Libri moralium sive expositio in librum B. Iob

21쪽

XIII.

magum, Ox qua illum accepimus cum plurimis aliis, humanitate clarissimi viri D. Bigot, de Monuille in suprema Normanniae curia Senatoris integerrimi, quapropter eum non CoΠ-chensem sed Bigotiarum appellabimus. Octo Anglicanorum ΜSS. Variantes lecti nes suppeditavit nobis Τhomas Iamesus in Vindiciis Gregorianis, sed pauoissimas; eS quibus tamen intelligere licet, Angliae codices

manu exaratos a nostris non discrepare.

Denique Romanorum Vaticanorumque di- cum lectionos diversas ad nos misit D. Claudius Estiennot, quem huic labori plurimisquo aliis pro Reipublicas litterariae bono susceptis

immortuum, lugemus. V. Christianorum studium erga libros Μoralium S. Gregorii non minus probant frequentes eorum editiones, ex quo ars typographica amanuensium labores leVavit, quam codicum manu eXaratorum copia. Eas tantum quibus usi sumus, hic recensere suffciet, siVe Seorsim excusi sint laudati libri, sive simul cum aliis sancti Doctoris operibus: Omnes enim enumerare immensi laboris esset ac superVaca

nei.

Antiquior a nobis lecta, Parisiensis est anni 1495 quae prodit cura mussistri datrici

22쪽

XIV. Gerinst. Constantiensis, et Beretholia Nemboli

Argentinensis sociorum in sole aureo viri Sorbonici commorantium. Hano secutas sunt plurimas Parisiensos, scilicet anno 1518. oum Omnibus sancti Gregorii oporibus studio siusdem Remboli vel alterius cognominis in aedibus Iohannis Parei: Anno 1533. 1542. 1551. 1562. 1671 1575. quae duae ultimo looco laudatae Iohannis G lotii Campani viri doetissimi opera prodierunti 1586. 1605. lib19. 1640. st 1675. a GussanVillaeo adornata. Prior Basileens est Wnni 1496. quam ProximΘ excepit excusa in ossicina Nicolai Mures ann. 1603. Huic successit quas in eadem urbe publici iuris iacta est, aere et impensis Ludovici Horneken Bibliopolae eisisquemvnas Agrippinae, labore tamen et euris Adae

Petri a Langendors hypoplastis sorte typ plastis P pridie Kalendis Februariis, an 1514.

e nobili Basileo, regnante Salvatore noStro earne Trabeato. Haec editio discrepare non Videtur a superiori Basileensis, aut in isxtu, aut in capitum partitione. Quarta publici iuris lacta est ann. 1551. iterumque prodiit ann.1564. ex ossicina Frobeniana, cura Buldrichi Coccii. Omnes laudatas editiones restiate superat Ro-

23쪽

XV. mana ann. i475 Xixto IV. Romae sedente, cui praefixa est brevis praefatio Dominici Brixiensis episcopi. Alia Romana cui operam impendit Venusinus episcopus, coepta est ann. 1589 --ctoritats Xixti V. Editionem Venetam ann. 1494 non ram adhibuimus, dimidiato BarthoI. nomine infra

designatam propter Bartholomaeum Cremonensem canonicum regulare, qui huic accurandas praefuit. Eam antecesserat prior Veneta ann.1480. quas nobis non occurrit. De aliis editionibus Lugduni, Rotomagi, Duaci, Antue icto, Rutalibi factis dicere supersedemus, ut quid in hacnοVissima praestitum sit a nobis, uberius explicam liceat. VI. Primo quidem ex variis Μ88. Magno laborct neo minori fide collatis, purum S. Gregorii isxtum, quantum in nobis suit, restitubmus. Locorum Vctro a nobis emendatorum in primo et secundo libro hic specimen accipe; nam omnes viralium libros examinare non patiuntur praefationis angustiae.

Libro 1. num. 17. 1ὶ prius legebatur de Christo mortem pro illo humilem sumsit; cum lo-gendum sit mentem etc. Num 18. 2ὶ qui iubilaus annus 3 monade addita, nostrae adunati nis summa impletum, ubi redundat summa, mu-

24쪽

XVI. tatque sensum; uti legere est in nota ad hunc locum. Num. 20. 13 infirmiores sidereum mentes recepimus sidem Trinitatis tenentes. quae tria ultima verba invitis ΗΘΚ addita expunximus ut omnino superflua; quas quod statim liquet legenti quae sequuntur. Num. 21. 2) antea lectum, memorosis sitiis et siliabus; etsi hoc loco filiarum tantum haberi mentio debeat. Ibidem vitiose prius, tota gentilium vitiositas, pro tor-

tu. etc. quae lectio ΜSS. codicum ex Sequentibus adstruitur: in fortis ritiosisque ritae reteris conversationibus ubi corrupte Superiores

ditores legerunt una Voce, in tortis. N. 22. 3ὶ pro in omne quod faciunt modus est loquendi Gregorio familiaris in olim lectum id omne. Num. proxime sequenti 4ὶ aliis in oditis habes:

