Libri moralium sive expositio in librum B. Iob

11쪽

ligentia iterum ac tertio recognitum a San

ctissimo doctissimoque patre illud opus quod

de nulla alia eius lucubratione asserere licet)ut numeris omnibus absolutissimum , pri0- rem locum ordine quoque dignitatis merito

consecutum est.

In ea sane exp0sitione aeque copiosa et eleganti , tantum ceteros scriptores qui librum lab commentariis illustraro conati Sunt, antecellit, quantum in divinorum areanorum cognitione et contemplatione, Christianae Ethi-ees scientia experientiae coniungia, rerumque Sacrarum omnium Peritia, longe superior fuit Adeo ut his in libris refertissimum simul habeamuS armamentarium ad ecclesiastica dogmata adstruenda confirmandaque, et copiosis simum ad mores instruendos ae informandos promptuarium.

II. Statim ac tu lucem editi sunt libri illi, quam avido fuerint excepti, iubentibus etiam episcopis ut ad vigilias sacra8 legeruntur, quamque aegro id tulerit vir humilitate praestantissimus, ipse nos ducet in epistula ad Ι0hannem subdiaconum Ravennae, hiS verbis: Illud autem quod ad me quorumdam relatione perlutum est, quia rererendissimus frater et coepiscopus meus Murinianus legi commenta be-

12쪽

1V- uti Iob publice ad riyitius fisciret, n0n strute .u Meph quia non est illud opus populare, et rudibus auditoribus impedimentum mostis quum provestum generaret. Sed dic ei ut commentu Psalmorum legi ud rigilius faciat III. Praeconceptam de S. Gregorii Moralibus opinionem ad p0Steros propagatam, maiores quoque nostri festatam nobis Ireliquerunt, maxime cum ex illis, ut prae manibus Semper haberi possent, t0t, Variis Sub nominibus, epi

rabimus in Bibliothecis a nobis repertas. In codice Corbeiensi nunc Biblioth. S. Germania Pratis qui collectionem quarumdam epistolarum S. Gregorii a Paulo diacono missam ad 8. Adhalardum abbatem Corbeiongem continet, extat quoque opusculum hoc titulo donatum: In nomine Dei Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Incipit setosta quam scripsit Lalcen filiusmith, de Moralibus Iob quus Gregorius fecit

Videtur esse saltem 800. annorum. Quaedam solia perierunt. P08t librum trigesimum, ex xoliquis quinque nihil legitur. In Bibliotheca S. Audoeni Rotomagensis habemuS manu exaratum, Adulberti levitae speculum ad mirmannum presbyterum, Ssu Moralia beati Gregorii abbreviata. Codex est

13쪽

600. annorum. Eiusdem collectionis exemplar iam occurrerat doctissimo nostro Iohanni v billonio Bibliothecam Praemonstratensem excutienti. In cod. ΜS. Bibliothecae Gemeticensis sunt breviationes Moralium sub titulo Beclinatorii animae. Eosdem collegisse dicuntur Simon Amigeniensis monachus decem parτulis libris, et sub- prior S. Victoris Parisiensis libris sedecim. Extat Garnerii opus Gregorianum dictum, in Bibliotheca Navarraea. Verum omnium qui huiusmodi compendia confecerunt, illustrior fuit sanctus Odo ex canonico S. Martini Turonensis, monachus et abbas Cluniacensis postea factus, cuius libros XXX. ex Moralibus Gregorianis collectos edidit Parisiis D. Martinus Marrier sancti Μartini a campis monachus anno

1617. Extant in Bibliotheca ΡΡ. Lugdun. TOm. 17. Huic scriptioni operam dedit Odo cum adhuc iunior in sancti Martini sodalitio militaret. Odonis exemplum secutus Iohannes eius

discipulus, qui ipsius vitam tribus libris compleXus est, opusculum eae Gregorii Moralibus de toratum concinnavit; quod in Bibliothsea Casinensi a se inventum lastatur idem ribil

