장음표시 사용
81쪽
MANNOTATION Essa quadrante secundum verba Auctoris insΗ- tuas obseruationem . Applica scilicet oculo tuo A punctum quadrantis, ac AB line a m ob usque eleua , donec videas e per utrunque mediclinii aut dioptrae foro menmundi potu septentrionale, stellam Cynosiura', qUae propter vicinitatem, non quod vertex sit verticis nome, obtinet: quatuor enim
radit,' a mundi polis veris distat, hinc colli-imus hac obseruatione Cynosurae interdit sup
82쪽
superare poli sublimi tate, si fit stigiu coeli arti si ima suam exaltationem versius meridiem habuerit: interdum autem non accedere
ad poli sublimitate,vel loci latitudinem, tum scili et, quando meridianum, infra polum adimam septentrionalem partem, obtinue rit. Quare hqc obsieruatio Auctoris ita instituenda est, ut unam hoc die vel pridie,altera postridie absoluat, ut idem situs atque eadem obseruetur constitutio Cynosite seu stellae polaris. verum S i de diuerbo tepore fieri poterit, si ad motu Solis oculos flectas, qui omnibus fixis stellis suas mutationes adducit. Polo itaque conspecto, obserua quot gradus filum quadrantis cum suo pondere abscindat, ut ex epli gratia: Colonte i qdie Augusti, Sole subeunae principi ura: Ia hora noctis obseruo Cynosuram,& video filum quadrantis gradus abscindere: quia in summa sitia est altitudine. Ille vero qui eiusdem diei eadem hora Cynosura obseruat Basilete reperit eius altitudinem sI graduum, quae simili modo superat loci latitudinem , Ut Co lonis.Iam excesius harudita ita obseruationuest 4 graditu, sipacium igitur interceptum inter Color nam, S Basilaeam, ut se habet ad quatuor gradus, ita sese habebit totus ambitus ignotus ad 3 6o notos gradus, quem
83쪽
ANNOTATIONES ut supra exemplo demonstrauim us facile in quirimuS
EX nota ipsius terrenae molis amplitudine Archimedis demonstrationis praesidio, Auctor diametru inquirit. Archimedis si quidem diuina potius, quam humana in diastria, eam rationem omnis circumcurrentis lineae ad suam diametru esse voluit, quae est viginti duorum ad septem, ut si circulum cuius diameter septem pedum 1it habeas, eius ambitus erit pedum, vertim si alteri us longitudinis sit diameter, ipsam circum serentiam exdiametro, vel ex circumferentia proportionis regulae adiumento, diametra inquiris: visi circulus, cuius diame er I p dum sit, offeratur, ita institues rationem, Ut se habent 7 ad 2 et, ita sese habebit diameter I maioris circuli ad suam circumferentiam inuentam regulae proportionis adminiculo,qq. Si vero ex circusserentiae amplitudine inquiras diametrum, ita in stituas ratiocinatio nem. 22 ut se habent ad 7 ita ue oo miliaria germanica, ambitus terrae ad diametrum Tli. hac audi oratio pacto & difficiliori ratione inuenire docet, ex sententia Macrobh,
84쪽
tabilibus demonstrationibus constat,uniuer se terrae ambitum, quae ubicunqque vel inco- litur vel inhabitabilis iacet, habere stadioru millia ducenta quinquaginta duo.clim ergo
tantum ambitus teneat, sine dubio octoginta millia stadiorum vel non multo ampliust diametros habet, secundum triplicationem, cum septimae partis abiecitione: ut si a 2 ue ooo stadiorum milibus auferas vicesimam secun- . dam partem. IIJ q. --. Na hic subductio feri debet no a triplato numero, vina situ&
quispiam se ex Macrobij verbis inteliis re argutari posset,sed a totius ambitus stadijs,&i relinquuntur a os s. stadia. scrupulorum
rationem,ciam nullum aute igatam errorem
inducant, illud quoq; ablacrobio ac Auctoi re factum videamus, nTittamus:qU. Etriplata seu tribus partibus aequalibus disiecta suciunt so 18 a millia stadiorum . haec autem multo facilius per regulam proporti F num
