장음표시 사용
21쪽
sistit, deueniatur. Illud nostrum auctorem animaduertimus non neglexisse, cum capite vltimo huius institutionis quaedam, leuia tamen, de inferiorum orbium circulis, moti in hiis,& deliquiorum causis, adiungat. uem autem ordinem obseruet in hac sua instituistione pse auctor demonstrat. CAPITULUM I. Sphara igitur ab Euclide D. LI. b.
HAE figurarum contemplationes quae
ab ipsi auctore adferuntur cum sine
magnitudinum glometricarum,tum astronomicarum uberiori enarratione intelligi
haud queant, operae pretium facturi videbimur, si in illorum gratiam, quibus haec scribimus, altius ipsas ex geometricis principijs nostro instituto interim illa applicantes)repetamus. Dunctum magnitudinis initium, magni, - tudo non est .Et ut Euclides ait) punctum est cuius pars nulla. haec maximam vim habent, cum in geometricis, tum in astronomicis demonstrationibus : circuli enim centrum, itamquam punctum inquirimus, pundiis&lineas terminamus, metimur ac diuidimus; ita ut punctum inuenire nihil aliud sit
22쪽
sit, quam scopum attingere In astronomicis
vero polos mundi intuemur, cardinem ac mundi centrum in rerum coelestium varietate introspicimiis: centra si quidem & poli, sphaeras continent, & in suo statu conseruat, earumq; interualla intexunt, ac potentias es . . fundunt,ipsi immobiles siti, axes suos euoluunt, aeternaque vertigine contorquent. Hinc Plato punctorum vim adamantinam,
perpetuam, stabilem & diuinam plane iudicauit, cui & illud Pythagoreorum adisicimus, qui mundi vertices, Rheae sigillum appellant, quod diuinitas ac aeterna meS, quaecuncta producit, producta conseruat animalia, immensam ac inenarrabilem vim perii Os larga benignitate est undat. Centrum simili modo Iouis carcerem appellant, quod hoc consistente in medio vnniersi, situm immobilem conseruet, &nos ab alto Iouis domicilio in hoc tanqua in barathrum quoddam deturbati ac deiecti simus. Hqc eo de punctorii ratione adducere volui, ut in telligant studios Geometrica de Astronomica principia inveterum philosiphia magni momenti esse,&sine ijs eorum Philosephandi modum i a telligi non posse Secun i de initio Euclidis linea est talis B a Linea
23쪽
qLIn ea est logitudo sine latitudine; huius
aute varias species auctores enumerare
1 olent. Alita enim curuae sunt, aliae rectae. Plato has duas, recta scilicet, & circularem simplicistimas esse volebat, reliquas omnes ex his compositas,mixtas appellabat. Recta illa dicitur, cuius medium obumbrat extrema, qualde finitione Plato defectus clim Solaris, tu Lunaris causam demonstrare conatus est. Curva autem illa dicitur quq cum in directum posita non sit,iale quid non patitur,ut in circuli circumserentia, aut alio inaequali plano, aut etiam in plano aequali, inaequaliter a medio eleuata. huius infinitae, non aliter quam vitiorum a mediocritate seu virtu te deflectentium,formae esse possunt, cum na sit recta linea, virtutis veri imago & 0mbolum Mixta autem illa dicitur, quae ex simplici simis,recta & circulari scilicet, composita est.
hanc linearii distributionem Nipse Aristote Jes admittit, Omnis, inq uit,lines sip ecies,vel xecta, vel circularis vel mista.vnde motus species
24쪽
IN SPHAERA Μ. scies tres inli Rechus, Circularis,&Mistus Linearum autem rectarum quibus hic v timur,sipecies sint, diameter, axis visivalis. Diameter autem illa dicitur linea, quae per centrum mundi ducta, utrinque eius ambi tum ac extremitatem attingit, Vt ea, quam ab
aequinoctio verno, id est, arietis initio, ad librae principium ducimus, diameter nuncupatur,& per hanc linea diametralem, astrorua spectum malignum ,& minacem notamus. Axis autem illa linea di titur, quae quidem coelum diametraliter secat, ac Iuis extremitatibus, polis scilicet, motus principi u in i piscorto conitituit.Sic linea illa,quae a vertice sub Iimi Aretico, ad oppositi si seu demersium& occultatum producitur, axis mundi appellat ur. Ea quae a secundi motus, hoc est planetarum, quo contrario atque coelum ultimum' feruntur, verticibus protrahitur, axis Lodia
ci seu obliqui circuli vocatur. Quae autem δ
25쪽
su premo vertice Zenith pundio, ad perpen- diculi1 nostris capitibus imminenti, ad imu. ctas me dij per terrae centrum traducitur,appellatur axis hori Zontis. Horum a Xium me in inere auctores, quod eorum usus in rebus Astronomicis creberrimus iit. Nam alij omnes circuli coelastes suos a Xes habent, quora nullas usus in Astronomicis. Visuales illae lineae dicuntur, quae ab oculo in rem altam, aut longe distantem emittuntur, praesertim si per duo foramina, ut per tabulas Dioptrae
ad conum rei es euatae, aut stellas coelo adhaeretes ferantur.Harum usus in rebus altis me
tiendis Geometrico artificio, &in motuum coelestium calculationibus, eclipsibusque
praedicendis maximus cernitur. Aliarum autem linearum ,ut sint contingens, perpendicularis, basis, cathetus, diagonalis, hypothenusa, cor auscus, explicationem ad Geometriam reserimus, hic solum modo ea explicamus, quae videtur ad huius artis principiorum explicat Ionem ficere. Sic papelleloe lineae esse dicuntur, quae aequabili interuallo, ut rotarum ves figia, a se mutuo re Dotientur. atque haec dercetis. Curvae autem hae lineae huic nostro insti- trito subseruiunt, circulus, semicirculus, Heli S, Oualis, arcus circuli.
