장음표시 사용
21쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. I. illum cognovisse tueamur : ut ipse Hippocratem subile idoloris nomine comprehcndisse reor. Sic a Plinii aetate mentagra, stomachace, iceityrbis, aegritudines nostro orbiadvenae, natae sunt sic multis olim circa mare rubrum aegrotantibus dracunculi quidam parvi, ut Agatarchides in ejus maris tractatu retulit, crura atque brachia edentes apparuerunt, qui quamprimum tangebantur illico refugiebant, musculosisque partibus sese includentes intolerabile inflammationes cruciatusve pariebant, quod genus morbi se ab aliis audivi sth, sed neque naturam ejuS,neque generationis rationem cognovime fatetur 4Galenus. Sic quidam ab urinae dissicultate multo tempore detentus tandem paleam hordeaceam internodia habentem minxit, sic
Ephebus Athenis serpentem pusillum pilosum plurimis pedibus statim ambulantem multo cum semine ejecit sic Timonis Aviam duobus singulorum annorum mensibus in Cilicia delituisse in cavernis, solaque respiratione, quod iVeret, cognitam esse traditur: sic in Meloniis signum cuiusdam affectionis hepatica descriptum est, qua quicunque occupabantur, Omesticos mures diligenter observabant, ac prosequebantur; sic Crateri medici servus, referentes Porphyrio, novo quodam ili' ς' morbo captus fuit, ita ut carnes ejus ab ossibus abscederent: bahim sic temporibus nostris execranda illa gallica, pene exitialis lues universas regiones vexare coepit ut nullo pacto illud,quod
vel posteriorum hominum culpa , vel fortuna, aut Deo ita volente contigit, Hippocrati crimen afferre debeat, a quo cum duae jam praedictae medicinae partes ad summam perfectionem provectae fuerint, divinis ejus manibus immortales semper habendae sunt gratiae Ampliusque illud aeternae memoriae mandandum, quod ambae medicinae partes sicuti diversa revera
sunt, pariter varia nomina habuerunt, alteraque - ψυλακὼ κη', sive ει 1, altera γπs liκη nuncupata fuit, vocabulis quidem his tum ab opere, tum a re, circa quam versantur, accepti S, quae quoniam sapienter, atque Vere depromptae fuerunt, nullam unquam apud ullos mutationem susceperunt quemadmodum etiam usque ad posteriora tempora haec inveterata permansit inter medicos consuetudo, ut omnes duas medicinae partes primarias esticiant, alteram curativam , alteram conser-A Vati-
22쪽
H1ΕRONYM MERCURIALI svativam nuncupantes, qua Ob id communi medicinae nomine plerumque comprehendunt; quoniam curativa, quae primo Ob majorem nece ilitatem inventa fuit, id nomen adepta est, quod conservativa quoque ei postremo adjuncta non modo obtinuit, verum etiam apud nonnullos tantam auctoritatem acquisivit, ut judicaverint hanc solam medicinam veram appellari deberes illam incertam, falsam, meramve homium alios decipere studentium imposturam existere, nempe quae nudis coniccturis, infirmisque argumentis primo ad cognoscendos morbos utatur deinde in eo fere omnes fortuita remedia, incognitaque medicamenta, ut plurimu adhibeant, demum tam in judicando, quam in curando non raro fallantur, quos tamen in gravissimo errore versari facillime cognoscent, quicumque humanas calamitates,morborumque incommoditates, quales forent, ni curatrix medicina succurreret, aequo animo aestimare voluerint ut non absque summa ratione Iulianus Imperator hanc pro medicis legem pronauigasse videatur.