85쪽
66 ANNOTATIONE Inum inuenies, vis et a stadiorum ambitus, diametrum septem stadiorum habet,ambitus Σ31o oo tot stadiorum constituet diametatrum, 8O 18l et o vel quod idem est-. Simili modo Macrobius, quem consulendum Auctor putauit, docet ex diametro inuenire am iptitudinem circumstrentiae. Itemq; , inquit, diametros omnis cuiuscunque orbis triplicata, cum adiectione septimae partis suae, men tisura facit circuli. Plinius secundo libro cap. ΣxΠΙ eandem rationem proferens, videtur liquo modo hanc nobis operationem, per re gulam proportionis demonstrasse, sic enim fait: Quantas enim dimetiens habet septimas, ltatas habere circulu duo&vicesimas. Dioni siodori nomine epistola ad Superos misia,de monstrat terrae centru ab eius extremitate di illare So oo millibus stadiorti: hinc iam d Splici via in ipsius terrente molis circumserem tire deueniemus quantitatem, primo, ratione ipsius Archimedis: is si quide ait sub sextupla I S sesquiquartadecima ratio circu ferentiae ad usemidiametrum, hoc est circumferetia conti. Det semidiametrum sexies atq; unam decima quartam. si diametrum, itaque quem Plinius esse voluit ex epistola Dionis dori rooo sta diorum, per sex multiplices, producit stadia :Σ 2O OO. EX quo, inquit, consequuta copula
86쪽
IN SPHAERAM. 67tio est, ut circuitu esse duceta quinquaginta duo millia stadiorum P nuntiarent. Verum hic Plinius decimam quarta partem diametri neglexisse videtur 3 oo stadiorum, qua ex altera computatione. 8 ex Archimedis supputatione addenda esse facile colligimus. Sic enim ea instituimus, sit exempli gratia semidi ameter rooo milliti itidiorum, erit integra diametros 8 lo ooo millium stadioru: &vtydiametros cuiusuis circuli se habet ad suam circumcurrente lineam 1 2, sic 8 ooo millia stadiorum dimetiens sese habebit ad suuam bitum 2 62o oo, qui maior est quam ambitussu pra da tus . ratione huius maioris semidia metri collectae ex epistiola illa missa ad Lupe ros, postemus via Archimedis deuenire in itapsius terrae superficiei amplitudinem, ac in totius globi mensuram: verum de ijs in praxi
Geometrica de solidorum corporum mensia ratione quaeda adseremus. haec susticiunt ijs qui elementariam do et rinam sestem requi Tunt, cuius caput primum hactem usa nobis explicatum est, qua explicationem Vberiore
esse volumus, quod ab alijs plerumq; praetermissa fit,&vt studiosi csi philosophica omnino sun atque ex Aristotele fere, ac Plinio desumpta, huius facilitate allecti ad maiora, bona cum fruge & quadam voluptate progre F α dian-
87쪽
68 ANNOTATIONES diantur. Nihil enim aeque discendi amore animos studios brum tenet, atque ad maiora tanquam praecocibus aris perducit, quam perspicuitas,&vberior enarratio Carum rerum quae imaginem dissicultatis habent, ijs scilicet quibus antea nunquam earum audiendi facultas data est. Nemo igitur nobis vi tio Vertere poterit, quod hanc scholasticam ut ita dicam)interpretationem ipsius Sacro Lusci libello adiiciamus. non enim haec doctioribus, qui aliquo modo in ipsus Astronomiae contemplationibus Versati,atque nutriti sunt, sed nostris studiosis, quibus , stronomica peregrina erant, ac noua quaedam dogmata videbantur,scribimus. liberam VS eos, ac nos i pis scribendi labore & difficultate,&bonas horas quas dictando tra duxissemus, nostra hac editione ad meliorevstim conuertimus. Verum Ut eo recurrat, quo digressa est oratio, ad secundi capitis e narrationem progrediamur. CAPITULUM SECUNDUM. DE
