장음표시 사용
171쪽
nis removit, quum amplius centum millia facta essent armatorum: sed etiam eo compulit, ut locorum angustiis clausi, plures fame , quam serro interirent. Omnia
oppida abalienata, in his Uticam I , atque Hippo nem sa) , valentissima totius Asricae , restituit patriae 3 . Neque eo fuit contentus, sed etiam fines
imperii propagavit : tota Asrica tantum otium reddidit , ut nullum in ea hellum videretur multis an nis suiSse. III. Rebus his ex sententia peractis , sidenti animo , atque infesto Romanis , quo facilius caussam bellandi reperiret , essecit , ut imperator cum EXEP-citu in Hispaniam mitteretur , eoque secum duxit silium Hannibalem , annorum novem. Erat Praete- Tea cum eo adolescens illustris , et formosus Hasdrubal : quem ille flore aetatis, uti serunt, primo sibi conciliavit ; generum inde ob altam indolem Bnimi, cum provectus esset aetate, adscivit. De hoc ideo mentionem secimus, quod, Hamilcare occiSO, ille exercitui praesuit , resque magnas gessit : et Princeps largitione vetustos pervertit mores Carthaginiensium : ejusdemque post mortem ) Hannibal
Uticam. Quam micam Latini, ἔτικην appellant Graecia: Punicarum in Africa urbium, si Carthaginem demas , Vetustissimam. Tyrii condidere. Nomen sibi fecit ipsa antiquitas: Dicia enim Punice risca redditur. a) mmonem. Urbem non procul ab Utica Positam, ita dictam non ab equis Graeca appellatione , Sed a Syris , atque Arabibus e quod verbum stagnum signifieat : in palustri enim loco erat sita. S) Restitnit patriaes. Tribus secundis praeliis.
4) Post mortem. Quo mortis genere obierit, tradit LiviuS.
172쪽
LTammar. 165 1V. At Hamilcar, posteaquam mare transiit i ,
in Hispaniamque venit, magnas res secunda gessit fortuna : maximas bellicosissimasque gentes subegit requis , armis , viris , pecunia totam locupletavit. Africam. Hi quum in Italiam bellum inferre meditaretur , nono anno , postquam in Hispaniam venexat , in praelio pugnans adversus Vettones sa) occusus est. Hujus perpetuum odium erga Romanos ma xime concitasse videtur secundum bellum Punicum. Namque Hannibal , filius ejus , assiduis patris o testationibus eo est perductus , ut interire , quam Romanos non experiri mallet.
I. Hannibal Hamilcaris filius CarthaginiensIs. SI
verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus omnes gentes virtute superarit , non est inficiandum , Hannibalem tanto praestitisse ceteros impexatores 3) prudentia, quanto populus Romanus a tecedebat sortitudine cunctas nationes . Nam quotiescunque cum eo congressus est in Italia , semper
1 Mara eransiis. Fretum Gaditanum. γ a Vettones. Hispaniae Citerioris populos Inter Α- nam . et Tagum fluvios. 5 Ceteros I oratoras . Victorem quoque ipSum Scipionem iudicio multorum felicem magis; quam for
erior. Praeter tamen illud unum ad Nolam Praelium cum Marcello habitum, quo Primum populusae Romanus erexit.
173쪽
1 66 Cornelii Neρotis superare potuisse. Sed multorni obtrectatio devidit unius virtutem. ΙΙic autem velut hereditate relictum odium paternum i) erga Romanos sic confirmavit , ut prius animam, quam id, deposuerit: qui quidem quum patria pulsus esset , et alienarum opum indiscret , uuiaquam destiturit animo bellare cum
ΙΙ. Nam, ut omittam Philippum 3), quem absons hostem reddidit Romanis, omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus suit 5 . Hunc tanta cupiditate incendit bellandi 6) ut usque a
- 1 odium paternum. Cujus paterni in nomen Romanum odii se Ii redem esse tostis Hannibal ipse apud Livium tis. XXX V. Οὐ Romanos, odioque sum Romanis . Id me pertim dicere pater Hamilcar, et Dii
a) Alienarum optim. Prusiae, et Antigoni, ad quos Confugit. 3) Philimum. Demetrii Macedonum Regis filium , Persei patrem, qui cum a Demetrio Illyriorum Rege, ut a Romimis descisceret , hortaretur , primo animum suscepit , inde Cum tertia Pugna tertiam victoriam a Poenis stelisse videret, missis ad Haunibalem de jungenda societate legatis, se Romanorum hostem apertissime professuS est. έ Potentissimus. Praeter enim Asiam , et Syriam , ProVincias , quas septem et triginta tenuit annos , Mediam quoque, Persiam , Hyrcaniam , Bactrianam , Omnesque , exCepla Parilita superioris Asiae provincias , Achaeo devicto obtinuit. 5 Reae Antiochus . Qui primo rapaci ingenio dictus est: Postea a victoriis , regnique majestate M 'gni cognomen traxit.
