Vberior enarratio eorum quae a Ioanne de Sacro Bosco proponuntur, ita vt adiecta difficilioribus locis commentarij vicem supplere possit

31쪽

drante altitudinum, horario circulo,domorumque diiunctore seu semicirculo mobi Ii ab horizontis & meridiani intersectione producto,exornatum appellamus, aptum demu demostrationi&vsibus, quibus ab ipso Ptolomso, Iohanne Schon ero, Gemma Phristo, Tasnerio ac Mercatore,virisque alijs doctis desti natur.Si vero solida sit, hoc est, globus ut mundi formam reserat, astrorum constitutiones, proprias sedes, vel ex tabulis doctorum hominum stupputatas,vel ipsa obse

uatione inuestigatas, contineat. Obseruatio autem instrumentis sium morum artificum

ad id consectis institui potest,qualis est quadrans aeneus , cuius semidiameter quinque fere pedum est: sum mo labore S accurata diligentia ab ipso Vopelio constructus. Hi vero globi aut aptanes, id est , inerrantis sphaars ornamenta, & imagines gerunt, Ra striferi appellantur, aut terrae molis descriptionem,&Geographici dicun ttir, quales ii ii sunt, quos Vopelius Daedalo sane ingenio aliquando construxit, q uorum uberiorem explicationem, praeterea usus demonstrationem studiosi a nobis eXpectant, quam De volente aliquando assequentur. Secundumsubstantum.'.L3. b. Huc

32쪽

IN SPHAERAN. I

HVc non incommode locum Cicero

nis e somnio Scipionis de totius uniuersi diuisione adserendum putaui, Vt studiosi & rerum uniuersarum splendorem &litudinem, & latini sermonis proprietatem pariter discant. Nouem tibi orbibus vel potius globis coneXa sunt omnia, quorum unus est coelestis extimus, qui reliquos omnes complectitur, summus ipse Deus,arcens & continen S caeteros,in quo infixi sunt illi, qui voluiitur sterularum cursus sempiterni. Cui subiecti sunt

septem, qui versantur retro, contrario motu atque coelum. X quibus unu globum posit- det illa, quam in terris Saturniam nominat.

Deinde esst homin um generi prosper & salutaris ille fulgor, qui dicitur Iouis. tum rutilus, horribilisque terris, quem Martis dicitis. Deinde subtermediam fere regionem , Sol obtinet,dux&princeps & moderator luminum reliquorum, menS mundi, & tempera tio tanta magnitudi ne, ut cu ncta sua luce tu strct & compleat. hunc ut comiteS consequi tur alter Veneris, alter Mercurii cursus.In infimoque orbe Luna radiis solis accensa conuertitur. Infra autem iam nihil esst nisi mo tale & caducum, praeter animos generi hominum deorum munere datos. Supra lunam sunt

33쪽

an eam seruntur omnia suo motu .pondera . huic tractationi tanquam Ornamentum aliis

quod adiungatur explicatio Macrobsi,quanica. I 8. lib. I. habet. 1Scilicet

34쪽

CVm simplici corpori, teste Aristotele,

conueniat simplex motuS, recentiores. astrono mi, ne admitterent unu corpus variis motibus contorqueri, plures orbes quis, veteres Plato, Aristoteles,Cicero, Macrobius, nonum scilicet,& decimum constituerunt. Si aliquis ibi manerepostf. u. I. . b.

AVctor dubitat, sit ne medius terrarum locus habitabilis.veterum pleriq; in-

habitabilem esse voluerunti propter solis orbitam, exustam flammiς, & crematam cominus Vapore sol is torreri,ut Aristotel es, Pli in i -US,Ptolomeus, Cicero: vertim Neoterici plerique habitabilem, tum ratione, tum experi-, entia muniti, contendunt. Rationes propter prolixitatem omittimuS , experientiam adfert Ludovicus Romanus Patritius libro v1. suae nauigationis, capite X XVI. De

inita Bornaei, aequinoctiali vicinisi ima, ubi sinquit) gens idola colit, acerrimi est ingenii, de vita haud illaudabilis, & color in albicantem magis inclinat. deinde de eorum habitu ac moribus quaedam siubnectit quae non sunt huius loςi. Simili modo de Tapro

35쪽

16 ANN ΟΥATIONES. Tra probana, quam ipsi Sum atram vocant verba facit, & de Pego ciuitate Indiae, parum ab aequinoctiali versus septentrionem distan. te, quae etiam a Michaele Neandro annotata

sunt.

illis siupra horizontem alter polorumsemper eleuatur, alter verosemper deprimitur . M. IIo. b.

V Ars terre, quam nos incolimus, &m aYl

ma pars Libye usque ad Trogloditarum sede,Hispania tota,Gallia, Germania,Italia, ipsa Graecia,& praecipua pars Asiae,ad Indum Vsque,ad Septentrionalem verticem surgit. Sphaeralis devexitas intra aequatorem, R ΠΟ- strum verticem sita, polum Australem simili modo nobis in ima demergit.Sublimitatem verticis, Arcti siue ursis facile demonstrant, cum perpetuo nobis in sublimi serantur &nunquam e conspectu nostro sese subducant, sed coelo sereno perpetuo appareant. Demersionem & occultationem appositi verticis, stellar ab ijs qui Aegyptum perlustrarunt, descriptae, simili modo declarant. Sic Plinius nec Canopum inquit videt Italia, qui Alexandriae, tertia fere parte signi, sia prati origontem est. Idem in Sicilia horizo- tem stringit, nobis perpetuo occulitur. Se cundum stellarum igitur diuersas apparitiones

36쪽

IN SPHAERAM. I 7nes in diuersis regionibus, diuersitate sphaeo rarum auctor instituit, ut illi rectam habere dicantur, qui nullum sidus immune maris in vertice summo habent,& quibus astra cuncta demerguntur, utroque mundi polo conspicuo; quales sanx qui prope Nilum, Presti Ioannis ditionem incolunt,& prorsus nullam, vel exiguam latitudinem a medio tramite habent. Illi autem obliquam sphaera habere dicuntur, quibus alter polorum ele uatur,alter deprimitur, qualem nostram esie atque omnium illorum, qui ab aequatore. versus alterutrum polorum, ad septentrionalem atque austrinum defectunt. Ad angulos obliquos ct impares.

