장음표시 사용
12쪽
M MENfvM quiddam est, ac prope infinitum, CARDINALIS A P LIS S I M E , quod ordinis nostri
THOREO Serenissimo Polonoru Regi patruo tuo, tum etia tibi se debere profitentur. Tanta est enim vestra erga Societatem nostram vel liberalitas, vel voluntas, ut quoniam vobis habere tantam, quanta debemus,
gratia non possumus, illud habeamus fixum in animo , nullum esse honore, qui a nobis tribui vobis non debitus possit. Idsstua et unusquisq; nostrum tum oratione assidue pr(dicare, tum etiam, si qua se offerat occasio, omni ratione prie se ferre. Ex quo sit, ut cum sint vestra erga nos Deneficia gratissima omnium memoria inclusa, aliquoru interdum sint comendatione testata: qui tamen, etsi faciunt plus p ne, quam possunt, minus certe se facere intelligunt, quam debent Tacco nunc de alijs, mihi quiadem, quem ab ineunte qtate Mathematicc disciplianq, iniecta quasi manu, proprium vindicarunt sibi, dum, quam nactus sum,ut aiunt, Spartam pro virili parte orno, atq; illustro, nihil fuit antiquius, quam
13쪽
. o pii Jatim dicarem alterutri aliquid, quod pates
ceret, quam utrique deberemus uniuersi. Itaq; cum
superioribus annis obtulissem Regi inuictissimo
patruo tuo Gnomonicen mea, con senum fore ex
stimavi, ut libellum liuorum, quod esset magni illius voluminis quasii epito me, nemini dedicarem alij, nisi tibi. Sperabam videlicet fore, ut qua es illi vel
cognatione, vel morum suauitate,atq; elegatia,vel erga nos voluntate proximus, esset tibi hoc mun sculuin futurii non ingratum cumilliid patruo tuo
acceperim suisse gratissimul Est sane libellus mole exiguus, sed qui capita Gnomonices pr*cipua con
tineat,atq; adeo nouam,&nunquam antea editam
horologiorum solari orti descriptione; alia praeterea, quq ad perfecta rerum dimetiendarum per se
iam alti metra(vi vocant)ratione, astrorumq;altitudines deprehendendas maxime pertinent ; ut facile paginarum paucitas rerum pr stantia p ponderetur. Accipe igitur, AND REA CARDINA LIS, qua es animi magnitudine, paruum hoc a me donum,& exile, sed aliquod tamen specimen nostrum omnium erga amplitudinem tuam obseruantiae:atque
egregiam istam viam, quam iamdiu ingressus es, Cnristiant laudis,& gloriae, pleno, quod facis, gradu insiste , ut& Sanctae Romanae Ecclesiae utilitati,&Serenissimo Regi patruo tuo, amplissimoq; eius
regno dignitati,& nobis,atque adeo omnibus, qui illustres virtutes tuas admiramur , voluptati esse possis. Vale. Romae vij. Κal. Scptemb.
14쪽
O NS T RV CTIO instrumenti adhorologiorum descriptionem aptissimi. pag. sII. VSVS praecedentis instrumenti in horologi s in quolibet plano describendis. y
III. CONST RUCTIO Fundamenti horologiorum, est, Figura Generalis pro horis amer. O meae noc. in quocunque plana, ct ad quamuis altitudinem poli delineandis commodissimae. I IIII. HOROLOGIA Horirantalia , atque Verticalia
V. HOROLOGIA a Verticali declinantia. a VI. HOROLOGIA ab Horirante declinantia. s VII. HO RO LOGI ad Horiuntem inclinata. s VIII. HO RO LOG I a Verticali declinantia, s stamul ad Horirantem inclinata. Is IX. HO RO LOG IA Gueridiana,Polaria, cti equinoctialia. IX. A RCUS signorum Zodiaci in horologio Horirantali, ac Verticati. a XI. CAR C U S, signorum Zodiaci in horologio a Verticali declinante. IXII. CARCUS longitudinum dierum in horologio quo
III. HORAE ab ortu O occasu in horologio Hori on- tali,ct declinante a Uerticali. spXIIII. HO RO LOG IO RU Ou descriptio in qualibet supersuper umbram dii horologi, alicuius Hori ontalis, aut
alterius cuiustiam. XU. CONST RV CT IO horologiorum ad Hori ontem rectorum ex Hori ontali horologio. IXVI. HO R R UM a mer. Om .moc. in quolibetp&no,quod vel ab Horitante aeque disset , vel ad eundem rectumst, er regulam planam in quassam partes distributam,tanquam per instrumentu descriptio iunge facillima. ys XVII.
