장음표시 사용
2쪽
A qua principia assectiones corpork naturalis in genepe considerati concernebant, Deo fauente absoluimus sequitur ut ad partes praecipuas descendamus, quod, exactius simus exequi, necessumsit. t prius nonnibit de Mundo ipse, cuius partes sunt , quaecumque Fumus exposituri, edisseramus. uamobrem de ipso primum quaeritur quid sit tum alias quaesiones subdemus quae ad Ortum quoque atque ad oestitutionem caeterori corporum simplicium Fc coeli, atque Elemeο- torum 'attinent M an creatus Mundus fuerit a quo qua ηἐοῖ animatus sit necne quorum moderamine gubernetur oec Deinde Coeli naturam exquiremus tandem proprietates, atque sectus uniuer10s.
NO, quaero, an mundus si Ecquis enim esse eum addubitet
Quid sit ver b, ex duobus elucescet. Primo, si definitionem relatulerimus. im si quae siue iusserma explanauerimus.
Qu9ad primum, omitto eas oratorias descriptiones, quibus Academi ci solent Mundum,corpoream sensibilem incorporei insen pilisque Dei imaginem 2 prolem appellare; itemque magnum, visibilem 5brum qu per Pusicu racteres dum msapum
3쪽
' Ad Philosophicas solum venio Piccolomnaeus plures citat ex antiquisci sed omnes ad hanc reuocantur, Munatis es eu filium, insesilium quos cierum plenitudo orando. Ipse hanc tradit, Mundus et oia ista
series cunctorum natura constantium a Deo, per Deum seruata. Aliis placet mundum vocari totum quod ex uniuersis corporibm nainra - fotibus Iub uno summo moderatore, unius commπnis prouidentia legibus
gubernatum n continente ataue symmetri partium ordine concinnatum. Ita caia integritas, unitasque demonstrantur, Laec sussciant.
Quoad formam Mundi, ea patet ex dicta definitione, sed, melius intelligatur. Notandum formam niuersa variis varie assignari. Precipuae senten tiae sunt duae Prima, qud deiuscemodi sit anima quod stordo siue illa dispositio partium, qua omnes inter sese cohaerent, revnum quasi concentum edunt dium Moderatoris arte mirabiliter reso nantem Pilocem de anima Mundi posterius examinabimus , de quo
sensu debeat ipla vel ad niditi, aut reiici, ei laremus. Posteriorem verbnunc cum Alexandro uti veriorem amplectemur. Quia larni, ea d. aqua unitas specificatio rerum prouenis at unitas, specificatio Mundia sola hac dispositione prouenit sicut enim in opificio quod ex variis', iisque multum inter sese discrepantibus partibus compingitur, sola dispolitio , qua sub eiurum ideae specimen, Rique in unum opus,
confocmat ur, vim formae obtinet, ac reuera exercet Ita ita Mundo euei ςC ἰ0 4: Quid namque aliud isse est, praeterquam mirabile opificium Creatoris 3 Ideo Aristoteles docet tria esse sub ordinata loca triaque com Inunia genera corporum, grauia, leuia, de neutra ex auibus, cum vni ui ciar confarra ordo tu , Mundus; exinde Mundus ab eodem definitur,
At Inquies ordio ille merum est,ecidens atque inde quoque solum resultatens per accidens aggregatum. Mundus autem est unum per oras. Ergo alia Arma inmundo pta te oldinem est a sagnanda. R. Accidens dupliciter sumi prima, mouidistinguitura subitant Ia . secrιndo,
prout distinguitur ab essentia v. g. in opere a re ista sis, puta aedificio: cli politio lapicum ui orum , distinguitur quidem a substantia non tamen ab e nenti quatenus effentialis est domui: eique veluti forma infidet, quares quia ea est unius ideae quasi character ipseque sorinalis eius expressionis enectus: Ita dispositio illa quae visitur in uniuerso, cum totam exhibeat artem diuini opificis, huic certe maxime fit ementialis atque inde mundus unum per se corpus est: nedum congeries per accidens, temereque collecta. Dices: sorma mundi debet esse substantialis, alioquin et set etii obilior quolibet composito substantiali R. distinguo antec debet este substantialis, nego, quia non est una simplex substantia: debet vero conplecti sotinas substantiales, concedo, ideo nego conseq.
mundus enim continet omnes substantias natur ades, quarum nume Qest quodlibet com eo situm.
