Dissertatio politica de aerario boni principis recte constituendo augendo et conservando, quam divina aspirante clementia sub praesidio viri amplissimi clarissimique Hermanni Conringii, ... publicae disquisitioni exhibet Johan Caspar Koch Cheruscus.

2쪽

Ptimo Principi optima imperandi ra

tio merito placet, quemadmodum pessima . . pessimo. Utraque vero non nisi ex duobus vere dignoscitur, ipso aut ore nostro Aristotele lib. . polis. c. 13. ex ne sit licer , o me

dii, ad iatam aerectis. Sicuti igitur illa pu-Nicam bonis justisque, ita haec privatam malis etiam &i-/niquis artibus intendit & quaerit utilitatem. Haec libidinis suae explendae ; illa tranquillitatis causa quaelibet sua det cogitque peragi. Haec in praefixa meta consequenda divini numinis, fidei, pudoris vel honestatis,& denique

iustitiae aut omnino nullam, aut saltim umbratilem geri curam,illa e contrario his, ceu regulaLesbia,Omnia & sin gula metitur media ad scopum suum ducentia. Indeque confieri plerumque assolet, ut haec servilem parentium ti morem vel contemptum , illa filialem pariat reverentiam: haec gravissima odia, illa id credibilem conciliet amorem aς benevolentiam ; haec serinas alat discordias, illa huma- .nas serat concordias; haec seditiones foveat & bella, illa sedationes foveat & pacem; haec mole tandem ruat sui, illa supra dictis firmis principiis subnixa, immoto consistere queat talo. Qualis etenim causa, talis producitur effectus.

Hinc in propatulo est, qualem nos principem inste- nam nostram yro dudum velimus, nimirum, sui juste im- A ' serium

3쪽

petiu m sibi paraverit, idque non in beluas di servos, sed In

homines & liberos habere sibi persuadeat; qui denique pii plane parentis seu patrisfamilias, non austeri domini partes agere, suorum potiust quam proprii commodi ergo, amet , simulque possit. iII. Duo itaque in bono Principe requirimus, & voluntatem & facultatem bene imperandi: alterutro quippe deficiente, regimen ipsius mancum mutilumque est, ipsisque saepenumero civibus aut contemptibilis judicatur. Pluri insim vero isthuc conserunt tria illa, quorum Aristotelis 7. Polite. u. fit mentio λογγ h. e. natura,assuefactioindoctrina. Quae quo me- lius in Principe se habuerint, eo melius & antiquius ipsius erit imperium. Rectissime autem erunt in eocomposita, s illorum beneficio pace belloque idonea velit ac possit consilia invenire, aut ab aliis inventa exactE dijudicare, id que expensis eorum rationibus. Hinc etiam Tyranno consilia status sui stabiliendi suppeditansPhilosophus pridenter monet, ut ad regios se componat mores, maxim

uue politicae sit deditus, & in civium animos hujuscemodi de se opinionem inserat. vid. H. s. o. Optime siquidem

Ad facultatem porr5 accedat oportet, ut praesuppo sto populi senio & ingenio statui tali succollando natura apto. omnis regiminis potestas, secluso aliorum arbitrio, penes unicum resideat Principem. Cornelius Nepos enim inquit non se rempublicam benerei mustorum imperio. Quod ut in militia, ita omni magnarum rerum admini-

stratione saluberrimum est, teste Livio. Pulchre item in hane

4쪽

hane nostram mentem seneca ferare,nec dastis . Nam axe ea

viroribus excelsextium homi m natura, idque ingenium, ur cu

pidi a ibu suo ct ambitioni maxiwe, quaerapioribus quoque no τ ima exuitur, modum tuere vix uoquam mansi ct ideo ab a a d beara inbiberi potestare, qui excesserun/suam. Forst. ad T ci . an. Et certh in rep. Rom., unde omnium rerum magna rum exempla merito petuntur, quid factiones&in medio foro primum armorum civilium tentamenta, mox intro duxit aperta inter cives bella, di antiqui moris corruptionem & denique libertatem everrit, nisi paucorum nimia Potentia ξ qui cum continuatis imperiis populi inconsul tum favorem acquisivissent, tandem illo in ipsum patriae exitium usi sunt. Hinc neque Caesar superiores, nec Pom- rejus parem ferre potuisse dicitur.