15쪽
INDEX C A P I T V M. XVII. HOROLOGII cuiusuis admaiore minoremve
XVIII. MERIDIA NAE lineae inuentia. S IXIX. LIA inuentio lineae meridianae per tres Solis obseruationes ne cognitione altitudinis poli, O declinationis, Acinitie Solis in odiaco: una cum inuentione altitudinis poli, declinationis, locique Solis in Ecliptic Samplitudine oratu
XX. INV E NTIO declinationis muri cuiuslibet a Ver- ticali circulo primario. s IXXI. IV O D in omni loco terrae inter Aequatorem, O booicum O , vel ,posito umbra Gnomonum, turrium, atqueariorum in planis Horreonti quid tantibus bis in die naturaliter retrocedant,cum Sol vertice loci borealior est. Io sXXII. IV ratione in uadrante deprehendipossint Ninui Secunda, ct ali agmenta, etiam gradus in ea disributi non int: Nuo item modo flamenta partium statae altim ira exquisite cognoscantur, licet nul subdiuisiones in fiala facta int et clua denique indusia quadratum construatur ad usum tam cluadrantis, quam sicata altimetra exquisitissimum. HI IOA I N I S.
16쪽
uerit . In extremitate deinde longioris columnae . Y, annectatur cochleis , siue mesauis annulus quadratus Y, ex orichalco, aut ferro fabricatus, habens in summitate aliam cochleam ae, qua instrumentum foramini v , impositum , firmatumque, dc per aliam columnam quadratam o Z , longitudinis quinq; aut sex palmorum muro cuilibet aExam ultro citroq; beneficio illius annuli quadrati
delatum filii possit, atq; firmari.
POSTREMO in extremitate semidiametri inserioris L , quadrantis Meridiani apponatur pyxis p., cum acu Magnete illita, ut eius benescio Quadrans Meridiani, sirmato prius instrumetito in foramine v, in proprio situ collocetur , nempe in plano Meridiani circuli. Quae rixis affigi etiam potest, si id magis et recisse iudicetur, uni lateri Quadrantis, ut iactum cile vides in pyxide q. in instrumento. Ac tandem iuxta scivi diametrum 'uadrantis I Κ , ex puncto a, pendeat filiam a b, cum perpendiculo, quod libere in foramine b , exciso possit moueri, ducta prius recta linea a b , quae quadrantis senis diametro , siue columellae G H , aequi distet, ut beneficio huius perpendiculi Hotironti caelesti Horieton instrumenti A B C D, aequi distans pollit constitui. Quod hoc modo fiet. Attollatur, deprimaturue beneficio trium cochleolarum Horiton instrumenti Quo pa-imodo ex hac , modo ex illa parte, donec filum perpendiculi libere pendens re- cto IIor
ctae a b, ad amussim congruat,larusq; quadrantis radat. Hac enim ratione Ho- Tonlustriori ron instrumenti A B C D , ab Horitonte caelesti omni ex parte aeque si stabit . menti mHactenus de constructione instrumenti. Nunc ad eiusdem usim veniamus, ex metrati ea quo planiora fient , quae de fabrica huius instrumenti praecepimus et Et non du- Iesi ct into, quin, usu recte intellecto,o uiuis proprio Marte aliquas partes iustrumenti tuatur e-
alio modo disponere, A fortassis in meliorem formam redigere possit. quidi an USUS PRAECEDENTIS IN S T RUMENTI in horologi s in quolibet plano describendis.
N MURO, planoue, in quo horologium describendum est, siue Sua m recto ad Horitontem , siue non , paulo supra locum horologi j infi- do instru-gatur columna lignea illa longa o Z, superioris instrumenti, ut metum in quoad shii sus iudicium ab Horietonte aequedistet, atq; ita firmetur, descriptio
via loco dimoueri non possit. Huic columnae imponatur per annulum quadra- ne horolo tvm Y, totum instrumentum, ita ut punctum T, tantum a muro absit, plus mi- giorum Ioniis, quantam e de vis stuli longitudinem. Firmatoq: tunc annulo, beneficio co- candi sit.
chlet m,& instrumento, Muciicio cochleae X, statuatur linea fiduciae axis in gradu altitudinis poli cius loci, in quo horologium consimitur, firmeturq; cochleola N , ut ab eo gradu auelli non possit. Ac tandem Horieton instrumenti A B C D, beneficio cochlcolarum , & perpendiculi a b, Horitonti caelesti aequi-
distans consti tuatur, ut ad calcem superioris cap. traditum est: dc quadrans Meridiani hinc inde moueatur, donec in plano Meridiani circuli situs sit, axisque M g, polum mundi conspicuum respiciat; quod tum demit fiet, cum acus Magnete illita li nex meridianae in tando pyxidis directe supraposta fuerit; vel certe squod ego magis probo, propterea quod huiusmodi acus sere nunquam recta ad polum 'vergat, sed alibi plus , alibi minus a vera linea meridiana defectat, uti on admodum illis fidendum esse iudicem . Romae deprehendi non semel cuspiciem huiusce acus deflectere a meridiana linea ortum versus gradibus scrine G. cum quadrans Meridiani lineae meridianae in Hori et te instrumenti inuentae, et in scholio propos . ret. lib. i.Gncmonices docuimus. aeqiussistiterit.