4쪽
Scitu est undos fouae a diuersis aut horibus diuersos distribui, inprimis febris est illa Plat i corii diuisio in Mundum intelligibilem sensibilem de qua egimus c. 3. Phys. 2. Eugubinus in I.
Genes. ait ex Chaldaicis oraculis, ac secundum Zoroastcum septem ni merui riundos consueuit me, quorum primus Coelum empyreum inn-mus huncce globum terestrem contineret Alij dixere adhuc extra hunc mundum adspectabilem, qui coelestii elementari machina continetur, extare innumerabiles alios, suis item coelis suisque terris constantes, ut Democritus, de alij nihilominus sit Co Nc Lusio ni MA Mundus est unicus. Ita cum lacria omnibus authoribus. prophani ferme omnes consentiant hoc insertur ex illo I n. i. de Mundus riasumDC s. Itemque ex illo Gen. i. Inprincipio creauit Deus coelum terram singulariter nus mundus, num calum, una terra memorantur,m non plures,
Plato duas rationes affert, prima desumitur ex ipsa teria sic: Mum In TH eo. dus iste consectus est ex niuersa materia. Ergo nulla restat alia, ex qua possint ali mundi constitui. Haec ratio apparuit Aristoteli optima, eamque hic ipse roborauit , plures mund nantur, futuom, ut terra cu: mundi alterius, ad terram huiusDapte natura feraturis quoniam hac iam '
centrΠm occupauu locum naturalemo rutilum omnium, quem idcirco terraialterius amunus etiam Upeteret. Verum huius argumentationis vim scPlutarchus infiingit in s. de deficientibus oracais atque haud illepide demonstrat, non mitius posse aliam dari materiam per alios mundos dispersam, quaru praeter materiar unius hominis, alia quoque dari potestinatio. Quaro si multi mundisint, inquit suum quisque medium habebit, ut sinde motussit aliis eo , aliis inde; aliis circa id, ut ipsi Peripatetici partiuntur autem postulat, ut in mediorum multitudine, omnium undiqueponderum momenta in unum depellantur nihil ab eo discrepat qui in tanta hominum frequentia , in Gnam venam omnem undique sua oumem co fluere debere opinetur naque membrana omnium cerebrum contineri r .
Altera Platranis ratio multo emcacior est, quae ab unitate Muini exemplaris ducitur hoc modo Deus mundum fabricans voluit seipsum a. e. O Draestantissimo exprimere ergo decuit, ut quemadmodum ipse unus est, sic Mundus unus emet atque ut sicut Deus sub nius sirgu- Iaritate existentiae, omnium rerum ideales praeambit essentia , sic mundus unus existens omnes naturas conditas circumferret. Non ergo ratio Platonis in eo praecise consilla, ut mundus debeat ei se viai us, quoniam ad unius exemplaris imitationem sit labricatus Ratio enim sic propo- si nequidquam, taceret, cum ab unica de hominis, it numerabile
5쪽
homines prodeant, ac ita de caeteris sed vis arsumentationis in eos tum videt, quod suam Deus perfectionem visibili quodam exemplomani segate voluerit: Haec autem suprema persectio duo potissimum continet et nitatem ac planitudinem. Quia cum sit summe unus,ac solus Deus , omnium tamen persectionum plenitudine superabundati ideo mundum didit qui unus cum sit, omnium tamen specierum multitudine planus existit. Hinc veto non intendimus demonstrare sui illineis cesse, ut num Deus Mundum conderet, potuit enim innumerabiles. quia omnipotens: I sed solum fuisse conueniens atque in hoc diuinam eius sapientuini luculenter eluxisse. Hoc arsument uni inde non parum roboris desamit quod eae sacris literis discamus Devi prae caeteris ido dies . semper hominibu inculcare voluisse, ut Deum num crederent, atque . ii adorarent. Audi Israel Domiuus Deus tuus Deus πιιι est videte quod inrc. ix. Cosm solus, Ur non sit alius Deus praeter me. Item omnia videmus ad
unitatem reuocari: omnia indiuidua ad nain speciem: omnes species ad unum genus, omnia genera ad virum ens: in Deo constat omnia quoque ad unitatem reduci: attributa ad essentiam unam: personarum ema. nationes ad unum primum principium ralaad hoc venisse Christum Dominum testatur S. Epiphanius, ut ad unum principium , namqua lare .s, diuinitatem, veritatem, concordiam, uniusque loria praedicationem, hominum salutem mentemque traduceret. At nullum potuit huius unitatis
vestigium essicacius, aut splendidiorem chaiacterem imprimere, quam cum sub unius mundi habitu admirabili cum harmoniacucta qu gessit., dinauit : Addit s. Thomas a Deo nihil posse, nisi quod ordinatum sit. procedere hoc enim ad eius sapientiam pertinet. Ergo quae secit omnia, uniuscuiusdam ordinis foedere conciliauit: ordo autem ubi tuerit, ibi omnia ad unum reuocari oportet. Ideo, inquit S. Thomas. 3sti potueruntpoxereptures mundos qui causam mundi non posuerunt aliquam sapientiam oraenantem, sed casum, ut Democritus, qui dixit ex concursu Gomorumfictum esse hunc muntam ct alios infesitos.