6) Incendit bellandi . In illo praesertim Ephesi
174쪽
subro mari i arma conatus sit inferre Italias; ad quem quum legati Venissent sa) Romani , qui de
ejus voluntate explorarent darentque operam consiliis clandestinis , ut Hannibalem in suspicionem
regi adducerent 3) , tanquam ab ipsis corruptum , alia atque antea sentire : neque 4d frustra secissent, idque ilannibal comperisset, seque ab interioribus
Romanos Commemorasset, hoc adjunxit: Pater, inquit , meus Hamilcar , Puerulo me , iamote non am-ρlius nονem annos nato , tu Hivaniam i erator
prosciscens Carthagine , Dui utimo maximo hostias immolauit ) . Quae divina res clum consciebatur 5) , quaesiMit, a me , Mellemne sucum in castra proscisci P Id quum libenter acceρissem , atque ab eo Petere coePissem, ne dubitaret ducere : tum ille: -- ciam , inquit , si silem mihi , quam Postulo , dederis. Simul me ad aram adduxit , viad quam sacri-flcare instituerat : eamque , ceteris remotis , tencn- i) A rubro mari. Sive Erythreo. Μela lib. III. Ru-
sa) Legati Menissent. P. Sulpitius, et P. JuniuS. S) Adducerone . Effecerunt autem id Crebris Cum Rege habitis colloquiis. Immolauit. Atque id more institutoque majorum
cum apud alias gentes , tum Vel maxime apud Romanos obtinuit . Hostias enim immolabant ad bellum profecturi pictimas vero mactabant, cum a bello , Paria victoria redirent.
5) Res consolebatur. Rom diuinam fac re Latin dicere de bis solent , qui sacrificant , et Vistimas ma
175쪽
168 Cornelii Nepotis rem i jurare jussit, nunquam me in amicitia cum
Romanis fore. id ego jusjurandum Patri datum usque ad hanc diem a) ita conseroaui , tit nemini dubium esse debeat, quin reliquo te ore eadem mentesim futurus. Quare si quia amice de Romanis cogi tabis , non in rudenter feceris , si me celaris. Quum quidem bellum parabis, te Usum frustraberis, at non me in eo strinciρem ροSueris.
ΙΙΙ. Hac igitur aetate cum patre in Hispaniam prosectus est ; cujus post obitum Hasdrubale 3)imperatore sussecto, equitatui omni praefuit . Hoc quoque interfecto , exercitus summam imperii ad eum detulit i). Id Carthaginem delatum, publice comprobatum est 5 . Sic Hannibal minor quinquo et viginti annis natus , imperator factus proximo triennio omnes gentes 6 Hispaniae bello subegit. Saguntum , foederatam civitatem , Vi expugnavit 8). Tres exercitus maximos comparavit. Ex his unum in Africam misit , alterum cum Hasdrubale
Patrem . et silium octo sermo annos imperium obtinuit. Detulit. Imperatore ingenti ommuin MSemu ΔΡpellato . 5) Publica comprobatum est. Annone tamen, Paucisque adversantibus . 6) Omnsa Mntes . Adeo nimirum , ut omnia trans Iberum praeter Saguntinos Carthaginensium essent . 7 sum. Civitas ea longe opulentissima ultra Iberum fuit sita passus mill ferme a mari , fideique erga Romanos magnum quidem, sed triste monumentum.
