuerint, etiam quincuncibus excidunt. Hoc quoque notandum, a tempore litis contestatae in mutuo; itemque a die contuma- Ciae, quae Contestationis numero habetur, quincunces loco interesse recte peti. Quanquam autem fructum saepenumero maiore ex iplo rerum nostrarum usu percipimus: placuit tamen prudentiis mis conditoribus legum: ne vel ingravescerent usurae nimium; vel idem emolumenti ad otiosos et securos casuum rediret: ut quincunces tantummodo promitti possent, aut per iudicium assignari. Qui quidem modus meliorum
Lib/ν in Cod. fundorum reditibus respondet, vicesio demum anno exaequans sortem. Poenae seneratorum istae sunt. Ipsi contractus infirmantur, et quarta insuper sortis pars, in Electoratu vero Saxonico integra sors, fisco cedit, et arbitraria interdum fustigationis, relegationis, aut carceris poena delinquentibus irrogatur. Quae universa ac singula copiose viri doctissimi; in iisque
praecipue BENEDICI vs CARPZOvius, exposuerunt. Ad hos le-
Procus -- ctorem meum fas erit delegare. Nobis enim subsistendum ali- t Q quando est, ac faciendus commentandi finis. Et sorsitan videbimur quibusdam cum Albutio Rhetore non quae debebant L ' dici, sea quae poterant, dicere volui me. Tu, erudite Lector, si quae nondum excussa satis, et minus elaborata; si quae alia humanae imbecillitatis vestigia deprehendes, facile ignosces non omnia pervidenti. Quod in chirographo suo Caesar Augustus sape non literas modo, sed syllabas aut permutabat, aut
praeteribat, communi hominum errori tribuit sumosius. Obrepunt scilicet ut scribentibus, sic et meditantibus sui errores; . quos optimus quisque solicite fugit; effugere, nisi cognata coe io, et proxima DEO mens non potest. IOANω-
389쪽
QVi xsti alicuius materiam pertractandam sibi proponunt, plerumque ab ipsius rei commendatione exordium solent petere, ut instituti rationem non tam, eXOrnent, quam lectorem, iucunditate et utilitare materiae proPosita, attentiorem faciant. Nos, materiam de FORI COMPETENTIA tractaturi, ulteriori laude eam non exornabimus, per se enim est conspicua, et ob sui excellentem, quem in praxi cum primis praebet usum sese reddit commendabilem. Certi autem et indubitati iuris est, quod si Actor Reum ex quacunque causa sibi obligatum convenire, suum- ue ab eo consequi velit, eius serum sequi teneatur; La C. e iuris om. iud. I. f. C. ubi in rem M. ibique DN. BRvNNEMANNusquod quibus modis sortiatur in sequentibus dicturi erimus. Cum vero bono quae sunt inchoata principio bonum sortiri exitum praesumantur, arg. I. II. C. quidar. tutor. et hinc Universa bene geri dicantur, si rei principium fiat decens et amabile Deo, Nov. 6. inpraef. itaque secundum praeceptum Imperatoris nostri in I. r. pr. C. de I. U. E. et r. C. de tisc. Praef. Inues. Tuam o Trina Potestas invoco auxilium..
390쪽
ANtequam ad modos, queis Reus sortitur Forum. proia grediamur, pauca quaedam de vocabuli FORUM significatione praemittemus.
α Voeabulum FORUM, omissis variis illis acceptionibus,3 quas refert CALvisus in Do Orico Laridico, in nostra hac materia significat r. territorium cuiusque Iudicis, intra quod tuis 4 risdictionem suam exercere potest. arg. Las'. I. δ. de V. S. Veli. do est locus, ubi ius redditur, seu est exercendarum litium
rum in hoc significatu a Magnifico DN. STRAVCHIO, Patrono meo semper venerando, Dissert. ad Ius Iustin. N. θ. II: quodsii ticus, exercendarum litium causa nec ario a litigantibus adeundus. Dictum autem est Forum ut M. vARRO, gravissimus Autor, scribit lib. I. de ting. lat. a serendo, quod in eum locum litigantes controversias deserant, sicuti negotiatores res, quasa vendere cupiunt. In Iure nostro si reperiatur, semper subintelligitur aliud adhuc verbum, nimirum competens, idest, proprium, congruens. vel incompetens, incongruum, alienum, vide GOTHO FREDuM ad br. de iurisae omn. iuri Iure Saxonicorin Hani MahI, eine bequemliche o enuiche Gerichis ii, quasi quis eo loco, se iuri ob temperaturum, manu propria biuraverit. Vid. -HNERvΜ obf pra I. voce Hanoemab Habetur autem iudicium et a magistratu, et a litiganti- hus: ab illo active, ab his passive; indeque, quando quaeritur An forum competens sit nee nep ex utriusque persona id diiudicandum venit. Iudex forum competens habet, si limites,' quibus circumscripta est ipsius iurisdictio, observet. Limites autem illi circumlcribuntur quoad personas, causas, locum etio ordinem. vid. DN. HANius ad mesnbecium, adiit. de iudic. n. rLInter litigantes forum aestimatur ex personaret. Hnc regula: Actor forum Rei sequitur. A qua exci pitur iudici um cis.