23쪽
CVm igitur duae sint medicinae partes, una curativa , altera conservativa, aut γων hi nuncupata Postrema haec ab aliquibus in tres partes divisa fuit, in tam φυλακ κ- , Or- hos futuros imminentes aVertentem bin τηρητη. quae praesentem sanitatem tuetur δε αναλη ικω, a qua Valetudinarii reficiuntur omnes autem istae, quamvis ultimo, sicuti donaonstravimus, fuerint inventae, nihilominus cipsa tantum multorum hominum additamentis splendorem acquisiVerunt, quantum vix primi illi inventores optare ausi forent, tum ob copiam eorum, quae huic parti conservativae adserta sunt, tum ob incredibilem utilitatem, quam non minus anteactis temporibus, quam nunc praestare visa est: Ea porro,quae ad hanc partem constituendam a medicis excogitata atque ordinata sunt, quattuor nominibus comprehenduntur, quorum singula Varias ac multiplices res sub se complectuntur, tot namque praesidiis bonam valetudinem conservari posse, a Galeno ac aliis medicinae
auctoribus concorditer decretum fuit. Illa vero sunt α 5προσφε ρομαι - κενου - τα ἔξωλ rorem εο m, Γ ἡ πιου μοι. Qia' enim
exhibentur potulentis atque esculentis sive ciboxum sive remediorum usum habeant, finiuntur. Qua exinanitioni subsunt, sudoribus, stercoribus, sputis, urinis, Maliis omnibus similibus continentur. Extrinsecus accidentia aqua, aere, salsugine mari, oleo, hujuscemodi constituuntur Agenda vero excrcitationibus, studiis, vigiliis somno, Venere, ira, cura, lotionibus, ceterisque ejusdem generis comprehenduntur, unde nulla res est, nullumve auxilium, quod ad sanitatem defendendam conducat,quin sub aliquo praedictorum quattuor generum, quae totam conservat Oriam artem quantitate, qualitate, di occasione convenientibus perficiunt , concludatur. Sed quoniam de Omnibus fere tum ab antiquioribus,tum a recentioribus copiose satis tractatum est de gymnasiiis autem sive exercitationibus, a
quibus ars gymnastica apud veteres valde celebris constituta di denominata fuit,aut nulla, aut quam paucissima, & fortuito,
24쪽
s HIERONYMI MERCURIALI sconfuseqhae tradita reperiuntur, ideo de his, deque gymnastica arte a LatiniS exercitatoria dicta, integram, forsan ab alio nunquam absolutam tractationem habere decrevi, eo magis quod Galenus hanc haud ignobilissimam conservatoriae lacubratis partem esse scriptum reliquit omnesque fere testantur exercitationum artem, ad avertendos futuros morbos, ad custodiendam praesentem sanitatem, ad valetudinarios reficiendos, quae tres partes universam conservatoriam essiciunt incredibilem utilitatem afferre ut etiam nos uberrime demonstraturi sumus, ubi haec omnia distincte simul atque copiose, prout res ipsa postulabit, in hisce libris declarabimus. Primo, qui itgymnastica ipsa, quomodo, o quod m-venta, aucta, perfecta, quot eiusflectes deinde, quid exere, latio, quot genera, ct quomodo ab antiquis efficerentur e postremo, quid sit ilia qualitas, quotitas ct occasio, ibin haec ars
tantopere bonae valetudini conservandae conferat e demum, qua
commoditates, quaeve damna ab unoquoque exercitationum genere
Dmnasticae sudiose expectan sint e quibus omnibus diligenter explicatis nil relictum iri spero, quod in hujusmodi tractatione desiderari possit quam ideo vehementius omnes Valetudinis studiosos amplexuros esse auguror, quoniam haec pars
a nobis tractanda curativam partem tanto antecellere Videtur, quanto medicamenta ipsa ab exercitationibus superantur dea De liuen a quibus a Galenus atque . Avicenna celebratissimi medicinae: bE scriptores, ita prodiderunt, exercitationes tum excrementa sol- p vere , tum per sudoris meatus ejicere posse tantoque tam cibis quam medicamentis attenuantibus praestare, quanto satius est
nusso corporis nostri incommodo exigi, quae redundant, quam pariterin carne liquanda, solidis extenuandis haec namque incommoda calidis attenuantibusque medicamentis a ciantur exercitationes vero tantum abest ut aliquid tale sequatur, ut potius firmitas quaedam membris accedat, cum cnaturalis pie calor accenditur, is partium inter se attritu
soliditas quaedam ac θυι αθμα comparatur Iccirco non immerito Athenienses Apollini gymnasium sive exercitationem. s. q,ὰν bt consecrarunt, significante , quemadmodum auctor est i Plu- pro Φ tarchus, ab eo Deo, qui sanitatem nobis largitur, etiam bo
25쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. I. ui um habitum,' robur donari , Neque etiam inconsulto fecit Cyrus, qui apud HXenophontem tanti exercitationes la 'boresque corporis aestimavit, ut crsis, quos recte instituere semper studuerat, quasi legem dederit, ne ipsi unquam sine
labore cibum caperent, ratus valetudini atque sortitudini perinde exercitationes necessarias esse, ac cibum, quas illud humanis corporibus praestare dicebat Solon apud Lucianum, In Anactus quod ii, qui ventilando purgant triticum, paleas ac spicas inanes flatu propellentes, purum autem fructum separantes accumulantes. Etenim Diogenes apud Stobaeum dicebat, Medeam sapientem, non veneficam fuisse, quae acceptis mollibus, effeminatis hominum corporibus , confirmabat ipsis gymnasiis ac exercitationibus, robusta vigentiaque reddebat. Unde fama emanavit, quod coquendo carnes in uVentutem restitueret.