176쪽
fratre in Hispania reliquit , tertium in Italiam secum duxit. Saltum Pyrenaeum transit. Quacunque iter fecit , cum omnibus incolis connixit , neminem , nisi victum, dimisit. Ad Alpes sa) postea quam venit, quae Italiam ab Gallia sejungunt, quas
nemo unquam clim exercitu ante eum, praeter Her
culem Grajum sa) transierat , quo facto is hodie saltus Grajus appellatur ) , Alpicos conantes prohibere transitum concidit 5) , loca patefecit,' iti
nera muniit , essecitque , ut ea elephantus ornatus
ire posset 6 , qua antea unus homo inermis vix poterat repere. Hac copias traduxit 7) , in Italiamque PerVenit. IV.
i) Salatim 'renaeum . Id est illum montium ira clum, qui Hispaniam a Gallis dividunt , et ad occidentalem plagam late se extendunt. Ceterum hic Hannibalis transitus per saltum fuit , dejeclis ante Celtiberis. Ad Alpes. Montes ad centum millia passuum Continui, altitudine inexuperabiles , transitu difficiles, frigoribus infamES. θ S) Praeter Herculem Grajtim. Silius Dal. Primus inevertas adiit T rinthius arces. 4) Amellatur. Quo de transitu multa adhuc extant vestigia: Herculis Monoeci portus : via Herculea qua ex Italia per Galliam ad Celtiberos ducit: Alpium Graiae fauces: in Tungris vetustissimum Herculi sacellum
5 concidie. Incredibili sane labore , et industria,
lati e Livio apparet . 6) Ire oosse. Livius: Da eorri iam incendio rvem ferro Pandunt molliuntque anfractihus modicis clipos , ut non jumenta solum , seta el*hanti etiam Ee ci
7) mo copias traduxit. Quinto mense a Carthagine nova , Alpibus quinto decimo die omnino superatia.
177쪽
I 'o cornelii Nepotis IV. Conflixerat apud Rhodanum 1 cum P. Cornelio Scipione Cos . eumque pepulerat. Cum hoc eodem de Clastidio sa) apud Padum decernit: saueium 3 inde ac sugatum dimittit . Tertio idem Scipio cum collega Tiberio Longo ) apud Trebiam adversus eum Venit , Cum his manum conse
xuit , utrosque profligavit. Inde per Ligures 5) Appennitium φ) transit, petens Etruriam. Hoc itinere
adeo gravi morbo assicitur oculorum , ut postea nunquam dextero aeque bene usus sit. Qua valetudine quum etiam premeretur, lecticaque serretur )C. Fla- 1) Apud Rhodanum. Atqui neque Polybius neque
Livius , quod sciam'. tradiderunt Ρ. Cornelium cum Hannibale ad Rhodanum Coflixisse .
- a) De Clastidio . Quod oppidum est ad Ligurum
S notum. Livius: Anaeit Paporem Consulis puLnus , Periculumqus intercurati tum primum Pubescentis siti Pro uisatum . 4) Longo. Non Tito , uti apud Livium mendos elegitur . Hic sane ille Tiberius Longus quo cum Collega P. Cornelius Scipio primum cum Hannibale confixit . 5) Per Ligures. Livius. Securedum eam Pugwam Hanuibial in Ligures, Seni ronitis LucanZam concctS- sit. Sunt Ligures imis Alpium jugis inter Varum et
6) Amenninum . Montes longissimi tractus , qui
Italiam , quantum longa est, dirimunt. Hannibalem ea transeuntem atrox adeo tempestas adorta est , ut Alpium foeditatem prope SuperaVerint .
7 Lecticaque sm tur . Quod ita erat in more , Si quo duces afficerentur morbo. Ita de Scipione Lisruδ. De Mermece Agathias. De Lutatio Valeriuε .
178쪽
Hannibal. 3 7 LC. Flaminium Cous. apud Trasimenum re cum exercitu insidiis circumventum occidit sa) : neque multo post C. Centenium praetorem 4 cum delecta manu saltus occupantem 5) . Hinc in Apuliam pervenit 6). Ibi obviam ei venerunt duo Conia sules , C. Terentius Varro , et L. Paullus. . Utriusque exercitus 7) uno praelio fugavit 8): L. Paullum
Cos. occidit , et aliquot praeterea consulares : in his Gn. Servilium Geminum , qui anno superioro
V. Hac pugna Pugnata , Romam prosectus 9
nul- 1) C. Flaminium Cons. Hominem turbulentum at- quo ad res bellicas minime aptum ; qui serox a Consulatu priore non modo legum aut Potrum majestati, sed ne deorum quidem satis metuens erat.
a J Aytiae Trasimenum. Hodie Lago di Fertina .
tus quindecim Romanorum millia in acto caesa fuissct tradit , decem millia sparsa fuga diversis itineribus Romam petiisse. Praetorem . Pro raetorem. Livius. 5 Saltus Occu autem. Quatuor equitum millibus , Liuius: octo Amianus. 6) In Apuliam ρerMenit. Ad Cannas nobilitanda vicum Apuliae ad Aufidum amnem. Utriusque exercitus. Praepostere narrantur hae a Cornelio . Nam prius Q. Maximus Dictator , quam hi duo Consules C. Terentius Varro , et L. Paullus Aemilius obviam Hannibali venerunt .