20쪽
CONSTITUTO instrumento in tali situ, iacebit Aequator instrumentio PQ , in plano caelestis Aequatoris , & Coturus solstitiorum , horariusve mobilis RS, ad singulas horas delatus singulorum circulorum horarioru per mundi polos transeuntium situm obtinebit, ac denique radis signorum Zodiaci diametris Eclipticae, quatenus communes sectiones sunt ipsius ac Ascridiani, rositis sub Meridiano iiiiiijs signorum, ad unguem respondebunt. Quare planti
quadrantis Meridiani, si tunc concipiatur extendi ad murum usque, essiciet in muro lineam meridianam, hoc est, communem sectionem Meridiani cum muro. Sic etiam planum Coturi solstitiorum, horanive mobilis in quacunque ho ra positus, si intelligatur excurrere usque ad murum, faciet in muro lineam horariam illius horae, id est, communem circuli illius horari j cum muro sectione. Radii denique signorum, si ad murum usque extendantur, indicabunt in muro puncta, in quae umbra gnomonis, seu styli, de cuius collocatione paulo post agemus, proiicitur,sile in eo circulo horario,& initiis signorum existente. Denique hae ratione horologium totum constructum erit, si horarius mobilis ad singulas horas iii telligatur esse traductus, &c. Sed quia plana haec extendi non possunt, inueniemus eorum communes cum muro sectiones , & puncta, per quae arcus signorum Zodiaci sunt ducendi, beneficio fili Fac ratione. Ante omnia ponatur horarius mobilis ad horam xij. Aequatoris,in eoq; stu firmetur: atque expuncto T, filum pertenue emittatur ad murum usque, radens tamen planum ipsius horari j liberenta ut planum extensum ab eo filo no recedat, sed ei perpetuo incumbat Nam si filii illud singullis radijs applicetur, notenturq; puncta in muro , ducenda erit linea meridiana perea puncta indicans horam xij a mer. uel mcd. noc. Supremum autem punctum signo po, restondebit; sequens signis tet,
de subsequens sienis X , & M.; proximum huic signis v, & G ; & aliud sequens signis E, &'; & insequens signis ri, & se; & infimum signo O . Moto deinde horario mobili,& ad horam i quae horae xij in infima parte Aequatoris ad sinistram succedit, siue versus ortum, traducto, atque firmato, reperiemus eodem filo planum horari j libere radente,& singulis raclijs incumbente puli haeorundem signorii in muro, per quae linea horae i. amer. ducenda est.Eademq;ratio est de omnibus alijs horis, quae in murum cadere postulit, hoc est,quarum puncta filo illo planum horarii radente in muro possunt notari. Quod si puncta tignoru respondentia apte conlutigantur lineis inflexis, descripti quoque erunt arcus signorum,quos una brae extremum percurret, sole in signorum principiis existente: omnia tamen punista v, &-, si in opere erratum non fuerit, in li-heam re clam cadant,necesi e est, nempe in communem .ssiquatoris cum plano horologi j sectionern, ut in Gnomonica demonstrauimus . Caeterum puncta eo undem arcuum signorum reperiemus etiam, atque adeo arcus ipsos delineabimus, nulla habita sorarum rationet. Nam si horarium mobilem circumducamus ad varia loca Aequatoris parum inter se distantia , 5: in singulis positioni- signorumhus filo puncta in muro pro singulis signis notemus inuenta crunt puncta om- ducatur pium signorum , etiamsi nullius horae habita ratio fuerit. Et quo frequentiora ha suerint intervalla in Aequatore, in quibus horaiius mobilis sistitur, eo frequen-vora punista in muro reperientur pro singulis signis,& minus inter se distantia, .c proinde areus ipsi signorum magis exquisite ducentur.
HORIZONTALIS linea ita ducetur. Extendatur filum usque ad mu-him,eleueturque & demittatur, donec Horigonti sit parallela : quod efficies be- Horator heficio libellae,& perpendiculi, atque regula ipsi filo applicata. Filo enim hue talis iisbbtinente situm , si in muro punctum signetur, erit recta per illud punctum du- ne cta Horitonti aequi distans, linea horletontalis ; quae in muris ad Horitontem re ais ad meridianam lineam perpendicularis erit. Quam certius hoc modo du-