OV tuor itaque existentibus illis, quibus tota conservandae sanitatis facultas completur, exercitatoriam quartae partis quandam partem esse nemo sanus negarit: quandoquidem si exercitationes sub agendis inter multa alia collocantur, quae pro quarta conservatoriae parte a nobis declarata sunt,gymnasticam,quae de exercitationibus tota est,ad eam pertinere rationi consentaneum est proinde negare nemo potest,quin ad cum,qui medicinam profitetur contra Erasistratum,
alios gymnasticam a medicina se tangentes, illam cognoscere spectet, eo praesertim quod ab Hippocrate, Platone, Galeno
crebro scriptum reperitur,exercitationes, tot atque tanta ad vitam sanam traducendam bona praestare,quot' quanta vix ulla alia medicinae instrumenta praestant. Quod si Hippocrates tu lib. de Locis in homine scripsit gymnasticam medicinam contrarias eme,quoniam altera permutatione Opus habet,altera non ,desola ea medicina parte sermonem habuit, quae in medendis decumbentibus, clinice a posterioribus vocata, solum versa
tur Plato etiam atque Plutarchus quando dixerunt duas esse circa
26쪽
1 HIERONYMI MERCURIALI scirca corpus humanum versante artes, medicinarn, gymnasticam, non ob id, quemadmodum Erasistratus ciectatores italas sejunxerunt, sed communem hominum loquendi usum secuati sunt, qui, quoniam posterius gymnastica medicina inventa, eique adnexa est,eas diversas nulia alia ratione ducti difficiebant. Ceterum quid sit haec ars exercitatoria gymnastica graeco nomine nuncupata, ab ejus definitione, sive descriptione petere debemus, quam etsi luculenter explicatam apud Platonem habea-1.1 b. ad mus, a nullo tamen alio, quam a Galeno nostro eam4 brevius, hinis icidius declaratam credo, ubi ita dixit: λάχνη γειναpκη pug Ο μη εν-γμιναρορις in/α ω : hoc est, Imnasica est quae omnium exercitationum facultates novit, aut potius, Imnasica arses scienti otentiae omnium exercitationum. Quo in loco animadvertendum est, Galenum scientiam non proprie, sed communiter,ut plerumque auctores solent,accepisse,propterea quod gymnastica cum pro fine opus habeat, icientiae nullum opus considerent,necessario a vera scientia excluditur quamvis alioqui caustas exercitationis virium saepisssime contempletur est insuper animadvertendum, Galenum hac definitione gymnasticam a paedotribica distinxisse, quoniam illa tanquam imperatrix exercitationum qualitates omnes, larum caussas speculatur, imperatque haec veluti ministra illius existit, perinde ac gymnasta erat, qui Omnium exercitationum potentias probe noscebat, easque, prout sanitati tono habitu expedire judicabat, diversiis hominibus imperabat paedotriba vero, qui eas, quomodo fieri deberentin possint, re ipsa demon- primo i strabat atque hoc aenigmatice explicavit Polybus sub his ver
Paedotribae hoc edocent praevaricari secundum te es inju iam fac rejuse, decipere, furari, rapere, vim inferre Ionestissime, ct tu pis me. Nam si quis luctatorum Maliorum, qui a paedotribis edocebantur , actiones testimet, liquido conspiciet valde iis aisimilari, quae a Polybo scripta sunt, sicque gymnastam
paedotribam non parum dissimiles fuisse : verumtamen, cum interdum unus utriusque munus impleret, non immerito exsestimaverunt aliqui has duas artes unam atque eandem esse, Veluti
27쪽
DU ARTE GYMNASTICA Lib. I. veluti nonnunquam idem militis Imperatoris mcio perfungitur; attamen Galenus eas esse distinctas voluit, dum gymnasticam vocari respectu habito ad solam exercitationis qualitatum notitiam, quae Operatione ipsa nobilior est pae-dotribicam dici ob actum ipsum exercendi, utpote ignobiliorem contendit, haud aliter ac si dixisset alteram harum
speculativam, ac arbitram, judicem alteram practicam esse, quae omnes interdum una gymnasticae appellatione a materia, circa quam Versantur, ut pharmaceutica, suscepta Vocarentur; sicuti speculativa tractica medicinae partes uno medicinae nomine saepenumero appellantur, sed quod vere,