26쪽
IN IPHAERA M. TCircularis linea dicitur, qui omnibus suis
partibus vergit in sese, nullarum egens com - paginum, suamq; superiaciem inuoluens ac con ti nens, ut lineae a centro ad ambitum pertractae, aequalitatis ratione conueniant. haec in planis figuris, ut globus insolidis principem locii obtinet.Huius diuersas species auctor enumerat, ut suo loco apparebit. Ex circularis lineae desicri otione, quid semicircularis sit, notum est. Oualis autem illa dicitur, quae n On ut circulus a centro ad circumfere tiam eductas lineas omnes squales habet, sed duas tantiina, easque &prolixiores, di minores.Helix illa dicitur, quae ab uno puncto C-xiens circumducta, nunquam in idein punctum redit. haec in truncis columnaribus de cochleis praelorum incisa, immesam vim toris
quendi sabet. Dicitur etiam spiralis, quod ut serpens se inretini spiram, ita etiam thaec linea Iab uno
princlaio, circa illud volvatur. elusinodi autem motu inferiores orbes sub coelo ultimo ferri iudicamus,licet singulis diebus parallelum conficere d1 cantur.Arcus pars circuli dicitur, comprehensa linea minori, quam dimetiens ei Thic aut semicirculo maior est,&angulos acutos suscipit, aut minor es , & ob tulos: nunquam autem aequalis. Huius linea
27쪽
subtendens chorda dicitur; quae chordaei nis sistit, sagitta.vsus harum est in tabulis sin
Atque hae linere cum rectae, tum curuae &mixtae,sunt,quibus tapius utimur in rerum Astronomicarum enarratione. Locus,vi simili modo superficierum praecipue tamen Astronomicarum enodationem adducam uti
exigit. tiust perficiis. Superficies es , uulongitudinem & lati
tudinem tantum habet. haec cGrporum terminu& indicatur, corpora ipsa i n u o uit ac continet.Hanc aut rectam, aut obliquam simili modo ut lineam appellamus. Rectam appello breuissimam superficierum, iuxta Archimedis sententiam, eadem extrema habenti u. Curva autem, aut mixta di citur, quae contrarium in se admittit, &non aequaliter inter suas lineas continetur, ut sunt arcus in aedific s. haec si corporis extremitatem amplectatur, convexa appellatur, si vero eius interiorem contincat, conis
28쪽
Verum & alio pacto distinguimus super ficies a linearum eas comprehendentium ultitudine, ut unica linea clauditur circulus,tri
quadrangulus,multis multigoni multorum angulorum, multarumque basium figurae : Ut pentago
nus, heXagonus, heptagonus, sed illas ad Geometriam referimus, licet in astronomicis suo usu non careat, sed haec de superficiebus.
Corpus autem ut Aristoteles Geometraru more definit,trib' dimensionibus costat, longitudine, satitudine, & profundi
29쪽
tate. huic sex differentias positionu attribuit, dextrum, sinistrum, sursium, deorsitim, ante,& pone:eius quoque generis ipsa corpora coelestia esse creduntur, ut si die medio, Sole accedente propius vertice nostrum, eX pansis manibus austrum intuearis, dextra dextra mundi partem occidentalem, qua sol demergitur, sinistra laeuam, qua sol euehitur, designabit. pars anterior corporis seu facies ante, posterior seu occipiti u pone; vertex capitis, coeli vertice sui sium; planta pedu, antipodum solum deorsum, d cmostrabat. Reliquorum autem corporum Geometrico artificio constructorum exiguus usus est in astrono
micis, quare iis omissis desolas haera hic agi
Sphaera est tale rotundEmsonis
SPhaericam doctrinam aptissime a globi
definitione inchoat, cum omneS sphaerae coelestes , adeoque totum coelum quod se ac cuncta complectitur , formam orbis absoluti globatam habeat. nisi enim quid globus, aut sphaera sit intelligas, multo minus quid sphaerica aut globola figura sit capies . Ambitum seu circumcurrentem lianeam semicirculi diametro manente fixa,
30쪽
solo mentis actu si circumagas, superficiem saltem globi constitues, ct habet. Vineti ristio locum, quae ex mente Euclidis est. verum sis perficiem ambitus amplitudine, &dia
metro comprehen im contorqueas, non superficiem aut ambientem solummodo exintremitatena globi,sed ipsiam globum, ut interpretes Volunt, construes. huiusinodi ac similes aliarum figurarum imagines ab ipsa materia abstractas ct auulsias Euclides proponit. Triangulus enim rectangulus eo latere, quo rectitudinem trianguli admittit, fixus, simili modo quo semicirculus circvductus Pyramidalem figura constituit. Intelligimus tamen hic vestigium relinqui debere harum figuraru, animis nostris imprestu, alias haec vana esset cogitatio, quae nihil corporei ac materiati constitueret. Sic quadrangulu sue parallelogram si, fixo uno manente latere longiori, circumductum sua umbra seu vestigio oblongam teretemq; figuram, quam Cylindrum appellamus co stituit. Vertim auctor hic globum, non sphaeram, de qua nos hoc loco agimus, definit. Sphaera enim hic instrumentum Mathematicum, si umiliaris sit decem circulis intextum, qua drantσ