QV possunt Mundo attribui proprietates, quarum prima
est, ut iit unus maximeque connexus, hoc patet ex dictis in Physica ubi omnium partium mira colligatio patuit ex euitatione vacui, at que ex admirandis effectibus sympathia quos retulimus. Secunda, ut sit pulcherrimus. Vide quae in Moralibus c. de pulchritudine diximus,&tunc si mundi symmetriam eiusque ad diuinum exemplar consensionem contempleris, facile cernes, eo nihil esse
posse pulchrius: quid dicam de sole, stellis, e. Tertia, ut sit persectus Etenim ipsi nihil deest siue quod ad tuenndi ratem pulchritudinem: sue quod ad necessaria de utilia pertinet ve
6쪽
constat contemplanti. Itemque quia omnium specierum plenitudinem sub optima consonantia symmetria complectitur , ea per se sunt m a. nifesta: ideo haec susticiant Λt dices, perfectior potuita Deo estici neque enim ipse illius omnipotentiam adaequat: Ergo non est persectiis R. concedo ant. nego con seq. myniam operis cmusque persectio non attenditur penes ea quae addi possent sed penes ea quae denentur, ac congruunt fini propter quem editum est quae qa proto situm siue ideam aqua specieria sumit, ordinemqueomnibus absolute numeris explet, Mimitatur. Id autem mundo huic vel cumulatissime inest propter gloriam Dei conditus tuit hie eius praecipui finis ad eam autem promouendam quantum placuit conditori sufficientissimus est Exempli item eius et illa diuinae sapientiae Ratio secundum quam hunc mundum condere baeterno prae . definivit: at illi undequaque mundus conditus correspondeici quia qui
eum prae deliniuit, omnipotens cum sit, quominus eum ua ut voluit ab- lueret, impediri non potuit. Eccur igitur, inquies, ineotot monstra:curtam crebra tamque no . xia portenta, venena, aliaue id genus innumerabilia mala an non per
fectionis haec desectum arguunt R. Isthaec omnia esse per accidens mila, nec non vitio hominum , qui vel his male utuntur, vel utilitatem inde nascituram capere nesciunt vel iis errando dedere nascendi occasionem: multa quoque iniustam peccatorum vindictam inducti sunt. Rectissime igitur dictum est as. Aug. Ab Lusumma aequaliter im- πει
mutabiliter bona Trim tale creata sunt omnia, ct ne summe nec cauati Q . ter, necummutabisiter bona, sed tamen bona enam Pola Simul vero τηiuersa vesa bona , quia ex omnibus consistit maestatis a trabitu pulchrituas. In qua etiam illud, quod malum aeritur,4- ordinatum est Deosuopositum eminentius commendat bos, ut magisplaceant, e lauda biIorasint dum comparatur matur neque enim Deus omnipotens, quod etiam
infidelessitentur rerum cuisumma potestae , cum sumo boniti sit, sto modosineret mali satiquid in operibus f is, nisi Iue aio esset omnipotenso bonus , ut beneficeret etiam de malo. uinea. t it rotundusae enim est figura coeli,quo includuntur omnia, Mad eius rotundi a tem videmus caetera elementa contarmari.