14쪽

VI. In Bibliothsea Laudunensis Ecclesiae insignis est codex manu exaratus eosdem Μ0ralium libros in compsendium redactos exhibΘnS, quem huic ecclesiae dono contulorunt duo Miusdem canonici, Adalelmus thesaurarius, postea teste Flodoardo, eiusdem ecclesiao creatus episcopus anno 92 l. ac Bernardus. Opus sic

incipit: In nomina Domini. Prologus beati Iob. Inter multos saepe quaeritur, quis B. Iob libri scriptor haberetur. Alii quidem Moysen etc. sic

absolvitur prologus: Suae victorisse grata narrasit. Post prologum legitur: Incipiunt Moralia S. Gregorii Papae de libro Iob. Vir erat in

terra Hus nomine Iob. Idcirco sanctus iis ubi habitarerit dicitur, ut eius meritum virtutis ein primatur. Sicut enim strat seris culpae est eis. Liber primus desinit in haec Verba: quia sine cessatione Patri suam pro nobis incarnationem demonstrret. Sequuntur ordine XXXIII. libri. Nam tricesimum quintus deest. Quis autem huius collectionis auctor sit nondum nobis

compertum e8t.

IV. Ex his liquet quam assidui e88ent Veteres in legendis colligendisque velut in fasciculos Gregorianorum Moralium libris; quod habitae de illis existimationis argumentum est luculentissimum. Ut autem Latinae linguae im-

15쪽

VII. peritia quominus isgerentur non obesset, ipS rum in Vulgares linguas translationes iactae sunt plurimae. Nam Νotherus eos Germanico vertisse dicituri, Hispanico autem Grimoaldus, monasterii S. AEmiliani monachus, circa seculi undecimi finem, ut de ceteris taceamus. 1ὶ Non minus aviditatem legendi libros Μoralium probat codicum manu descriptorum, qui libros illos repraesentant innumera pene moltitudo. Praecipuos a nobis lectos et eVolutos hic recensere operae pretium duXimus. Antiquitate praestantissimus est codex Cl.

Viri Stephani Balugii, qui Gregorii aetatem

Pene attingere creditur. Utinam Vero plures quam quinque libros, scilicet a vigesimo tertio ad Vigesimum septimum, complecteretur. Secundus propter antiquitatem locus dobeditur Remensi plus quam nongentorum annorum qui EcclesiaeRomensi dono datus est ab Hinc-maro archiepiscopo. Hunc appellamus Rem vet. aut 1. Rem ut ab alio codice eiusdem occlesias, sed aetatis inserioris distinguatur. Tres codices nobis suppeditavit Bibliotheca

3 De Italica versione a Iohanne Zanobio de Strata Florentino elaborata quae etiam m. habetur in Codd. Bessarionis vide Gradonicum et

16쪽

Vm Archimonasterii 8. Remigii Remensis. Prior motoris sermae vocabitur a nobis Remist. 1. 8equontes, 2. et 3. Insignis codicis ecclesiae Bellovacensis copiam habuimus, annitente Cl. V. D. Foy a S. Hilario eiusdem ecclesiae canonico, qui quoad vixit studiosissimum se ostendit litterarum litteratorumque Omnium. Codex qui 700. annorum aetatem praefert, complectitur viginti priores Moralium libros. In quibusdam locis recentiori manu correctus fuit, Seu potius eorru

plus; sed prioris lectionis quas facile dignoscitur, rationem habuimus. Libro undecimo praemittitur index capitulorum, quorum distinctioox textibus libri Iob explicatis ripetetur. Αdduntur argumenta quaedam, δε igne aeterno, da felicitate, de timore Dei etc. Remigianus codex 1. exhibet etiam nonnulla summaria titulorum loco adscripta. Codex Bellovacensis primis his litteris Bellor. aut Belaac. significabi

tur.

Decem priorum librorum Μοralium Variantes lectiones ex duobus codicibus Corbsinsibus excerpsimus, qui cum ab inVicsm nunquam sere discrepent ambo sic notabuntur, Corb. Alterius Corbe insis occurret saepe mentio, qui cum Parisiis in Bibliotheca S. Germani a Pra-

17쪽

IX. tis nunc asservetur dicetur Corb. Germ. Εadem S. Germani Bibliotheca nobis praebuit optimae notas codicem Germanensis titulo infra indicandum. A ceterii Dionysiani prope Parisios olim fuit codex ab 800. circiter annis descriptu8, quem Coibertinum nominamus, quod in celeberrima Coibertina Bibliotheca nunc aSSerVe

tur.

Ex Ecclesia Laudunensi duos codices in quibus libri Moralium continentur a decimo septimo inclusive ad ultimum, utendos accepimus, infra sic indicandos Laus primus, Laud.

secundus.