Quid est enim sedendo asinum Ierusalem Cenire. Ubi contra mentem S. Doctoris GussanVillaeus

legit: sedendo asinum. Num. 31 b) apud eundem Oecurrit: per eos praedicationis gratia derivatur pro purgationis. Ibidem 6) graviore errore legitur

de Christo: nam cuncta sciens sed in semetipso ignorantiam nostram suscipiens etc. Haec Sanea doctrina S. Gregorii prorsus abhorrent, ut

25쪽

observavimus hunc locum emendando. Itaque sequendo ΜSS. codices, restituimus: Sed in locutione sua ignorantiam nostram suscipiens. N.

37 i) prius acriptum: quae metu relinquitur pro

quae mente relinquitur, qu0d reposuimus ex HS8. Libro secundo num. 9. 2) olim corrupte: dioitur eis qui aderunt ; cum legi debeat tum ex ΜS8. tum ex orationis serie: dicitur eis qui

adhaerent. Non minus Vitiose num. 11. irrepserat, tanto maiorem vocem in aures circumscripti

spiritus exprimit, pro in circumscripti spiritus, scilicol Dei. Ibidem, quomodo dicuntur vindictam desiderare, pro, qu0modo dicuntur, petere. Num. 13. ubi legitur. Deum dicimus in sua propositione perdidisse, additum gratis ab aliis editoribus, victoriam. Num. 15. iidem mutarunt, addicat, qu0d significat 'condemnet, in addiscat. Num. 19. in aliis editis contra ΜSS. fidem, ac S. Doctoris mentem, post hae0 Verba, alia ad tentandum sit, adiectum, allu αd Qt gendum. Num. 28. pro ictus τerborum, in editis Gussanviti. ictus verborum. Num. 35. θXUu- si habent, de temporalibus editis loquitur, incaute addito de, quae particula mutat Sensum. Num. 49. legitur alta sapere, pro Cay're. Num b6. post haec Verba, unitatem concordiae perdia

26쪽

XVIII.

dit, in oditis sequitur longum hoc assumentuma ΜSS. reprobatum, nec antecedentibus cohaerens nec conSequentibus: cum et post resurrectionem suam quibusdam non credituris se abscondit. Num. 59. ubi simpliciter legendum, erit ergo quando conspicuus etiam Sisogogae appareat, sic ab editoribus mutatum, erit ergo

quandoque conspicuus, ut etiam Synagogae appareat. Num. 60. in excusis legis, Molpit omnis, pro, reecipit inter omnia: et n. 61. in per-Secutisne, pro in pereuSSione: n. 76. haec genuina lectio, domus eruitur, mutata erat in, simus obruitur. Denique n. 92. paulo ante libri finem, haec Asntentia do Spiritu sancto: dissimiliter ergo spiritus in illo manet, a quo per naturam nunquam reo dit; sic interpolata legebatur: in illo manet, cui se ad τotum substantialiter eghibet, et a quo ete. 'De his porro restitutionibus si emendationibus a nobis iactis rationem semper Subiecimus in brevibus notis saepius ex ΜSS. con-Sen Su petitam. Quando Vero Vetera dissentiunt exomplaria, Variantes quasdam lectiones, quae alicuius momenti visae sunt indicare satis nobis suit.

VII. Soeundo, divisionem huius operis Sexin partes a sancto Doctore institutam, in Πο-

27쪽

XIX. stris HSS. observatam, sed in editis v) neglectam, et a plerisque editoribus sorsitan ignoratam, secuti sumus. De illa partitione S. Gregorius ita loquitur in Epist. ad Leandrum mox subiicienda: Opus hoc per triginta et quinque

tio libri XI. In Epistola, inquit, libris praemis

sa causam reddidi cur tertiam huius operis partem, ad aliarum usque similitudinem minime emendano perduri. Denique in fine libri XVI. haec sicut in huius partis tertiae initio promi- time me memini, sub brevitate transeurri. Pluribus id oonfirmare sive ex ipso Gregorio petitis,. Sive e X aliis Seriptoribus, operae pretium non eSt. Itaque prima pars, ut ex MSS. inspections facile intelligitur, continet quinque pri0- res libros. Secunda pars ali 08 quinque u Sque ad undecimum. Ab undecimo incipit pars tertia. Quarta a decimo Septimo, non ab octavo decimo, ut mendose habetur in editione Paris. 1518. incoatur. Quinta a vigesimo tertio , et dus init in vigesimo septimo. Ad sextam partem liber