Suarta, ut sit mutabilis. Primis,quia cotiditus fuit ideoque tem p remensuratur. Secundo, quia perpetuo quoad partes suas permutatur. ut pluribus sumus prosequuti in Physica c. I. Tertio, Quia soluendus est in die iudici j mxta illud S. Petri Adueniet tintem dies Domini rf-: in quo coeli magno metu transient, elementa vero calore soluentur: terra autem: G suam ipsa sunt opera, exurentur. Hoc ita fore certissimum est,quomodo autem fiet, certuma corruptione an purgatione solum sed de hoc alias. interim solum cum D. Damast. dicam; aetas qua mundus Ieribit, tali ις rit, qualem Dcul nouit,non sua em non un
7쪽
t De Jon o. Propter quid sit mundus. .
QVi in v a sunt genera eausarum interrue duae tres externae, interitae iunt formari materia deforma mundi iam dierum est pra , . i. de materia diximus in Phys. c. s. nonnulla insuper addemus inserius. Causae externae sunt enaciens, exemplar.&finis. Et seipso Deus haretria causarum genera mundo exhibet, ut iam fultus in Physica est d monstratum. Quod enim sit enficiens omnium constitit c. o. Qubdexemplar, c. 28 Qt 9d denique finis, c. . o. Itemque inmorat. c. Σ.&rurrus haec tria distinctilis pro itur in Phyc cibo . . s. At clare diserteque Plato in Timaeo id docet primo enim de essiciente sic loquitur: Id autem quianatum est,diximus ab aliqua causa necessariegigni oportere: opificem quidem in Patrem mundi inuenire difficile est, ct cum iam iuueneris, eloqui vulgo impossibile est. Tum de exemplari lic Rursu conside Ondum est, ad quodexemplar opifex mundumsitarchitectatus ofecerimque . . . Atqui Apulcher est hic mundus si bonus opifex perspicuum est, ipsum ad sempiternum istud exemplar respexisse nimirum quod ratione ac sapientia comprehenditur auod semper idem manens immutabiti aeternitate continetur, i Deum ipsum,ut constat ex eo quod mox iubiecit, dum causam finalem inuestigat has verbis: Dicamus igitur quam ob causam ιι rerum author hoc niuersum constitist 'Eonus erat, bonus autem nusi setnquam aliqua de re inuita tangitur. Vocii mutuora eo alienissimus esset, omnias quot-msieri terant, illi feri voluit. Et mox: cum mellet Deus bona omnia fore, ac nihil malum, quoad natura pateretur,
qui Guidad pectabile fuit, assumpsit, non quasi prius in quiete situm se
m ut temere agitatum est fluidum, idque ex inor ista actatione redegit xv ordinem .Hoc enim iudicabat esse praestantius fas autem neque erat, neque est quidquam, ni sipulcherrim facere eum, qui est optimus. Multa hic notanda sunt praeter illa quae de ideis notauimus in Phys.
c. 28 I'ri=na,mam seste docet omnia esse a Deo condita, eumque viai uerti Fabrum authorem de causam vocat, de opificem,quod etiam no- cauimus in Phys. c. q. 6α. O c. 2G. 3. I. Secundo , omnia Deum imitari, eiusque ideatam gestare imaginem, omnias millim lari voluit hoc maxime congruit D. Thoma dicenti, totum niuersum cumsingulu Dispartibus ordinatur in Deum sicut in si
nem inquantum ineuper quandiam imitationem diuina bonita repraesen ratiar adgloriam Det t. p. q. 63. a. 2. . Tertio, hanc participationem esse inadaequatam, quia reatura, non
potet Deo sic similis fieri, sicut filius Patri, ideo ait, quoia feri pote
2 farto, Mundum a Deo non neeessitate, sed voluntate processiise
8쪽
ideo dixit feri soluit: inscia testatur Angelos ipse fila Dei τολου-
tate subsistere. uinto, Deum ad creationem mundi nullo commodo suille inductum, ted amore toto, de impulsu infinitae suae bonitatis ratque hunc solum esse primum principalem finem, quem sibi Deus mundum conditurus proposuit, ut bonitatis videlic suae thesauros exponeret, atque ut pleo illam potissimum amaretur, eiusque immensis illecebras ad se conuerteret, quos extra se eiusdem prouocatione decreuerat gignere Atque hinc refellitur Origenes docens mundii hunc vis bilem ex prima intentione creatoris ideo factum esse , ut inde plecti possent creaturae spirituales,quae peccauere sed ab si ut hoc a Catholicis de sendatur ac de Dei bonitate minus honorifice, qua Ethnic sentiamus. Ergo cum Deus utpote sapientissimus nihil temere atque inconsuli possit