Sex priores libros et totidem postfriores eum Vigesimo, Vigesimo primo, et Vigesimo ABoundo eruimus ex Bibliotheca monasterii Vallis-Clarae, Ord. Cisterciensis in dioecesi Laudunensi, annuento reVerendissimo abbate, faventeque doctissimo aeque ac humanissimo viro domino de Noyvillis eiusdem monasterii vigilantissimo praeposito, cuius ope ac labore multa alia ad nostram editionem adornandam, consecuti sumus. Huic codici notam hanc assignamus Ua clar. Decem priores Moralium libros, atque -- decim novissimos invenimus in monasterii

18쪽

Longipontis siusdsm ordinis Cisteroiensis

msmbranis optimae notaε sexcentorum circiter annorum antiquitatsm prae se serentibus;

quas hoc dimidiato nomino Longi poni. saciis

a ceteris secernentur.

Duobus codicibus S. Cornelii Compondien-8is usi sumus, uno 700. annorum, altero inserioris aetatis. Antiquiorem appellabimus CompenL 1. alterum Compend. 2. Regiae apud Parisios Bibliothecae codices elegantia et venustate magis quam Vetustate commendatos consuluimus, et magna ex parte evolvimus. Unus omnes Moralium libros continet, alter decem et octo tertius tantum quinque: quartus longe maiori sorma elegantissimisque characteribus exaratus, decem et so-ptem dumtRXRLΕx codice Carnotensis Ecclesiae Asculo X. Scripto pauca delibavimus quod ab aliis iam a nobis lectis non discreparet. In monasterio S. Ρstri in Vallo Carnot. extat codex Moralium ante annos 800 scriptus quom Ardeus Carnotensis ecclesiae decanus, postea in monasterio Floriacensi monachus, indeque Carnotum missus ad restaurandum S. Petri monastorium, secum detulisso dicitur.

Hime in quibusdam tantum locis insignioribus

19쪽

xΙ. eo iacimus, quod magna ex parte mutilus sitis

Floriacensis monasterii Bibliotheca magna olim S. s sileotiis instructissima, tria Mo

ralium exemplaria manu exaratis RSSerVat, ΘX quibus Varias lectiones non paucas cerPi

mus.

Ex Bibliotheca S. Martini Turonensis eorumdem Moralium Vetus exemplar obtinuimus evolvendum, Spondente pro nobis Cl. V. D. Gallegon doctore ac socio 80rbonico, eiusdem ecclesiae canonico et praedent ors, cui litterae plurimum debent. Ex codice S. Albini Andegavensis multas Horatium varias te etiones accepimus, et noVae inseruimus editioni. In Bibliothsca monasterii Vindocinensis

tres nacti sumus codices Moralium manu exaratos Vetustissimos. Qui antiquitate praestat, trodecim libros ultimos exhibet: alter duodecim priores, tertius viginti duos. In eo singulis libris quidam praemittuntur indices argumentorum seu titulorum ac veluti capitum; in quas libri secantur. Idem duplicem saepe lectionem exhibet, quod etiam in Uticensis, Lyrano et

Bigotiano in is commemorandis, ObSerVaVimus. Verum maiorem codicum ΜSS. copiam, et

20쪽

variarum lectionum segetem nobis subministravit Normannia, qua in provincia nova haeceditio potissimum adornata BSt. Libros quindecim priores accepimus ex Bibliotectia ecclesiae Baiocensis, saVente praeSertim illustrissimo reverendissimoque episcopo Henrico de Nesinond; qui cum resarciendae ex S. Gregorii doctrina disciplinae Ecclesiasticae sit studiosissimus, ut emendatiora prodirent Miusdem S. Doctoris opera, curandum putaVit. Omnes Moralium libros logimus in codicibus Ebroicensis ecclesiae nobis commodatis beneficio praesertim clarissimorum Virorum D.

D. Bitaut decani, Petit praecentoris, et Aubery canonoci ac Bibliothecae praefecti. Eosdem libros contulimus ad Varios ΜSS. S. Michaelis in Periculo maris, S. Martini Sagiensis, 8. Ebrulphi in pago Uticensi, B. Mariae de Lyra, B. Petri de Conchis, monasterii Beccensis, Pratellensis Gemeticensis. Hi codices

pene omnes 700. annorum .setatem a8sequi Videntur, optimaeque sunt notae praesertim Pratellenses et Gemeticen Ses qui antiquitate praestant S. Ebrulphi codices aliquando Uticenses appellabimus, a pago Uticensi in quo situm est illud monasterium. Conchensis nunc asservatur incoleborrima Bibliotheca Bigotiana apud Rofο-