AVetor i ii secundo capitulo agit de cim
culis, quibus sphaera materialis intexitur, sicilicet de aequatore, Zodiaco, duobus colurib
88쪽
coluris, Meridiano, ac horrigonte, maioribus Tropicis duobus, septentrionaliac australi minoribus, quibus ipse quinq; ZOnq,ta qua limitibus quibus a terminantur. quare R de gonis tractatio partim Cosimographica partim Geographica adiecta est. Verum clini haec circuloru tractatio impersecta videatur, Jpter siphaerae materialis usum, qui immensius ne est, licet Auctor eius no meminerit, quorunda circulorum explicatione, tanqua additametu aliquod ad Auctoris explicatione adiiciendum putamus: de circulis scilicet horarijs, domorum,atque verticalibus positionum vel altitudinum: hos autem omnes ci culos sola cogitatione & mentis actu ductos
Sol dux & auctorreliquorum luminum nobis describit. Aequinoctii tempore munda nae vertiginis impetu sublatus, quando scilicet in uniuerso terrarum orbe diem ad quae nocti, aequinoctialem describit. Tempore vero sislstitii dum ad siuam longissimam euagationem septentrionalem peruenerit, tropi cum , seu circulum cancri: Brumae vero initio stu hiberno solstitio tropicum caprico ni, tum enim principum capricorni subit: suo vero proprio motu, a dextra in laeuam partem coelum percurrens, eclipticam linea,
orbitam Solis appellatam perficit .a qua ad GF a tram-
89쪽
tranque partem duae lineae ad 8 graduum spatium remotae signiferu seu Zodiacum describunt. hic siquidem ob inferioru orbium deflexum ab ecliptica latitudine requirit..HU-ius Vero proprij motus poli arcticum seu se pietrionalem circulum ducut,&oppositum antarcticum seu Australem. Per aequinoetiavero S solstitia, ac mundi polos, vico modi-US principia quartaru anni notentur,& sphaera ipsa materialis firmius compaginetur, &Circulorum mutuo complexu cohaereat, si imagineris circulos traduci, coluros seu im perfectos constitues, quorum alter aequino-dtiorum,alter solstitiorum appellatur: verum hos Sol eo modo quo voluitur, ut& circuli volvantur describit: iam alij sunt extra motu constituti,qui non tam mouetur Uam mΟ-rus limites seu termini iudicantur. Sol enim ubi ab Eoo surgit, & contrario modo a parte Occidentali demergitur, demonstrat lineam quandam esse , per eius centrum progredientem, atque lucem a tenebris dirimentem, quam finitorem seu Horigontem appella mus:ubi vero ad coeli medium peruenitri Rad coeli fastigium seu verticem evehitur, lineam nobis meridianam per polos mundi, atq; imam coeli medii regionem traductam demonstrat. Haec si quis bene intellexerit, omnia
90쪽
IN SPHAERA M. Tr m nia illa quae apud Sacroboscum de circulorum doctrina proponuntur facile intelliget. Ex hac enim obseruatione circulorum diuersitas nata est, quam SacroboscuS ex Veterum doctrina enumerat. Arcticus quidem dicitur ab αρκτος, quo est τrsa: est enim iuxta maiorem ursam.s
IVxta maiorem ursim arcti cum polum
dicit Auctor , quia minor & iuxta maiOrem est. Maior enim minorque fers quaru=ia regis altera Graias, Altera Sydonias utraque sicca rates )primum coeli locum sertitae sunt, has
enim ut refert Ouidius ) propter vicini
talem obseruabant in mari nautar. Non
recte Auctor dicere forsan sibi visus suis . set pro istius tempestatis more , minorem, cum polus seu vertex septentrionalis non iuxta eam sit, sed in eius cauda: vel hoc referre poteris ad ipsem ursam, ut minor sit iuxta maiorem, dicitur, inquit arcticus polus ab , id est, ursa, est enim iuxta maiorem, ursi scilicet minor. Borealis vero dicitur. fas. l. o. a.