Absit tamen,ut Principem nostrum fidis ac prudenti. bus carere administris posse, unquam adstruamus, quin PQtius cum Cominaeo dicamus, nullum majus indicium bonae mentis Principem ostendere posse,qua m si adjungatsbiviros virtute&fama celebres,utatur iis familiariter,d que gravioribus negotiis cauta cum ipsis ineat consilia. Quemadmodum namque non infirmior manus est, qu0d - c . st in digitos disiecta, sed est ad peragendu agilior: ita neq; gor. Tho-

imminuitur summa potestas a pluribus explicata, & nego- - illa multis in republ. communicata sacilius conficiuntur. Non enimcommittitur summa potestas,nec administratio hoc pacto a rei pubi statu plane se jungitur ut non separan

turdigitia manu, nec manus a brachio, nec brachiuaco pore, aut corpus a capite. Sed quemadmodu virtus animae

Per totum corpus & membra diffusa, sua per instrumenta vasoquitur mandata,sic summa potestas per ministeri Prae

o a tectorum

prosatur: nee regnascium smagnorum,cerara summo

5쪽

Theodos. & Valenti in imp p. de minjstris suis praeclare in l. 8.C de L L. Bene cognoscintra, quod cum Ue o confisio faeris ordinarum, id ad leatitudinem no , Imperii , ct ad nostramgo- 'riam redux are. Et Plinius lib. 3 epist . Sunt qηidem, ait, cuncta sub uuiis arbitrio, qui pro utili are communi selin omnium cu- reputandi lunt, qui non lotum initructi prudentia universali,sed etiam particulari, di sua cum primis rei publicae ex Metam habent notitiam' Cic. enim lib. a. Afra/. recte dicit ad eos tuis is repabi. dandum equi es, rempubί Mosse. A t qillabus & quot modis prudentia mini stri fere possit explorari edocet nos A mpl. Dia. Praeses in Anima υ. post ad Mach. ioc. c. aa. Nec prudentia solum, sed & fide praestan tes o. portet esse viros, quos diximus. ut vero pernosci exinde.

6쪽

Prima pars, quae Aristoteli Se rin vocatur, maXimi momenti negotia, quae quavi in republ. in deliberationem veniunt, quarum que, eodem teste, ut omni periculo rareat civitas, necessaria imp antibus est intelligentia, :omplectitur. Enarrantur autςm pleraquc a Philosopho . ,olii. e. partim in Politicis, partim in Rhetoricis, quae dividi que- M Miri. ant in ea quae extra civilem societatem ad finitimos vel ex. teros respiciunt,&ea quae civilem intra societatem terninantur. Prioris generis sunt bellum,custodia regionis, mportanda & exportanda, foedera ,&jus legationum .Etiare omnia vel belli vel commercii causa plerumque fiunt. 'osterioris sunt legumlatio, di deliberatio de reditibus viblicis, deque tributis colligendis, sive ut uno compre-iendam verbo, de aerario, Dc ultimo jam nostra haec erit lissertatio, ira

Ostensuri vero sumus, quemadmodum Princeps

itpote Senatus istius caput, circa aerarium, tanquam non nervis civilis sui corporis nervum, feliciter constituentum, augendum & conservandum se habear gerere, ut oc in negotio patris patriae nomen apud subditos clusat

ἰon abs re autem facturi videmur, si ante, in ipsa quam ar- arii abdita & adyta nos inseramus, Philosophum nostrum i Iorro sequamur ducem, & a nominis expositione ordia-aur.Sic etenim ipsam aerarii naturam eo penitius quimustatueri , cum verba sint notae & signa rerum atque conce- tuum. Primi, igitur omnium investigandum erit Iun-

evoa aerarii appellationem suam sortita sit, quot modis

7쪽

cat.

supponatur, qvatam momo, mamque divisonem

recipere apta sit.