sicuti declaravimus, gymnastica talis esset, gymnastaque sae-dotriba differrent, Aristotelis testimonio quoque comprobare licet, qui in principio quarti Politicorum hoc scriptum reliquit:
τα - δε ες Eu δ αμιν Id est In cunctis artihm scientiis, quae non circa partem, sed circa genus aliquo persecI existunt, unitus conseiderare, quid cuique conveniat generi e ceu exercitatio
corporis qualis quali conveniat, quae si optima optime enim natura illo sit , se cui omnia suppeditant, optimam convenire necessarium est quaeplurimis una omnibm Etenim hoc gymnasicae es. Praeterea vero siquis non exactum istam cupiat habitum,
scientiam circa certamina, nihilominis paedotribae gymna-
sic es hanc potentiam praeparare. Quibus verbis clare alis
patet, tum ab Aristotele gymnasticam nuncupari scientiam eo ferme pacto, quo a Galeno tum etiam gymnasticam apte dotriba distingui. At ne illos, qui utramque sub uno gymnasticae nomine intelligunt, definitio lateat, quae utriusque vim simul explanet, ita dicere poterimus, Artem Jmnasicam esse facultatem quandam omnium exercitationum facultates contemplantem, eorumque varietates opere ipso edocentem, eigratia bonae valetudinis conservandae, vel gratia optimi corporis habitus et acqui-
28쪽
aa HIERONYMI MERCURIALI sacquirendi, atque tuendi. Dixi hujus artis talem esse finem, non solum ut plenam atque perfectam , quantum fieri potest. definitionem redderem, verum etiam ut hanc scientiam ab aliis, quae similem formam obtinent, differentem ostenderem
Nam ludi omnes antiquorum, tam Graecorum, quam Romanorum , necnon etiam tota athletica ipsa atque exercitationes gratia belli factae circa omnes fere exercitationes versantur,
circa quas gymnastica medica, ut in sequentibus sum demonstraturus, quando in singulis exercitationum generibus declarandis quomodo in unaquaque gymnastica locum habuerint separatim planum faciam : nihilominus magnopere inter se discrepant, causaque talis differentiae nulla alia cxistit praeter finem singularum, quo fine omnes facultates distingui scripsit Aristotele. Nam ludorum finis erat religio quaedam, qua Antiqui opinabantur sese Diis rem gratam illis ludis tanquam promissam facturos erat quoque populi voluptas, cui maxime respublicae in eges ac Imperatores studebant, quo homines voluptate demulsi in ossicio continerentur unde ludorum exercitatoribus tantum honorem tributum esse scribit Lib ro, cap.4. Plinius, ut, dum eos inirent, semper assurgi, etiam ab Senatu, in more esset, necnon sedendi jus in proximo Senatui , atque vocatio munerum omnium, is patribusque ovispaternis, quod
tamen servis, quando illi similes ludos inibant, concessium fuisse minime credo. De his vero ludis quicumque aliquid cognoscere optaverit, librum Onuphri Palavini Veronensis habebit, qui omnium diligentissime, ut est ipse omnium seculi nostri
in historiis longe ver atissimus, hanc materiam tractavit. Athletica finem habuit robur , ut illius vi posset athleta adversarium superare, coronam praemiaque proposita consequi: quamvis etiam apud Graecos Latinos nonnunquam athletae vocati sunt, tam illi qui in ludis, quam qui extra ludos praemii gratia certabant, quos omnes sub nomine vitiosa gymnasticae de qua inferius loquemur Galenus complexus est Ceterum
qui gratia belli exercitationes praedictas bibant, id non ob aliud agebans, nisi quo agilitatem ac peritiam compararent, quibus postea, cum oportebat, hostes in pugna vincere possent, atque harum exercitationum disciplina usque adeo severa apud an Ores
29쪽
DE ARTE GYMNAsae 1 C, Lib. I. 13naajorcs servabatur, ut cjus doctorcs duplicibus, quod scribit Vegetius, remunerarentur annoniS; qui parcim in illa tib. i. dprofecissent milites, pro frumento hordeuna cogerentur acci U, ''i 'pere, nec ante eis in tritico redderetur annona, quam sub