I. u. l. F. b.

ANguli alii rectilinei sunt , alii curulis

linei, alij mixti, ut supra etiam delinearum ac superficier u natura dictum est. Rectilinei esse dicuntur, in plano ex rectarum linearum copulatione constituti. Curvilinei, in plano ex curvis, Vel in concaua aut convexa solidi corporis superficie ex rectis compositi: qui si in sphaericum, aut globosium corpus incidant, sphaerales a P pellantur.

37쪽

Mixti autem anguli dicuntur, qui ex recta&curua constant. Horum angulorum alij demum rediti sun t, alij obliqui. Recti dicuntur quando linea altera lineae insistit ad perpendiculum, ut si duae lineae o togonaliter seu decussatim sese intersecantes circulum quatuor quadrantibus disper

tiant.

Obliqui autem illi esse dicuntur qui rectis maiores su n t, aut minoreS.

Acuti appella in tu ri si in i ta ores sin t rectis. Obtusi qui rectis maiores si intut ille, qui sit in oblique sphaerae ina agi ne ab intersectio

38쪽

M SPHAERAM., uersuis autem mundi machina in duo in ditrer . .

MVndus, si sublimia cum terreni ς R

bus partibus maxime inter se differentibus, costat. In sublimibus nulla alteratio colpicitur. Aetherea enim corpora incorruptibilia, Nin alterabilia sunt, licet alia alijs crassiora, ac minus siplendida ex illant, ut Aristotcles indicasse videtur clim Lunam etheream terram

VO caret, non quod interitui aut corruptioni obnoxia esset,sed quod cum coelo ultimo, planetis, Sole ipsius mundi mente,&tem p

ratione collata, non aliter ab eo ruita splendore Vincatur, quam terra crassior ab ignis luciditate,aeris tenuitate, aquae fluxu & perspicuitate. Nulla in aethereis corporib' mutatonem e si e ex Solis , atque Lunae reliqUOrumque planetarum motibus, ortibus & occasibus, animaduertimus.In elementari regione contra innumeras in dies mutationes oriri cernimus .Ex illa enim, tanquam excommuni materia, ut Empe cocleS ac Lucretius exi iasti man omnium reruta, naturalium corporaco posita sunt, atq; in illa res luuntur, ubi lis coorta fuerit R discordia nata, quae princi- pium ac prima origo corruptionis iudicatur

39쪽

2o ANNOTATIONES Est enim territ tanquam mundi centrum fol. IS. I. b.a.

' Errae primo loco Auctor meminit, quae

mundi existes medium, cardo ac centrum appellatur. Haec ipsius aquae constricta circuitu absoluti globi formam refert, munere diuum mortalibus egris concessa, ijs enim ut Poeta dicebat, cessit terrestre solum. Huic soli propter eximia merita nomen maternae venerationis indidimus: haec nascentes excipit, natos alit, semelq; editos sustinex nome que nostrum contra breuitate eui prorogat, titulo ς ac monimenta gerens: ubi reliquorupresidio destituti sumus,hqc nos suo gremio excipit,ne Volucres, ne ferae attingeret, neci rascitur homini, ut aquarigesceSin gradines, tumescens in fluctus, aer furens tempestati

bus & procellis, sed mitis, i ndulgens ususque

mortalium semper ancilla, adeo ut Auctor recte dicat, siccam illam est e,&humori obsistere, quibus abunde irrigatur tamen, ad vitam animantium tu edam.Natura frigida &sicca, reliqua elementa tanquam fundamentum continens, ac sistens ne di iuuant.Prsterea patentibus litibusdam voraginibus perforata credi tur, quibus hauriat aquas, quas in locis remotioribus magno impetua caestus vehementia

40쪽

mentia euomat, quod Aristoteles qIIorundam fluminum exemplo dem onstrat,ac Plinius de Pado, quem Elydanum Vocat, confirmat. Circa quam agita.DIIJ. I7.a.

Aquam terrae Auctor noster imponit:humidam & frigidam, fluentem,quq terram irriget, ad nouas formas sus cipiendam habile Sidoneam reddat. hoc in Aegypto Nili in- Undatio, dum eius aquae asstri flatu ad insoli,

tam magnitudinem excres cunt demonstrat, tum enim Aegyptus varia monstra producit. Circa quam aer. folio. IJ. l. S.a. Aquam tandem spiritus, quem Graeci nostrique eodem vocabulo aera appellant, amplectitur. Uitalem hunc &per cuncta rerum mea bilem,toto consertum dicimus. Circa aerem ignis . . l. I. a. Huic tandem imponimus ignem, non ita ut nostrum urentem,ac conficientem,sed ta-

tum humorem exiccando depascentem. per hunc Plinius Aetheream regionem, & quin