8 Fugavit. In quo praelio apud Livium quadraginta quinque millia quingenti pedites , et tanta Prope
civium sociorumque pars Caesa dicuntnr .
s) Frofectus . Id vero a veritata alienum videtur , siquidem ex Livio aliisque accepimus Hannibalem post
179쪽
1 Cornelii Nepotis nullo resistente in propinquis i urbis montibus moratus est. Quum aliquot ibi dies et) castra habuisset, et reverteretur Capuam 3 , Q. F. Maximus dictator Romanus in agro Falerno S) se ei objecit. Hinc clausus locorum angustiis i) noctu
sine ullo detrimento exercittis se expedivit. Fabio callidissimo imperatori verba dedit. Namque obdu-Cta nocte , sarmenta in corvibus jumentorum deligata incendit , ejusque generis multitudinem magnam dispalatam immisit. Quo repentino objectu viso , tantum terrorem injecit exercitui Romanorum , ut egredi extra vallum nemo sit ausus .
pugnam Cannensem castra ex Apulia in Samnium m visse ; Tarenturnque oppugnatum ivisse ; tumque -demum Romam contendisse , cum se Capuam frumentum immittere , obsidionemque soIVere posse desperasset.
H Propinquis . Castris ad Anienem admotis tria intilia passuum ab urbe. α) Aliquot ibi dies. Triduum . 3) Reνsrteretur Cutiam . In Hiberna. 4) mximus dictator. Cunctator , qui Annibalem juveniliter exultantem patientia sua mollivit: de quo
Praeclare Ennius. Unus qui nobis otinctando rostitituit rem Non Ponebat snim rumores anto salutem aErgo mastisquo magisque piri nuno gloria claret. 5 Iu agro Falerno. Florus lib. II. Itaqus Per Samnium totum , Per Falernos , Gauranosqus saltuae sic maceruola Annibalem . ut qui frangi pirtute non Poterat, moria commintiaretur. 6) Locorum angustias . Cum inter Formiana saxa et Literni arenas, et stagna perhorrida situ Poenus Ver
180쪽
MinueIum Rufum i) magistrum equitum , pari acidictatorem imperio , dolo perductum a) in praelium fugavit. T. Sempronium Gracchum , iterum Consulem, in Lucanis absens, in insidias iuductum
sustulit 3 . M. Claudium Marcellum quinquies Consulem , apud Venusiam ) pari modo interfecit b).
Longum est enumerare praelia. Quare hoc unum
satis erit dictum , cx quo intelligi possit, quantus ille suerit. Quamdiu 6 in Italia suit , nemo ei in
acie restitit, nemo adversus eum post Cannensem pugnam in camΡo castra posuit. VI. Hic invictus patriam defensum revocatus ,
bellum gessit adversus Ρ. Scipionis situm 8 quem ipse primum apud Rhodanum, iterum apud Padum, tortio apud Trebiam fugaverat. Cum hoc exhaustis 9 jam patriae facultatibus , cupivit in praesentia i) Minucium Rinum . Ferocem , rapidum in Consiliis , ac lingua immodicum. a) Dolo per otiam. Abditis in cavarum rupium Iatebras quinque peditum . pquitumque millibus . Sustulit. Liviust Extinim in eum Gracchum magno sxs Io ata Annibalem misit , POnisus cum CVtIS 3rmuI sc/bus ianes tribunal I erratoris jussis. Haec peria fama est. Gracchus in Lucanis ata cam- PQ V V teres Mocantur, Periis. uae V nusiam. Quas Romanorum colonia suis.. LVιe scis . Εjusque Corpus , quod cum annulo Invenerat , sepeliendum curavit. 6 Quamdiu . Sexdecim scilicet annorum spatio . 7 RsMocatus. Α Carthaginiensium legatis, quorum erba frendens , gemensque, ac Vix lacrymis tempe xans dicitur audivisse.