IX. Trarii etymon quod attinet, nemini id ignotum esse arbitramur. Qui tamen volunt, consulant de eo Casp. . Cliach. lib. I. e. a. de aerar. qui multa de hoc verba inibi facit, inciditque occasione illa in quaestionem , am ct nostra ventilatione condignam judicamus: quonam scilicet consilio inductae fuerint Summae potestitis, ut, cum an . tea aere uterentur, tempestate subsequente, aereis repudbi. . axis , argenteos & aureos nummos cudi secerinti' Coinplures vero rationes colligit Κlochius, quibus alii praeclarissimi quoque viri assensum praebere non verentur. Quantum autem videre est, omnes ad materiae bonita. - tem intrinsecam sive naturalem mentis suae oculos potissimum intendunt, inque illa iundamentum hujus rei situm esse opinantur. Sed nos in diversum planὸ trabi- . mur,nullam metallorum bonitatem naturalem agnoscen ..i .r te , alia que&maxime quidem politicas rationes subest litie. 6. nobis persuadentes. Primo ex Aristotele praesiipponimus, omoe nummi preriam Sam η potesaris civitas arbitrio deberi. Ex quo dein consectario fluit, quod Excell. D . Preses disp. de re Num. ceu veram hypothesin edisserit oportere scilicet nummum in potestate esse sum .Potest. Civilis h. e. Summam Majestatem omnia circa rem nummariam debere posse constituere & dirigere, idque uti omnis nummorum fraus di corruptela prohibeatur. Viae' autem, & ne vix quidem, aut certe non aeque facile, num γro innumeris aeruscatorum aucupiis poterit occurri, si ex

primis in republ., cui cum externis populis multum est commercii. In quo plurium enim deveniunt manus, eo plures ipsis insidias struere contendunt falsarii. Requiruntur

8쪽

tur igitur ad rem nummatiam metalla rariora , atque mais ngis in administratione libera summae cujusque potestatissim aere autem rarius esse argentum Sc aurum, nemini ' unis aere nec dum lavando, aut aes ab argento & auro discet nere nescio, non innotescit. Deinde, quo quid rarius com mune juxta diverbium, eo quoque carius esse solet. Hinc Summae Potestates argento quam rectissime validius im. posuere pretium, quam arri,&aurum argento praetulerunt. Unde nova emergit ratio, quod videlicet argentei & aurei nummi commerciis longe aptiores de commodiores; cumprimis, ex quo invaluit locupletiorum commercio

rum agitatio. Nummi si quidem usus de scopus unicus est publica commerciorum utilitas. Nimium vero pondus contrahentes praegravat, dum majores nummi longe dissi-ciIius minoripus circumseruntur: id quod commerciis 'o' potest non incommodare. Quae eroinde cum ita

fiat, firmiter statuimus, summis potestatibus metallorum raritatem, qua nimirum autoritati suae ingens accresceret robur, humanaeque non minus consuleretur indigentiae, aeneae in argenteam & auream commutandae monetae principem praebuisse causam. Verum haec obiter.

Consequitur iam ut dicamus, quotupliciter & olim de hodienum usurpari soleat vox aerarii. Primo Romanis per aerarium indigitabatur locus vel aedificium, in quo thes uri recondebantur publici. Deinde ipsam quoque

pecuniam publicam per aerarium καm μετωπι ἰυ denota tam ostendit Cicero Tusc. s. his verbis: Et quid C. Gracchus 8 ' . um largitioxes ferisset maximas, sit es diser aerarium, vertis ' tamen defendebat aerarium. Hoc vero fisco recte contradi . Aphoiἱμstingui in eo, quod illud suerit Reipub. hoc vero Princi- ζζ y''epi , Veta contra Paulum Busium ob eximia Arnis arus et

9쪽

oa i. L E Confundi tertio haec invicem legimus In nostris Dige.

