Vberior enarratio eorum quae a Ioanne de Sacro Bosco proponuntur, ita vt adiecta difficilioribus locis commentarij vicem supplere possit

71쪽

neque ad imum naedis coeli accedere: si enim propius accederet ad fastigium, non haberemus dies aequales noctibus in ipso aequinoctio, sed breuiores, noctes prolixiores: praeterea semicircularis figura ipsus coeli sex signis

exornata,quemadmodum etiam Attictor dea monstrauit, nobis apparere non posset, nec

aequatoris medietas, quae est quasi mensura motus coeles is, propter suum aequabilem cuivium.Si vero propius ad imum coeli medij

72쪽

dies aeqtrinoctiales prolixiores, no et es breuiores e sient. Sed dubitari posset an terra propius accedat ad ortum, vel occasum : Si ad ortum, umbrie quidem minores ab ere et is um-blicis caderet ante meridan empore, quam ab occasu,&horrea meridianae breuiores es sent horis pomeridian is.Prsterea inter cui ucuis sedis ortum ac meridiem, non esset interceptus terrae quadrans: hinc concludimus terram non in ortum propendere, quem ad modum nec in occasum deflectere. Verum S alio argumento Plinius terrae medium mudi esse probat per ortum selffitialem & brumalem Occasium, quod per candem lineam

fiant. Ortum Solstitialem appellat, quem sol conficit tempore Solstitiali, ubi primum punctu cacrini do decatem orti si ibi erit:Brumalem occasum quo Sol demergitur, Capricorni initium subiens. quod boni Auctores non tam selstitium hiemale sui quidam s cit) quam bruma appellant. huius contem plationis talem cape demonstrationem, de scribatur circulus, disiectius duabus lineis ortogonalibus, cuius altera lineam Meridianam, Vt EF. altera aequatorem, Vt GH notabit. huius circuli centro, I scilicet affigatur regula duabus tabellis perforata mobilis, ut

73쪽

in hanc vel in illam partem contorqueri poς sit. Deinde uno quadrante circuli nonaginta partibus distributo , numera a puncto G versus C declinationem Solstitialis ortus 13 graduum in Ulcilicet. huic puncto applice turdioptra ' egula scilicet mobilis, quae si rum tabularum foraminibus, Solem orien tem 1 et die Iunij per rectam lineam eXcipiat. Regula aute in uariata manete si obseruetur Solis occubitus, tempore brumae Ia die De tembris

74쪽

IN IPHAERA Μ. cembris circa vesti, era eadem foramina Sol suis radijsillustrabit, quae luculenter dem Onstrant terrae situm. Idem Solis occasus Solstitialis,&ortus Brumalis demonstrat. At vero si ducan ius a puncto Κ dcclinationis Jineae GH .aeque dii antem, ut XL. huic si a 'plicetur regula per oratis obiernatoriis pinnicu lis, demonstrati it Solis ornu ta occasuna fieri per lineam narallelam aequatori cum ad utraque partem Solis fulgorem admittat: quod si verum est,terra erit media uniuersi. laaec eo pluribus adducere volui, ut studiosi intelligerent harum rerum utilitatem in bonorum audiorum explicatione, is ut eos aliquo modo ad Plinii lectionem reieetis mediocriter doctor uiri hominum opinionibus instigarem, ut inde pariter S principiorum astronomicorum rarionem confirment, delatinae linguae vigorem, & proprietatem perdiscant. Item dicit Alph tuus .f. OII . b.

EIusdem meminit argumenti Alfraganus suarum institutionum Astronomi-l carum distinctione quarta, ubi simili modo ut auctor terram in uniuerso medii esse sitam ostedit. Et minima inquit stellaru coelo ad haerentum, quae vix sub visium cadunt, supe- . Tant terra magnitudine: At ills no aliter appa

75쪽

rent in coelo, quam puncta. Quanto igitur magis terra, quae minor est stellis ipsis minimis, puncti vicem cum tota uniuersitate collata obtinebi 'Stellas minutissi inas coeli viti mi maiores esse quam totius terrenae molis sit amplitudo, docet x x II disseretia earunde institutionum, conferens stellas fixas &inferiorum orbiu cum ipsa terra. Notandum inprimis erit Terram tribus stellis maiorem es.se, Luna Mercurio, SVenere,a caeteris autem facile vinci.Terra enim maior est tricies n O- Uicsquam L hina, quam MercuriuS 2I92 s. quam Venus 37. Minor autem Sole, centies

sexagies sexies Marte toto dimidO.Ιoues. Saturno 9I .baec de planetarum magnitu aini

bus Alphragantis,ac Thebithius Odiderui.