praesentia praefecti tribunorum, Vel principum experimentis datis ostendissent se omnes militia exercitatione complesse. Ex quibus omnibus manifestum est gymnasticam nostram a praeclictis differentem csse,in ideo summa cum ratione a nobis in illius definitione possitum finem fuisse, qui est gratia sanitatis tuendae, ioni corporis habitus comparandi. Quod vero
cxercitationum omnium tres praedicti fines, a quibus tria gymnasticae genera orta sunt, apud Vetere extiterint, atque omnes munum publicae felicitatis finem relati sint, abunde declaravit
Solon apud Lucianum in Anacharsit dialogo : qua una illius
Oratione, tota haec sententia nostra haberi rata mereretur, nisi
De Omnasticae subjecto, ejus lauribus. CVm jam gymnasticam, quid sit, fatis nisi fallor expli
cuerimus eamque ab amnibus facultatibus se; unxerimus: reliquum est , subjectum illius, quale sit, conssiderare: nam sicuti nulla reperitur ars, sive illa sit architectonica, sive ci subjecta, quae finem operationum suarum aliquem non ha-peat, pariter nulla est, cujus subjectum aliquod non liceat proprium assignare, circa quod tota illius operatio versetur: quamvis idem subjectum saepenumero plurium artium esse videatur, si tamen res exacte perpendatur, cunctarum sistbjecta artium inibus ipssis inter se distingui apparebit, o quod idem sane aliquo pacto, sed sub variis conditionibuS, atque proprietatibus ab unaquaque consideratur ita namque sit, ut corpus humanum , quod pluribus artibus atque disciplinis revera subjicitur, tali pacto ab una consideretur, quo non abaliaci siquidem, prout naturale atque mobile existit, Physicus illud contemplatur prout sanitatis , vel morbi capax Medico subjicitur: prout ἐυείον, id est boni habitus susceptibile, a gymna-
30쪽
1 HIERONYMI MERCURIALIS. gymnastica, sive conservatoria, quae medicinae subjicitur,inde qua nobis futurus in sermo, consideratur. Corpus itaque humanum quatenus bonum habitum recipere, eumque ianitatem conservare in seipso natum est, gymnasticae subjectum 44l '' β' esse di finimus, quemadmodum etiam a Galenus libesio illo ad Thrasbulam scripto luculentissime declaravit neque pro pter hoc ferendum est, illum sibi contraria dicere,cum gymnasticam a medicina sejungi debere voluerit, propterea quod VO luit, gymnasticam medicinae quidem partem,sth, ita tamen, ut, veluti pars a suo toto aliquo modo sejungitur, similiter gymnastica a medicina distinguatur medicina enim sanitatem atque
morbum in corpore humano considerans, alterum expellere, alteram comparare conservare nititur at gymnastica in corpore sano bonum habitum generare, eumque tanquam sanitatis vel partem, vel causam conservantem retinere conatur :& ob id tanta fuit aqud veteres hujus cxistimatio,ut Plato, atque Aristotelesine alios quam plures recenseam eam rempublicam haud optimam esse posse censuerint, in qua talis ars desideraretur nec immerito quidem, quoniam si animi semper habenda est cura, neque ille absque corporis auxillo quidquam grave, aut dignum emcere valet ita profecto studendum est corporis salubritati, bonoque habitui, ut&animo inservire, ejus Operationes nequaquam impedire, sed adjuvare possit propter quod in Protagora Plato eum esse claudum appellandum dixit,
qui solii animum exercens, corpu ignavia atque otio consumit. Quantum porro ars gymnastica ad hunc habitum adipiscendum, sanitatemque conservandam, tum etiam reparandam conferat, ut Platonis' Ar1stotelis certissima testimonia praeteream, unum Galenum in medium adducam, qui se infinitos prope imbecilles ad bonum habitum revocasse, cinnumeros item alios, ne in morbos laberentur, sola gymnastica conservasse gloriatus est, ut nullo pacto nobis mirandum sit, si majores nostri usque adeo corporis exercitationes aestimaVerint, ut non tantum publica,eaque praeclarissima exercendis corporibus loca,qualia gymnasia,& Romanae thermae fuerunt, extruxerint, verum etiam in quibusvis fere privatis aedibus exercitationibus