operari; sed omnia optima ratione, optimum ob finem enficiat, certe nulla melior ratio eis potuit, quam furumae suae bonitatis diuitias velle impertiri, itemque seipsum in exempla suorum operum exhibere. Ecquis finis potuit excellentior praeoptari, quam summum bonum cum enim bonum ut id quod omnia appetunt,ut diximus alibi, omnis sapiens opite x finem rectum bonumque aliquod debeat in operando in- tandere, quid supreruus opifex. ridi summum bonum. i. seipsum debuit
prata: narci I suam , ira Dra R SENe IPSUM peratu est Domini: ribiles exindeque idit Dem cnncta quefecerat , ct erant valde bona atque huc iis ii forte resple it Elato cum dixit, ἀm vellet Deus omnia bona fore i cc.
his vel bis declarans Primo, Deum prilis apud se liberrimo sua volunt iis decreto pr definiissi mundi molitionem, ac deinde illum sicut decreuerat, therali communiciatione condidi me. Secundo, Deum non esse au
tborem mali, moneque mainim ullo uspiam pacto in operibus Dei excitu tua eius operatio lae, sed solum ex naturae creatae defectu, permisceri.
Sic igitur Mundi nitas, unitatem sui comendat Opiticis; ornatus de symmetria, pulchritudinem diuini exemplaris Plenitudo denique ae infinita bonorum abundantia, finis ultimi exuberantissimam bonitatem. Qaia mundus unus est omnia per ordinem a Deo, uti a primo suo parente descendunt, ac perenniter illuunt : quia pulcher, omnia per sapientiam ad puciem Dei ut primitivi conformantur archetyri quia bonus,
omnia per amorem ad Deum vi centrum consummatae felicitatis indes sinentur anhelant.
Haec tamen haud impediunt, quominus Deus inferiora bona propter superiora condiderit. Sic vetum est quod dicitur mortalia omnia propter hominem fuisse condita; at non vltim b, id sane coordinatio perrecta exigebat, ut infima non statim ad suprema sed quasi petanter medio grassu, ad summa conscenderent. Hoc videtur Apostolas ins
nuta se Rom. 8. v. o. ubi ait omnem creaturam modo ingemiscere subseruitute corruptionis q. d. omnem mundum seruire nunc homini, qui eo abutitur in dedecus Creatoris. Et x. Cor. I. an non ait, MuNDus evita fine mors, dcc omnia vestra sunt, vos autem Christi. TOmira Quattua. B
9쪽
Vnica testat intextum Platonis animaduersio, quam, quia ipsa soleti apud viros doctos curiosius examinari, non putaui esse praetereundam: ait enim Deut assumpsisse niuersum corpus a lectabiti, idque ex η- ordinata iactat . oneredegisse in ord nem. Qitibus verbis alludit ad chaos Hesiodi videturque illud Deo mundunt condituro tanquam materiam subiicere ad fictionem totius, perinde ac si quemadmodum figulus non totum quod in vase continetur et scit; sed luto rudi Mimpolito solum ordinem, ac figuram impertitur, ita Deus non rerum substantiam, sed solum ordinem compegisset. Ita eum interpretantur antiqui Platonici, Plutarchus, Alainous, Proclus de alij, quibus annuit Sebastianus Fo xius in Timatum ' sed ni fallor, contrarium censuit Plato, ut optimc contra Proclum defendit Philoponus, de sane Plato testatur euidentis sime in s.de Rep. Ipsu Bo M v iis omnibus quae sunt&intelliguntur, esse elargiri desin Philebo, ae passim alibi docet mentem esse omnium causam Paucis quid clarius his quae dicit in Sophista animal a ncta mortalia,plantasique o quacumque inanimata in terra Ubitant,
e liqueferipossunt sue mis, informe fuisse fabricati Ergo nullam