Stellas autem fixas,quarum seX ordines constituunt Auctores, sequenti modo sese ad terram habere dicunt. Primae magnitudinis stella ior, secundae 9O Vicibus, tertia: Io, quartae q, quintae 36. sextς Ι 8. coelum vin cunt. Cum igitur decem &Octo vicibus ter ram superent minutissimae stellae, ex eorum hominum siententia recte concluditur, terra esse veluti centrum uniuersi mundi: Sed ita dem mihi, dum stellarum magnitudinem refero, ex veterum doctrina ad ijciendum videtur, quod Plinius atque Macrobius, dum e

76쪽

iusdem rei meminerunt, ad ij ciunt. Mirum quo prorepat improbitas cordis humani, paruulo aliquo invitata successu, sicut in supradictis. occasionem impudentiae ratio lamgitur, ausique dinumerare Solis ad terram spatia, eadem ad coelum agunt, quoniam sit Sol medius, ut protinus mundi quoque mensura veniat ad digitos. verum Macrobius, cui perfecitior forsan obseruationum cognitio fuit, magnificentius de harum rerum cognitione, atque subtili indagatione senti si sic enim inquit, ubi de Solis ni gnitudine agit: Sed quaeso , si quis unquam tam otiosis, tanque erit ab omni serio feriatus, ut haec

quoque in manus sumat, ne talem Veterum promi lsionem quasi insaniae proXimam, aut horrescat aut rideat.Etenim ad rem, quaenatura incomprehensibilis videbatur, viam sibi init ingenium,& per terram, quis coeli modus sit reperit. his tandem modum, quo per ipsius terrae cognitionem in coeles tum comporum, &praecipue Solis magnitudinis indagationem perueniamus, si bij cita ambitum terrae ct ex eo diametrum

inuenire. fas. l. I. b.

I Vplex via est inueniendae terrestris soli magnitudinis, quarum utraq; ΠΟS

77쪽

18 ANNO ΤΑΤΙΟ Npsin exactam cognitione perducere Valet. Altera est quae ex itineribus ac peregrinationi bus singularum urbium dis antias, situs,&locorum interualla demonstrare potest. ve rum cum huius adminiculo, in totius terre molis amplitudine, propter circumfluum mare,'quo terra ipsa tanquam ambitu quodam inuoluitur,&cui innatare videtur, deuenire non possent, alteram ex circuloru coel

stiu, ite ortus & occasiis stellaria, & cclipsium disisimilitudine, ac verticis in singulis urbib 'diue a sublimitate excogitar ut, qud superiora como desieri posset Sio potione qua daregionu distantie indagari Sterrestris amplitudo certissimo iudicio demoni irari valaret. Haec res multo euidentius uno exempJo, quam Uerbos 1 enarratione, percipi poterit: Capiam us aute Colonies is urbis, atq; Basseqitinerariam distat iam 5o miliariorum, cMUS praesidio deuenirn dum sit in ambitus cognitionem.Ιam Basileae versans, obserua meridianam altitudinem Syrii maioris Canis,stellam scilicet primae magnitudinis, quae erit haud dubie 28 gradi ti: Coloma aute progressus, quadrante, vel limit 1 instrumento astrono mico, eiusde stella meridianam sit blimitate inquire,& iiivcnics r . quae subducta a 28 disterentiam cisequatuor graduu demostrabunt,

78쪽

but, per quos si diuidas iso,unicuiq; gradui terrestris spatij attribuetur is miliaria. Sic regu oportionis adminiculo deuenies in totius ambitus cogn1tione. Si uni gradui circulico ueniunt I 1 miliaria Germanica, tribuetur 36 o. gradi by oo miliaria, ct habebis toti ' terre ambitu. huius dimetiens simili modo quo Auctor demo strat indagari poterit:. eunde ambitu sine distributione mliariorucu gradit, .; si placet in uestiga, ut si gradus

terrestris

79쪽

terrestris circuli fio constituunt miliaria, 36o eiusdem constituent sqOO. Ambrosiij o. l. b.

AVctor ambitum terrae ex veteru sente-tia describit rue et o oo stadioru, uni gradui tribuens oo stadia,quod ipsa multipliacatio notat . Gradus aute coelestes 36o habe mus, clim signu unum so graduum sit hoc si per i a multiplices sin tot enim sidera coetu veteres digesserunt) 36o reperies gradus. 'Uerum cum in Astronomicis & Geographi cis principiis crebra fiat Mensuraria, quibus lveteres vusunt,metto,non intepestiuu videbitur eius vulgares enumerare species, ut praemunitissuatos tanto facilius,si aliquan- ldo earum ratio sese offerat. in bonorum Au- ictorum scriptis sese cxpedire valeant. digi tus continet quatuor grana lio: dei,secun- ldum latitudinem. Palmus quatuor digitos. iPes quatuor palmos. Cubitus sesquipedem seu vinam,hoc est palmos sex.Passus simplex seu gressus, duos pedes, S semissem. Dasius lGeometricus quinque pedes. Pertica decem pedes. Stadium ias Issus.Stadia octo milia re Italicum, quod N io passus habet. Gem lmanicum commiuiles Italica, seu ooopase l

80쪽

i astrolabio inquit. f. ao. b. b.

Λ stro labi iam planisphaerium vocat.

I 1 dicitur autem planisphaerium, quodi sphaera in plano sit optice exarata & Omniat ea in plano praestet,quae sipaera insolido: hu-: i inmens' estvst in astronomicis obseruationibus, si bene & iuxta veterum descriptionem,& quemadmodum illud depingi Ioannes Sconerus, delineatum sit.

aut quadrantes. o. LI. b.

Γῆ 'μ'4 δ' ςm quartam intelligit circu

li partem. Astronomi enim instrumentum quoddam ex quarta circuli parte con- struunt,& id quadrantem appellant. Poterisi autem quadrantem in eum qui siequitur modum, consoruere:ducas AB rectam lineam,C Doriogonalem, in intersectionis puncto pone circini pedem immobilem, & duc cii l culum, cuius quadras A B diuidatur so pars tibus: lineae vero ad erectos angulos elatae so raominil, perforatae centro E siticum podere affigatur, ut libere propendeat: hoc qua