Vigosimus OetaVus pertinet eum reliquis.

i In edit. Paris. ann. Ibi3. quaedam sunt huius divisionis vestigia. Nam tanto librum undecimum legitur: Liber redecimus totius operis: twι-- motae parum morulis exposition a ete. Et initio lib. deeimi octavi: Liberymar is mors quinta. Ceterum DRrtis Primae secunduo, et sexte nulla sit mentio.

28쪽

VIII. 'ertio etsi capitum divisionem ab iis qui n0s praecesserunt editoribus institutam retinere in animo esset, eam tamen ob gravi8simas rationes mutare coacti sumus. Sanctum Gregorium de libris Moralium per capita distinguendis non curasse in consesso est apud omnes. De primo audi0re divisionis per capita factae haec leguntur in cod. Coibertino n0tato 62. post. Epistolam ad Leandrum, et Praefationem in Moral. librO8. 19 In nomine Dei Patris, et Domini nostri Iesu Christi, et Spiritus sancti. Incipit prolagus super capitum Moralium B. Gregorii Papae venerabilissimi. Christi Iesu Gregorius servus ac urbis Romae Papa venerabilissimus composuit, et praetitulavit mwlta volumina librorum. Praeposuit etiam per libr9s seriem capitularum.

Fecit quoque in rerba 23 Iob erpositionem: sed capitularum ad eiusdem sentontias, non addidit ordinationem. Igitur 3) Henrici secundi Imperatoris tempore 43 Retinerius Aretinae Ecclesiae Canonicus Presbyter per omnes fere sententires supradictae eaepositionis 53 1 igilanti studio , et

29쪽

XXI. cogitatione capituls supposuit, non propter in nis i) gloriae furorem, sed ductus disini amoris zelo et utilitate legentium, seu etiam legentes audientium: ut quidquid utile ad tempus in

illis sententiis Nin quaereret , cito et quasi sine

labore inveniret. In prioribus edit. Parisiensibus, et in aliis aut Vetustioribus aut sero supparibus, libri Μοralium in varias sectiones breVissimas, nulla iacta capitum mentione fuerunt distincti. Basileensis anni 1503. exhibet capitulorum partitionem, quam retinuerunt sequentes editores usque ad Coccium. Hic enim aliam, ut ipse praefatur, divisionis methodum Secutus, nova capita instituit; quas divisio in omnibus aliis posterioribus editis perseVeraVit. Verum ut ab hac, et ab ea quae praecesserat dividendi ratione recederemus, persuasit, quod idem caput saepe diVersa penitus complecti observa-Verimus; aut idem argumentum cui unicum deberetur caput, in plura destribui. Exemplo sint in veteribus editis ante Coccium cap. 3. . et 5. libri primi, ac in posterioribus editionibus Cocciana, et ceteris quae Sedulae Sunt, eiusdem libri capita etiam 3. 4. et 5. in quo

30쪽

absolvitur explicatio historica litterulisque textus Iob, ac mniato stylo incoatur expositio allegorica ad haec verba: Vir erat in terra Hus, hoeo per historiam svotre credimus, eis. Cum itaque neuter capitum assignandorum arrideret modus, eum 'amplexi sumus, quem offerro videbuntur textus libri Iob versus aut integri aut dimidiati, dum sigillatim a S. D0-οt0re explicandi proponuntur: ita ut idem sere Asmper sit et capitis et paraphrasis seu explicationis exordium. Nihilominus tamen textum in minores sectiones numeralibus D O-tis distinctas partiri curavimus. Priorum etiam, editionum capita in margine asSignaVimus ut quae iuxta illas editiones passim in libris laudantur, nullo negotio p0SSint in Veniri. Vetustiores ante: Cocciacam vet. appellamuS hane autem et Sequentes, reo. l)Ut maiori fide codices manu eXarat0S re- Praesentaremus, integros huius Communiarii libros una serio legendos exibemus, Sestantibus eos solis libri Iob textibus, ann0tatisque tantum in margine capitibus ae eorum argumentis. Et vero cum Grogorius ab uno textu ex-

1 Nos vero, quia in margino, uti odiornus vult mos, nihil adnotamus, ubi PP: Maur: indicant eapita Vet. veI Rye: addimus numerum, a capite versam inebo

antea.