omnino substantiam agnouit quam inconditam, de a Deo non producta edideri . Aliunde in Phys demonstrauimus, etiam se nidum Pla- .mnem materiam sine forma non posse existere nec formam vitam eae siue id ruim efficaci sigillatione. Ergo nullo modo Potui matri subtrahere diuinae operationi. - χ ο li . fialia Crediderim ergo eo in loco Platonem selum voluisse indicare pro prium essectum cauta exemplaris de qua solum ibi loquebatur, is autem totusin exornanda materia positus eli si quidem materia ex se nihil eae, qu m abyssius quaedam potentialitatis , inordinata, informis, infinita: . ordinatur tamen, sormatur,&dennitur ab ideis per specificos earum characteres,vide quae de ea diximus Phys. c. . . 3. dcc. s. s, His solum subiiciam sequentem Caia Bellarionis me pretationem 3 I Persticuum est Platonem cumprouidentiam Dei, O quot axantaque in huncmundum ex mente anima, quam rip sentia influot veste dere σμ uniuersa disponit, mois tur e gubernat, imum i ams j
I perse materialem naturam consideras . .nconditam per ute- te et a triam, ataue etiam maleficam in musposuisse ingemination nam 'n rim, ut orditem arque ornatum forma; habitus cum dispositione ., u flantia, mia atione a cinditore animoque ipso proficiscente,intest ger
naturam utramque propria rationepossemis inscribere qui esset materiaper se animapriuatas quidforma quid via generaraonis procederet, quid sequeretur, quid generando posterius foret, quid tandem natur esse prius, ta l Porro superioribus verbis Plato videtur illud Gen. I. voluisse imita
xi in principio creauit Dein coelum ct erram terra autem erat inanis O cua oec ut iterum Iact.: bHur in serius.
10쪽
Decressione secundum . cap. II.
MV hic de Creatione quaerenda occurrerent quae fusius in Theologia tractata inuenies apud Theologos in i p. D. Thomae q. s.&in 1. sent. d. i. Hic breuiter solum quaeremus quid sit tam quoad definitionem, quam quoad rem, deinde quomodo antiquis cognita,tum an ab alio quam a Deo.Q08ad primum: varie soleta diuersis definiri, ut patet apud Picco-lom. Communiter ses: Pro ctiore inesse secundum tot substantiam: Vel productio totius ex non esse simpliciter, intellige nulla fiuwpartep existente, velfine ope subiecti, et materiau ista enim aliunde intelliguntur sub hoc termino, ex non esse pliciter. Ita reor illam melius definiri quam a Piccolom fc: Cre.rti est, inquit, aut in perfecti Creatoris Dei , quo creoile ex non essepenitin constituitur inesse. Eitimuero totum illud actin perfecti Creatorti Dei, vicietur esse superfluum, quia sufficienter sub nomine creationis subauditur : itemque est, acri motum sic velles definire, est actm motoris , quo mobile transiit e potentia in actum. Imo, creatio censetur cadere in rem quae creatur, actus vero Creat. ris in ipsum Creatorem. Item cur additur Creatoris Dei' quid si creatura instrumentaliter creare queati At si quod ipse obiicit contra priores definitiones verum esset, quod scilicet ipsae competerent formis, quae tot ei ex materiae ducuntur: Cert Eetiam ipsis haec ab eo assignata conueniret, ut per se patet. Negamus tamen praefata definitiones formis congruere. Primo, quia earum eductio supponit rationes seminales; Secundo,quia non fiunt sne ope materiae. Sed modo quaeritur quid sit: an mutatio, an relatio, an modus Jcc. In primis Modemi dicunt eam esse modum, sed miris tunc ambagibus implicantur, ut explicent in quo subiecto sit cum enim modus sit posterior subiecto modificato, ab eoque esse derivet, ac pendeat necesse est ut supponat subiectum illud prius saltem natura de independenter a se existens atquomodo res quae creatur, independenter Creatione,nec non prius natura quam sit creatio existere poterit 'D. Thom .distinguit creationem in activam, passivam:activam vult esse actum Creatoris passivam verb,esse relationem creaturae ad Creatorem. Quod Caiet. explicat de relatione praedicamentali: dia im