iure Μν storum & Cod. voluminibus, & quidem inprimis i. v. st ς p δε :- . SC. A quadrieri praescript. Ne tamen propiet rea su pinae cujusdam incuriae I Ctus Trebonianus insimuletur, quo crimine ab Hotomanno, viro alias incomparabit i cia quo praesidium sibi potius habuisset polliceri, hic illum

In eomm. impeti notat Vinnius, causam istius rei indagare est colli- inise bitum. Arcessa mus igitur hinc ad rem breviter&summa

tim Rei p. Romanae initia. Ubi Dionys. Halicar. l. Σ. hist.. refert Romulum, Jnstitutorem Orbis Romani primum. universos agros in tres divisisse partes, primamque earum cultui divino consecrasse; alteram Reipubl. assignasse d minio ; tertiam inter cives distribuisse. Haec a Romulo prosecta agiogrum divisio in usum bonumque cessit publicum, aerariique & fisci differtntiam non introduxit. Va-' luit tamen ante imperii & principatus constitutionem, cum aerarium ex populi authoritate augeretur & dispensaretur, imo multo etiam post cum in Principis venisset ditionem, omnemque suam in ipsum populus transtulisseti potestatem. A ugustus etenim, teste Strabone ol. Mi geograph. & Zonata in Augusto, provincias partitus est Komanorum in praetorias, quae populo erant vectigales: αpraesidiales, quae Caesaris fisco certum aes pendebant. Unde dicta tributori & stipendiaria praedia. Quo non incom- mode reserti potest illud Sueton. in Aug. c. ult, in s.. rum militum sub figuis blique esset, quantum pecunia iη aeratio, m scis S vectigalium residus. Adhaec Trajano Imp. discrimen hocce nondum sublatum esse . Plinii junioris Panegyris 4 cur ad Trajan. luculenter innuit. At sortagie, inquit, nemeadem severitate scum, qua aerarium colatis ; imo Ianu majore, quoto Illi poti licere de tuo, quam de pullico credis. Et paulo

10쪽

men tempore, Graecis Imperatoribus magis magisque do- minatum affectantibus. distinctio illa aerarii de fisci evanuit. ac utraque voce promiscue usi sunt. Id quod non solum ex sup. cit. texx. sed etiam ex L iati. de quadr.praescripsi s iis superque videtur elucere. Dicitur enim ibi: quae diffferentia , cum mula Principis ese intectigantur, sive exsua substantia , ve ex sali fueri aliquita alienatum8 Inter res tamen fiscales&patrimoniales hoc discrepabat, quod, eis utrinque Principis sive reipubl. moderatoris erant, illae dicerentur ipsius, qua talis, & ideo publicae, haec vero propriae Zenonis, Justiniani, & ideo privatari Unde & his rebus praeesse jussi, peculiaria sortiti sani nomina. Alter nam,

que Comes sacrarum largitionum & thesaurorum appella tus, cui nimirum iis Ita erant demandata ; alter vero Comes rerum privatarum , ad quem scit. harum rerum cura Pertinebat, totitit. C. de com, rex. Wiv. cuius loco procurator Patrimonti antea: erat constitutus , L . fuit. f. de legat. r. Denique plane latius aerarii vocabulo usi sunt, dum etiam ad res Principis privatas suit extensum , uti liquet ex rescripto Grati Valent. de Theodosii, quod habetur in L uu. C. de quaest. I magist. Ο Hisce jam viri nomen ab Hotqmanni injuria abunde assertum esse judicamus. Hodie vero ple risque in Principatibus nomine tenus, ante quoque, sub

dubitamus distinguuntur die Sinniur und der and chaisc

onter ita ut per fiscum illa, per aerarium haec communia ter denotentutis Videatur hic generosus Dia. Sechendorcia tractatu Tcm dier ictav.part. s. c. .as, ' Ceterum ex his vocabuli significatis generalius nobis praevalebit: cum, uti jam ostensum, ejusmodi usu sit rece rium, & nostro disserendi instituto quam moliae con